Do końca 2021 roku mieszkańcy województwa śląskiego mieli czas na wymianę starych kotłów na węgiel, drewno lub pellet, mających 14 i więcej lat.  W nowym roku każdy, kto nie dopełnił tego obowiązku musi liczyć się z karą finansową. To nie koniec zmian. W kolejnych latach czeka nas stopniowa wymiana kotłów młodszych generacji.

• Za niewypełnienie obowiązku wymiany grozi mandat od 20 do 500 zł lub kara grzywny do 5 tys. zł.

• Do końca 2023 roku należy wymienić młodsze kotły produkowane w latach od 2007 do 2013.

• Koniec 2025 roku to termin wymiany kotłów wyprodukowanych w latach 2013 -2017.

• Do końca 2027 należy wymienić kotły klasy 3 i 4.

• Od 2030 roku, zgodnie z Polityką Energetyczną Państwa w miastach nie można będzie używać węgla do ogrzewania budynków.

• Właściciele domów użytkowanych przed 1 lipca 2021 r., mają czas do końca czerwca 2022 roku na zgłoszenie źródła ciepła w Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków.

• Udostępnienie danych z Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków pokaże nam m.in., ile źródeł ogrzewania w domach wymaga jeszcze wymiany, by ograniczyć niską emisję w naszych miastach i gminach.

Czego dotyczy zakaz palenia?

Zakaz dotyczy całego województwa śląskiego i obejmuje wszystkie urządzenia do 1 MW, niezależnie czy kocioł ogrzewa dom mieszkalny, czy firmę, albo budynek użyteczności publicznej. Co znaczy „stary kocioł”? Zlikwidowane miały być wszystkie urządzenia, które:

• w roku 2021 miały 14 lub więcej lat;

• nie posiadały tabliczki znamionowej (nie da się określić daty ich produkcji – prawdopodobnie wyrób rzemieślniczy bez spełniania jakichkolwiek norm emisyjnych, w tym piece kaflowe).

Jednak nie oznacza to końca wymiany kotłów pozaklasowych, jak również klasy 3 i 4. Była to pierwsza data graniczna wymiany zgodnie z zapisami uchwały antysmogowej dla województwa śląskiego[1].

W przypadku montażu urządzeń grzewczych na paliwa stałe w nowym domu lub w przypadku modernizacji już istniejących, obowiązuje wymóg montażu kotła klasy piątej lub ECODESIGN.

Pamiętajmy jednak, że od roku 2030 zgodnie z Polityką Energetyczną Państwa, która jest dokumentem strategicznym[2],  w miastach w Polsce nie będzie można stosować węgla do ogrzewania domów. To już indywidualna decyzja, czy warto zainwestować w kocioł węglowy na zaledwie 8 lat. Zresztą większość środków pomocowych (np. program Czyste Powietrze) nie dofinansowuje już wymiany ogrzewania na węglowe.

Do końca 2023 roku czas na wymianę kolejnej grupy kotłów

Kolejną datą graniczną, do której zaczęliśmy odliczać czas będzie koniec roku 2023, do którego to powinny zostać wymienione kotły w przedziale wiekowym od 10 do 5 lat od daty ich produkcji (według stanu na dzień 1.09.2017 r., kotły produkowane od 2013 r do 31.08.2017 r.)

Nieprzestrzeganie przepisów uchwały antysmogowej, tzn. spalanie niedozwolonego paliwa lub użytkowanie starego kotła albo pieca kaflowego podlega zgłoszeniu na numer  986 Straży Miejskiej lub do urzędu gminy.

Do końca czerwca 2022 r. trzeba wpisać sposób ogrzewania swojego domu do ewidencji

Równocześnie należy pamiętać, że rok 2021 był także przełomowy w innej kwestii, a mianowicie powstało narzędzie umożliwiające spis źródeł ciepła w budynkach – CEEB (Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków). Jest to elektroniczna baza do gromadzenia i udostępniania informacji o budynkach i lokalach w zakresie źródeł ciepła, źródeł spalania paliw w budynkach lub lokalach o nominalnej mocy nie przekraczającej 1 MW.

To również miejsce, gdzie są dostępne informacje na temat wszystkich programów finansowania wymiany pieców. To system stanowiący swoiste centrum wiedzy dla wszystkich zainteresowanych wymianą ogrzewania.  Ma w znaczący sposób ułatwić pozyskanie informacji, które są niezbędne np. przy ubieganiu się o dofinansowanie na wymianę starego kotła.

Utworzenie CEEB ma swoje umocowanie w nowelizacji ustawy z dnia 2 listopada 2008 roku
o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków[1]. Zgodnie z jej zapisami wszyscy właściciele lub zarządcy nieruchomości budynkowych oraz lokalowych, będą mieli obowiązek złożenia stosownych deklaracji o użytkowanym źródle ciepła lub spalania paliw.

Z dniem 1 lipca 2021 roku wszedł obowiązek złożenia deklaracji do CEEB. Każdy właściciel oraz zarządca budynku musi złożyć deklarację z informacją o zainstalowanym źródle ciepła i spalania paliw do 1MW (dotyczy łącznej mocy źródeł ciepła i spalania paliw w budynku).

Deklaracje należy składać do właściwego miejscowo wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, za pośrednictwem internetowego formularza (przez stronę www.zone.gunb.gov.pl) lub odpowiadającej mu wersji papierowej (w urzędzie miasta/gminy zgodnie z lokalizacją budynku lub wysyłając pocztą).

Obowiązujące terminy na złożenie deklaracji to:

– 14 dni od dnia pierwszego uruchomienia instalacji/źródła ciepła lub spalania (zawiadomienie o zakończeniu budowy lub decyzja o pozwoleniu na użytkowanie budynku)

– 12 miesięcy od dnia ogłoszenia komunikatu w przypadku właścicieli lub zarządców budynków lub lokali, którzy eksploatowali przed dniem wejścia w życie przepisów źródła ciepła lub źródła spalania paliw.

Należy pamiętać, że za niezłożenie deklaracji w terminie przewidziane są sankcje prawne. Przepisy wprowadzające obowiązek złożenia deklaracji zostały wzmocnione odpowiednimi przepisami, uwzględniającymi jednocześnie instytucję czynnego żalu. W art. 27h ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków wprowadza się sankcje karne, które mogą być nakładane w przypadku niezłożenia w ustawowym terminie deklaracji. Za jej brak grozi grzywna, która jest wymierzana na zasadach ogólnych kodeksu wykroczeń. Jeżeli jednak zreflektujemy się, że nie dopełniliśmy tego obowiązku, zanim organ wykonawczy (w tym wypadku: wójt, burmistrz lub prezydent miasta) „poweźmie o tym informację”, możemy uniknąć kary, składając stosowną deklarację w ramach czynnego żalu.

Wszelkie informacje na temat Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków można znaleźć na stronie: https://www.gunb.gov.pl/strona/centralna-ewidencja-emisyjnosci-budynkow

[1] t.j. Dz.U. 2020 r. poz. 22 z późn. zm.

[1] Uchwała nr V/36/1/2017 Sejmiku Województwa Śląskiego z dnia 7 kwietnia 2017 r.

[2] „Polityka energetyczna Polski do 2040 r.” stanowiąca Załącznik do uchwały nr 22/2021 Rady Ministrów z dnia 2 lutego 2021 r.

Link: Uchwała antysmogowa

Bez problemu odczytasz informacje, nawet po zmroku. Sprawdzisz rozkład jazdy, dowiesz się za ile minut przyjedzie pojazd oraz dostaniesz aktualną informację o zmianach w organizacji ruchu. To główne zalety e-papierowego rozkładu jazdy. Metropolia w przyszłym roku chce wprowadzić pilotażowo to rozwiązanie. Teraz ogłosiła wstępne konsultacje rynkowe, których celem będzie zweryfikowanie funkcjonujących na rynku możliwości technicznych tego typu systemów informacji.

 – E-papierowy rozkład jazdy może stać się alternatywą dla tradycyjnego, papierowego. Nie męczy oczu, posiada szeroki kąt widzenia i nie odbija światła. Dzięki temu wszystkie treści są bardzo dobrze widoczne o każdej porze – tłumaczy Lucjan Dec, dyrektor Departamentu Komunikacji i Transportu Górnośląsko- Zagłębiowskiej Metropolii.

– Ta technologia pozwala na zdalną aktualizację danych. Na tego typu rozkładach jazdy, oprócz statycznej i dynamicznej informacji o godzinach odjazdów, można wyświetlać dodatkowe treści. Mogą one dotyczyć np. przesiadek, objazdów, zmian tras czy taryf biletowych – dodaje Lucjan Dec.

Tablice e-papierowe nie wymagają podłączenia do stałego źródła prądu, lecz mogą być zasilane z paneli fotowoltaicznych. Mają być zintegrowane z tablicami dynamicznej informacji pasażerskiej. Przypomnijmy, obecnie w Metropolii zainstalowano około pół tysiąca takich elektronicznych tablic. Informują one o rzeczywistym czasie odjazdu autobusów, tramwajów i  trolejbusów. Wyświetlają też dodatkowe informacje związane z funkcjonowaniem transportu miejskiego.

Systemy informacji pasażerskiej oparte na tej technologii są nowością. Obecnie takie rozwiązania wprowadziły Gdynia i Warszawa. Metropolia zmiany w systemie rozpocznie od pilotażu e-papierowych rozkładów jazdy. Pierwszym krokiem jest przeprowadzenie konsultacji rynkowych z udziałem zainteresowanych firm. Na zgłoszenie swego uczestnictwa mają czas do 29 grudnia b.r. Przed ewentualnym ogłoszeniem postępowania przetargowego na realizację pilotażu, Metropolia chce bowiem pozyskać szczegółowe informacje o możliwościach technicznych dostępnych na rynku rozwiązań, a także kosztów i potrzebnego czasu na wprowadzenie takiego rozwiązania.

W przypadku decyzji o przeprowadzaniu pilotażu pierwsze e-papierowe rozkłady jazdy mogą pojawić się na kilku głównych węzłach przesiadkowych na terenie GZM już w 2022 roku. Dokładniejsze dane poznamy po wstępnych konsultacjach rynkowych.

Papier elektroniczny, e-papier, który ma być zastosowany w tablicach informacji pasażerskiej to nazwa, pod którą funkcjonują wyświetlacze. Powszechnie stosowane są one w e-bookach. Wyświetlane treści to efekt naładowania cząstek odpowiednim ładunkiem elektrycznym. Takie rozwiązanie ma wiele zalet. E- papier nie męczy wzroku, gdyż ekran nie posiada podświetlenia. Nawet jeśli czytnik będzie miał diody, to będą oświetlały tekst w odpowiedniej pozycji. Korzyścią jest brak refleksów, a tekst jest czytelny pod różnymi kątami, również przy dużym nasłonecznieniu. Bardzo istotne dla eksploatacji jest niskie zużycie energii – jest ona potrzebna tylko do zmiany prezentowanej treści. Dodatkowy efekt oszczędności i aspekt ekologiczny można uzyskać stosując zasilanie solarne, co planuje zrealizować GZM.

Link: Ogłoszenie konsultacji

Drony, a przede wszystkim wykonywane z ich pomocą usługi, przyciągają coraz częściej uwagę miast, jawiąc się jako użyteczne narzędzie równoważenia mobilności miejskiej. Wykorzystując ten trend, Metropolia GZM wraz z innymi europejskimi pionierami miejskiej mobilności powietrznej, opracowała „Practitioner Briefing Urban Air Mobility and Sustainable Urban Mobility Planning”.  Materiał stanowi praktyczny poradnik na temat wykorzystania dronów w miastach.

Poradnik „Practitioner Briefing…” w wersji polskiej można pobrać TUTAJ

Poradnik prowadzi czytelnika poprzez osiem zasad kluczowych dla efektywnego wdrażania planów zrównoważonej mobilności miejskiej (SUMP). Materiał przedstawia powyższy proces odnosząc go bezpośrednio do miejskiej mobilności powietrznej i prezentując szereg wyzwań i osiągnięć miast i regionów Europy w obszarze wprowadzania usług z użyciem dronów. Przykłady budowy ekosystemu miejskiej mobilności powietrznej z interesariuszami krajowymi i międzynarodowymi, działania angażujące społeczność, koncepcje miasta 15-minutowego czy efekty pracy w działaniach finansowanych w ramach projektów HORYZONTU 2020 prezentuje również Metropolia GZM.

„Practitioner Briefing…” to materiał wart przeczytania przez wszystkie miasta mierzące się z wyzwaniem wprowadzania nowych technologii. Zawiera opis scenariuszy rozwoju i koncepcje wykorzystania bezzałogowych statków powietrznych w miastach, a także obecny stan ich wdrażania i dostępne zastosowania.

Dokument jest częścią kompendium przewodników i instruktaży, które uzupełniają nowo zaktualizowane drugie wydanie Wytycznych Europejskiej Platformy Planowania Zrównoważonej Mobilności z 2019.

Międzynarodowa współpraca

Roczna praca Metropolii GZM nad poradnikiem – we współpracy z takimi metropoliami jak Hamburg (Niemcy), Tuluza (Francja), Trikala (Grecja), Oulu (Finlandia), Akwizgran (Niemcy) czy Turyn (Włochy) – zaowocowała powstaniem kompendium wiedzy, wynikającej z odmiennych doświadczeń włączania operacji dronów w równoważenie i integrowanie mobilności miejskiej. Z punktu widzenia Metropolii Practitioner Briefing to narzędzie do budowy w GZM projektu U-Space, czyli infrastruktury dla dronów,  umożliwiającej im bezkolizyjne, zintegrowane operacje, w szczególności o charakterze komercyjnym, gospodarczym oraz państwowym.

Opracowanie miast i regionów stworzone zostało w ramach partnerstwa GZM w inicjatywie UIC2, Urban-Air-Mobility Initiative Cities Community, w ramach platformy Unii Europejskiej Smart Cities Marketplace.

UIC2 została założona w październiku 2017 r. i jest społecznością, która wnosi głos europejskich miast i regionów w powstającym sektorze miejskiej mobilności powietrznej. Jej misją jest działanie na rzecz zrównoważonego i odpowiedzialnego przejścia mobilności miejskiej do trzeciego (pionowego) wymiaru.

Potencjał rynku dronów 

Metropolia GZM pracuje nad tym, aby stać się miejscem pierwszego wyboru do rozwoju potencjału technologii i usług bezzałogowych statków powietrznych. Ich potencjał to między innymi odciążanie ruchu ulicznego, minimalizacja zanieczyszczeń i zagrożeń dla środowiska, wsparcie monitorowania bezpieczeństwa, a nawet wsparcie misji ratowania życia i zdrowia ludzkiego.

Wartość rynku dronów – jak wynika z szacunków Polskiego Instytutu Ekonomicznego – wyniesie do 2026 roku 3,26 mld złotych, ale efekt dla całej gospodarki może wynieść nawet 576 mld złotych. Można również zauważyć, że epidemia COVID-19 dała wyraźny impuls do dalszego rozwoju tej branży, a drony znalazły wiele nowych zastosowań.

Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia pracuje nad pionierskim dokumentem, jakim będzie Strategia Rozwoju GZM na lata 2022-2027 z perspektywą do 2035 roku. Dokument określi wizję Metropolii w kilkunastoletniej perspektywie czasowej oraz wskaże cele i kierunki jej rozwoju, nawiązując do współczesnych wyzwań i potrzeb. A tych – jak pokazała konferencja zorganizowana w piątek (17 grudnia) w Katowicach – jest naprawdę wiele. Depopulacja, suburbanizacja, kształtowanie przestrzenne – to niektóre problemy, jakie wymieniali naukowcy, eksperci i samorządowcy uczestniczący w wydarzeniu. W jaki sposób poradzi sobie z nimi pierwsza metropolia w Polsce?

Metropolia na Śląsku i w Zagłębiu liczy aż 2,3 mln mieszkańców, ale problem depopulacji nie jest jej obcy. Jak wskazywał podczas wydarzenia Łukasz Sykała z Instytutu Rozwoju Miast i Regionów (IRMiR), w ostatnich 10 latach w GZM na skutek ubytku naturalnego i migracyjnego ubyło 107 tys. mieszkańców. W ciągu kolejnych lat procesy depopulacji ulegną pogłębieniu – wg Głównego Urzędu Statystycznego w latach 2020-2030 ubędzie kolejne 140 tys. mieszkańców. Widoczny jest także trend suburbanizacji, ale mniejszy niż w innych obszarach metropolitalnych, np. warszawskim. Dlatego wyzwaniem Metropolii, jak i innych samorządów w Polsce, jest adaptacja do zmian demograficznych.

Walka o mieszkańca

Dr hab. Krzysztof Gwosdz, prof. UJ, podkreślił, że w Metropolii liczba studentów przewyższa już liczbę górników, co jest dość istotne dla regionu, który przez lata opierał się na przemyśle wydobywczym. Obecnie w GZM studiuje blisko 89 tys. osób. Metropolia, z naciskiem na jej stolicę – Katowice, jest także drugim po Warszawie miejscem lokowania największych firm. Profesor Gwosdz podkreślił także widoczne w Metropolii „odrodzenie kulturalne”, które w naturalny sposób ciągnie za sobą odrodzenie gospodarcze.

Kolejni eksperci IRMIR – Jacek Koj i Wojciech Łachowski – zwrócili uwagę na procesy urbanizacyjne. W odniesieniu do licznych terenów poprzemysłowych, ich zdecydowana większość znajduje się w rdzeniu GZM, czyli miastach na prawach powiatu (blisko 85 proc.). Udział zagospodarowanych terenów poprzemysłowych w całej GZM to 41 proc. Z kolei w odniesieniu do mieszkalnictwa, widać globalny trend, jakim jest suburbanizacja – wielkość kompleksów mieszkaniowych w Metropolii rośnie wraz z odległością od rdzenia, jednocześnie gęstość zabudowy staje się coraz mniejsza.

W wystąpieniu Antoniego Matuszko i Agnieszki Gajdy (IRMIR) zwrócono uwagę, że przyrosty demograficzne mają obecnie największy potencjał w gminach wiejskich, przy czym aż 68 proc. małych dzieci w GZM musi być dowożonych do żłobków, które znajdują się w odległości większej niż 15 minut marszu. Dyrektor IRMIR Wojciech Jarczewski dodał, że obecnie w GZM buduje się więcej inwestycji niemieszkaniowych, czyli budynków przemysłowych, magazynowych czy biurowych.

Prace nad Strategią

Zuzanna Bartczak i Michał Smoleń z PwC Polska przedstawili założenia do opracowywanej Strategii Rozwoju GZM na lata 2022-2027 z perspektywą do 2035. Podkreślili, że będzie to dokument biorący pod uwagę opinię możliwe najszerszego grona interesariuszy. Wskazali, że na etapie tzw. prekonsultacji, osoby ankietowane jako największe wyzwanie Metropolii do 2027 roku wskazywały prowadzenie działań ukierunkowanych na środowisko (odpowiedziało tak 64 proc.). Do innych ważnych wyzwań zaliczono kształtowanie transportu zbiorowego, transformację przemysłową czy zatrzymanie u siebie młodych mieszkańców.

Strategia Rozwoju GZM będzie dokumentem pionierskim – nie tylko dlatego, że dotyczyć będzie pierwszej w Polsce ustawowo powołanej metropolii, ale również dlatego, że zostanie sporządzona według znowelizowanych w listopadzie 2020 r. przepisów prawa, które zintegrowały planowanie strategiczne z przestrzennym.

Dotychczas przeprowadzone zostały takie działania jak m.in.: ankietyzacja służąca pozyskaniu opinii mieszkańców nt. potrzeb i oczekiwań mieszkańców wobec GZM, wywiady indywidualne z ekspertami oraz warsztaty z włodarzami i przedstawicielami gmin z pięciu podregionów GZM. Obecnie realizowany jest II etap prac, związany z diagnozą sytuacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej.

Głos naukowców i samorządowców

Podczas debaty ekspertów, naukowców i prezydentów miast, wiceprzewodnicząca GZM Danuta Kamińska podkreśliła, że strategia ma w pełni wykorzystywać potencjał GZM. Wspomniała o negatywnych prognozach demograficznych, które dotykają wszystkich polskich miast (w trakcie konferencji można było usłyszeć, że ONZ prognozuje, iż do 2100 r. w Polsce może mieszkać tylko 17 mln osób, jeśli nie zacznie się zmieniać na lepsze struktura demograficzna). Strategia ma pomóc w osiągnięciu jednego z głównych celów GZM – zatrzymania mieszkańców u siebie, a także przyciąganiu nowych.

O problemach związanych z depopulacją wspomniał ponownie dr Wojciech Jarczewski. Dodał, że pozytywną rzeczą jest siła gospodarcza Metropolii – druga w kraju, po obszarze metropolitalnym Warszawy. Podkreślił również, że Metropolia powinna zacieśnić współpracę z obszarem metropolitalnym Krakowa, a pomóc w tym powinno szybkie połączenie kolejowe. Rację przyznał mu prof. Marek Szczepański z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Zaznaczył, że wzorem dla innych Metropolii powinien być obszar pomiędzy Bostonem i Waszyngtonem, czyli tzw. metropolia BosWash, która liczy 52 mln mieszkańców. Prof. Adam Drobniak z Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach dodał, że należy zachować ostrożność w formułowaniu wizji i misji Metropolii.

Następnie głos zabrali samorządowcy. Wiceprezydent Katowic Mariusz Skiba podkreślił, że istnieją elementy, które obligują miasta GZM do współpracy, jak transport zbiorowy czy zakup energii, ale też pojawiają się nowe obszary i wyzwania, które należy rozwiązywać wspólnie – jak rozwój sfery naukowej.

Prezydent Sosnowca Arkadiusz Chęciński zwrócił uwagę na problem smogu, o którym mówili także mieszkańcy w prekonsultacjach do Strategii. Wyraził nadzieję, że kwestia zanieczyszczenia powietrza zostanie rozwiązana w kolejnych latach, ale będzie to możliwe tylko przy odpowiedniej polityce rządowej.

Adam Neumann, prezydent Gliwic, podkreślił ważną rolę współpracy między samorządami – nie tylko w samej Metropolii, ale także na zewnątrz. Z kolei Mariusz Wołosz, prezydent Bytomia, dobrze ocenił funkcjonowanie Metropolii po pierwszych czterech latach jej działalności. Podkreślił, że Metropolia jest od tego, aby radzić sobie z tym, z czym pojedyncze miasta nie są w stanie sobie poradzić. Zachęcanie ludzi do zamieszkania w Metropolii może być też bardziej skuteczne niż zachęcanie do życia w pojedynczych miastach.

Konferencja w Katowicach pt. „Od badania do działania: Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia w wynikach projektu Gospostrateg-NewUrbPact i pracach nad Strategią Rozwoju GZM” była organizowana przez IRMIR, Metropolię GZM i PwC Polska.

Wsparcie merytoryczne Zarządu Metropolii podczas trwających prac nad Strategią Rozwoju GZM na lata 2022-2027 – to główne zadanie Metropolitalnej Rady Rozwoju. Do wzięcia udziału w jej pracach zaproszenie przyjęli przedstawiciele władzy rządowej i samorządowej, środowisk społeczno-gospodarczych oraz naukowo-badawczych.  Do zadań rady należeć będzie wskazywanie istotnych kierunków rozwoju pierwszej Metropolii w Polsce oraz weryfikowanie ustaleń powstającego dokumentu. Nominacje wręczono podczas inauguracyjnego posiedzenia w czwartek 16 grudnia br.

– Opracowanie strategii rozwoju, jako dokumentu efektywnego i skutecznego, wymaga szerokiej dyskusji różnych środowisk. Odpowiedzią na tę potrzebę jest właśnie powołanie Metropolitalnej Rady Rozwoju – mówi Danuta Kamińska, wiceprzewodnicząca zarządu GZM.

Rada ma pełnić rolę konsultacyjno-doradczą dla Zarządu GZM. To interdyscyplinarne gremium ekspertów zewnętrznych o kwalifikacjach i doświadczeniach zawodowych związanych z problematyką obszarów miejskich. Metropolitalna Rada Rozwoju będzie płaszczyzną interdyscyplinarnej debaty programowej nad kierunkami rozwoju Metropolii GZM. W czwartek (16 grudnia) odbyło się inauguracyjne posiedzenie rady, na której wręczone zostały nominacje.

– Strategia rozwoju związku metropolitalnego, nad którą pracujemy, będzie narzędziem wspierającym proces zarządzania obszarem metropolitalnym. Jako Metropolia mamy duży wewnętrzny potencjał rozwojowy. Wymaga on jednak wzmocnienia. W prace nad tym dokumentem staramy się zaangażować jak najwięcej reprezentantów różnych środowisk – tłumaczy Danuta Kamińska.

– Musimy wychodzić naprzeciw globalnym trendom rozwoju, jak chociażby transformacja energetyczna, poprawa jakości środowiska, hamowanie zjawiska depopulacji. Nie możemy też zapominać o tworzeniu dobrych warunków rozwoju gospodarczego i budowania konkurencyjności Ważne jest też wsparcie nauki, zwiększanie potencjału badawczego i tworzenie sprzyjających warunków do współpracy wyższych uczelni czy instytutów naukowych z sektorem biznesu. To wszystko ma służyć podnoszeniu jakości życia mieszkańców, tak by Metropolia była atrakcyjnym miejscem pracy, inwestowania, zamieszkania i spędzania czasu wolnego – podkreśla.

W czwartek (16 grudnia 2021 r.) odbyło się inauguracyjne posiedzenie rady, na której wręczone zostały nominacje. Do wzięcia udziału w jej pracach zaproszenie przyjęli przedstawiciele władz rządowych – Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, Ministerstwa Infrastruktury, oraz władz samorządowych reprezentujących podregiony, a także reprezentanci takich organizacji jak np. Unia Metropolii Polskich oraz Śląski Związek Gmin i Powiatów. Zaproszeni zostali też rektorzy uczelni publicznych: Politechniki Śląskiej, Uniwersytetu Śląskiego i Uniwersytetu Ekonomicznego oraz przedstawiciele Głównego Instytutu Górnictwa, Urzędu Statystycznego w Katowicach, Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych i oddziału śląskiego Towarzystwa Urbanistów Polskich. Środowiska gospodarcze w radzie będą reprezentować Regionalna Izba Gospodarcza oraz Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna.

Parterem wspierającym GZM w procesie opracowania Strategii Rozwoju GZM jest firma doradcza PwC. Na posiedzeniu rady przedstawiła podsumowane dotychczas wykonanych prac. Zakończony został już pierwszy etap prac przygotowawczych, w tym ważnym komponent pozyskiwania opinii publicznej. Uzyskano ponad 1300 odpowiedzi ankietowych, gdzie mieszkańcy mogli wypowiedzieć się nt. swoich oczekiwań i deficytów odnośnie do Metropolii, a także odpowiedzieć na pytanie o jej wizję rozwoju.  Przeprowadzono też wywiady indywidualne z ekspertami oraz warsztaty z włodarzami i przedstawicielami gmin z pięciu podregionów GZM. Obecnie realizowany jest II etap prac, związany z diagnozą sytuacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej.

Strategia Rozwoju GZM ma być gotowa do końca przyszłego 2022 r. Wyznaczy m.in. cele i kierunki jej rozwoju, a także komponent planistyczny w postaci modelu struktury funkcjonalno-przestrzennej związku metropolitalnego (co jest nowością wprowadzoną rok temu do przepisów prawa).

Obecnie obowiązującym dokumentem, wyznaczającym główne kierunki działań w pierwszej fazie funkcjonowania Metropolii, jest Program Działań Strategicznych do roku 2022. Określa on ok. 30 zadań do realizacji w latach 2018-2022 w ramach 5 priorytetów rozwojowych i jest zwany „mała strategią”.

Szczegółowe informacje dotyczące prac nas Strategią Rozwoju GZM można znaleźć na stronie strategia.metropoliagzm.pl

W skład Metropolitalnej Rady Rozwoju wchodzą przedstawiciele następujących instytucji:

• Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej: Konrad Saganowski, Naczelnik Wydziału Instrumentów Terytorialnych w Departamencie Regionalnych Programów Operacyjnych;
• Ministerstwo Infrastruktury: Maria Perkuszewska, Naczelnik Wydziału Innowacyjnej i Zrównoważonej Mobilności w Departamencie Strategii Transportu;
• Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego: Barbara Szafir, Zastępca Dyrektora Departamentu Rozwoju Regionalnego;
• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach: prof. dr hab. inż. Celina M. Olszak, Rektor;
• Uniwersytet Śląski w Katowicach: prof. dr hab. Ryszard Koziołek, Rektor;
• Politechnika Śląska: prof. dr hab. inż. Marek Pawełczyk, Prorektor ds. Nauki i Rozwoju;
• Towarzystwo Urbanistów Polskich, Oddział Śląski: dr hab. inż. arch. Katarzyna Ujma-Wąsowicz, Prezes Śląskiego Oddziału TUP;
• Związek Gmin i Powiatów Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego: Karolina Jaszczyk, Dyrektor Biura Związku;
• Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych: Piotr Cofałka, Zastępca Dyrektora ds. Badań i Rozwoju;
• Główny Instytut Górnictwa: prof. dr hab. inż. Stanisław Prusek, Dyrektor;
• Urząd Statystyczny w Katowicach: Aurelia Hetmańska, Dyrektor;
• Regionalna Izba Gospodarcza w Katowicach: Tomasz Zjawiony, Prezes;
• Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna: dr Janusz Michałek, Prezes KSSE;
• Miasto Katowice: Mariusz Skiba, Wiceprezydent Miasta Katowice;
• Miasto Tychy: Andrzej Dziuba, Prezydent Miasta Tychy;
• Miasto Sosnowiec: Michał Mercik, Pełnomocnik Prezydenta Miasta Sosnowca ds. Kultury, Rozwoju i Dialogu Społecznego;
• Miasto Gliwice: Adam Neumann, Prezydent Miasta Gliwice;
• Miasto Bytom: Mariusz Wołosz, Prezydent Miasta Bytom;
• Unia Metropolii Polskich: Tomasz Fijołek, Dyrektor Biura;
• Śląski Związek Gmin i Powiatów: Witold Magryś, Dyrektor.

W 2022 roku wydatki mają wynieść ok 1,6 mld zł. Planowane dochody określono na poziomie 1,4 mld zł. Najwięcej pieniędzy – ok. 1,5 mld zł zostanie przeznaczone na organizację transportu zbiorowego. Budżet na przyszły rok został przyjęty przez Zgromadzenie Górnośląsko- Zagłębiowskiej Metropolii we wtorek 14 grudnia b.r.

Dochody: ustawowe dochody własne w 2022 roku wyniosą łącznie 380 mln zł

W 2022 roku dochody w budżecie Metropolii GZM zaplanowano na poziomie 1,4 mld zł.

Podstawowym elementem w tej strukturze ma ustawowy dochód własny, w którym największą część stanowi 5-procentowy udział podatku PIT od liczby mieszkańców. Łącznie w tym dziale, czyli ustawowych dochodów własnych, wraz ze stałą składką wpłaconą przez gminy, dochody w 2022 roku wyniosą ponad 380 mln zł.

Po stronie dochodów w budżecie Metropolii uwzględniona jest również wysokość składki zmiennej, czyli pieniędzy wpłacanych przez gminy na realizację zadań związanych z obsługą komunikacji miejskiej. Wpływy z tego tytułu wyniosą ok. 586,4 mln zł. Powiększą je również szacowane wpływy z tytułu świadczenia usług przewozowych, w tym m.in. ze sprzedaży biletów, które prognozowane są na poziomie ok. 263 mln zł.

Wydatki: funkcjonowanie komunikacji miejskiej oraz inwestycje rowerowe

Z kolei planowane wydatki z budżetu Metropolii mają wynieść ok. 1,6 mld zł. Największą pozycją są koszty związane z funkcjonowaniem komunikacji miejskiej, które w 2022 roku wyniosą łącznie ok. 1,4 mld zł.

– Organizacja komunikacji miejskiej

Przypomnijmy, Metropolia organizuje transport w 56 gminach – 40 metropolitalnych oraz 16 z nią sąsiadujących. Wydatki zostaną przeznaczone na przewozy autobusowe, tramwajowe i trolejbusowe. Pieniądze zostaną też wydatkowane na organizację linii metropolitalnych i przewozów do Międzynarodowego Portu Lotniczego „Katowice” w Pyrzowicach.

Wydatki na transport publiczny obejmą również ponad 17 mln zł, które Metropolia przekaże Kolejom Śląskim na dofinansowanie ponad 100 dodatkowych kursów pociągów na swoim obszarze, w tym na uruchomienie nowych połączeń Bytom- Gliwice oraz zwiększenie częstotliwości na trasie Katowice-Sławków.

– Modernizacja systemu ŚKUP

W budżecie na transport pasażerski przewidziano także wydatki na rozwój i integrację systemów utrzymujących komunikację pasażerską. Metropolia pracuje nad uruchomieniem zmodernizowanej wersji systemu ŚKUP, czyli systemu płatności online za bilety komunikacji miejskiej. Celem tych prac jest wyeliminowanie największych wad systemu, wynikających ze starzejącej się technologii.

Ten dział wydatków obejmuje także utrzymanie solarnych automatów biletowych czy wdrożenie systemu automatycznego zliczania pasażerów.

– Rower Metropolitalny

Wśród inwestycji związanych z rozwojem systemu zrównoważonej mobilności miejskiej w 2022 roku, uwzględnione zostały również wydatki związane z pierwszym etapem uruchomienia Roweru Metropolitalnego.

W przyszłym roku GZM chce przeznaczyć na ten cel ok. 21,2 mln zł. Dokładna wielkość zamówienia zostanie jeszcze zweryfikowana i doprecyzowana w trakcie dialogu konkurencyjnego (to jedna z form zamówień publicznych). Niemniej według wstępnych planów w 2022 roku miałoby się pojawić pierwszych ponad 500 z ok. 960 zaplanowanych stojaków oraz dostarczonych miało być pierwszych ok. 4300 z ponad 8 000 rowerów, które docelowo mają stworzyć cały system.

Przyszłoroczne prace nad Rowerem Metropolitalnym obejmą również zadania związane z integracją systemu wypożyczalni z funkcjonującymi systemami poboru opłat w komunikacji miejskiej.

– Kolej Plus i wkład własny

W budżecie zaplanowano także 44 mln zł, czyli pierwszą transzę, z której sfinansowane zostaną wkłady własne dla inwestycji kolejowych, zgłoszonych w ramach rządowego programu Kolej Plus. Przypomnijmy, że wyniki naboru spodziewane są na początku przyszłego roku, a o dofinansowanie ubiega się 13 projektów z terenu Metropolii o łącznej wartości ponad 1,5 mld zł.

– Program na rzecz ograniczania niskiej emisji

W przyszłorocznym budżecie zarezerwowano również 29,5 mln zł na wsparcie działalności gmin członkowskich GZM w ramach Programu Ograniczania Niskiej Emisji (PONE). Do budżetu programu dodatkowo trafi ok. 9 mln zł, których nie zdążono wykorzystać przez gminy w PONE tym roku. Finalnie budżet na ten cel zwiększy się do ok 38,5 mln zł.

Plan do 2031 roku: 57 projektów o łącznej wartości ponad 19 mld zł

W budżecie Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii na 2022 rok zaplanowano deficyt budżetowy w wysokości ok. 192,7 mln zł.  Jest to różnica pomiędzy planowanymi dochodami oraz wydatkami. Deficyt ten planuje się sfinansować w pełnej wysokości z przychodów zaplanowanych jako środki pochodzące z nadwyżki budżetowej z lat ubiegłych.

Zgromadzenie przyjęło także Wieloletnią Prognozę Finansową na lata 2022-2031. Jej podstawowym założeniem jest realne ujęcie strony dochodów, jak i wydatków Metropolii we wszystkich latach objętych prognozą. Zawiera ona 57 zadań na łączną kwotę ponad 19 mld zł.

Apel Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii ws. równego traktowaniach w ramach Polskiego Ładu

Podczas sesji Zgromadzenia przyjęty został również apel do Prezesa Rady Ministrów i Ministra Finansów dotyczący utraty dochodów związku metropolitalnego spowodowanych ograniczeniem udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych. Utrata tych dochodów wynika z wprowadzonych zmian ustawowych, które określiły nowy sposób ustalania m.in. wysokości udziałów w podatku dochodowym od osób fizycznych dla jednostek samorządu terytorialnego oraz Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, jak również nowy wzór liczenia składki w części stałej.

Wraz z wprowadzeniem tych zmian, jednostki samorządu terytorialnego otrzymały gwarancję uruchomienia mechanizmów, które zrekompensowałyby powstałe ubytki w budżetach, ale mechanizmy te nie mają takiego samego zastosowania do związku metropolitalnego.

Dlatego też Zgromadzenie zwróciło się w apelu, aby możliwość ta objęła również Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię, ponieważ w świetle przyjętych przepisów, wpływy związku metropolitalnego z tytułu udziału podatku dochodowym od osób fizycznych spadną o ok. 28 mln zł, a wprowadzenie nowego sposobu liczenia składki stałej będzie prowadziło do jej trzykrotnego obniżenia w rocznym ujęciu.

Projekty uchwał

Jak w ostatnich latach zmieniał się obszar Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii? Jakie wyzwania stoją przed nią obecnie? Jak przebiegają prace nad Strategią Rozwoju pierwszej Metropolii w Polsce? Tego wszystkiego będzie można się dowiedzieć podczas konferencji „Od badania do działania…”, która odbędzie się 17 grudnia 2021 r. w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach. Udział w wydarzeniu jest bezpłatny.

 W ubiegłym roku  Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia nawiązała współpracę z Instytutem Rozwoju Miast i Regionów (IRMiR) w ramach projektu Gospostrateg-NewUrbPact współfinansowanym ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Kooperacja dotyczy szeroko rozumianych analiz społeczno-demograficznych, przestrzennych oraz gospodarczych wykonywanych dla obszaru Metropolii. Wyniki oraz wnioski z przeprowadzonych badań zostaną wykorzystane  w  pracach nad Strategią Rozwoju GZM.

Kompleksowa analiza

 Najważniejszym celem projektu „Nowy model urbanizacji w Polsce – praktyczne wdrożenie zasad odpowiedzialnej urbanizacji oraz miasta zwartego (NewUrbPact)” jest wypracowanie wzorcowych rozwiązań na rzecz odpowiedzialnej urbanizacji w Polsce oraz podniesienie jakości planowania przestrzennego, w tym przeciwdziałanie zjawiskom niekontrolowanej suburbanizacji i kurczenia się miast.

W ramach projektu dla obszaru Metropolii wykonano liczne analizy o tematyce społeczno-gospodarczej i przestrzennej, z wykorzystaniem m.in. nowoczesnych narzędzi informatycznych, baz danych i obrazowania satelitarnego. Potencjał gospodarczy, procesy ludnościowo-osadnicze, budżety obywatelskie, zagospodarowanie terenów poprzemysłowych – to przykładowe zagadnienia, które zostały poddane badaniom.

W ramach prac powstał szeroki i treściwy zasób przekrojowej wiedzy o GZM i jej gminach członkowskich, która zostanie wydana w formie zeszytów metropolitalnych, z bogatą ilustracją graficzną. Opracowania niebawem zostaną udostępnione dla wszystkich zainteresowanych m.in. na portalu InfoGZM.

Pionierska Strategia Rozwoju

Jednocześnie Metropolia pracuje nad kluczowym dokumentem, jakim jest Strategia Rozwoju GZM na lata 2022-2027 z perspektywą do 2035 r. Będzie to dokument pionierski – nie tylko dlatego, że dotyczy pierwszej w Polsce ustawowo powołanej metropolii, ale również dlatego, że zostanie sporządzony według znowelizowanych w listopadzie 2020 r. przepisów prawa, które zintegrowały planowanie strategiczne z przestrzennym.

Strategia Rozwoju GZM określi wizję ponad 2-milionowej Metropolii w kilkunastoletniej perspektywie czasowej oraz wskaże cele i kierunki jej rozwoju, nawiązując do współczesnych wyzwań i potrzeb. Będzie pełnić rolę narzędzia wzmacniającego proces zarządzania obszarem metropolitalnym. W pracach nad Strategią Rozwoju GZM wykorzystane zostaną analizy i rekomendacje wypracowane w ramach projektu Gospostrateg-NewUrbPact. Uchwalenie Strategii Rozwoju GZM planowane jest na koniec 2022 r. Dotychczas przeprowadzone zostały takie działania jak m.in.: ankietyzacja służąca pozyskaniu opinii mieszkańców nt. potrzeb i oczekiwań mieszkańców wobec GZM, wywiady indywidualne z ekspertami oraz warsztaty z włodarzami i przedstawicielami gmin z pięciu podregionów GZM. Obecnie realizowany jest II etap prac, związany z diagnozą sytuacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej.

 Czas na podsumowania

 Zagadnienia planowania rozwoju miast zostaną przedstawione podczas konferencji „Od badania do działania…”, którą Metropolia GZM organizuje wspólnie z IRMiR oraz PwC Polska. Podczas wydarzenia nie powinno zabraknąć nikogo, kto interesuje się zagadnieniami z zakresu polityki przestrzennej, stymulowania procesów gospodarczych, zrównoważonego rozwoju miast i regionów oraz wdrażaniem modelowych rozwiązań na rzecz odpowiedzialnej urbanizacji i idei miast zwartych.

Oprócz prezentacji i wystąpień eksperckich, na miejscu zaplanowano również panel dyskusyjny z udziałem samorządowców.

Wydarzenie rozpocznie się w piątek 17 grudnia o godz. 9:00 w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach. Osoby chcące uczestniczyć w wydarzeniu stacjonarnie, powinny się zarejestrować pod adresem  https://forms.office.com/r/PFYbkeW9mP  do 15 grudnia br.

Dla osób, które nie będą mogły uczestniczyć w Konferencji stacjonarnie, dostępna będzie transmisja online na stronie wydarzenia, na portalu Facebook oraz na platformie YouTube. Uczestnictwo online nie wymaga rejestracji. Więcej informacji na stronach metropoliagzm.pl oraz newurbpact.pl.

Po ośmiu latach przerwy pasażerowie znów mogą podróżować pociągami relacji Gliwice-Bytom. Dzięki temu, ten ok. 20-kilometrowy odcinek można pokonać w niewiele ponad 20 minut, czyli niemal dwa razy szybciej, niż jadąc samochodem lub autobusem. Rozkład jazdy jest dostosowany do godzin pracy przedsiębiorstw zlokalizowanych na terenie Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej w Gliwicach, a połączenie tej relacji – włączone do Żółtego Metrobiletu (Tarnowskie Góry – Katowice), który obowiązuje również na całej sieci ZTM. Oto szczegóły wprowadzanych zmian od 12 grudnia 2021 roku.

Przywrócenie połączenia Bytom-Gliwice stało się możliwe dzięki zaangażowaniu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Metropolia również w całości finansuje koszt uruchomienia tych pociągów, który w 2022 roku wyniesie 5,2 mln zł.

– Dostrzegamy potencjał tej trasy w kontekście powstającej Kolei Metropolitalnej– mówi Grzegorz Kwitek, członek zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.

– Dlatego w pierwszej połowie roku, gdy składane były wnioski do PKP PLK, zarządcy infrastruktury kolejowej w Polsce, dotyczące rocznego rozkładu jazdy na 2022 r., zaproponowaliśmy Urzędowi Marszałkowskiemu, aby uwzględnić również tę trasę. Zaoferowaliśmy także, że w całości sfinansujemy koszt tych połączeń. Koncepcja Kolei Metropolitalnej zakłada bowiem, że powstaną na niej przystanki, co w przyszłości zachęci dodatkowych pasażerów – wyjaśnia.

Budowa Kolei Metropolitalnej to najważniejsze zadanie, które realizuje Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia od samego początku swojego powstania. Nie ma bowiem szybszego i wygodniejszego środka transportu, niż pociągi. Na tak zurbanizowanych obszarach jakim są metropolie, tylko kolej może zdecydowanie skrócić czas codziennych podróży.

Dlatego też, poza pracami nad przygotowaniem wymaganej dokumentacji przed rozpoczęciem budowy nowych torów, GZM systematycznie zwiększa swoje zaangażowanie finansowe, by móc w ten sposób zwiększać częstotliwość kursowania pociągów na już funkcjonujących połączeniach. W ciągu niecałych czterech lat wzrosło ono z ponad 1 mln zł w drugim półroczu 2018 roku do ponad 17 mln zł, które według planów zostanie przekazane w 2022 roku.

Pociągiem już teraz można szybciej dojechać pociągiem niż… samochodem

Już teraz okazuje się, że na wielu trasach pociągi są bezkonkurencyjne pod względem czasu przejazdu. Jeszcze mocniej jest to zauważalne, gdy – niestety – dojdzie do nawet jednej, niegroźnej kolizji w centrum lub remontowany jest kluczowy odcinek trasy, co może wręcz sparaliżować ruch w kilkunastu miastach wokół.

– Na 13 relacji pociągów, łączących różne części Metropolii, tylko w jednym przypadku pociąg jedzie o ok. 2 minuty dłużej, niż szacowany czas podróży samochodem, a jest to związane tylko z tym, że pociąg ten ma ok. 10-minutowy postój w Katowicach, aby poczekać na przesiadających się pasażerów. Gdyby nie te 10 minut, to on również pojechałby szybciej – zauważa Wojciech Dinges, zastępca dyrektora Departamentu Komunikacji i Transportu GZM.

– We wszystkich pozostałych przypadkach – czas przejazdu jest ze zdecydowaną korzyścią dla pociągów, a w siedmiu z nich – trasę tę pokonamy nawet dwa razy szybciej. Jedną z takich tras jest przywracane od 12 grudnia 2021 roku połączenie w relacji Gliwice-Bytom – dodaje.

Nowe trasy dostępne z Metrobiletem, a we wspólnej ofercie pierwsza z tras Polregio

Wraz ze zmianą rozkładu jazdy na kolei, który zaczął obowiązywać od 12 grudnia 2021 roku – na trasę Gliwice-Bytom w ciągu doby wyjedzie 15 par pociągów, które będą kursować co ok. godzinę.

Ponadto, w odpowiedzi na apele samorządowców, zwiększona została częstotliwość kursowania pociągów na trasie Katowice-Sławków. Oznacza to, że od 12 grudnia 2021 roku również w pociągach obsługiwanych na tej trasie przez Polregio można jeździć na podstawie Metrobiletu, czyli wspólnej oferty kolejowej i Zarządu Transportu Metropolitalnego oraz biletu dobowego (oznaczonego jako 24h+Kolej). W planach jest poszerzenie współpracy z Polregio na pozostałych trasach, obsługiwanych przez tego przewoźnika na terenie GZM.

Przypomnijmy, że ulgi, które przysługują poszczególnym pasażerom na kolei czy w komunikacji miejskiej ZTM, są wzajemnie honorowane od września 2021 roku. Dotyczy to w szczególności emerytów, rencistów czy posiadaczy karty dużej rodziny.

Wsiąść do pociągu i autobusu ZTM z Metrobiletem lub biletem dobowym za 15 zł

Przypomnijmy, że aby móc podróżować na terenie Metropolii GZM pociągami oraz autobusami, tramwajami i trolejbusami Zarządu Transportu Metropolitalnego, można korzystać ze wspólnej oferty biletowej, czyli Metrobiletu.

Metrobilet jest ważny 30 dni i w wersji normalnej kosztuje: 119 zł (tylko na terenie Katowic), 179 zł (na wybranym odcinku łączącym kilka miast) lub 229 zł (obowiązuje na wszystkich trasach kolejowych w GZM i całym ZTM). Bilety ulgowe są o połowę tańsze.

W związku ze zmianami, które zostały wprowadzone od 12 grudnia 2021 roku, powiększony został również zakres obowiązywania dwóch Metrobiletów. Trasa Gliwice-Bytom zostanie włączona do Metrobiletu Żółtego, który uprawnia również do przejazdu pociągami od Tarnowskich Gór, przez Nakło Śląskie, Radzionków, Bytom, Chorzów do Katowic. Przypomnijmy, że na części tej trasy rozpoczyna się modernizacja infrastruktury i pojawi się zastępcza komunikacja autobusowa.

Z kolei pociągi w relacji Katowice-Sławków, zostają włączone do Metrobiletu Czerwonego, który obowiązuje obecnie na trasie kolejowej od Dąbrowy Górniczej przez Będzin i Sosnowiec do Katowic.

Natomiast, gdy nie podróżujemy codziennie, możemy kupić bilet dobowy ZTM. Kosztuje 15 zł i uprawnia do podróżowania od Sławkowa po Gliwice i od Tarnowskich Gór i od Dąbrowy Górniczej Ząbkowic po Kobiór i Bieruń Nowy – bez żadnego limitu – pociągami Kolei Śląskich, Polregio oraz ZTM przez 24 godziny. Można go kupić w aplikacjach mobilnych (Mobilny ŚKUP, mPay, SkyCash, moBILET oraz jakdojade.pl), a także w automatach ŚKUP. Podczas zakupu tego biletu, wybieramy datę i godzinę, kiedy rozpocznie się jego obowiązywanie – a więc nie musimy go kasować, a naszym pierwszym środkiem transportu może być pociąg.

Druga para torów z Gliwic do Katowic, a wkrótce decyzja ws. dotacji z Kolei Plus

Przed Metropolią również inne ważne projekty, które zbliżają do powstania sprawnie działającego systemu Kolei Metropolitalnej.

Na początku grudnia 2021 r. GZM podpisała umowę na studium wykonalności budowy drugiej pary torów na trasie Gliwice-Katowice. Dzięki tej inwestycji będzie możliwe zwiększenie przepustowości trasy m.in. poprzez oddzielenie ruchu pociągów dalekobieżnych, jeżdżących np. w kierunku Wrocławia czy Przemyśla, którym dzisiaj pociągi aglomeracyjne, czyli zatrzymujące się na wszystkich przystankach osobowych– muszą ustępować pierwszeństwa.

Obecne ograniczenia przepustowości szlaków i mieszany ruch pociągów związany ze wspomnianą koniecznością ustępowania pierwszeństwa, nie pozwalają na zwiększenie częstotliwości kursowania pociągów metropolitalnych. Dlatego właśnie budowa oddzielnej pary torów jest tak ważną inwestycją z punktu widzenia powstającej Kolei Metropolitalnej.

Umowę na opracowanie studium wykonalności GZM podpisała wspólnie z PKP PLK, który jest zarządcą infrastruktury kolejowej w Polsce. Obie instytucje zapłacą za nie łącznie ok. 4 mln zł.

Na początku przyszłego roku Metropolia spodziewa się również wyników naboru do rządowego programu Kolej Plus. Zgłosiła do niego 13 projektów, których celem jest budowa nowych torów i przystanków osobowych o łącznej wartości ponad 1,5 mld zł.

Zgodnie z zapowiedziami, po zakwalifikowaniu poszczególnych projektów do dofinansowania, Metropolia sfinansuje wymagany wkład własny. Co więcej – aby zwiększyć swoje szanse na otrzymanie tego dofinansowania, podniosła również swój deklarowany wkład własny w przypadku projektów, zakładających budowę nowych torów. Łączna wartość szacowanego wkładu własnego dla wszystkich 13 inwestycji to ponad 300 mln zł.

Metropolitalna Szkoła Prototypowania została doceniona przez Komisję Europejską! Projekt nowej organizacji ruchu na ul. Miarki w Bytomiu, opracowany przez ekspertów z miast Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii i poddany testom we wrześniu i październiku br., został wyróżniony jako jeden z czterech najlepszych w Europie. Teraz wyróżnione projekty poddano pod głosowanie internautów.

Metropolitalna Szkoła Prototypowania to projekt koordynowany przez Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię. Jej tegorocznym zadaniem było opracowanie nowej organizacji ruchu dla ul. Miarki w Bytomiu, aby stała się bardziej bezpieczna dla wszystkich mieszkańców – nie tylko tych zmotoryzowanych.

Projekt trwał od maja do listopada tego roku i został doceniony przez autorów kampanii EUROPEAN MOBILITY WEEK, która zrzesza przedstawicieli m.in. krajowych ministerstw, agencji i władz lokalnych, ekspertów ds. mobilności, a także przedstawicieli Komisji Europejskiej.

Projekt prowadzony na ul. Miarki w Bytomiu zdobył wyróżnienie razem z trzema innymi, które prowadzono w europejskich miastach: Bolonii (Włochy), Östersund (Szwecja) oraz Utrechcie (Holandia). Teraz internauci mogą głosować za pośrednictwem mediów społecznościowych na najlepszy z nich. Głosowanie odbywa się do 20 grudnia br. na profilach kampanii EUROPEAN MOBILITY WEEK na Facebooku, Twitterze i Instagramie.

Facebook: https://www.facebook.com/EuropeanMobilityWeek/posts/10161609454088975

Instagram: https://www.instagram.com/europeanmobilityweek/

Twitter:  https://twitter.com/mobilityweek/status/1467775931825672194?s=20 

Ponadlokalna współpraca

Metropolitalną Szkołę Prototypowania uformowali urzędnicy zajmujący się urbanistyką, inżynierią ruchu, transportem publicznym, rewitalizacją, inwestycjami oraz partycypacją, pochodzący z Bytomia, Gliwic, Rudy Śląskiej, Tychów, Dąbrowy Górniczej i Sosnowca. W skład zespołu weszli także pracownicy Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii oraz eksperci zewnętrzni. Była to pierwsza szkoła prototypowania dotąd zorganizowana w Metropolii.

– Chyba najlepszym dowodem na to, że taka forma współpracy działa, jest to, jak ciężko było nam się rozejść po zakończeniu projektu – mówi Marcin Domański, zastępca dyrektora Departamentu Komunikacji i Transportu w GZM.

– Grupa na tyle się zżyła, że chciałaby prowadzić kolejne metamorfozy przestrzeni publicznej. To wszystko mimo konieczności cotygodniowych dojazdów i zaangażowania czasowego. Udało się wspólnie przejść cały proces: koncepcję, badania, projekt, pomiary i testy. Były momenty radości i kryzysu. Jednak to wszystko pokazało, że urzędnicy mogą czerpać radość z pracy, w sposób naturalny wymieniać się swoją wiedzą, a pozytywny bagaż doświadczeń wykorzystywać w pracy we własnych miastach – dodaje Marcin Domański.

Spokojniej i bezpieczniej

Dzięki Metropolitalnej Szkole Prototypowania na ul. Miarki wprowadzono tymczasowo nową organizację ruchu, którą następnie poddano pod konsultacje społeczne.

– Zmiany bazowały na idei „diety drogowej” (road diet) – wskazuje Paweł Jaworski, urbanista odpowiedzialny merytorycznie za pracę Szkoły.

– W celu spowolnienia ruchu samochodów przekrój jezdni zredukowaliśmy z dwóch pasów do jednego, a jej oś dodatkowo poodginaliśmy od przebiegu prostokreślnego (tzw. esowanie). Odzyskaną w ten sposób przestrzeń przeznaczyliśmy na dwukierunkową ścieżkę rowerową oraz dodatkowe miejsca postojowe. Warto dodać, że istniejące parkingi przenieśliśmy na jezdnię. Na końcowym odcinku ulicy wprowadziliśmy nowe przejście dla pieszych – tak bardzo potrzebne mieszkańcom zmierzającym w okolice rynku.  Zadbaliśmy także o prawidłową obsługę komunalną, ponieważ wyznaczyliśmy szereg udogodnień dla śmieciarek wywożących odpady z nieruchomości położonych w sąsiedztwie ulicy – tłumaczy.

W efekcie średnia prędkość pojazdów poruszających się po wspominanej ulicy zmalała i przez cały dzień nie przekraczała ustanowionego limitu (50 km/h z miejscowym obniżeniem do 40 km/h). Przed testami problem był bardzo duży, a przekroczenia w okolicy budynku Zakładu Ubezpieczeń Społecznych praktycznie ciągłe. Na wysokości tego obiektu średnia prędkość większości pojazdów zmniejszyła się z 62 km/h do 41 km/h w skali całego dnia, a przy skrzyżowaniu z ul. Dojazd –  z 58 km/h do 45 km/h. Dzięki temu na ulicy wzrosło bezpieczeństwo. Ponadto wprowadzone zmiany zmniejszyły liczbę pojazdów poruszających się po ul. Miarki.

Będą kolejne zmiany

Po wprowadzeniu tymczasowej organizacji ruchu przeprowadzono badania wśród mieszkańców i użytkowników ul. Miarki w formie bezpośrednich wywiadów kwestionariuszowych. Udział w nich wzięło 320 osób, w tym 175 mieszkańców oraz 145 innych użytkowników tej drogi. Mieszkańcy chętniej zaakceptowali zaproponowane rozwiązania niż pozostali użytkownicy.

Część zaproponowanych rozwiązań zostanie docelowo wdrożona, a sama współpraca Metropolii GZM z miastem Bytom w zakresie zrównoważonej mobilności będzie kontynuowana. W grudniu pojawi się także obszerny artykuł na temat wniosków wynikających z projektu w Bytomiu. Ponadto już niedługo ruszą kolejne szkoły prototypowania, na temat poszerzenia strefy płatnego parkowania w Tychach, a także sieci połączeń transportu zbiorowego w Sosnowcu.

Wnioski z projektu Gospostrateg-NewUrbPact oraz stan prac nad Strategią Rozwoju GZM – to główne tematy konferencji, która odbędzie się 17 grudnia br. (piątek) o godz. 9:00 w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach. Udział w konferencji jest bezpłatny.

Będzie to okazja do zapoznania się z wynikami prac nt. oceny stanu i kierunków rozwoju Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Zaprezentowane zostaną:

• wnioski z kończącego się projektu Gospostrateg (realizowanego przez Instytut Rozwoju Miast i Regionów
  w Krakowie we współpracy z Ministerstwem Rozwoju i Technologii),
• stan prac na Strategią Rozwoju GZM, w które zaangażowana jest firma doradcza PwC Polska;

Przewidziany jest również panel dyskusyjny z udziałem przedstawicieli samorządu lokalnego, naukowców
i współorganizatorów.

Projekt Gospostrateg (Nowy model urbanizacji w Polsce – praktyczne wdrożenie zasad odpowiedzialnej urbanizacji oraz miasta zwartego – NewUrbPact), realizowany jest w latach 2019 – 2021, przy współfinansowaniu środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Przedmiotem badań w projekcie jest Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia. Dla jej obszaru wykonano liczne analizy o tematyce społeczno-gospodarczej i przestrzennej, z wykorzystaniem nowoczesnych narzędzi informatycznych, baz danych i obrazowania satelitarnego. Przykładowe, opracowane zagadnienia tego projektu, to: potencjał gospodarczy, procesy ludnościowo-osadnicze, budżety obywatelskie, zagospodarowanie terenów poprzemysłowych, dynamika inwestycyjna budownictwa mieszkaniowego i niemieszkaniowego, metropolitalny system przyrodniczy, metody bilansowania terenów. Wypracowany został szeroki i treściwy zasób przekrojowej wiedzy o GZM i jej gminach członkowskich, w formie zeszytów metropolitalnych, z bogatą ilustracją graficzną. Wszystkie będą niebawem dostępne na portalu InfoGZM.

Wyniki projektu Gospostrateg-NewUrbPact wykorzystane zostaną w toczących się pracach nad Strategią Rozwoju GZM, która jest opracowywany przy udziale firmy doradczej PwC Polska. Uchwalenie Strategii Rozwoju GZM planowane jest na koniec 2022 r. Dotychczas przerowadzone zostały takie działania jak: m.in. ankietyzacja służąca pozyskaniu opinii mieszkańców nt. potrzeb i oczekiwań mieszkańców wobec GZM, wywiady indywidualne z ekspertami oraz warsztaty z włodarzami i przedstawicielami gmin z pięciu podregionów GZM. Obecnie  realizowany jest II etap prac, związany z diagnozą sytuacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej.

INFORMACJE ORGANIZACYJNE:

Udział w konferencji jest bezpłatny.

Zapraszamy do zapoznania się z ramowym programem wydarzenia a zainteresowanych do wypełnienia formularza rejestracji, która potrwa do 13 grudnia br.

Wydarzenie będzie miało formułę hybrydową, co oznacza ograniczoną liczbę uczestników na miejscu. Dla osób, które nie będą mogły uczestniczyć w Konferencji stacjonarnie, dostępna będzie transmisja online na stronie wydarzenia na portalu Facebook oraz na platformie Youtube. Uczestnictwo online nie wymaga rejestracji.

W razie jakichkolwiek pytań zapraszamy do kontaktu: newurbpact@irmir.pl

WAŻNE DOKUMENTY:

• Klauzula informacyjna RODO obowiązująca w Instytucie Rozwoju Miast i Regionów
• Regulamin Konferencji
• Formularz rejestracji
• Program Ramowy