Gliwice, Pilchowice i Sośnicowice to gminy, nad którymi wzbiły się bezzałogowe statki powietrzne. Sprawdzano ich możliwości w monitoringu środowiska. To element współpracy z Politechniką Śląską.

Loty testowe odbyły się pod koniec czerwca, a już we wrześniu zaplanowano potwierdzenie wyników tych lotów. Wszystko po to, by sprawdzić, jak drony mogą wspierać gminy w takich zadaniach jak monitoring środowiska, wykrywanie nielegalnych wysypisk, analiza jakości cieków wodnych czy inspekcja trudno dostępnych terenów.

Drony wykonały szczegółowe naloty z użyciem kamer RGB i termowizji między innymi nad rzeką Bierawką i składowiskami w Trachach i Smolnicy, a także w gliwickich dzielnicach Wilcze Gardło i Ostropa. Loty w dzień i w nocy pomogły lepiej zidentyfikować zanieczyszczenia i ocenić stan środowiska – a przede wszystkim pozwoliły porównać potrzeby miast z możliwościami technologii.

Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia stale pracuje nad tym, aby zachęcać miasta do tworzenia kolejnych obszarów do testowania i wdrażania usług z wykorzystaniem dronów.

To jednak nie koniec. GZM współpracując z Katowicami, Tychami oraz Bytomiem i Zabrzem, w partnerstwie z Politechniką Śląską, zakwalifikowała się do ostatniego etapu konkursu realizowanego przez Polską Agencję Żeglugi Powietrznej w ramach Krajowego Planu Odbudowy. Nazwa projektu to: „Rozbudowa i wyposażenie centrów kompetencji oraz infrastruktura do zarządzania ruchem pojazdów bezzałogowych jako Ekosystem Innowacji”. Głównym celem tego projektu jest usprawnienie i zabezpieczenie przestrzeni powietrznej, szczególnie w kontekście rosnącego wykorzystania dronów, aby zarówno loty prywatne, jak i te komercyjne czy publiczne, odbywały się sprawnie i bezpiecznie.

Wsparcie Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej obejmie systemy monitoringu bezpieczeństwa. Wszystko po to, aby loty prywatne, komercyjne i publiczne były prowadzone sprawnie i bezpiecznie. Korzyści z projektu to lepsza integracja lotnictwa załogowego i bezzałogowego, a także zwiększony wpływ miast GZM na proces tworzenia i zabezpieczania przestrzeni powietrznej.

Trwająca renowacja kościoła pw. św. Wojciecha przynosi z każdym miesiącem robót coraz to nowsze odkrycia architektoniczne. Tym razem podczas remontu elewacji od strony ul. Józefczaka pracownicy firmy Des Henryk Dowgier Anna Dowgier Sp. k. z Krakowa, która realizuje wszystkie prace budowlane, odkryli po skuciu tynków kamienny obrys pierwotnych okien i strukturę ścian na elewacji, a także pierwotną strukturę przypór kościoła pw. św. Wojciecha.

Do tej pory w kościele pw. św. Wojciecha wykonane zostały już tynki wewnętrzne i okna we wszystkich przybudówkach oraz zakończyła się hydroizolacja murów ścian fundamentów od strony południowej i północnej. Ponadto wykonawca realizuje obecnie prace tynkarskie na elewacji południowej oraz trwa ostatni etap wykonywania hydroizolacji ścian fundamentowych kościoła od strony pl. Klasztornego.

W wakacje zaplanowano kolejne prace tynkarskie

W lipcu i sierpniu wykonawca inwestycji będzie realizował przede wszystkim prace tynkarskie na elewacji. Od strony ul. Józefczaka budowane jest rusztowanie, które umożliwi skucie tynku na pozostałej ścianie kościoła, a następnie wykonawca rozpocznie roboty budowlane na elewacji frontowej oraz wieży. Kolejnym ważnym zadaniem zaplanowanym w wakacje będzie konserwacja witraży, która będzie realizowana sukcesywnie wraz z montażem zewnętrznych okien osłonowych. W pierwszej kolejności konserwacja witraży rozpocznie się od elewacji południowej, gdzie montaż okien właśnie jest na ukończeniu.

Warto dodać, że renowacja zabytkowego kościoła św. Wojciecha realizowana jest pod nadzorem Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach, zaś nadzór archeologiczny nad robotami budowlanymi pełnią pracownicy Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu.

Inwestycja warta prawie 3,4 mln zł

Inwestycja związana z renowacją jednego z najstarszych bytomskich kościołów realizowana jest dzięki pozyskanemu przez miasto dofinansowaniu z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków na kwotę 3 mln 390 800 zł, zaś dofinansowanie Gminy Bytom wynosi 69 200 zł.

Jakie tajemnice kryje kościół św. Wojciecha?

Podczas robót budowlanych odsłonięte zostały już mury świątyni prawdopodobnie z XIV wieku i ślady przebudów datowanych od XV wieku do współczesności, w tym zamurowane kamienne elementy portalu po obydwu stronach kruchty północnej, zaś na ścianie zewnętrznej starej zakrystii odsłonięto zamurowane wejście, które prawdopodobnie służyło w XIX wieku jako remiza strażacka. Kolejne prace budowlane ujawniły ostrołukowy otwór przejścia/furty, która mogła służyć jeszcze na początku XVII wieku, albo do czasów przebudowy w XVIII wieku, a więc w czasie, gdy funkcjonował tutaj jeszcze klasztor.

Jak podkreślają bytomscy archeolodzy widoczny po odkryciu wejścia do furty kanał wznosi się ku górze, co może sugerować z jednej strony, że istniało tam wcześniej przejście do nawy lub wejście m.in. na chór lub lożę, albo mimo podwyższenia sklepienia, schodzono nim do krypty. Dodatkowo odkryto w szczytowej części arkady po zewnętrznej i wewnętrznej stronie muru pozostałości monideł malowanych na wapiennej powierzchni. Ślady po malaturze zauważono również na fragmentach sklepienia przejścia będącego za odkrytą furtą, wewnątrz muru kościelnego. Przejście to powstało, gdy istniały krużganki wirydarza, osłaniające malowidła zewnętrzne przed zmiennymi warunkami atmosferycznymi.

Jaki jest zakres prac w kościele pw. św. Wojciecha?

Renowacja kościoła św. Wojciecha przy pl. Klasztornym obejmuje: remont elewacji kościoła i przybudówek – kaplicy i zakrystii, odnowienie pokrycia dachowego nad wejściem do kościoła i obróbek blacharskich. Podczas remontu wykonana zostanie konserwacja i naprawa okien oraz drzwi – w tym drzwi zewnętrznych kościoła, a także konserwacja i remont części wnętrza kościoła.

Zamontowane zostaną nowe instalacje: odgromowa i przeciwpożarowa. Wewnątrz czyszczeniu, naprawie i impregnacji poddane zostaną również: posadzki kamienne w kościele, kaplicy i zakrystiach. Podczas zaplanowanych robót zamontowany zostanie także monitoring wizyjny i system przeciwwłamaniowy. Przeprowadzona zostanie konserwacja podłóg drewnianych m.in. na chórze, poddaszu i wieży oraz remont posadzki w pomieszczeniach ministrantów, obecnej i dawnej zakrystii.

Wykonawcą wszystkich prac w kościele pw. św. Wojciecha jest wyłoniona przez inwestora – Zakon Braci Mniejszych-Dom Zakonny w Bytomiu firma Des Henryk Dowgier Anna Dowgier Sp. k. z Krakowa, która w naszym mieście prowadziła rewitalizację Pałacu Tiele-Wincklerów w Miechowicach oraz Młodzieżowego Domu Kultury nr 1 w Bytomiu, a także kościóła pw. Świętej Rodziny i Domu św. Józefa przy parafii pw. Świętej Rodziny w Bytomiu–Bobrku.

Jeden z najstarszych kościołów w Bytomiu

Kościół pw. św. Wojciecha pochodzi prawdopodobnie z połowy XV wieku. Gotycką świątynię gruntownie przebudowano w latach 1783-1786. Wówczas dzięki grafowi Łazarzowi Erdmannowi z bytomskiej linii Henckel znacznie powiększono kościół poprzez dobudowanie nawy i kruchty z wieżą, zmieniając wygląd średniowiecznej świątyni.

Kościół pw. św. Wojciecha pochodzi prawdopodobnie z połowy XV wieku, fot. Tomasz Sanecki

Kościół pozostawiono jako gotyckie prezbiterium, ozdabiając je renesansowymi kapitelami, a nową nawę ze sklepieniami żaglowymi utrzymano w tonacji klasycyzującego baroku. Wewnątrz ufundowano nowe organy i kryptę jako grobowiec rodziny Henckel-Erdmann. Dzisiaj z tego wyposażenia pozostały tylko dwie figury świętych apostołów Piotra i Pawła, znajdujące się pod chórem organowym, jak również fasadą kościoła z charakterystycznym portalem nie zmieniła wyglądu.

W 1970 roku kościół na pl. Klasztornym został wpisany do rejestru zabytków.

Źródło: UM Bytom

Staw Maroko to jedno z popularnych miejsc wypoczynku zwłaszcza dla mieszkańców os. Tysiąclecia, ale również sąsiednich dzielnic. Katowice ogłosiły właśnie przetarg na modernizację przestrzeni znajdujących się bezpośrednio przy stawie. Mieszkańcy zyskają odnowione miejsce do spacerowania, pomosty wędkarskie, a także plenerową siłownię.

– W ostatnich latach zrealizowaliśmy szereg inwestycji w zieloną infrastrukturę Katowic. Nowe lub odnowione zielone przestrzenie z miejscami rekreacji pojawiły się m.in. na pograniczu Dąbrówki Małej i Bogucic, przy ul. Wantuły, w dolinie rzeki Ślepiotki oraz w Wełnowcu. Zrewitalizowany został także teren przy Stawie Kajakowym w Dolinie Trzech Stawów. Łączny koszt prac związanych z zagospodarowaniem tych przestrzeni wyniósł ponad 40,6 mln zł – podkreśla Marcin Krupa, prezydent Katowic. – Teraz pora na modernizację infrastruktury w pobliżu stawu Maroko, a więc przestrzeni dobrze łączącej funkcje przyrodniczą, wypoczynkową i rekreacyjną – dodaje prezydent.

Staw Maroko to jedno z chętniej wykorzystywanych przez katowiczan miejsc na letnie spacery. Znajdują się tu alejki pieszo-rowerowe oraz ławki, a także stanowiska wędkarskie. W 2018 r. przestrzeń ta przeszła gruntowną przebudowę o wartości 1,6 mln zł. Podczas tej inwestycji w północnej części stawu powstała m.in. infrastruktura dla wędkarzy oraz boisko do kajak polo.

Wędkarski azyl

Obecnie część północno-zachodnia wokół zbiornika wodnego jest wykorzystywana przez miłośników łowienia ryb. Wokół stawu Maroko znajduje się 18 pomostów, które są bardzo wygodnymi miejscami do uprawiania wędkarstwa. Na części głównej, czyli pływaku, wędkarz może się swobodnie zmieścić ze swoim sprzętem, a jednocześnie jest odseparowany od innych. Pomost jest przytwierdzony do brzegu za pomocą ruchomego trapu o długości 1,8 m.

– W ramach prac wybrany wykonawca zdemontuje uszkodzone pływaki podestów oraz sprawdzi ich stan. Część wymagać będzie jedynie oczyszczenia, ale niektóre trzeba będzie zastąpić. Wymienione mają zostać również uszkodzone deski z nawierzchni przy widowni na boisko. Nowe będą wykonane z drewna gatunku Bangkirai, które cechuje duża wytrzymałość i odporność, przez co często jest ono wykorzystywane tam, gdzie może być narażone na długotrwałe moczenie, obciążenia czy intensywną eksploatację. Świetnie sprawdza się właśnie w budownictwie wodnym, np. przy budowie ramp załadunkowych czy podłóg jednostek pływających. Dzięki swoim właściwościom przetrwa zmienne warunki naszego klimatu – mówi Mieczysław Wołosz, dyrektor ZZM. Przy widowni wyrównana oraz utwardzona zostanie nawierzchnia z kostki betonowej.

Nie tylko wędkowanie

Po zakończonych pracach osoby spacerujące po północno-zachodniej stronie stawu zyskają również zupełnie nową atrakcję – plenerową siłownię. Wśród urządzeń znajdą się m.in. wahadło, ławeczka fitness, urządzenia do wyciskania na siedząco oraz orbitrek. Będzie to uzupełnienie oferty rekreacyjnej tego miejsca. Oprócz tego pojawią się ławki, kosze i leżaki. Teren zostanie obsadzony kocimiętką o fioletowych kwiatach w kształcie kłosów.

Zainteresowani wykonawcy mogą składać oferty do 17 lipca. Budżet przeznaczony na realizację zadania to 285 tys. zł. Po podpisaniu umowy modernizacja powinna zakończyć się w niecałe 5 miesięcy.

Jedyne takie boisko w Katowicach

Staw Maroko posiada również jedyne w Katowicach boisko do kajak polo, a więc kajakowej odmiany piłki wodnej. To widowiskowa dyscyplina sportu, która z każdym rokiem zyskuje nowych kibiców. W najbliższy weekend 5-6 lipca, na obiekcie znajdującym się na stawie Maroko odbędzie się druga edycja Polskiej Ligi Kajak Polo. Więcej informacji na ten temat można znaleźć na profilu facebookowym UKS Kanu Katowice, który będzie gospodarzem wydarzenia:  facebook.com/ukskanu.

Warto wspomnieć, że z części infrastruktury boiska do kajak polo korzystają również harcerze z 32. Harcerskiej Drużyny Wodnej w Katowicach, którzy przy stawie Maroko mają swoją stanicę.

Źródło: UM Katowice

Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia informuje o pierwszych rezultatach realizacji programu ELENA współfinansowanego ze środków Europejskiego Banku Inwestycyjnego. W ramach programu przygotowano kompleksową dokumentację projektową, techniczną i finansową dla pierwszych 20 budynków spośród 138 zgłoszonych przez 16 gmin GZM.

„Podejmujemy działania, które mają pomagać samorządom w transformacji energetycznej, mówi Igor Śmietański, wiceprzewodniczący GZM. W zasobach miejskich ciągle jest wiele „kopciuchów”, a budynki wymagają głębokiej termomodernizacji. Program ELENA wraz z drugim strategicznym programem GZM, STOP SMOG, istotnie wpisuje się w działania samorządów w ograniczanie niskiej emisji. Rola Metropolii jest tutaj kluczowa, ponieważ możemy aktywnie koordynować te procesy, zapewniając wsparcie i efektywność w walce o czyste powietrze”, tłumaczy Igor Śmietański.

Opracowana dokumentacja w ramach projektu ELENA posłuży do głębokiej termomodernizacji budynków w Chorzowie (10 budynków), Czeladzi (6 budynków), Tychach (3 budynki) i Siewierzu (1 budynek). Prace te mają na celu poprawę stanu technicznego zasobów mieszkaniowych, wymianę przestarzałych systemów ogrzewania na odnawialne źródła energii (OZE) oraz ograniczenie niskiej emisji, w tym zmniejszenie emisji cząstek PM10 i PM2.5. Szacuje się, że program inwestycyjny wyniesie łącznie 80-100 mln zł.

Wykonanie dokumentacji było możliwe dzięki dofinansowaniu z Europejskiego Banku Inwestycyjnego w ramach programu Horyzont 2020 (program ELENA) oraz dotacjom dla gmin ze strony GZM. Dodatkowo, każda z gmin otrzymała kompletną dokumentację niezbędną do pozyskania zewnętrznych środków finansowych na inwestycje. Do 16 lutego 2026 roku planowane jest opracowanie dokumentacji dla pozostałych 118 budynków w gminach Bieruń, Będzin, Bytom, Katowice, Piekary Śląskie, Pyskowice, Radzionków, Rudziniec, Sośnicowice, Świerklaniec, Tarnowskie Góry i Zbrosławice.

Działania GZM na rzecz czystego powietrza i efektywności energetycznej

GZM angażuje się w poprawę jakości powietrza i efektywności energetycznej w regionie. Obok programu ELENA, Metropolia realizuje również program STOP SMOG, oferujący do 100% dofinansowania na termomodernizację budynków jednorodzinnych dla mieszkańców o najniższych dochodach. Program jest realizowany wspólnie z 9 gminami (Bieruń, Bytom, Dąbrowa Górnicza, Gierałtowice, Katowice, Mysłowice, Sośnicowice, Tychy, Zabrze) od 2022 roku.

Całkowita kwota realizacji wspólnego programu STOP SMOG wyniesie około 22,2 mln zł, w tym współfinansowanie ze środków Funduszu Termomodernizacji i Remontów w wysokości około 18,1 mln zł. Metropolia jest odpowiedzialna za doradztwo techniczne oraz przeprowadzenie prac budowlanych dotyczących realizacji przedsięwzięć niskoemisyjnych. Ponadto GZM udzielił gminom pomocy finansowej na częściowe sfinansowanie zadania.

W czerwcu 2025 roku, w ramach programu „Stop Smog”, Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia podpisała cztery umowy na realizację prac budowlanych w 43 budynkach mieszkalnych. Umowy te, o łącznej wartości prawie 3,8 mln zł, obejmują termomodernizację budynków jednorodzinnych i wymianę przestarzałych źródeł ciepła na nowoczesne, ekologiczne rozwiązania w Katowicach (10 budynków), Tychach (11 budynków), Mysłowicach (19 budynków) i Bytomiu (3 budynki). Prace mają zostać zakończone na przełomie 2025/2026 roku.

Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia (GZM) ogłosiła swój udział w konsultacjach publicznych dokumentu „Polityka rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce do 2030 roku”. Przede wszystkim, GZM wnosi o uznanie jej za jeden z kluczowych krajowych ośrodków rozwoju i wdrażania technologii AI. To element długofalowej strategii budowy nowej podstawy gospodarki regionu opartej na wiedzy, innowacjach i zaawansowanych technologiach.

Złożenie uwag do projektu nowej Polityki poprzedziło spotkanie samorządowców i przedstawicieli świata nauki z wiceministrem Dariuszem Standerskim, sekretarzem stanu w Ministerstwie Cyfryzacji, do którego doszło w katowickiej Willi Goldsteinów.

– Przedstawiliśmy Panu Ministrowi nasze argumenty i potencjał – powiedział po spotkaniu przewodniczący zarządu GZM Kazimierz Karolczak. – Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia łączy unikalne zasoby naukowe, technologiczne i przemysłowe. Naszą ambicją jest nie tylko uczestniczyć w rewolucji sztucznej inteligencji, ale także ją współtworzyć. Dążymy do tego, by Górny Śląsk i Zagłębie stały się jednym z kluczowych centrów kompetencji AI – mówi Kazimierz Karolczak, przewodniczący zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.

W spotkaniu wziął również udział Marcin Krupa, Prezydent Katowic. – Mając na względzie przemianę naszego regionu, wspólnie z Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią i środowiskiem akademickim dążymy do tego, by motorem napędowym jego rozwoju w kolejnych latach, stały się nowoczesne technologie. W Katowicach realizujemy konkretny projekt w tym kierunku – budujemy Hub gamingowo-technologiczny, który, jestem o tym przekonany, stanie się kamieniem milowym w rozwoju nie tylko Katowic, ale całego regionu. To pierwszy impuls ze strony sektora publicznego zachęcający podmioty z całego świata do inwestowania właśnie u nas – powiedział prezydent Katowic.

Po spotkaniu jego uczestnicy spotkali się z dziennikarzami. – Rozmawialiśmy nie tylko o przyszłości Polityki AI, ale także o przyszłości rozwoju całego regionu – powiedział w czasie briefingu wiceminister Dariusz Standerski. – Dużo ważniejsze od tego, na której stronie dokumentu pojawi się dany ośrodek, są konkretne inwestycje, konkretne centra rozwojowe. W tym zakresie Śląsk i Zagłębie są regionem kluczowym. To nie tylko 8% PKB, nie tylko ponad 2 miliony mieszkańców, ale też ogromny potencjał badawczy – dodał przedstawiciel ministerstwa.

Znaczące zaplecze naukowe i akademickie

Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia dysponuje silnym potencjałem naukowym i badawczym. Politechnika Śląska, jedna z czołowych uczelni technicznych w Polsce, prowadzi zaawansowane prace badawcze w obszarach takich jak uczenie maszynowe, analiza obrazu i dźwięku, medycyna spersonalizowana, technologie kwantowe oraz cyberbezpieczeństwo. Dotychczas zrealizowała w tym zakresie ponad 300 projektów badawczo-rozwojowych. Jej zaplecze obejmuje m.in. nowoczesny hub AI w Katowicach.

Uniwersytet Śląski rozwija sztuczną inteligencję w podejściu interdyscyplinarnym – łącząc informatykę z naukami społecznymi, prawem i medycyną. Uczelnia prowadzi badania m.in. nad generatywną AI, systemami eksperckimi czy wpływem nowych technologii na kulturę i media. W 2025 roku Uniwersytet był gospodarzem IV Polskiej Konferencji Sztucznej Inteligencji.

Istotną rolę odgrywa także Instytut Technik Innowacyjnych EMAG należący do Sieci Badawczej Łukasiewicz, realizujący projekty z zakresu cyfrowych bliźniaków, zarządzania lotami dronów, bezpieczeństwa IoT, analizy danych medycznych oraz edukacyjnych systemów AI.

Dodatkowo Śląski Uniwersytet Medyczny i Akademia Śląska prowadzą badania nad zastosowaniem sztucznej inteligencji w edukacji, urbanistyce, diagnostyce i zdrowiu psychicznym. Planują uruchomienie specjalistycznego klastra obliczeniowego oraz nowych kierunków i specjalizacji.

Ekosystem biznesowy i startupowy

Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia to trzecie największe w Polsce skupisko firm z branży IT – działa tu ponad 250 software house’ów. Coraz więcej z nich specjalizuje się w rozwiązaniach AI, takich jak machine learning, przetwarzanie języka naturalnego (NLP), analityka predykcyjna, rozpoznawanie obrazu czy cyberbezpieczeństwo – z zastosowaniem w przemyśle, finansach, ochronie zdrowia i administracji.

Katowice, o czym przypomniał prezydent Marcin Krupa, realizują inwestycję o wartości 1 mld zł – Katowicki Hub Gamingowo-Technologiczny – który obejmuje komponenty badawcze i edukacyjne związane z AI. Z kolei Fundacja Silesian Startup Foundation wspiera rozwój lokalnych innowacji i aktywnie działa na rzecz przekształcenia regionu w jeden z kluczowych europejskich hubów innowacyjnych do końca obecnej dekady.

Ambitna wizja przyszłości

GZM postrzega rozwój sztucznej inteligencji jako strategiczny kierunek transformacji gospodarczej regionu. Połączenie przemysłowego dziedzictwa, doświadczenia w restrukturyzacji oraz potencjału akademickiego i technologicznego daje szansę na stworzenie unikatowego ekosystemu AI. Zaś włączenie Metropolii do sieci krajowych ośrodków AI – zgodnie z propozycjami zawartymi w konsultowanym dokumencie – byłoby potwierdzeniem tych aspiracji i impulsem do dalszych działań.

W czerwcu 2025 r. w wyniku postępowania przetargowego Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia podpisała cztery umowy na realizację prac budowlanych w 43 budynkach mieszkalnych w ramach projektu „Stop Smog”, którego celem jest poprawa jakości powietrza na terenie GZM, poprzez termomodernizację budynków oraz wymianę nieefektywnych źródeł ciepła.

W imieniu Katowic i Tychów zawarto umowy z wykonawcą Exeles sp. z o.o. na realizację inwestycji o łącznej wartości 1 934 910,00 zł – w tym 10 budynków w Katowicach i 11 w Tychach.

Równolegle, w imieniu Mysłowic i Bytomia zawarto umowy z firmą PS Energorerm sp. z o.o. o wartości 1 840 716,00 zł – 19 budynków w Mysłowicach oraz 3 w Bytomiu.

Zgodnie z harmonogramem, wszystkie prace mają zostać zakończone na przełomie 2025/2026 roku.  W ramach inwestycji przewidziano m.in. termomodernizację budynków mieszkalnych jednorodzinnych oraz wymianę przestarzałych źródeł ciepła na nowoczesne, ekologiczne rozwiązania.

Projekt „Stop Smog” to kolejny krok w kierunku poprawy jakości życia mieszkańców oraz realizacji celów klimatycznych i środowiskowych regionu z nadrzędnym celem ograniczania ubóstwa energetycznego.”

Michał Wadowski został oficjalnie powołany na stanowisko dyrektora Zarządu Transportu Metropolitalnego (ZTM). Od 29 marca br. pełnił obowiązki dyrektora, łącząc tę funkcję z rolą zastępcy dyrektora ds. administracyjnych. Wcześniej pracował w strukturach Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii jako główny specjalista. Posiada również wieloletnie doświadczenie w pracy na rzecz instytucji samorządowych.

– Dziękuję za zaufanie. Kluczowe jest dla mnie partnerstwo – zarówno z miastami i gminami, które powierzyły Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii zadanie organizacji transportu publicznego, przewoźnikami, jak i różnymi grupami społecznymi oraz instytucjami. Zależy nam, by usługi transportowe na rzecz mieszkańców były świadczone na najwyższym poziomie – liczy się przede wszystkim jakość, ale także szybkość, skuteczność i otwartość – powiedział Michał Wadowski po ogłoszeniu decyzji.

Jako nowy dyrektor ZTM, będzie kontynuował działania na rzecz rozwoju nowoczesnego, dostępnego i ekologicznego transportu publicznego, dostępnego w sieci Transport GZM.

Kazimierz Karolczak, przewodniczący zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, podkreśla: – Michał Wadowski wnosi do ZTM wieloletnie doświadczenie w administracji samorządowej oraz znajomość mechanizmów działania Metropolii, co ma zapewnić skuteczne zarządzanie instytucją i jej dalszy rozwój. W ostatnich miesiącach dał się poznać jako skuteczny menadżer – z jednej strony nieobawiający się wyzwań, z drugiej otwarty na dialog i współpracę z różnymi środowiskami – dodaje Karolczak.

Decyzja wchodzi w życie z dniem 1 lipca.

Michał Wadowski został wyłoniony w drugim konkursie na stanowisko dyrektora ZTM. W pierwszym naborze, ogłoszonym 31 marca, zgłosiło się 6 kandydatów – wszyscy spełnili wymagania formalne i zostali zaproszeni na rozmowy kwalifikacyjne. Po ich przeprowadzeniu komisja konkursowa nie zarekomendowała do zatrudnienia żadnego z kandydatów. W drugim konkursie, ogłoszonym 9 maja, wpłynęły 4 zgłoszenia – dwie osoby spełniły wymogi i zostały zaproszone na rozmowy. Komisja konkursowa zarekomendowała zatrudnienie Michała Wadowskiego.

Zgromadzenie Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii udzieliło Zarządowi absolutorium za wykonanie budżetu za rok 2024. Integracja transportu miejskiego, zakupy zeroemisyjnego taboru, prace nad utworzeniem infrastruktury dla rowerów – Metrorower i velostrady – to jedne z kierunków działań Metropolii w ubiegłym roku.

Wydatki w 2024 roku wyniosły ok. 2,18 mld zł. W tej kwocie największe środki – ok. 1,97 mld zł – wydano na organizację i rozwój transportu miejskiego. Dochody Metropolii GZM zamknęły się kwotą ok. 2,21 mld zł. Największy udział – 956,45 mln zł – stanowiła część zmienna składki rocznej. Część stała składki rocznej wyniosła 17,53 mln zł. Wpływy z usług przewozowych, w tym przede wszystkim sprzedaż biletów, przyniosły ok. 244,69 mln zł dochodu. Do budżetu Metropolii trafiło ok. 522,74 mln zł. Te pieniądze pochodzą z udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych, który stanowi obecnie 0,49% od dochodów podatników tego podatku, zamieszkałych na obszarze związku metropolitalnego.

Najwięcej Metropolia wydała na transport

Planowane wydatki z budżetu wyniosły ok. 1,97 mld złotych. Wydatki bieżące były przede wszystkim związane z organizacją transportu zbiorowego (m.in. przewozy autobusowe, tramwajowe i trolejbusowe oraz linie metropolitalne). Pieniądze z budżetu zostały przeznaczone także na utrzymanie infrastruktury przystankowej, obsługę i rozwój systemów obsługujących komunikację pasażerską, a także integrację pasażerską oraz system taryfowo-biletowy.

Pojazdy pod szyldem ZTM kursowały w 55 gminach – 41 metropolitalnych oraz 14 spoza jej obszaru. Wydatki zostały przeznaczone na przewozy autobusowe, tramwajowe i trolejbusowe. Pieniądze zostały też przeznaczone na organizację linii metropolitalnych i przewozów do Międzynarodowego Portu Lotniczego „Katowice” w Pyrzowicach.

Wydatki na transport publiczny objęły również ponad 25 mln zł, które Metropolia przekazała Województwu Śląskiemu na dofinansowanie ponad 80 kursów pociągów na swoim obszarze, m.in. w relacji Bytom–Gliwice, Katowice–Gliwice, Gliwice–Dąbrowa Górnicza Ząbkowice czy Tychy Lodowisko–Katowice.

W 2024 roku wydano także ponad 4,8 mln zł na sfinansowanie części wkładu własnego dla sześciu inwestycji kolejowych, zgłoszonych w ramach rządowego Programu Kolej+. Przypominamy, że Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia jest partnerem we wszystkich tych projektach oraz zapewnia tym samorządom około 352 mln zł jako sfinansowanie wkładu własnego do realizowanych inwestycji.

Zeroemisyjny tabor

Rok 2024 przebiegał pod znakiem realizacji projektów związanych z elektromobilnością w komunikacji miejskiej, mówimy o zakupie taboru zeroemisyjnego wraz z infrastrukturą ładowania. Projekty realizowane są głównie w ramach wsparcia bezzwrotnego z planu rozwojowego Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności. Dzięki ich realizacji na drogi Metropolii do połowy 2026 roku wyjedzie 73 autobusy elektryczne oraz 8 wodorowych.

Dodatkowo GZM w ramach dofinansowania z Programu Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021-2027 planuje zakup 9 sztuk autobusów elektrycznych, które pojawią się na liniach transportu publicznego na przełomie 2026/2027 roku. Koszty powyższych przedsięwzięć sięgają blisko 387,4 mln zł.

Pod znakiem inwestycji w velostrady

W 2024 roku udzielono pomocy finansowej gminom w formie dotacji celowej na kolejne etapy realizacji Metropolitalnej Sieci Tras Rowerowych. Kontynuowano kolejne wykupy nieruchomości pod velostrady. Sosnowiec, Tychy, Dąbrowa Górnicza i Czeladź ukończyły programy funkcjonalno-użytkowe w oparciu o finansowanie GZM.

GZM sfinansowała również budowę 4,4 km velostrady nr 6 pomiędzy dzielnicami Brynów i Giszowiec w Katowicach. Ten ostatni wydatek był najwyższy w zakresie metropolitalnych dróg rowerowych. Koszt zamówienia wyniósł ok. 12,5 mln zł.

Jeżeli chodzi o zadania programu Metropolitalnej Sieci Tras Rowerowych realizowane bezpośrednio na zamówienie GZM, ukończono prace nad przygotowaniem koncepcji technicznej Velostrady nr 6 od katowickiego Giszowca do Mysłowic. Kolejnym krokiem będzie opracowanie dokumentacji projektowej dla tego odcinka. Metropolia pomogła również Mysłowicom w procesie wykupu nieruchomości po kolei piaskowej Maczki–Bór oraz zamówiła kolejne koncepcje techniczne – dla katowickiego odcinka Velostrady nr 3, zaplanowanej na odcinku Katowice–Tychy. Przebudowano również wiadukt w ciągu ulicy Nowopogońskiej w Czeladzi, na potrzeby przyszłej budowy Velostrady nr 7.

W 2024 roku uruchomiono system wypożyczalni 7 tysięcy rowerów „Metrorower”, który objął 31 gmin w Metropolii. Według statystyk, do końca roku 2024 z Metroroweru skorzystało ok. 1 mln użytkowników.

Metropolia na rzecz ograniczania niskiej emisji

W 2024 roku realizowano dwa programy związane z ograniczaniem niskiej emisji. Pierwszy, o nazwie „ELENA”, był związany z przygotowaniem wraz z 16 gminami (Będzin, Bieruń, Bytom, Czeladź, Chorzów, Katowice, Piekary Śląskie, Pyskowice, Rudziniec, Siewierz, Świerklaniec, Sośnicowice, Tarnowskie Góry, Tychy, Zbrosławice, Radzionków) dokumentacji pod inwestycje związane z poprawą efektywności energetycznej 141 budynków komunalnych wielorodzinnych.

Drugi program to STOP SMOG. Dzięki współpracy z 11 gminami, tj. Będzinem, Bieruniem, Bobrownikami, Bytomiem, Dąbrową Górniczą, Gierałtowicami, Katowicami, Mysłowicami, Sośnicowicami, Tychami i Zabrzem, wymiana źródeł ciepła oraz termomodernizacja obejmuje 210 budynków mieszkalnych jednorodzinnych na rzecz najmniej zamożnych gospodarstw domowych.

Fundusz Odporności

W ubiegłym roku (2024) wydano ok. 293 mln zł na wsparcie projektów inwestycyjnych realizowanych przez gminy członkowskie GZM w ramach Funduszu Odporności. Ma on na celu finansowe wsparcie dla projektów gmin o charakterze metropolitalnym.

Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia uruchamia wyjątkową akcję profrekwencyjną z okazji II tury wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, która odbędzie się 1 czerwca 2025 roku. Gmina, która osiągnie najwyższą frekwencję wyborczą spośród wszystkich 41 gmin wchodzących w skład GZM, otrzyma pół miliona złotych na realizację przedsięwzięcia wybranego wspólnie przez jej mieszkańców.

– Głosowanie to nie tylko prawo, ale przede wszystkim realny wpływ na przyszłość – mówi Kazimierz Karolczak, przewodniczący zarządu GZM. – Chcemy pokazać, że obywatelska aktywność ma sens i że warto ją wzmacniać nie tylko słowami. Dlatego postanowiliśmy nagrodzić najbardziej zaangażowaną społeczność lokalną konkretnym wsparciem – sporą kwotą do wykorzystania na cel, o którym wspólnie zdecydują sami mieszkańcy. Dlatego jeszcze raz zachęcamy – idź na wybory! – dodaje Karolczak.

Inicjatywa ma na celu promocję postaw obywatelskich oraz zwiększenie udziału mieszkańców Metropolii w kluczowych decyzjach demokratycznych.

Zwycięska gmina zostanie ogłoszona po publikacji oficjalnych wyników frekwencji przez Państwową Komisję Wyborczą. O tym, na co zostanie przeznaczona nagroda, zdecydują sami mieszkańcy – w ramach konsultacji społecznych lub lokalnych mechanizmów partycypacyjnych.

Bezpłatny transport

Podobnie jak w pierwszej turze, także 1 czerwca wszyscy mieszkańcy Metropolii będą mogli bezpłatnie dojechać do lokali wyborczych pojazdami Transport GZM. To już tradycja – GZM zapewnia darmowe przejazdy w dniu każdego głosowania powszechnego, wspierając aktywność obywatelską swoich mieszkańców i ułatwiając udział w wyborach wszystkim uprawnionym.