Metropolia ogłosiła przetarg na opracowanie szczegółowej dokumentacji technicznej dla velostrad, planowanych w ramach Metropolitalnej Sieci Tras Rowerowych. To efekt porozumienia, które w 2022 roku Metropolia zawarła z miastami w sprawie realizacji tej inwestycji rowerowej.

Budowa Velostrad GZM jest jednym ze strategicznych działań podejmowanych we współpracy z miastami Metropolii. Mają one pełnić głownie funkcje transportową zapewniając bezpieczny przejazd do pracy, szkoły, instytucji w ramach jednego miasta lub pomiędzy miastami.

Planowane przebiegi velostrad zostały wytyczone przez Metropolię we współpracy z miastami członkowskimi. Łącznie powstanie 8 velostrad o długości ok. 120 km. Ten katalog nie jest zamknięty. Trwają ustalenia dotyczące kolejnych przebiegów.

Przetarg zakłada przygotowanie koncepcji dla czterech velostrad

• KATOWICE – SOSNOWIEC

Długość: 9,7 km

Trasa tej velostrady ma przebiegać od katowickich Bulwa­rów Rawy, w okolicy ul. Bankowej, przez tereny na wschód od drogi ekspresowej S86, aż po centrum Sosnowca. Koniec trasy został przewidziany przy parku Dietla, nieopodal ul. Żeromskiego.

• KATOWICE – TYCHY

Długość: 14 km

Koncepcja tego odcinka zakłada przebieg trasy z Giszowca, przez Murcki, do tyskiego Czułowa wzdłuż drogi krajowej nr 86. Planowane jest obejście Murcek od strony wschodniej i ominięcie gęstej zabudowy Czułowa poprzez rowerową obwodnicę, w pewnym oddaleniu od zabudowań. Od strony zakończenia velostrady w Tychach w planie jest stworzenie bezkolizyjnego przejścia nad DK44 i połączenie z siecią miejskich dróg rowerowych, w tym powiązanie z tyskim Rynkiem. Od strony katowickiego Giszowca wariantowo przewidziano połączenie z Velostradą nr 6 relacji Katowice (Brynów – Giszowiec) – Mysłowice.

• KATOWICE – MYSŁOWICE

Długość: 9,1 km

Droga rowerowa rozpocznie się w Katowicach-Brynowie, będzie biegła wzdłuż nieczynnej linii kolejowej nieopodal doliny Trzech Stawów i w dalszym biegu przez dzielnicę Giszowiec. Następnie w kierunku miasta Mysłowice będzie przebiegać wzdłuż ulicy Mysłowickiej, docierając do granicy z Mysłowicami i dalej wzdłuż ul. Mikołowskiej, aż do rejonu ronda Rotmistrza Pileckiego (os. Ćmok). Rozpoczęcie prac budowlanych na terenie Katowic jest planowane na II kwartał 2023 r.

Przypomnijmy, 20 grudnia GZM podpisała dwie pierwsze umowy dotyczące dofinansowania budowy velostrady w przebiegu Katowice – Mysłowice, realizowanej w ramach dużego projektu o nazwie Metropolitalna Sieć Tras Rowerowych. Trasa, o której mowa, w pierwszej kolejności połączy dwie katowickie dzielnice, Brynów z Giszowcem.

• SOSNOWIEC – CZELADŹ – BĘDZIN – DĄBROWA GÓRNICZA

Długość: 16,9 km

Kontynuacją trasy z Katowic mają być odgałęzie­nia do kolejnych miast Zagłębia Dąbrowskiego. Koncepcja zakłada wykorzystanie terenu po kolei piaskowej w Sosnowcu i Czeladzi, a następ­nie Będzinie i Dąbrowie Górniczej. Pod uwagę brane jest też poprowadzenie jej wzdłuż S86, a później DK94. Tak czy inaczej – dojedziemy nią do Dąbrowy Górniczej.

Co należy uwzględnić w koncepcji?

Rozwiązania, które znajdą się w koncepcji technicznej velostrad, mają stanowić plan dla przyszłych projektów m.in.  architektoniczno-budowlanych, zagospodarowania terenu,  technicznych.

Realizacja koncepcji technicznych dla czterech velostrad zakłada również wykonanie wszelkich uzgodnień własnościowych oraz z zarządcami sieci naziemnych, nadziemnych i podziemnych. Wykonawca dokumentacji będzie także musiał przedstawić rozwiązania przejścia tras w punktach newralgicznych i kolizyjnych, takich jak skrzyżowania z drogami publicznymi, przejścia przez rzeki czy linie kolejowe. Do zadań wykonawcy będzie też należało przedstawienie rozwiązań występujących ryzyk w zakresie geodezyjnym i dysponowania nieruchomościami, urbanistyki oraz planowania przestrzennego.

Koncepcja powinna uwzględniać kwestie bezpieczeństwa i wyposażenia, związane z infrastrukturą towarzyszącą, jak np. barierki ochronne, miejsca obsługi rowerzystów, preferowane rozwiązania ochrony rowerzysty przez zastosowanie „zielonej bariery” czy też wymagane oświetlenie drogi rowerowej. Przy projektowaniu należy unikać rozwiązań, które mogą stanowić bariery dla osób z niepełnosprawnościami. Rozwiązania w tym zakresie mają podlegać uzgodnieniom z Powiatową Radą ds. Osób Niepełnosprawnych.

W ramach prac nad dokumentem przewidziane są również konsultacje społeczne.

Termin składania ofert w przetargu mija 30 stycznia 2023 roku. Po rozstrzygnięciu przetargu i podpisaniu umowy wyłoniony oferent będzie miał 10 miesięcy na przygotowanie koncepcji.

W przyszłym roku kolejny przetarg

W I kwartale 2023 planowana jest organizacja przetargu na wykonanie koncepcji technicznych kolejnych velostrad:

• KATOWICE – SIEMIANOWICE ŚLĄSKIE – CHO­RZÓW – BYTOM – PIEKARY ŚLĄSKIE

• TARNOWSKIE GÓRY – BYTOM

• KATOWICE- SOSNOWIEC- MYSŁOWICE (wzdłuż Przemszy)

Metropolia wyznacza standardy inwestycji rowerowych

„Ramowy program realizacji metropolitalnych dróg rowerowych w obszarze GZM” jest podstawowym dokumentem, który określa zasady i tryb realizacji dróg rowerowych o funkcji transportowej i o znaczeniu ponadlokalnym. Przedstawia kierunki rozbudowy dróg, których zadaniem jest stworzenie sieci połączeń o charakterze transportowym.

Dokument wyznacza także podział zadań przy realizacji tych inwestycji pomiędzy GZM a gminami na trasie ich przebiegu. Bardzo ważnym elementem jest wzmocnienie roli społecznej na etapie przygotowania inwestycji. Gminy, które przyjęły program realizacji metropolitalnych dróg rowerowych, zobowiązują się do konsultowania rozwiązań projektowych z organizacjami pozarządowymi. Mają też obowiązek stosowania opracowanych przez Metropolię standardów i wytycznych kształtowania infrastruktury rowerowej.

Metropolia angażuje się finansowo w budowę nowych dróg rowerowych o znaczeniu transportowym.

Pierwszym elementem jest budowa velostrad, ale ramowy program jest znacznie szerszy. Jego celem jest wdrożenie wspólnego programu rozbudowy dróg rowerowych, dzięki czemu powstanie spójna sieć.

Umożliwi to maksymalne wykorzystanie potencjału transportowego prowadzonych inwestycji rowerowych w poszczególnych gminach.

Przydatne linki:

Warunki przetargu: miniPortal (uzp.gov.pl)

120 km Velostrad w GZM. Miasta GZM wchodzą w etap realizacji pierwszych czterech dróg – Metropolia GZM

Rower usprawni codzienne podróże po Metropolii. Oto założenia programów – Metropolia GZM

1 stycznia ruszy nowa Metrolinia. Autobusy oznaczone numerem M106 kursować będą między Gliwicami a Rudzińcem.

To pierwsze z połączeń obsługiwanych przez ZTM, które obsłuży gminę Rudziniec.

Linia będzie kursować przez cały tydzień od wczesnych godzin porannych do późnych godzin wieczornych, w dni robocze w godzinach szczytu co pół godziny, poza szczytem – co godzinę. W dni wolne od pracy autobusy kursować będą co dwie godziny.

W gminie Rudziniec autobusy zatrzymywać będą się w Rudzińcu, Rudnie, Bojszowie i Kleszczowie. W Gliwicach, w wybranych kursach zapewni dojazd do strefy ekonomicznej i parku logistycznego w Brzezince.

Metrolinie

Metrolinie to uruchamiane regularnie od maja 2021 r. połączenia autobusowe. Ich zadaniem jest zwiększenie dostępności oferty komunikacyjnej i usprawnienie podróży w miastach i gminach, przez które przebiegają, do czasu uruchomienia Kolei Metropolitalnej.

Więcej o nowej metrolinii przeczytasz w komunikacie ZTM: Rudziniec, Gliwice – uruchomienie linii metropolitalnej M106 – ZTM Komunikaty (metropoliaztm.pl)

Kilka tysięcy osób weźmie udział w Metropolitalnej Wigilii dla Samotnych. Dla nich Fundacja Wolne Miejsce przygotowała tradycyjną wieczerzę. Metropolia GZM oferuje jej uczestnikom bezpłatny przejazd pojazdami transportu miejskiego. Wspólny opłatek będzie miał miejsce 24 grudnia w Katowicach w Międzynarodowym Centrum Kongresowym.

 Wigilię dla samotnych organizuje Fundacja Wolne Miejsce Co roku wsparcia udzielają samorządy oraz sponsorzy. Metropolia oferuje uczestnikom bezpłatne przejazdy w siatce połączeń Zarządu Transportu Metropolitalnego.

Aby skorzystać z tej oferty należy mieć z sobą zaproszenie Fundacji Wolne Miejsce.

W tym roku w akcji bierze udział 30 miast z całego kraju. Kolacja w Katowicach będzie największa.

– Fundacja Wolne Miejsce powstała w sposób szczególny. Wszystko zaczęło się ponad 20 lat temu
w moim mieszkaniu, kiedy pierwszy raz wraz z żoną w wigilijny wieczór zaprosiliśmy samotnego sąsiada z bloku, by zasiadł na – wolnym miejscu – przy naszym stole- wspomina Mikołaj Rykowski, prezes Fundacji Wolne Miejsce.

– W kolejnych latach powiększaliśmy świąteczne stoły, najpierw we własnym domu, a potem wraz z wolontariuszami w halach wielu polskich miast. Gościmy na takich wydarzeniach po kilka tysięcy samotnych osób- dodaje Mikołaj Rykowski.

Metropolitalna Wigilia dla Samotnych rozpocznie się 24 grudnia 2022 o godz. 16:00 w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach (plac Sławika i Antalla).

Partnerem Wigilii dla Samotnych jest Górnośląsko- Zagłębiowska Metropolia.

Przydatne linki: Fundacja Wolne Miejsce

Cisza, ciemność, samotność… Wystarczy tylko się położyć w łódce i dać ponieść nurtowi podziemnej rzeki. Za nami pierwsze i co najważniejsze udane próby tzw. floatingu w Sztolni Czarnego Pstrąga w Tarnowskich Górach.

Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej, wspólnie z Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią, partnerem strategicznym jedynych w regionie obiektów z listy UNESCO, zaprosiło do Tarnowskich Gór dziennikarzy i influencerów z całej Polski na „Dzień z innowacjami ułatwiającymi życie”. Była to okazja, żeby spróbować czegoś nowego i przetestować w sztolni floating.

– Od 65 lat Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej udostępniana Sztolnię Czarnego Pstrąga turystom. Od niedawana w ofercie znajdują się nowości takie jak: podziemne morsowanie czy rafting. Teraz testowany jest floating. W czasie relaksacyjnego przepływu można zapomnieć o problemach, skupić się jedynie na obcowaniu sam na sam z obiektem UNESCO – mówi Grzegorz Rudnicki ze Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej.

Rejs rozpoczyna się w szybie Sylwester (w kierunku szybu Ewa płynie woda, około 250 litrów na sekundę). W łodzi położona zostaje długa deska, a na niej miękka karimata. Można się położyć lub wygodnie usiąść. Cały przepływ na odcinku 600 metrów trwa około 40-50 minut.

– Jedna rzecz, którą trzeba, to zaufać, bo pierwszym naturalnym odruchem jest, by pomagać tej łódce: odpychać ją, dotykać ścian, a to powoduje faktycznie, że łódka płynie wolniej — mówi przewodnik Sławek Ziemianek, przypominając, że sztolnią stale płynie — w zależności od warunków — 17-25 m sześc. wody na minutę, co napędza łodzie płynące z nurtem sztolni.

Łódź płynie sama i tylko czasami odbija się od ociosów (najczęściej są to tzw. bramy, czyli miejsca lekkich zwężeń na trasie) i nie da się zatopić, a jej przewrócenie jest bardzo trudne. Podziemny korytarz ma głębokość nieco ponad metr. Rejs odbywa się w prawie całkowitej ciemności, ale w razie konieczności można skorzystać z elektrycznej lampki karbidowej. Dla bezpieczeństwa każdy uczestnik może połączyć się z dostępnym pod ziemią internetem, a przy szybach czuwa obsługa sztolni ubrana w pianki nurkowe, która na desce jest w stanie szybko dotrzeć do każdego miejsca.

Pomysł narodził się w czasie pandemii, kiedy to jeden z członków SMZT, pracujący wtedy w sanepidzie, w samotnym i spokojnym rejsie pod ziemią znalazł sposób na odstresowanie.

Sztolnia Czarnego Pstrąga to jedyna w Polsce wciąż działająca sztolnia odwadniającą i jeden z najdłuższych w Europie podziemnych przepływów łodziami. Pod ziemią można dowiedzieć się, w jaki sposób górnicy pokonali siły natury oraz poznać niezwykłą historię i wykute w skale tajemnicze legendy. Przy odrobinie szczęścia jest szansa natknąć się na pływające pstrągi lub przygotowujące się do zimy nietoperze. Obiekt położony jest na terenie urokliwego Parku Repeckiego. Kilkadziesiąt metrów pod ziemią turyści wsiadają do łodzi i w tajemniczej scenerii, przy świetle lamp karbidowych, przepływają odcinek 600 m (ruch odbywa się wahadłowo). W nowoczesnym budynku obsługi ruchu turystycznego przy szybie Sylwester można oglądać wystawę ponad 50 lamp górniczych z XX wieku.

Turysta może przepłynąć podziemny korytarz tradycyjną łodzią. Ekskluzywną ofertą jest tzw. rafting, czyli samodzielny rejs ultralekkim kajakiem/pontonem. Od kilku, lat 10 pięter pod ziemią można także morsować i to niezależnie od pory roku. Floating to kolejna propozycja w obiekcie UNESCO, która zostanie włączona do ofert w ciągu kilku najbliższych tygodni.

Szczegóły oferty dla turystów: Zabytkowa Kopalnia Srebra

 Weronika Herzog

Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej

Materiał ukazał się w grudniowym (14 numerze) magazynu „W Metropolii”.

To wszystko i wiele więcej  możesz pobrać stąd: KLIKNIJ

Zapraszamy do udziału w kolejnej turze konsultacji społecznych dla studium wykonalności na temat drugiej pary torów na trasie Katowice- Gliwice. Ten projekt ma na celu przede wszystkim oddzielenie ruchu dalekobieżnego od aglomeracyjnego. Metropolia współfinansuje koszty przygotowania tej dokumentacji. Spotkania z mieszkańcami na temat tej inwestycji odbędą się w drugim tygodniu stycznia 2023.

Podczas spotkań przedstawiciele wykonawcy studium przedstawią mapy podglądowe, zaprezentują aktualne wyniki prac planistycznych oraz proponowane rozwiązania funkcjonalne.

Materiały można znaleźć tutaj: Konsultacje III tura — OneDrive (live.com) 

Inwestycja ta ma duże znaczenie dla przyszłej Kolei Metropolitalnej. Trasa kolejowa Gliwice – Katowice to jeden z najczęściej wykorzystywanych korytarzy transportowych w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Odcinek długości ok. 30 km stanowi kręgosłup komunikacyjny w GZM i jest jednym z ważniejszych elementów koncepcji projektu Kolei Metropolitalnej. Po zakończeniu inwestycji po nowych torach pociągi będą mogły kursować co kilkanaście minut. 

Nowe rozwiązanie będzie w perspektywie końca dekady dużym ułatwieniem dla pasażerów. Obecnie pociągi Kolei Śląskich, realizujące przewozy wewnątrz województwa, dzielą tory na tej trasie razem z pociągami dalekobieżnymi, których kursowanie wymusza wydłużenie odstępów pomiędzy kolejnymi pociągami na trasie. Często też pociągi regionalne muszą ustępować pierwszeństwa przejazdu – nawet opóźnionym – pociągom kategorii premium lub międzynarodowym. 

Ze względu na kluczowe znaczenie tej inwestycji w organizacji sieci połączeń w transporcie pasażerskim, Metropolia finansuje w połowie koszty przygotowania tej dokumentacji oraz realizuje to studium wykonalności wspólnie z PKP PLK. 

To nie koniec zaangażowania Metropolii w rozbudowę tej kluczowej linii. Na początku grudnia w ramach Programu „Kolej+” podpisano umowy na realizację sześciu  projektów liniowych zgłoszonych przy udziale Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Trzy z nich są powiązane z realizowanym studium wykonalności na odcinku Katowice – Gliwice. 

Oprócz zakwalifikowanych projektów liniowych do realizacji w ramach Programu „Kolej+” opracowano także dokumentację  (Wstępne Studia Planistyczno-Prognostyczne – WSPP) dla 3 lokalizacji punktowych – budowy nowych przystanków osobowych. W rezultacie opracowana dokumentacja dla przystanków: Świętochłowice Mijanka, Zabrze ul. Armii Krajowej i Zabrze Zaborze Północ jest uwzględniana/wykorzystywana również w pracach nad studium wykonalności na odcinku Katowice – Gliwice. 

 Harmonogram konsultacji 

• Świętochłowice:  09.01. 2023

17:00-19:00, Centrum Kultury Śląskiej, Krauzego 1 

• Katowice:  10.01. 2023

17:00-19:00, Szkoła Podstawowa nr 33, ul. Witosa 23  

• Zabrze: 11.01. 2023

17:00-19:00, ul. 3 Maja 91A, Miejski Ośrodek Kultury  

• Ruda Śląska 12.01. 2023

17:00-19:00 Dworcowa 33, Stacja Biblioteka – dworzec Ruda Chebzie  

• Chorzów: 13.01. 2023

17:00-19:00 Focus Hotel ul. Armii Krajowej 15  

Przydatne linki:  

Materiały do konsultacji: Konsultacje III tura — OneDrive (live.com) 

Dodatkowa para torów na trasie Gliwice-Katowice. Metropolia podpisała porozumienie z PKP PLK – Metropolia GZM 

Kolej Plus w GZM. Umowy na 100 km torów podpisane – Metropolia GZM 

W 2023 roku wydatki Metropolii mają wynieść ok. 2,1 mld zł. Planowane dochody określono na poziomie 1,76 mld zł. Najwięcej pieniędzy – ok. 1,8 mld zł zostanie przeznaczone na organizację transportu zbiorowego. Budżet na przyszły rok został przyjęty przez Zgromadzenie Górnośląsko- Zagłębiowskiej Metropolii.

Dochody Metropolii wyniosą 1,76 mld zł

W 2023 roku dochody w budżecie Metropolii GZM zaplanowano na poziomie 1,76 mld zł.

Podstawowym elementem w tej strukturze jest ustawowy dochód własny, w którym największą część stanowi udział w podatku dochodowym od osób fizycznych zamieszkujących obszar GZM, który obecnie wynosi 5,75%. Łącznie w ramach ustawowych dochodów własnych, wraz ze stałą składką wpłaconą przez gminy, dochody w 2023 roku wyniosą ponad 390 mln zł.

Po stronie dochodów w budżecie Metropolii uwzględniona jest również wysokość składki zmiennej, czyli pieniędzy wpłacanych przez gminy na realizację zadań związanych z obsługą komunikacji miejskiej. Wpływy z tego tytułu wyniosą ok. 710 mln zł. Powiększą je również szacowane wpływy z tytułu świadczenia usług przewozowych, w tym m.in. ze sprzedaży biletów, które prognozowane są na poziomie ok. 286 mln zł.

Najwięcej Metropolia wyda na transport

Planowane wydatki z budżetu mają wynieść ok. 2,1 mld zł.

Znaczący wpływ na budżet Metropolii, w szczególności na jej wydatki w 2023 roku, ma konflikt zbrojny na terytorium Ukrainy.

Odbija się on negatywnie na rynku i ma wpływ na wysokie ceny surowców, a co za tym idzie- paliw oraz różnych towarów i usług. Przyczynia się do wzrostu zaangażowania finansowego Metropolii w transporcie zbiorowym.

Największą pozycją w wydatkach Metropolii są koszty w związane z funkcjonowaniem komunikacji miejskiej. W przyszłym roku wyniosą ok. 1,8 mld zł. W budżecie na ten cel na wydatki bieżące ma zostać przeznaczone ok. 1,6 mld zł a majątkowe ponad 200 mln zł.

Wydatki bieżące są przede wszystkim związane z organizacją komunikacji pasażerskiej. To m.in. na przewozy autobusowe, tramwajowe i trolejbusowe oraz linie metropolitalne. Pieniądze z budżetu będą przeznaczone także na utrzymanie infrastruktury przystankowej, obsługę i rozwój systemów obsługujących komunikację pasażerską a także integrację pasażerską oraz system taryfowo biletowy.

Dodatkowo zaplanowano środki na pomoc finansową dla Województwa Śląskiego na realizację kolejowych przewozów pasażerskich w Metropolii.

Wydatki majątkowe mają wynieść ponad 200 mln zł.  Dotyczą one m.in. zakupu autobusów wodorowych w ramach projektu HYDROGEN GZM, unowocześnienia i rozwoju systemów informatycznych w transporcie – w szczególności ŚKUP oraz Systemu Dynamicznej Informacji Pasażerskiej. To także pieniądze na zakup oprogramowania oraz urządzeń do automatycznego zliczania pasażerów. Zarezerwowano także pieniądze na zakup atobusów elektrycznych i budowę infrastruktury ładowania w ramach projektu „Jedziemy na prąd – zakup autobusów elektrycznych i budowa infrastruktury ładowania na obszarze Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii”.

– Organizacja komunikacji miejskiej

 Przypomnijmy, Metropolia organizuje transport w 55 gminach – 40 metropolitalnych oraz 15 z nią sąsiadujących. Wydatki zostaną przeznaczone na przewozy autobusowe, tramwajowe i trolejbusowe. Pieniądze zostaną też wydatkowane na organizację linii metropolitalnych i przewozów do Międzynarodowego Portu Lotniczego „Katowice” w Pyrzowicach.

Wydatki na transport publiczny obejmą również ponad 21 mln zł, które Metropolia przekaże Kolejom Śląskim na dofinansowanie ponad 70 dodatkowych kursów pociągów na swoim obszarze, m.in. w relacji Bytom-Gliwice, Katowice-Gliwice, czy Tychy Lodowisko-Katowice.

– Kolej Plus i wkład własny

W budżecie zaplanowano także 3 mln zł, czyli pierwszą transzę, z której sfinansowane zostaną wkłady własne dla inwestycji kolejowych, zgłoszonych w ramach rządowego programu Kolej Plus.

Przypomnijmy, że na początku grudnia b.r. przedstawiciele sześciu samorządów podpisali ze spółką PKP PLK umowy na realizację projektów dofinansowanych w ramach rządowego programu Kolej Plus. Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia jest partnerem we wszystkich tych projektach oraz zapewniła tym samorządom 317 mln zł jako sfinansowanie wkładu własnego do realizowanych inwestycji.

– Modernizacja systemu ŚKUP

Metropolia pracuje nad uruchomieniem zmodernizowanej wersji systemu ŚKUP, czyli systemu płatności online za bilety komunikacji miejskiej. Celem tych prac jest wyeliminowanie największych wad systemu, wynikających ze starzejącej się technologii.

Wśród wydatków związanych z informatyzacją systemu transportu wymienić można m.in. utrzymanie i rozwój Systemu Dynamicznej Informacji Pasażerskiej, solarnych automatów biletowych, wdrożenie systemu automatycznego zliczania pasażerów.

– Zakup autobusów wodorowych

W przyszłorocznym budżecie zarezerwowano środki na zakup autobusów napędzanych wodorem. Do końca tego roku ma być ogłoszony przetarg, a jego rozstrzygnięcie zaplanowano na I kwartał 2023 roku. Zakłada on zakup 20 autobusów z opcją na dodatkowe 10. Mają one trafić do Metropolii do drugiej połowy 2024 roku.

Koszt realizacji inwestycji wynosi 110,7 mln zł. W tej kwocie 81 mln zł stanowi dotacja z NFOŚiGW

Przypomnijmy, Metropolia realizuje projekt „Hydrogen GZM”.  To pierwszy, pilotażowy etap upowszechniana wodoru jako paliwa dla komunikacji miejskiej i zarazem element wdrażania strategii bezemisyjnego transportu publicznego na terenie GZM.

– Rower Metropolitalny

 Wśród inwestycji związanych z rozwojem systemu zrównoważonej mobilności miejskiej w 2023 roku, uwzględnione zostały wydatki związane z pierwszym etapem uruchomienia Roweru Metropolitalnego na poziomie 35,7 mln zł. Wykonawcy, dotychczas biorący udział w procedurze, zostaną jeszcze w grudniu 2022 r. zaproszeni do składania ofert.

System Roweru Metropolitalnego będzie się składać z ponad 1000 stacji oraz ok. 8000 rowerów IV generacji tzw. smart bike. Przewiduje się, iż w 2023 r., w ramach realizacji I etapu projektu, do dyspozycji użytkowników ma zostać oddanych ponad 750 stacji oraz ok. 7000 rowerów.

Do najważniejszych elementów charakterystycznych planowanego Roweru Metropolitalnego należeć będzie również m.in. wspólna aplikacja na urządzenia mobilne, lokalizacje kluczowych stacji w węzłach przesiadkowych systemu transportu metropolitalnego oraz integracja z systemem ŚKUP – w pierwszej kolejności na poziomie taryfowym (umożliwiająca bezkosztowe korzystanie z roweru posiadaczom biletów metropolitalnych), a docelowo także na innych płaszczyznach.

Powstanie Fundusz Odporności

W budżecie na 2023 r. zarezerwowano środki w wysokości 97,2 mln zł na wsparcie projektów inwestycyjnych realizowanych przez gminy członkowskie GZM w ramach tworzonego obecnie  Funduszu Odporności.  Będzie on miał na celu finansowe wsparcie dla projektów gmin o charakterze metropolitalnym.

Udzielana dotychczas pomoc finansowa w ramach realizowanych: Metropolitalnego Funduszu Solidarności (MFS) oraz Programu Ograniczania Niskiej Emisji (PONE) ograniczy się w 2023 r. do poziomu niewykorzystanych przez gminy środków przyznanych w 2022 r. (odpowiednio MFS – 2,1 mln zł; PONE – 7,6 mln zł).

Metropolia na rzecz ograniczania niskiej emisji

W budżecie zarezerwowano środki na realizację działań związanych z ograniczaniem niskiej emisji. Metropolia realizuje dwa programy w tym zakresie. Pierwszy o nazwie „ELENA” jest związany z przygotowaniem wraz z 17 gminami dokumentacji pod inwestycje związane z poprawą efektywności energetycznej 184 budynków komunalnych wielorodzinnych.

Drugi program to STOP SMOG. Dzięki współpracy z 11 gminami, wymiana źródeł ciepła oraz termomodernizacja może objąć ponad 210 prywatnych domów jednorodzinnych, które należą do osób, których nie stać na takie inwestycje.

W budżecie Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii na 2023 rok zaplanowano deficyt budżetowy w wysokości ok. 360 mln zł.  Jest to różnica pomiędzy planowanymi dochodami oraz wydatkami. Deficyt ten planuje się sfinansować w pełnej wysokości z przychodów zaplanowanych jako środki pochodzące z nadwyżki budżetowej z lat ubiegłych.

Zgromadzenie przyjęło także Wieloletnią Prognozę Finansową na lata 2023-2032. Jej podstawowym założeniem jest realne ujęcie strony dochodów, jak i wydatków Metropolii we wszystkich latach objętych prognozą. Zawiera ona 70 zadań na łączną kwotę ponad 23 mld zł.

Przydatne linki:

Uchwała budżetowa: XLIX sesja Zgromadzenia Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii – 16 grudnia 2022 roku – Harmonogram Sesji Zgromadzenia – Biuletyn Informacji Publicznej Urząd Metropolitalny Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii (metropoliagzm.pl)

Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia zaktualizowała standardy i wytyczne kształtowania infrastruktury rowerowej. Mają one na celu wprowadzenie jednolitych zasad w planowaniu, projektowaniu i wykorzystaniu infrastruktury rowerowej.

Przygotowany dokument porusza m.in. takie aspekty, jak szerokość dróg rowerowych, ich geometria czy rodzaj stosowanej nawierzchni. Zawiera także informacje o projektowanych 120 kilometrach velostrad- sieci szybkich dróg rowerowych łączących miasta Metropolii. Do dokumentu wprowadzono także wytyczne dotyczące oznakowania tras zarówno w ruchu transportowym jak i turystyce.

– W ciągu kilku lat zmieniały się przepisy regulujące kwestie związane z projektowaniem tras rowerowych. Jesteśmy bogatsi o wiedzę w zakresie projektowania oraz budowy infrastruktury, mamy też  większe doświadczenie i staramy się wyciągać wnioski z realizacji projektów rowerowych– mówi Marcin Dworak, pełnomocnik Metropolii do spraw nowej mobilności.

Standardy i wytyczne infrastruktury rowerowej po raz pierwszy zostały opracowane w 2018 roku. Od tego czasu zmieniły się przepisy  regulujące kwestie związane z projektowaniem tras rowerowych.

Do tej pory kilkanaście samorządów, a wśród nich Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, włączyły „Standardy” do swoich wewnętrznych procedur i stosowane są przy przygotowywaniu sieci dróg rowerowych na swoich obszarach. Standardy stanowią nieodłączny element realizowanego przez GZM „Ramowego programu realizacji metropolitalnych dróg rowerowych” – przyjętego jednogłośnie przez Zgromadzenie.

Aktualizacja standardów powstała przy współpracy z przedstawicielami środowisk rowerowych i samorządów. Do pracy nad dokumentem zaproszono także samorządy województw: zachodniopomorskiego, małopolskiego i śląskiego a także Śląską Organizację Turystyczną.

 Przydatne linki:

Standardy i wytyczne kształtowania infrastruktury rowerowej – Koncepcje i strategie (pobierz) – Biuletyn Informacji Publicznej Urząd Metropolitalny Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii (metropoliagzm.pl)

120 km Velostrad w GZM. Miasta GZM wchodzą w etap realizacji pierwszych czterech dróg – Metropolia GZM

Rower usprawni codzienne podróże po Metropolii. Oto założenia programów – Metropolia GZM

•  Od prądu jesteśmy uzależnieni jak od powietrza, ale boleśnie zderzamy się z faktem, że prądu mogłoby zabraknąć

• O tym na czym powinien opierać się nowy miks energetyczny rozmawiamy z dr. Tomaszem Rożkiem.

 Oglądał albo czytał Pan „Blackout” („blackout” to ang. określenie na nagłą i globalną przerwę w dostawie prądu – przyp. red.)

Tak, oglądałem. To serial, który powstał na podstawie książki. Fikcyjna fabuła o paraliżu całego kontynentu, bo zabrakło nam prądu w Europie. Prąd jest najwygodniejszym nośnikiem energii. Oczywiście przez tysiące lat ludzie żyli i rozwijali się bez niego. Z tego punktu widzenia prąd nie jest niezbędny. Jednak dzisiaj tak zbudowaliśmy naszą cywilizację, że trudno sobie wyobrazić inne funkcjonowanie. Równocześnie mając świadomość, że od prądu jesteśmy uzależnieni niemalże jak od powietrza, to za mało energii wkładamy w to, żeby ten prąd racjonalnie wyko[1]rzystać i racjonalnie produkować.

Wcześniej to było tak oczywiste jak tlen, którym oddychamy?

Dokładnie. Ale takie przekonanie było obecne tylko potoczne. Eksperci już 10-15 lat temu ostrzegali, że istnieje bardzo duże ryzyko dra[1]stycznego wzrostu cen prądu, że należy przemyśleć sposób produkcji energii. To nie są refleksje ostatnich tygodni, bo pewne trendy widać z wyprzedzeniem. Wtedy mówiono, że to teoretyczne rozważania. Wojna i kryzysy gospodarcze takie procesy tylko przyspieszają.

Rozmawiamy o prądzie w regionie, który wyrósł z węgla. Węgiel, dzięki któremu dzisiaj mamy prąd, też wyznaczył tempo rozwoju naszego regionu. Czy pana zdaniem mamy serca z kamienia? Z energetycznego węgla kamiennego?

Śląsk 150 lat temu na mapie Europy, a nawet świata był taką Doliną Krzemową. Dzisiaj Dolina Krzemowa kojarzy się nam z wysokimi technologiami i elektroniką. Słusznie. Ale 100-150 lat temu, gdy mówiono o innowacjach, to myślano właśnie o nowych maszynach stosowanych w przemyśle ciężkim. To wszystko rodziło się i było testowane na Śląsku. Natomiast kilkadziesiąt lat temu przespaliśmy moment, w którym technologie, które ukształtowały nasz region i go rozkręciły, byłyby wciąż skrzydłami, które nas wznoszą, a nie stały się „kamieniem u szyi”.

Czy jest jeszcze szansa, żeby to odwrócić?

To zależy od nas. Ludzi, którzy mają tego świadomość – nie brakuje. To są bardzo trudne zmiany, chociaż z każdym rokiem będą trudniejsze. W momencie, kiedy mogliśmy odejść od węgla w sposób cywilizowany i spokojny, zatrzymać innowacyjne umysły w naszym regionie, to ten moment przespaliśmy.

Od węgla odchodzimy z różnych powodów – bo nie jest niewyczerpywalny, ale też ze względów ekologicznych.

Tutaj nakładają się dwa efekty – ekologiczny i ekonomiczny. Z jednej strony to świadomość, że spalanie węgla czy gazu jest szkodliwe dla środowiska, a więc i dla naszego życia i zdrowia. Z drugiej strony nakłada się efekt ekonomiczny, że węgiel jest coraz droższy, bo coraz trudniej go wydobyć. Odchodzimy więc od węgla, bo zanieczyszczenie środowiska szkodzi naszemu zdrowiu, ale musimy też od niego odejść, bo przez spalanie węgla nasza gospodarka staje się coraz mniej konkurencyjna w porównaniu z innymi gospodarkami, które mają dostęp do tańszej energii, pochodzącej m.in. z reaktorów jądrowych.

Dlatego rozwiązaniem dla nas jest teraz atom?

Rozwiązaniem jest miks energetyczny. Bazą, na której powinna zostać oparta gospodarka, jest energetyka jądrowa. Na tej bazie powinna powstać bardziej elastyczna nadbudowa. Taką funkcję mają odnawialne źródła energii. Tam, gdzie to możliwe, powinny to być panele fotowoltaiczne, wiatraki, biomasa, geotermia. Jako fizyk jądrowy jestem całkowicie spokojny o rozwój energetyki atomowej, ale uważam, że nie powinniśmy w całości tylko na niej oprzeć naszą energetykę, jak kiedyś oparliśmy ją tylko na węglu. Zielone technologie z czasem w sposób naturalny będą zwiększać swój udział, bo są coraz tańsze i wydajniejsze. Nowe panele słoneczne już teraz pozwalają na to, żeby z tej samej powierzchni i z tego samego nasłonecznienia uzyskać więcej energii.

Pana zdaniem jesteśmy gotowi na atom?

Atomu boimy się coraz mniej, a nawet jeśli wciąż się boimy, to prawie nikt z nas nie słyszał o osobie poszkodowanej w katastrofie jądrowej.

Słyszeliśmy o Czarnobylu.

W przypadku Czarnobyla problemem nie była technologia, tylko totalnie nieodpowiedzialne eksperymenty, do przeprowadzenia których trzeba było wyłączyć wszystkie systemy bezpieczeństwa. Reaktor czarnobylski nie był też konstrukcją zaprojektowaną do celów energetycznych, a wojskowych. Energia powstawała tam przy okazji. Biorąc pod uwagę fakt, że dzisiaj budowane reaktory jądrowe powstają w zupełnie innych celach niż czarnobylski, i zdając sobie sprawę z potencjalnych alternatyw – co, jeśli nie reaktor jądrowy – widzimy, że mamy na szali albo potencjalne zagrożenia, które nigdy nie wystąpiły na świecie, albo elektrownie węglowe, które rujnują środowisko oraz są niestabilne politycznie.

W energetyce pojawił się nowy gracz. To wodór. Wykorzystywany jest w elektrowniach termojądrowych. 40 litrów wody morskiej i 5 gramów litu zamiast spalenia 40 ton węgla brzmi – ekonomicznie i ekologicznie – wspaniale!

W pierwszej chwili pomyślałem, że porozmawiamy o wodorze jako paliwie chemicznym, które wykorzystywane jest np. w transporcie. Ale rzeczywiście – na świecie prowadzone są próby wykorzystania fuzji jądrowej, w której jądra atomów w ekstremalnie wysokiej temperaturze i ciśnieniu są łączone w większe. Z takiej reakcji możemy pozyskać bardzo dużo energii. O tym, że to działa świadczy np. to, że świecą gwiazdy. Na ziemi również da się to przeprowadzić, jednak na razie jest to możliwe tylko w laboratoriach. Pierwszy taki reaktor fuzyjny powstaje na południu Francji. Jednak perspektywa, że w naszych gniazdkach popłynie prąd z fuzji, jest jeszcze bardzo odległa.

Wcześniej jest chyba szansa, że popłynie w nich prąd z wodoru jako magazynu energii?

Właśnie tak traktuję wodór – jako magazyn energii, nie jako źródło energii. Wodór nie występuje w przyrodzie jako wolny pierwiastek, trzeba go najpierw wyodrębnić. Można go uzyskać np. z wody w procesie elektrolizy, gdy nasze panele fotowoltaiczne produkują więcej prądu niż go potrzebujemy. Warto ten nadmiar energii, wykorzystać do rozbicia cząsteczek wody na tlen i wodór. Tlen można wypuścić do atmosfery, a wodór zmagazynować. Z kolei wieczorem, gdy będziemy potrzebować więcej prądu, ale Słońce już zajdzie, to ten wodór, łącząc z powrotem z tlenem z atmosfery, można zamienić w wodę i odzyskać energię. Takie magazyny dopiero powstają, one są jeszcze dość duże i drogie. Ale mogę sobie wyobrazić, że gdyby taki magazyn wodoru był wielkości lodówki i można byłoby ją w łatwy sposób podłączyć, to chętnie bym go połączył z moimi panelami fotowoltaicznymi.

Czy w tym aspekcie jest szansa, że stanie się to szybciej?

To będzie możliwe w perspektywie od kilku do kilkunastu lat.

Rozmawiała Kamila Rożnowska

Dr Tomasz Rożek jest fizykiem i dziennikarzem naukowym. Jest autorem książek oraz audycji radiowych i telewizyjnych, a także założycielem i prezesem Fundacji Nauka. To Lubię (www.NaukaToLubie.pl).

Artykuł ukazał się w ostatnim, listopadowym numerze magazynu „W Metropolii” [KLIKNIJ TUTAJ]

• Poprawa jakości życia w miastach to cel każdej metropolii na świecie.
• GZM od początku swojego powstania wdraża rozwiązania, które mają ułatwiać życie i tworzyć różnorodną ofertę dla mieszkańców.

Według wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2021, we wszystkich 41 gminach Metropolii mieszka ok. 2,18 mln osób. W porównaniu z danymi z 2011 roku odnotowano ubytek niemal 157 tys. mieszkańców.

To wynik niskiego przyrostu naturalnego oraz ujemnego salda migracji. Największe problemy w tym względzie mają duże miasta, które tworzą „rdzeń” Metropolii. Mniejsze gminy miejskie oraz wiejskie odnotowują wprawdzie przyrost ludności, ale nie jest on na tyle znaczący, by zahamować tempo  spadku przyrostu w skali całej Metropolii.

Gdzie ubywa a gdzie przybywa mieszkańców

 Porównanie najnowszych wyników z danymi z poprzedniego spisu powszechnego z 2011 roku, najlepiej pokazuje skalę zjawiska. Wówczas 41 gmin, które obecnie wchodzą w skład Metropolii zamieszkiwało 2 332 703 osób. Dziesięć lat później ta liczba spadła do 2 175 829 mieszkańców. Oznacza to, że ubyło 156 874 osób.

Demografowie biją na alarm. Kurczenie się miast w negatywnym scenariuszu może mieć wpływ na spowalnianie tempa rozwoju gospodarczego, spadek dochodów miast, wzrost kosztów w zakresie zabezpieczenia społecznego, zwiększenie wydatków na sferę usług społecznych, infrastrukturę i transport dostosowany do osób starszych. Z drugiej strony przy odpowiednim zarządzaniu miastem – może być szansą. Można zrewitalizować zaniedbane i opuszczone przestrzenie. Otwiera się możliwość budowy nowej jakości życia mieszkańców, zapewniając im lepszy dostęp do usług, terenów zielonych i infrastruktury wysokiej jakości. Szansą na rozwój lokalny może być rozwój „srebrnej gospodarki”.

Analiza wyników Narodowego Spisu Powszechnego z 2021 roku wykazała spadek liczby ludności w 22 gminach GZM. To w większości duże miasta stanowiące rdzeń Metropolii. Najwięcej swoich mieszkańców, bo na poziomie 13,4% stracił Bytom, oznacza to, że ubyło 23 628 osób. Na drugim miejscu znalazło się Zabrze z 12,6% ubytkiem (-22 821 mieszkańców) oraz Świętochłowice, gdzie liczba mieszkańców zmniejszyła się o 12,5% (-6 656 osób). W liczbach bezwzględnych największe miasto Metropolii, Katowice odnotowały największy spadek o 25 053 mieszkańców. Przeliczając tę wartość na procenty, wychodzi, że ubyło 8,1% mieszkańców miasta.

Wzrost liczby ludności jest zauważalny w 19 gminach. Największą dynamikę odnotowano w Wyrach. W ciągu 10 lat nastąpił tam wzrost na poziomie 22,6% (1 613 mieszkańców). Liczba mieszkańców Bojszów zwiększyła się o 16,4% (1159 osób).

W skali całej Metropolii o kierunku i tempie zmian demograficznych zadecydują duże miasta. Łącznie w 22 gminach z ujemnym przyrostem ludności w ciągu 10 lat ubyło 171 450 mieszkańców. Dla porównania w 19 gminach ze wzrostem demograficznym przybyło 14 576 osób.

Sposób na powstrzymanie spadku – lepsza jakość życia

Dla Metropolii zmniejszenie skali tego niekorzystnego dla rozwoju zjawiska jest jednym z największych wyzwań. Wyzwanie to wymaga  tworzenia w miastach i gminach jak najlepszych warunków do życia, tak by zatrzymać mieszkańców i przyciągnąć jak najwięcej nowych.

– Najpoważniejszym problemem jest dla nas aktualnie postępująca depopulacja – mówi Kazimierz Karolczak, przewodniczący Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.

– Dla nas szczególnie dotkliwy jest fakt, że z miast i gmin Metropolii wyjeżdżają młodzi ludzie. Bo lepszą jakość życia wciąż znajdują w innych polskich miastach. Dlatego też wszystkie proponowane i podejmowane przez Metropolię projekty mają jeden cel: sprawić, aby decyzja o wyjeździe stąd nie była taka prosta. Bo na przykład tutaj są lepsze ceny mieszkań, jest wszędzie blisko i można cieszyć się życiem, korzystać z bogatej oferty spędzania wolnego czasu. Tutaj, co jest istotne, jest dobrze płatna praca – mówi Kazimierz Karolczak.

Ważne dla zatrzymania młodych mieszkańców w Metropolii i przyciągnięcia nowych jest stworzenie atrakcyjnej oferty edukacyjnej przez uczelnie wyższe i współpraca z samorządami.

Przy charakterystycznej dla młodego pokolenia mobilności i konkurencji ośrodków akademickich z innych części kraju trzeba dosłownie zabiegać o każdego studenta. Dodatkowo sytuację komplikuje demografia – obecni studenci to pokolenie niżu demograficznego.

Metropolia ma duży potencjał akademicki. Działają tutaj 24 uczelnie wyższe, na których kształci się około 89 tys. studentów.  Przyciągają one przede wszystkim mieszkańców województwa śląskiego, którzy stanowią ok. 80% wszystkich studentów.  W roku akademickim 2021-2022 wiedzę zdobywało ok. 5,6 tys. cudzoziemców, większość z nich stanowią obywatele Ukrainy.

Wzrostowi zainteresowania studiami w uczelniach  Metropolii służy projekt „Metropolia Nauki”. To zespół propozycji finansowych oraz organizacyjnych dla uczelni. Jego podstawą jest działający od 2019 roku Fundusz Wspierania Nauki.  Uczelnie z obszaru Metropolii otrzymują dofinansowanie do organizacji zajęć ze światowej klasy naukowcami. Zapraszają one do siebie zarówno naukowców reprezentujących czołowe uniwersytety na świecie, jak i laureatów znaczących nagród w skali globalnej. W tym roku rozszerzono zakres wsparcia. Dofinansowanie będzie kierowane także na realizację badań naukowych doktorów i doktorantów. Fundusz będzie wspierać także rozwój nowatorskich metod kształcenia oraz inicjatyw naukowych uczniów szkół ponadpodstawowych i studentów.

Metropolia stawia także na nowoczesną mobilność miejską i sprawnie działającą komunikację publiczną. W tym celu trwają prace nad utworzeniem Kolei Metropolitalnej, uruchamiane są metrolinie, czyli linie autobusowe, które mają usprawnić transport miejski do czasu uruchomienia Kolei Metropolitalnej. To także informatyzacja obsługi pasażera. Aplikacje mobilne, nowoczesne biletomaty, pozwalające na płatności zbliżeniowe – to przykłady ułatwień dla pasażera. Nowoczesna mobilność to także rozwój metropolitalnych tras rowerowych, ułatwiających przemieszczanie się między miastami oraz tworzenie sieci wypożyczalni roweru metropolitalnego.

Priorytetem jest także rozwój innowacji. Metropolia podąża w trzech kierunkach – zastosowania dronów w przestrzeni publicznej, wodoru w transporcie publicznym oraz dostępności danych publicznych poprzez  platformę otwartych danych.

Metropolia podejmuje także działania na rzecz ochrony środowiska, związane głównie z redukcją niskiej emisji. Z jej budżetu kierowane jest do gmin dofinansowanie na realizację projektów mających na celu poprawę jakości powietrza. Rozpoczęła także realizację programu Stop Smog. Ma on na celu wymianę źródeł ciepła oraz termomodernizację prywatnych domów osób, których samodzielnie nie stać na tego rodzaju inwestycje.

Miasto metropolitalne może lepiej zarządzać kryzysem demograficznym

Rozmowa z dr. hab. Robertem Krzysztofikiem, prof. UŚ, Dyrektorem Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej

Jakie są prognozy dotyczące sytuacji demograficznej w Metropolii? Czy prognozowane tempo spadku może niepokoić?

Uwzględniając zarówno dane ze spisów, tego ostatniego i przedostatniego, czy sumę danych z rejestrów gmin Metropolii, w porównywalnych 10-letnich perspektywach czasowych, ludności nam ubywa i będzie ubywać. Uważam, że etap wyhamowania depopulacji i ewentualnej zmiany trendu w GZM, a szczególnie w jej rdzeniu jest jeszcze przed nami. To oczywiście niepokoi, stąd w moim przekonaniu istnieje pilna potrzeba reorganizacji regionu z metropolii składającej się z gmin w kierunku miasta metropolitalnego. To jedna z pierwszych istotnych potrzeb, której realizacja pozwoli skuteczniej zarządzać zarządzanie kryzysem demograficznym i niwelować ujemne skutki policentryczności morfologicznej i funkcjonalnej.

Jaka jest specyfika procesu depopulacji w Metropolii? Czy różnimy się od reszty kraju?

Bardzo niepokojący jest gwałtowny ubytek liczby osób w wieku produkcyjnym i − zauważalny na tle innych większych miast i aglomeracji − spadek liczby osób w wieku przedprodukcyjnym. Inny niezwykle poważny proces to tzw. kurczenie się bezwzględne regionu. To znaczy, że ubywa ludności i w rdzeniu, i w strefie zewnętrznej regionu jako całości. W zdecydowanej większości aglomeracji, suburbia (przedmieścia – przyp. red.) odnotowują przyrost liczby mieszkańców. Na pewno też wyzwaniem jest fakt, że część pokolenia studentów, tak ważnej dla każdej metropolii grupy społecznej, wyjeżdża na studia z regionu do innych ośrodków. Nie przyjeżdżają z kolei studiować do GZM młodzi ludzie z innych ośrodków akademickich. Wbrew niektórym obiegowym opiniom, nie jest to związane z poziomem naukowo-dydaktycznym naszych uczelni.

Co zatem decyduje o wyborze ośrodka akademickiego?

Pod względem jakości nauczania nie mamy się czego wstydzić. Nasze uczelnie na tym polu mogą się równać z innymi prestiżowymi ośrodkami akademickimi w kraju. W świecie naukowym nie czujemy kompleksów przed innymi uniwersytetami. Problemem jest wizerunek regionu wśród studentów. Nim dokonają wyboru, sprawdzają poziom i ofertę uczelni, ale i zwracają uwagę, jak wygląda życie studenckie, jakie jest otoczenie kampusu. Przegrywamy z innymi atrakcyjniejszymi pod względem historycznym ośrodkami jak np. Kraków czy Wrocław.

Metropolia jest policentryczna. Ma rozproszony potencjał, a to nie zachęca młodych, którzy chcą się rozwijać. Pod względem społecznym, klasa do której chcą aspirować studenci też jest rozproszona po różnych miastach jak np. Katowice, Gliwice, Tychy. Wiele osób chciałoby się spotkać w jednej miejskiej przestrzeni, tymczasem musi się przemieszczać.

Jesteśmy na straconej pozycji?

Niekorzystny trend może przyhamować obecny kryzys gospodarczy. Dla wielu osób wybór uczelni w pobliżu miejsca zamieszkania może być bardziej atrakcyjny finansowo niż wyjazd do odległego ośrodka i wynajem kwatery czy miejsce w akademiku. Ceny mieszkań w Metropolii są konkurencyjne. Może to być dodatkowy bodziec dla studentów, aby tutaj studiować i pozostać.

W dłuższej perspektywie kluczowe jest wzmocnienie roli Metropolii. Wymaga to woli politycznej, aby zmienić ustawę i poszerzyć zakres kompetencji. Da to skuteczniejsze narzędzia do jej integracji oraz realizacji pomysłów strategicznych. Wśród nich widzę wzmocnienie roli Metropolii jako konkurencyjnego ośrodka akademickiego.

Rozmawiał: Witold Trólka

Artykuł ukazał się w ostatnim, listopadowym numerze magazynu „W Metropolii” [KLIKNIJ TUTAJ]

Dzieci wybudują miasto marzeń, dowiecie się o wyzwaniach związanych z zastosowaniem dronów w przestrzeni miast a także dowiecie się, jak Metropolia wpływa na rozwój mobilności. Zobaczycie prezentację projektów, które powstały podczas ostatniego Climathonu. Festiwal Nauki to najlepsza okazja zaprezentowania interaktywnego filmu „MY”

Mali urbaniści wybudują miasto marzeń

W strefie Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii dzieci pod okiem animatorów będą tworzyć parki , budynki, place zabaw, teatry, szkoły i muzea.

Materiałem budowlanym będą m.in. kartony, papier, kredki, farby. Można będzie z nich stworzyć swoje ulubione miejsca. Pod koniec dnia, na stoisku Metropolii powstanie kartonowe, kolorowe miasto stworzone przez dzieci. Będzie to współczesne miasto marzeń – dobrze zaprojektowane i zrównoważone. Warsztaty wyzwolą w dzieciach kreatywność i chęć zmieniania otoczenia.

Warsztaty prowadzone przez animatorki działają przez całą niedzielę. Zajęcia będą trwać od 15 do 30 minut.

Link: Stanowisko Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii | Śląski Festiwal Nauki KATOWICE (slaskifestiwalnauki.pl)

Metropolia pod znakiem dronów i mobilności

Zapraszamy na prelekcje naszych specjalistów. W niedzielę, o godzinie 14.00 w strefie techniki opowiedzą o możliwościach zastosowania bezzałogowych statków powietrznych w przestrzeni miast.

O 17.30 na scenie „kieruj się na tradycję” dowiecie się, jak Metropolia kształtuje nowoczesną mobilność. Autobusy niskoemisyjne napędzane energią elektryczną i wodorem, system roweru metropolitalnego, drogi rowerowe o charakterze Velostrad a to wszystko przy wsparciu otwartych danych. O tych i innych projektach podczas prezentacji „Metropolia na kółkach”.

Metropolia w powietrzu | Śląski Festiwal Nauki KATOWICE (slaskifestiwalnauki.pl)

Mobilna metropolia | Śląski Festiwal Nauki KATOWICE (slaskifestiwalnauki.pl)

Kryzys klimatyczny- jak działać lokalnie?

W strefie węgla Metropolia przygotowała wystawę prezentującą zwycięskie projekty z dotychczasowych dwóch edycji Metropolitalnego Climathonu. To ogólnoświatowa akcja organizowana w ponad 140 miastach świata jednocześnie, poświęcona kwestii zmian klimatycznych. Nazywany maratonem kreatywności, polega na wspólnym wypracowaniu rozwiązań odpowiadających na konkretne wyzwania klimatyczne w trakcie eventów trwających całą dobę. Jego unikalność polega na wniesieniu lokalnej perspektywy do globalnych wyzwań.

Wśród zaproponowanych działań znalazły się pomysły na utworzenie samowystarczalnego ogrodu społeczno-osiedlowego, będącego miejscem do uprawy warzyw i owoców oraz miejscem integracji użytkowników, jak również koncepcja zacieniającego ekoparasola niwelującego miejskie wyspy ciepła w miastach.

Na ekranie premiera filmu „MY”

MY to interaktywny serial. Głównym bohaterem jest historia o ludziach ze Śląska i z Zagłębia, zanurzona w konwencji gęstego kryminału spod znaku filmów noir. Na pierwszym planie zobaczymy mężczyznę, który po wielu latach rozłąki jednoczy się z rodzicami i siostrą, wzbudzając swym tajemniczym powrotem tyleż radość, co niedowierzanie. Widzowie wspólnie z bohaterami staną przed wyzwaniem ułożenia spójnego obrazu z rozsypanych puzzli. Specjalnie dla serialu stworzona została multimedialna platforma, wprowadzająca element interaktywności. Uczestnik logując się otrzyma dostęp do platformy, a po obejrzeniu każdego odcinka będzie odpowiadał na pytania dotyczące Metropolii, zdobywając punkty i wygrywając nagrody. Za kamerą serialu stanął Krzysztof Komander, współtwórca filmów „Czerwony Pająk” i „Wesele”.

Wydarzenie będzie miało miejsce w poniedziałek o godzinie 10.00 w strefie wykładów, sala konferencyjna 25 i 26

Link: Premiera informacyjno-edukacyjnej platformy Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii 'MY’ | Śląski Festiwal Nauki KATOWICE (slaskifestiwalnauki.pl)