Pandemia koronawirusa, z którą w tym roku mierzy się cały świat, związana jest z ograniczeniami i restrykcjami, które mają bezpośredni wpływ na gospodarkę. Dlatego też Departament Strategii i Polityki Przestrzennej Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii postanowił monitorować sytuację na rynku pracy w miastach i gminach GZM. Dane te są publikowane i aktualizowane na portalu InfoGZM (KLIKNIJ). Od czasu uruchomienia portalu, baza zgromadzonych na nim informacji została znacznie poszerzona oraz pojawiły się nowe funkcjonalności. Sukcesywnie będziemy przedstawiać kolejne tematy zamieszczane na portalu dotyczące m.in. rewitalizacji czy mobilności pracowników.

Dane dot. rynku pracy prezentowane są na poziomie powiatów, ponieważ Wojewódzki Urząd Pracy oraz Główny Urząd Statystyczny właśnie w ten sposób zbierają i gromadzą informacje. Dane są aktualizowane co miesiąc. Pozwala nam to zaobserwować, jak kształtuje się sytuacja w naszych miastach oraz porównać ją z sytuacją na poziomie województwa oraz całego kraju.

LINK: RYNEK PRACY – POWIATY

Pierwsze skutki koronawirusa na rynku pracy w Metropolii uwidoczniły się w kwietniu. W marcu sytuacja była w miarę stabilna i porównywalna z poprzednimi miesiącami. Natomiast w kwietniu i maju we wszystkich powiatach odnotowany został wzrost liczby osób, które rejestrowały się w urzędach pracy. 

Przyrost liczby bezrobotnych spadł o połowę w porównaniu do kwietnia

Największy wzrost widoczny jest w Siemianowicach Śląskich, Bytomiu oraz Świętochłowicach, gdzie stopa bezrobocia w maju wzrosła o ok. 1,5 punktu procentowego w stosunku do danych z marca. 

Natomiast najmniejsze wzrosty odnotowano w Katowicach, Gliwicach oraz Rudzie Śląskiej, gdzie nie przekroczyły one 0,5 punktu procentowego.

Dla porównania: na poziomie kraju wzrost ten wyniósł 0,6 punktu procentowego, a województwa – 0,7. 

– W tej chwili jeszcze trudno określić czy sytuacja na rynku pracy stabilizuje się, niemniej pojawiają się już powoli pierwsze pozytywne sygnały. Jednym z nich jest to, że więcej osób wyrejestrowuje się z urzędów pracy właśnie dzięki temu, że znalazły zatrudnienie – zwraca uwagę Andrzej Kolat, dyrektor Departamentu Strategii i Polityki Przestrzennej.

– Drugim takim pozytywnym sygnałem jest fakt, że w 18 na 19 analizowanych powiatów w czerwcu o połowę spadł przyrost liczby osób bezrobotnych w porównaniu do dwóch poprzednich miesięcy. W maju liczba osób bezrobotnych wzrosła o ponad 3,2, tys. w porównaniu do kwietnia, natomiast przyrost ten w czerwcu był o połowę mniejszy i wyniósł ponad 1,6 tys. Jedynym wyjątkiem jest powiat gliwicki, gdzie w czerwcu zarejestrowało się więcej osób niż w maju. W czerwcu było 95 osób, natomiast w maju 63 – dodaje. 

Metropolia w liczbach i na mapach. To portal Info GZM

Portal InfoGZM to narzędzie gromadzenia, udostępniania i wizualizacji danych publicznych dla GZM i jej gmin członkowskich, które daje możliwość prowadzenia wszechstronnych analiz, trendów i procesów. Służy również do badań porównawczych całej Metropolii i poszczególnych gmin. W jednym miejscu zgromadzone są różnego typu informacje, m.in. w zakresie danych demograficznych, gospodarczych, budżetowych, środowiskowych czy przestrzennych. Zbierane i opracowywane dane prezentowane są m.in. za pomocą: map, kartogramów, wykresów, raportów i infografik.

InfoGZM zawiera także wykaz materiałów sporządzanych dla GZM i na temat GZM, a także opracowania własne, jak np. interaktywne mapy dotyczące przepływów ludności związanych z zatrudnieniem, mapowe zbiorcze zestawienie kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin GZM (na bazie 41 obowiązujących studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego), czy też informacje na temat programów rewitalizacji.

Głównym źródłem danych, które prezentowane są na InfoGZM jest Główny Urząd Statystyczny, ale wykorzystywane są również informacje z innych źródeł, jak np.: gminne biuletyny informacji publicznej, Regionalna Izba Obrachunkowa, Ministerstwo Finansów i budżety gmin, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, Państwowy Instytut Geologiczny.

Interaktywne mapy, analizy i statystyki. Poznaj lepiej Metropolię

Podstawowe informacje o Metropolii i gminach GZM zebrane zostały w zakładce InfoMapa. Można tam znaleźć dane dot. populacji, powierzchni, włodarzy, a także odnośniki do stron www oraz BIP każdej gminy członkowskiej. Zakładka Analizy to zbiór map, raportów oraz opracowań autorsko przygotowanych przez Departament Strategii i Polityki Przestrzennej GZM, na temat konkretnych kwestii tematycznych, pozwalających na monitorowanie sytuacji i rozwoju GZM.  Z kolei w zakładce Publikacje umieszone zostały opracowania przygotowane dla GZM, rankingi oraz inne materiały i przydatne linki.

Wyjątkowa sytuacja, którą stanowi epidemia COVID-19, przyczyniła się do utworzenia podstrony, gdzie umieszczono zbiór informacji i zaleceń dotyczących nadzwyczajnych warunków oraz statystyki zachorowań w GZM, które są codziennie monitorowane i aktualizowane.

Najszersza baza informacji o gminach GZM znajduje się w zakładce Statystki. Zostało tam zebranych ponad 200 zbiorów danych w pięciu grupach tematycznych: demografia, finanse, gospodarka, infrastruktura, środowisko. Dane dotyczą m.in. takich zagadnień jak: migracje, budżety gmin, bilanse skonsolidowane, podmioty gospodarcze według liczby zatrudnionych i profilu działalności, drogi rowerowe czy tereny zieleni.

Już pod koniec lipca Wojewódzki Inspektorat Transportu Drogowego oraz Komenda Wojewódzka Policji w Katowicach będą częściej przeprowadzać badania o charakterze prewencyjnym. To odpowiedź na inicjatywę Zarządu Transportu Metropolitalnego.

W historii ZTM nie odnotowano przypadku jazdy pod wpływem narkotyków. Jednak po głośnych wypadkach w kraju, organizator transportu miejskiego w Metropolii postanowił podjąć dodatkowe działania prewencyjne.

– Nasze służby sprawdzają m.in. czystość, oznakowanie i wyposażenie taboru, sprawność kasowników czy też fakt opóźnień i przyspieszeń. Kwestią związaną z bezpieczeństwem, którą możemy w ograniczonym stopniu kontrolować pozostaje jakość pracy kierującego. W tym zakresie w 2019 r. odnotowaliśmy 103 nieprawidłowości, a tylko w pierwszym półroczu tego roku już 106. Nasze działania to jednak za mało. Stąd intensyfikacja współpracy z Wojewódzkim Inspektoratem Transportu Drogowego oraz Policją. Cieszy nas fakt, że przewoźnicy podzielają ten punkt widzenia i chętnie wezmą udział w prewencyjnych kontrolach- tłumaczy ZTM

Uprawnionymi do przeprowadzania badań na obecność narkotyków i trzeźwość kierowców oraz kontroli stanu technicznego pojazdów są funkcjonariusze Policji oraz Wojewódzkiego Inspektoratu Transportu Drogowego.

– Zależy nam na tym, aby zapewnić pasażerom, przewoźnikom i służbom odpowiedzialnym za zapewnienie bezpieczeństwa maksimum pewności, że wszystko odbywa się zgodnie z przepisami, a kierowcy są w dobrym stanie psychofizycznym, nie są pod wpływem żadnych środków i spełniają wszystkie wymagania. Prewencja ma tutaj kluczowe znaczenie. Działanie profilaktyczne jest lepsze niż leczenie skutków. Kierowcy będą zatem kontrolowani przy wyjeździe, bądź też wtedy, kiedy się zmieniają. To wszystko po to, aby korzystający z transportu publicznego czuli się bezpieczni, dzięki temu, że są przewożeni przez profesjonalnych przewoźników i odpowiedzialnych kierowców- tłumaczy ZTM.

Źródło: ZTM

Międzynarodowa wymiana wiedzy i doświadczeń, a także wsparcie miast w przechodzeniu na gospodarkę opartą o nowoczesne technologie ekologiczne, energetyczne i cyfrowe. To główne cele europejskiego programu 100 Intelligent Cities Challenge. Do programu zakwalifikowały się dwa miasta z Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii: Bytom i Gliwice.

– Sytuacja naszego miasta po raz kolejny została dostrzeżona przez Unię Europejską – mówi Michał Bieda, zastępca prezydenta Bytomia.

– Tym razem w ramach konkursu Wyzwanie Inteligentnych Miast (ICC) Bytom otrzyma wsparcie ekspertów z miast Unii Europejskiej, którzy pomogą nam w opracowaniu projektów w obszarach, w jakich nasze miasto musi się rozwijać w przyszłości. Ma to szczególne znaczenie dla przygotowań do Sprawiedliwej Transformacji w kolejnej perspektywie Unii Europejskiej – dodaje wiceprezydent Bieda.

Bytom wskazał cztery najważniejsze cele, jakie chce realizować podczas programu: przekształcenie przemysłu na czystą i ekologiczną produkcję; „zielone” budownictwo i zarządzanie miastem; zwiększenie skali rozwiązań w zakresie energii odnawialnej i efektywności energetycznej; innowacyjną edukację i szkolenie w celu podnoszenia kwalifikacji i przekwalifikowania.

Również Gliwice dostrzegają korzyści wynikające z udziału w ICC.

– Udział w programie postrzegamy jako szansę rozwojową dla miasta. Szansę na zdobycie nowej wiedzy, doświadczeń, implementację nowych rozwiązań – komentuje Mariusz Śpiewok, zastępca prezydenta Gliwic.

Miasto skoncentruje się na następujących obszarach: gospodarce odpadami i gospodarce o obiegu zamkniętym; odporności na zmiany klimatu i zarządzania kryzysowego; rozwijaniu i wspieraniu start-upów, MŚP i ekonomii społecznej; wzmacnianiu partycypacji społecznej oraz komunikacji z mieszkańcami.

W pierwszych dwóch obszarach Gliwice będą chciały wykorzystać technologie bezzałogowych statków powietrznych i w tym celu będą współpracować z Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią. W obszarze skoncentrowanym na przystosowaniu miasta do zmian klimatu, bezzałogowe statki powietrzne znajdą wiele możliwości zastosowań: począwszy od sprawdzonej już możliwości identyfikacji zawartości i stężenia substancji emitowanych przez kominy gospodarstw domowych, po monitoring poziomu wód, stan koryt rzek.

Drugim ze wskazanych celów jest efektywne zarządzanie odpadami – tutaj pojawia się możliwość wykorzystania dronów do monitoringu powstawania nielegalnych wysypisk śmieci, a także poprawy bezpieczeństwa nad wysypiskiem komunalnym poprzez monitoring terenu, na który wchodzą sporadycznie osoby nieuprawnione.

– W programie ICC uczestniczymy w partnerstwie z Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią oraz Parkiem Naukowo-Technologicznym „Technopark Gliwice”. Liczymy na wykorzystanie potencjału naszych partnerów oraz obopólne korzyści. Technopark Gliwice jako jeden z liderów wsparcia przedsiębiorczości w naszym mieście wydał nam się naturalnym partnerem w ramach tego przedsięwzięcia. Udział GZM w programie poniekąd również okazał się oczywisty. Jesteśmy członkiem Metropolii zrzeszającej 41 miast naszego regionu, która sama realizuje wiele ciekawych projektów, jak np. Centralnoeuropejski Demonstrator Dronów. To potencjał, który warto wykorzystać – zaznacza wiceprezydent Śpiewok.

Dzięki udziałowi w ICC Bytom i Gliwice mają szansę stać się atrakcyjnymi miastami dla biznesu oraz inwestycji środowiskowych. Udział w ICC umożliwia nie tylko skorzystanie z pomocy ekspertów w obszarach, w których dane miasto chce się w przyszłości rozwijać, ale również nawiązanie współpracy między państwami, uczestnictwo w szkoleniach, a także korzystanie z wprowadzonych już rozwiązań w innych krajach.

Warto dodać, że oprócz Bytomia i Gliwic do projektu zakwalifikowały się także trzy inne polskie miasta: Białystok, Gdańsk i Poznań. Udział w inicjatywie potrwa około dwóch lat i przez ten czas samorządy będą mogły czerpać z wiedzy tzw. miast-mentorów. Tymi miastami są: Aarhus (Dania), Amsterdam (Niderlandy), Antwerpia (Belgia), Barcelona (Hiszpania), Espoo (Finlandia), Hamburg (Niemcy), Nicea (Francja) oraz Rijeka (Chorwacja).

Każde z miast członkowskich Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, które zdecydowało się na udział w programie, uzyskało list poparcia ze strony władz GZM.

Mobilność mieszkańców dużych miast to nie tylko kwestie związane z transportem, ale także stylem życia. Mając to na uwadze, Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia zaprasza studentów do współpracy w najważniejszym przedsięwzięciu dotyczącym zrównoważonej mobilności w GZM. Badaczem może zostać każdy, komu leży na sercu poprawa nawyków mobilnościowych mieszkańców Metropolii. Zgłoszenia będą przyjmowane do 27 lipca 2020 r.

Metropolia poszukuje nowatorskich rozwiązań prowadzących do zmniejszenia udziału indywidualnego transportu samochodowego oraz zwiększenia efektywności energetycznej codziennych podróży. W tym celu opracowuje Plan zrównoważonego rozwoju mobilności (ang. SUMP – Sustainable Urban Mobility Plan). Dokument powstaje we współpracy z ekspertami z zakresu urbanistyki, transportu, ekonomii i socjologii. Teraz do tego grona mogą dołączyć studenci z Metropolii.

– Osoby, które dołączą do projektu badawczego, będą miały możliwość aktywnego udziału w badaniach nad mobilnością indywidualną mieszkańców GZM – mówi Marcin Domański, kierownik projektu Mobilna Metropolia w GZM.

– Badania terenowe realizowane będą w ramach Europejskiego Tygodnia Zrównoważonego Transportu (16-22 września) w miastach Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Poprzez uczestnictwo w najważniejszym przedsięwzięciu dotyczącym zrównoważonej mobilności w GZM, osoby zaangażowane w projekt zostaną wyposażone w wiedzę merytoryczną i narzędzia badawcze, a  także uzyskają potwierdzenie zrealizowanych praktyk. Udział w projekcie ma charakter nieodpłatny – dodaje.

Prace nad Planem zrównoważonej mobilności od początku opierają się na dialogu z mieszkańcami oraz osobami odpowiedzialnymi za mobilność w gminach. Jednym z jego efektów będzie rozwój koncepcji mobilności jako Usługi (ang. MaaS – Mobility as a Service), która łączy efektywne wykorzystanie różnych środków transportu – od hulajnóg i rowerów, po transport zbiorowy.

U podstaw działań Metropolii leży przekonanie, że zrównoważona mobilność to nie tylko transport sensu stricto, ale także sfery życia społecznego, takie jak korzystanie z usług i dóbr, styl życia określonych wspólnot czy sposoby spędzania wolnego czasu. Opracowanie i wdrożenie efektywnego planu zrównoważonej mobilności wpłynie na poprawę warunków życia wszystkich mieszkańców GZM.

Jak się zgłosić do udziału w projekcie? Wystarczy napisać maila z informacją o chęci uczestniczenia w badaniach. Metropolia zaprosi osoby zainteresowane na zdalne spotkanie ze wszystkimi uczestnikami, na którym przybliży szczegóły. Wiadomości należy kierować na adres: mobilnosc@metropoliagzm.pl. Osoby, które są zainteresowane, ale jeszcze się wahają, również uzyskają pod tym adresem odpowiedzi na wszelkie nurtujące pytania. Zgłoszenia będą przyjmowane do 27 lipca 2020 r.

Ile rowerów i jakiego rodzaju, jaki model biznesowy będzie najbardziej korzystny i ile wypożyczalni powinno stworzyć system Roweru Metropolitalnego. Na te pytania odpowiedź poznamy za cztery miesiące. Tej jesieni ma być gotowa koncepcja jednego z największych w Europie systemu wypożyczania rowerów, nad którym pracuje Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia. Proces wyłonienia wykonawcy, który dokument ten ma przygotować, z powodów niezależnych od Metropolii, trwał od ponad roku. Po unieważnieniu pierwszego przetargu, odwołaniu w drugim i przedłużającymi się procedurami spowodowanymi epidemią koronawirusa, właśnie udało się podpisać umowę na jej opracowanie.

– Mamy nadzieję, że limit pecha został już wyczerpany – żartują Paweł Krzyżak, zastępca dyrektora Departamentu Projektów i Inwestycji i Marcin Dworak, metropolitalny oficer rowerowy.

Rower Metropolitalny ma być siecią wypożyczalni rowerów, w której będą obowiązywać jednolite zasady na terenie całego GZM.

– Dzięki uruchomieniu Roweru Metropolitalnego chcemy, żeby mieszkańcy uzyskali szeroki dostęp do zdrowego i ekologicznego środka transportu. W ten sposób chcemy również zachęcić do zmiany nawyków mobilnościowych, udowadniając wszystkim, że rower w mieście to znacznie efektywniejszy środek transportu na krótkie i średnie dystanse niż indywidualny samochód – mówi Marcin Dworak.

– Wstępnie planowaliśmy, że Rower Metropolitalny będzie w pełni elektryczny. Jednak obserwując to, co stało się w innych polskich miastach, wydaje się, że musimy zweryfikować te wstępne zamierzenia, aby system mógł w pełni zaspokoić potrzeby użytkowników i działał sprawnie. Dlatego koncepcja będzie zawierać wiele różnych wariantów jego funkcjonowania, łącznie m.in. z modelem mieszanym, czyli określoną liczbą rowerów tradycyjnych i tych ze wspomaganiem. Niemniej teraz, uzbrojeni w dużą dozę cierpliwości, czekamy na przygotowanie koncepcji wraz z rekomendowanym wariantem – tłumaczy Paweł Krzyżak.

Ostatnie miesiące dla rowerów publicznych rzeczywiście łatwe nie były. W październiku ubiegłego roku zawieszony został Rower Mevo, utworzony przez Obszar Metropolitalny Gdańsk- Gdynia – Sopot. Powodem były problemy wykonawcy z tym, aby zagwarantować sprawne dostarczanie naładowanych baterii oraz kolejnej transzy jednośladów. Pomorze pracuje teraz nad nowym rozwiązaniem, aby wypożyczalnie reaktywować i aby rowery znów były do dyspozycji mieszkańców. Problemy ujawniły się też w Krakowie, gdzie operator wypowiedział umowę miastu na dalszą obsługę systemu. Całości nie ułatwiła również epidemia koronawirusa i wprowadzony przez rząd zakaz korzystania z rowerów miejskich – obostrzenie to zostało zniesione na początku maja. Niedługo później największy operator rowerów miejskich w Polsce, firma Nextbike, złożyła wniosek o restrukturyzację zadłużenia. Jak tłumaczono – powodem było zagrożenie niewypłacalności, którego efektem była właśnie epidemia.

Ucząc się na tych doświadczeniach, Metropolia chce, aby koncepcja z największą precyzją przeanalizowała różne, dostępne możliwości oraz oszacowała koszty ich wdrożenia. 

– Przygotowanie koncepcji rozpoczniemy od analizy lokalnych uwarunkowań, takich jak rozmieszczenie miejsc pracy, nauki i rekreacji, stanowiących główne generatory ruchu ludności czy warunki geograficzne i klimatyczne obszaru – mówi Anna Drozdowska, kierownik projektu w spółce DS Consulting, która w konsorcjum z firmą A2P2 przetarg na opracowanie koncepcji wygrała. Prace zespołu będą wspierać eksperci z Instytutu Rozwoju Miast oraz firmy Trako.

– Projekt systemu Roweru Metropolitalnego zostanie ustalony pod kątem możliwości integracji z innymi systemami transportu publicznego funkcjonującymi i projektowanymi w obrębie Metropolii. System ma jak najlepiej odpowiadać potrzebom obszaru i jego mieszkańców. Wykorzystamy doświadczenia innych polskich i europejskich samorządów, w których funkcjonują systemy roweru miejskiego. Przeprowadzimy wstępne konsultacje z potencjalnymi operatorami i dostawcami usług, co pozwoli na dopasowanie projektowanego systemu do aktualnych warunków rynkowych i szybko zmieniających się rozwiązań technologicznych. Kluczowe będą także wielowariantowe analizy finansowe, uwzględniające koszty i przychody związane zarówno z wdrożeniem, jak i utrzymaniem systemu rowerowego. Rozważymy różne formuły biznesowo-organizacyjne realizacji projektu, w tym w szczególności model współpracy z partnerem prywatnym w formule partnerstwa publiczno-prywatnego. Wierzymy, iż dobre przygotowanie koncepcji systemu istotnie ograniczy potencjalne ryzyka związane z jego wprowadzeniem i działaniem. Planowany system ma być nie tylko efektywny ekonomicznie, ale przede wszystkim atrakcyjny, funkcjonalny i komfortowy w użytkowaniu dla mieszkańców Metropolii – wymienia.

Koncepcja Roweru Metropolitalnego według pierwotnych założeń miała być gotowa w zeszłym roku. Niestety, ze względu na procedury przetargowe, cały proces wydłużył się do teraz. Do pierwszego przetargu, ogłoszonego w kwietniu 2019 roku, zgłosiło się trzech wykonawców. Dwóch z nich zostało wykluczonych ze względu na przedstawienie rażąco niskiej ceny oraz przedstawienie informacji, które mogły wprowadzić w błąd zamawiającego i mogły mieć wpływ na wyniki postępowania. Decyzja ta została zaskarżona do Krajowej Izby Odwoławczej, a posiedzenie w tej sprawie odbyło się w sierpniu 2019 roku. KIO przyznała rację Metropolii, a ta przygotowywała się do podpisania umowy ze zwycięską firmą. Jednak podczas dopełniania ostatnich formalności, okazało się, że i trzeci wykonawca nie spełnia wszystkich wymogów, by umowę z nim podpisać. Przetarg został unieważniony w listopadzie.

Drugie postępowanie zostało ogłoszone w grudniu, a termin składania ofert upływał w połowie stycznia tego roku. Zgłosiło się do niego siedmiu oferentów. Dwóch z nich zostało odrzuconych, ponieważ nie spełniali formalnych wymagań. Pozostałe pięć ofert zostało poddane ocenie. W połowie marca komisja przetargowa wskazała zwycięzcę tego postępowania, jednak i tym razem decyzję tę zaskarżono do KIO. Ze względu na pandemię koronawirusa cały proces przedłużył się, a rozprawa odbyła się dopiero w czerwcu. Izba ponownie przyznała rację Metropolii. Po uprawomocnieniu decyzji, można było w końcu podpisać umowę z wyłonionym wykonawcą.

Górnośląsko- Zagłębiowska Metropolia szuka oszczędności w kosztach dystrybucji energii elektrycznej oraz gazu dla gmin. Przy współpracy z 29 partnerami rozpoczyna się realizacja projektu „Racjonalizacja kosztów dystrybucji energii elektrycznej oraz gazu dla gmin członkowskich GZM”. Porozumienie w tej sprawie podpisane.

– Jest to bezpośrednia kontynuacja działań związanych z Grupami Zakupowymi Energii Elektrycznej oraz Gazu na lata 2020-2021- tłumaczy Karolina Mucha-Kuś, dyrektor Departamentu Projektów i Inwestycji Metropolii GZM.

– Agregując i analizując dane podczas tych projektów, zauważyliśmy potencjalne możliwości optymalizacji kosztów dystrybucji energii elektrycznej i gazu ponoszonych przez gminy – dodaje.

Projekt zakłada identyfikację możliwych oszczędności dla gmin oraz drogi do ich osiągnięcia w zakresie kosztów dystrybucji energii elektrycznej i gazu, poprzez między innymi dobór optymalnej grupy taryfowej odpowiedniej do napięcia przyłączenia i struktury zużycia energii oraz gazu wraz z ustaleniem prawidłowej mocy umownej. Dodatkową korzyścią będzie zwiększenie świadomości energetycznej wśród gmin uczestniczących w projekcie. Każda z nich otrzyma specjalne raporty dotyczące sposobów obniżenia kosztów dystrybucji energii elektrycznej i gazu. Wyniki analiz poznamy pod koniec bieżącego roku.

W projekcie uczestniczy 29 Gmin Metropolii: Będzin, Bieruń, Bobrowniki, Bytom, Chorzów, Czeladź, Dąbrowa Górnicza, Gierałtowice, Imielin, Katowice, Knurów, Lędziny, Łaziska Górne, Mysłowice, Piekary Śląskie, Psary, Pyskowice, Ruda Śląska, Rudziniec, Siemianowice Śląskie, Siewierz, Sławków, Sosnowiec, Sośnicowice, Świętochłowice, Tychy, Wojkowice, Wyry, Zabrze.

Przypomnijmy, że Metropolia GZM utworzyła największe Grupy Zakupowe w Polsce: Gazu oraz Energii Elektrycznej na lata 2020-2021.

Grupę zakupową energii tworzy 113 zamawiających z Metropolii oraz spoza jej granic.

Przetarg dotyczący wspólnego zakupu prądu został rozstrzygnięty w październiku i wygrała go spółka Tauron Sprzedaż GZE sp. z o. o. Wartość umowy to 398,1 mln zł i dostawa ok. 976 GWh. 

W skład grupy zakupowej gazu wchodzi 25 gmin. Łącznie, w ciągu dwóch lat trwania umowy od 2020 do 2021 roku  dostarczy 225 gigawatogodzin (GWh) gazu o wartości 38,3 mln zł.

Zarząd Transportu Metropolitalnego analizuje sieć przystanków komunikacji miejskiej. Prace prowadzone są na niespotykaną dotąd skalę. Wprowadzony zostanie bardziej funkcjonalny i estetyczny standard na terenie 56 gmin.

• Przystanki komunikacji miejskiej zostaną przeprojektowane. Docelowo w całej Metropolii będą wyglądać podobnie.
• Projekt realizowany jest we współpracy z doktorantami i studentami Politechniki Śląskiej, którzy stworzyli specjalną aplikację do tego badania.
• Docelowe przystanki będą funkcjonalne, estetyczne oraz uwzględnią potrzeby osób z niepełnosprawnościami.

Jak wskazują przedstawiciele metropolitalnego organizatora transportu, inwentaryzacja infrastruktury jest konieczna, ponieważ ZTM przejął obsługę stanowisk przystankowych aż po trzech poprzednich podmiotach odpowiedzialnych za komunikację miejską w regionie, tj. po KZK GOP, MZK Tychy oraz MZKP Tarnowskie Góry. Każdy z nich miał inne standardy w zakresie infrastruktury przystankowej – od składowych przystanków, przez wygląd ich poszczególnych elementów, po dostępne możliwości w zakresie komunikacji z pasażerem. – Naszym celem jest najpierw zewidencjonowanie, a następnie unifikacja infrastruktury przystankowej. Przychodząc na przystanek, każdy będzie wiedział, czego się spodziewać i gdzie szukać informacji. Nowe przystanki stanowią także ważny element budowania rozpoznawalności ZTM – podkreśla dyrektor ZTM Małgorzata Gutowska. – W tej chwili jesteśmy na półmetku inwentaryzacji. Zadanie to realizujemy na niespotykaną w Polsce skalę. Przypomnę, że obsługujemy prawie 7000 przystanków na obszarze 2500 km². To również stanowi o wyjątkowości ZTM. Pod tym względem jesteśmy bowiem największym organizatorem transportu w kraju – dodaje Gutowska.

ZTM zaprosił do badania doktorantów i studentów z Wydziału Transportu i Inżynierii Lotniczej Politechniki Śląskiej z kierunku transport ze specjalności inżynieria ruchu. Uczelnia wesprze organizatora komunikacji miejskiej w zakresie bardzo szczegółowej inwentaryzacji infrastruktury przystankowej. Dla przyspieszenia i zwiększenia efektywności działań studenci wykorzystują specjalną aplikację mobilną. – Dzięki niej możliwe jest nie tylko sprawne zebranie w jednym miejscu wszystkich danych, uzupełnienie informacji o dokumentację zdjęciową, ale również, bezpośrednio po zakończeniu prac przy danym stanowisku, zapisanie danych w systemie oraz naniesienie przystanków na mapę – mówi Michał Kuliński z Wydziału Infrastruktury Komunikacyjnej.

Celem ZTM jest także opracowanie systemu identyfikacji wizualnej infrastruktury przystankowej i automatów biletowych. Zewnętrzny podmiot przeprowadzi analizę całego obszaru ZTM w zakresie rodzajów słupków przystankowych, wiat, elementów informacji wizualnej w pojazdach, automatów biletowych, graficznych form prezentacji rozkładów jazdy oraz elementów graficznych umieszczanych na przystankach. W dalszej kolejności zbadane zostaną dostępne na rynku graficzne i technologiczne rozwiązania w zakresie infrastruktury przystankowej. – Chcemy komunikację miejską uczynić jak najbardziej dostępną, dlatego prace nad nowymi przystankami będą konsultowane m.in. z osobami z niepełnosprawnościami – dodaje dyrektor Małgorzata Gutowska. Do projektu zostały już zaproszone osoby niewidome z fundacji Ważni Ludzie. – To dla nas duże wyróżnienie. Jako fundacja działająca na rzecz upowszechniania wiedzy o funkcjonowaniu osób niewidomych, cieszymy się, że nasz głos będzie brany pod uwagę. W wyniku dotychczasowej współpracy z ZTM wynikły same korzyści. Liczę, że w jej nowej odsłonie ponownie zyska każda ze stron oraz wszyscy pasażerowie – mówi Alicja Witek z fundacji Ważni Ludzie.

Zakończenie przeglądu infrastruktury przystankowej na terenie całej sieci ZTM zaplanowane zostało na III kwartał tego roku. Organizator komunikacji miejskiej zachęca do śledzenia swojego profilu na portalu Facebook, gdzie będzie relacjonować realizację projektu.

Źródło: Zarząd Transportu Metropolitalnego

Identyfikacja intruza na autostradowym korytarzu życia oraz identyfikacja obszarów zajętych przez patogeny chorób roślin – to główne konkurencje terenowe, które rozegrano podczas Droniady GZM 2020 (1-4 lipca). W rywalizacji brało udział sześć zespołów akademickich. Nagrodę główną Przewodniczącego GZM w wysokości 15 tys. złotych zdobył zespół MelAvio z Politechniki Warszawskiej.

Tegoroczna Droniada dzieliła się na fazę online, przygotowawczą oraz fazę terenową. W grudniu 2019 r. chęć startu wyraziło 10 zespołów. Okres pandemii i pracy zdalnej wytrzymało ostatecznie sześć zespołów: Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy UTP, HetBot, High Flyers, WUThrust, AGH&Dronpix oraz Koło Naukowe Avioniki MelAvio.

To właśnie MelAvio zdobyło we wszystkich konkurencjach największą łączną liczbę punktów i sięgnęło po nagrodę główną Przewodniczącego GZM w wysokości 15 tys. zł. Z kolei nagroda specjalna w wysokości 2 tys. zł za demosystem powędrowała do zespołu WuThrust.

Celem Droniady jest dostarczenie innowacyjnych rozwiązań z dziedziny robotyki, teleinformatyki i lotnictwa, które w przyszłości znajdą szerokie zastosowanie m.in. w pracy samorządów czy służb mundurowych.

Organizatorem głównym Droniady GZM 2020 jest Fundacja Instytut Mikromakro. Współorganizatorami konkursu byli Metropolia GZM, Poznańskie Centrum Sieciowo-Superkomputerowe oraz Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej.

Fot. Metropolia GZM

Więcej na: droniada.eu

Setki gigabajtów danych w zasięgu jednego kliknięcia? Będzie to możliwe dzięki rozwojowi platformy Otwartych Danych, nad którą pracuje Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia. Pozwoli ona znaleźć w jednym miejscu wiele informacji, które będą mogły posłużyć do wypracowania innowacyjnych rozwiązań dla mieszkańców np. poprzez stworzenie aplikacji, pomocnych w poruszaniu się po GZM. Aby było to możliwe, rozpoczyna się właśnie proces związany z inwentaryzacją danych, gromadzonych przez gminy i miasta Metropolii. Podczas niego dane zostaną przetworzone do wspólnego formatu, aby móc je później swobodnie przeszukiwać, zestawiać i porównywać.  Dzięki mechanizmom, które zostaną zastosowane, bazy na platformie Otwartych Danych będą automatycznie aktualizowane po wprowadzeniu nowego zbioru. 

Gminy na potrzeby obsługi swoich mieszkańców i realizacji zleconych zadań, gromadzą i przetwarzają setki różnych zbiorów danych, m.in. dotyczących edukacji, ochrony środowiska, aktywności gospodarczej czy kultury. Dane te mają wartość dla samorządów, ponieważ pozwalają na szybką weryfikację informacji potrzebnych do podjęcia decyzji w określonym obszarze i wybór najbardziej dogodnego kierunku rozwoju.

Pozwalają również – poprzez udostępnianie posiadanych danych – ograniczyć liczbę wniosków o dostęp do informacji publicznej, ponieważ dzięki zastosowaniu tych rozwiązań, będą one w zasięgu „jednego kliknięcia”.

Udostępnienie danych publicznych ma również wpływ na podniesienie transparentności debaty publicznej, ponieważ dzięki nim mieszkańcy mogą lepiej zrozumieć argumenty, które uzasadniają podjęcie różnych decyzji, które są istotne z punktu widzenia społeczności lokalnej.

Otwieranie danych ma również duże znaczenie dla firm, które w oparciu właśnie o te dane, budują innowacyjne rozwiązania dla mieszkańców poprzez np. udostępnianie różnego rodzaju pomocnych aplikacji jak choćby tych, dzięki którym możemy w szybki sposób znaleźć w naszej okolicy: najbliższy przystanek autobusowy, kino, aptekę, są również wykorzystywane do systemów sterowania ruchem, by nadać pierwszeństwo przejazdu pojazdom komunikacji miejskiej.

Te korzyści od samego początku dostrzega Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, która pracuje nad rozwojem bazy Otwartych Danych. 

Otwarte dane będą pilotem po miastach i gminach GZM

– Przypomnijmy, że wstępna wersja platformy Otwartych Danych została opublikowana w ubiegłym roku, a link do niej można znaleźć w menu głównym na stronie internetowej GZM – www.metropoliagzm.pl. Udostępnione zostały tam informacje, które już teraz zostały pozyskane i opracowane. Dotyczą m.in. rozkładów jazdy i lokalizacji przystanków, historycznej bazy lokalizacji GPS autobusów, które codziennie są aktualizowane oraz dane dot. wyposażenia pojazdów komunikacji miejskiej.  To dziesiątki gigabajtów, które już dziś firmy używają choćby na potrzeby udostępnienia aplikacji do planowania podróży – mówi Paweł Krzyżak, zastępca dyrektora Departamentu Projektów i Inwestycji.

– Chcemy pomóc gminom zidentyfikować i udostępnić zbiory danych, które są w ich dyspozycji, a dzięki temu stworzyć wspólną bazę, która będzie prawdziwą skarbnicą wiedzy o gminach GZM. Aby było to możliwe, koniecznym jest przeprowadzenie procesu inwentaryzacji zbiorów tych danych, ocenienie ich wartości oraz w uzgodnieniu i współpracy z gminami, przygotowanie ich do publikacji na portalu otwartych danych, który prowadzony jest przez GZM – dodaje.

W ogłoszonym przez Metropolię przetargu wystartowało sześć podmiotów. W ocenie komisji przetargowej najkorzystniejsza oferta została przedstawiona przez firmę doradczą PwC, z którą GZM podpisała umowę na wykonanie usługi inwentaryzacji i udostępnienia danych. Realizacja projektu potrwa kilkanaście miesięcy.

Najpierw inwentaryzacja danych. To szukania wspólnego mianownika

Celem tej platformy jest udostępnienie danych na możliwie najwyższym poziomie otwartości, czyli w otwartych i ustrukturyzowanych formatach, które pozwolą na ich automatyczne przeszukiwanie, porównywanie i przetwarzanie. Dlatego potrzebna jest ich inwentaryzacja, która będzie niejako poszukiwaniem wspólnego mianownika. Istotnym elementem projektu jest także opracowanie i udostępnienie dynamicznych wizualizacji zbiorów, które wskaże użytkownik.

– Gminy korzystają aktualnie z różnych systemów teleinformatycznych, a co za tym idzie dane dotyczące tego samego obszaru, np. edukacji, różnią się pod względem formatu i struktury. W ramach projektu dane zostaną nie tylko zebrane, ale także przetworzone do jednego formatu, tak aby możliwe było dowolne ich zestawianie ze sobą – wyjaśnia ideę inwentaryzacji dr inż. Radosław Nielek z Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych, który doradza przy realizacji projektu GZM Data Store.

– Korzyścią, płynącą z przekształcenia danych pochodzących z różnych gmin do jednego formatu, będzie także pojawienie się możliwości integracji systemów takich jak inteligentne systemy sterowania ruchem czy systemy informacji o miejscach parkingowych pomiędzy sąsiadującymi gminami. Zachowując autonomię i niezależność gmin w zakresie wyboru rozwiązań, będziemy jednocześnie mogli korzystać z rozwiązań połączonych i zintegrowanych „przez dane” – tłumaczy.

Istotnym elementem projektu ma być automatyzacja procesu udostępniania danych, tak, aby nowe wersje zbiorów pojawiały się na portalu zaraz po aktualizacji zbiorów źródłowych, bez konieczności wykonywania dodatkowej pracy po stronie gmin. Taki mechanizm zmniejsza koszty utrzymania rozwiązania w dłuższym okresie i gwarantuje, że w repozytorium dostępne będą zawsze aktualne informacje.

Open Data to krok w kierunku inteligentnej Metropolii

– Dane są kapitałem współczesnego, coraz bardziej cyfrowego świata. Strategiczne, systemowe podejście do zbierania i wykorzystywania danych pozwala m.in. na lepsze zrozumienie potrzeb mieszkańców, a zatem wdrożenie odpowiednich rozwiązań i co za tym idzie poprawienie jakości życia w wielu obszarach, takich jak transport, edukacja czy ochrona środowiska – podkreśla Agnieszka Gajewska, partner w PwC, lider zespołu ds. sektora publicznego i infrastruktury w Europie Środkowo-Wschodniej.

Tworzenie tego typu platform jest również wyzwaniem dzisiejszych czasów, by przy użyciu coraz bardziej zaawansowanych narzędzi, możliwe jak najlepiej wykorzystać dostępne zasoby.

– Projekt Open Data będzie ważnym krokiem w stronę stworzenia „inteligentnej metropolii”. Z jednej strony przyczyni się do usprawnienia zarządzania politykami publicznymi w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii oraz w gminach wchodzących w jej skład. Z drugiej umożliwi wykorzystywanie danych przez mieszkańców, przedsiębiorców i innych interesariuszy, przyczyniając się m.in. do podniesienia jakości życia oraz prowadzonej działalności biznesowej w metropolii – przekonuje Dionizy Smoleń, dyrektor w zespole ds. sektora publicznego i infrastruktury w PwC.

Powodem są wątpliwości Wojewody Śląskiego związane z interpretacją katalogu zadań, które może samodzielnie realizować Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia. Zdaniem władz Metropolii na rozwój społeczno-gospodarczy, który wpisany jest do ustawy o GZM, należy patrzeć szerzej. Jednym z działań, które ma charakter ponadlokalny i może podnieść jakość życia, jest właśnie powstanie instalacji termicznego przetwarzania odpadów komunalnych. Może ona przyczynić się do zahamowania drastycznych podwyżek cen oraz poprawić bezpieczeństwo ekologiczne mieszkańców. O wyjaśnienie tych wątpliwości interpretacyjnych Metropolia zwróci się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

AKTUALIZACJA: Do Urzędu Metropolitalnego wpłynęło rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Śląskiego, w którym stwierdzono nieważność uchwały o powołaniu spółki GZM – Czysta Energia.

WCZEŚNIEJ PISALIŚMY: Uchwała o spółce GZM-Czysta Energia może zostać uchylona. Stanowisko Metropolii

Uchwała, wobec której Wydział Nadzoru Prawnego Wojewody Śląskiego wszczął postępowanie ws. stwierdzenia nieważności, dotyczy spółki celowej, której zadaniem będzie organizacja i przeprowadzenie procesu inwestycyjnego związanego z budową instalacji termicznego przetwarzania odpadów komunalnych. Spółka w całości ma należeć do samorządów, ponieważ w ten sposób możliwym będzie zagwarantowanie stabilności cen za przetwarzanie dostarczanych odpadów w wieloletniej perspektywie.

Zdaniem Nadzoru Prawnego Wojewody, Metropolia nie może samodzielnie powołać tej spółki, ponieważ do ustawy, na podstawie której działa, nie jest wpisane wprost, że jej zadaniem jest „przygotowanie procesu inwestycyjnego zmierzającego do budowy i uruchomienia instalacji termicznego przekształcania odpadów”, a zagospodarowanie odpadów komunalnych jest zadaniem własnym gmin.

Stosując się do tej interpretacji, Metropolia już na tym etapie prac związanych z powołaniem ITPOK, a te dotyczą na razie koniecznych prac koncepcyjnych i organizacyjnych dotyczących m.in. wyboru lokalizacji czy oszacowania kosztów tego projektu, powinna zawrzeć z gminami porozumienia, na mocy których przekażą do GZM realizację swojego zadania własnego. W praktyce dla miast oznacza to konieczność ustalenia dodatkowej składki zmiennej, z której sfinansowany byłby np. wkład założycielski w wysokości – planowanych – 20 mln zł. A ten – zgodnie z przyjętym budżetem na 2020 rok i wieloletnią prognozą finansową, miał zostać wniesiony bezpośrednio przez Metropolię. Jednak uwzględniając stanowisko przedstawione przez Wojewodę, nie byłoby to możliwe.

– Przygotowanie i budowa instalacji to ogromne koszty, a Metropolia posiada budżet, który pozwoliłby dokonać korzystnego dla gmin montażu finansowego, odciążając tym samym już mocno nadwyrężone finanse miast i gmin. Do realizacji i finansowania właśnie takich ponadlokalnych zadań, których celem jest rozwój naszego obszaru i poprawa komfortu życia mieszkańców, została powołana Metropolia – ocenia Kazimierz Karolczak, przewodniczący zarządu Metropolii.

– Choć ustawa o związku metropolitalnym w województwie śląskim nie wymienia wprost, że naszym zadaniem jest termiczne przekształcanie odpadów komunalnych, to wpisuje się to w inne z naszych zadań, jakim jest rozwój społeczno-gospodarczy. Ustawa umożliwia nam również prowadzenie działalności gospodarczej, gdy na naszym obszarze występują niezaspokojone potrzeby w danym zakresie. W tej chwili tą jedną z najpilniejszych potrzeb jest doprowadzenie do powstania instalacji termicznego przekształcania odpadów, której brakuje na naszym obszarze. Pozwoli ona na to, by zahamować w końcu drastyczny wzrost cen za zagospodarowanie odpadów komunalnych, co przekłada się w końcu bezpośrednio na wysokość rachunków mieszkańców – podkreśla.

W wyjaśnieniu przekazanym przez GZM do Wydziału Nadzoru Prawnego Wojewody zaznaczono, że Metropolia została powołana, aby realizować zadania ponadlokalne, które w pewnym stopniu wpisują się w zadania gminne, niemniej jednak mają wymiar metropolitalny. „Bez wątpienia termiczne przekształcanie odpadów komunalnych ma taki charakter, a próba kwestionowania tego i powoływania się na mało precyzyjne zadania określone w ustawie o związku metropolitalnym w województwie śląskim jest niedopuszczalna. Wszakże wolą ustawodawcy było wyposażenie związku metropolitalnego w na tyle szeroki zakres zadań określonych w art. 12 ust. 1 u.z.m.ś., aby nie ograniczać sfery jego działań do konieczności poszukiwania konkretnych zadań metropolitalnych w ustawach szczególnych, które miałyby determinować w ocenie Wojewody Śląskiego czy dane zadanie wpisuje się w zakres zadań własnych GZM” – możemy przeczytać w wyjaśnieniu.

Kazimierz Karolczak przypomina również, że od listopada 2019 roku Zgromadzenie GZM przyjęło dwie uchwały, w których doprecyzowano, że zadanie związane z przeprowadzaniem tej inwestycji należy traktować jako zadanie własne Metropolii. Chodzi o uchwałę intencyjną wyrażającą zgodę na podejmowanie przedsięwzięć związanych z budową ITPOK oraz o aktualizację programu działań strategicznych.

– Tym samym budzi zdziwienie, że w tamtym czasie Wojewoda Śląski, pomimo podjęcia tychże uchwał, nie kwestionował zadania w postaci termicznego przekształcania odpadów jako zadania własnego Metropolii. Obie uchwały zostały przyjęte przez nadzór prawny i obie obowiązują – zwraca uwagę.

– Gdyby ustawę o związku metropolitalnym czytać wyłącznie literalnie bez szerszej interpretacji i bez uwzględnienia konieczności realizacji zadań ponadlokalnych, wówczas istnieje poważne ryzyko, że Metropolia zostałaby sprowadzona jedynie do zwykłego związku komunalnego, jakim był np. KZK GOP, a jej jedynymi zadaniami byłyby te związane z transportem. Takie podejście spowodowałoby, że potencjał, również finansowy, w jaki została wyposażona GZM, nie zostałby w całości wykorzystany – ocenia.

Powstanie instalacji termicznego przetwarzania odpadów komunalnych przyczyni się do podniesienia jakości życia i bezpieczeństwa mieszkańców, co dla Metropolii jest bardzo ważne z punktu widzenia jej rozwoju społeczno-gospodarczego. Po pierwsze pozwoli na zahamowanie drastycznych podwyżek cen za zagospodarowanie odpadów komunalnych. Po drugie wpłynie na poprawę bezpieczeństwa ekologicznego, ponieważ prawo zakazuje składowania odpadów resztkowych (czyli pozostałości po oddzieleniu surowców wtórnych) o wysokiej kaloryczności. Mogą one zostać wykorzystane do produkcji prądu i ciepła w specjalistycznych elektrociepłowniach. Powstanie instalacji może też uchronić nas przed niekontrolowanymi i niebezpiecznymi pożarami składowisk i magazynów odpadów, gdy do atmosfery emitowane są szkodliwe zanieczyszczenia. Z danych Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej wynika, że w zeszłym roku doszło w Śląskiem do kilkunastu takich pożarów.

Zatwierdzanie lub uchylanie uchwał przez Wydział Nadzoru Prawnego Wojewody to standardowa procedura mająca na celu weryfikację całkowitej zgodności podejmowanych uchwał lokalnych z ogólnokrajowymi ustawami. Dopiero otrzymanie pozytywnej opinii nadzoru prawnego, pozwala na to, by zapisy podjętych uchwał mogły być realizowane. W przypadku stwierdzenia ich nieważności – nie mogą być wykonywane, ale możliwym jest odwołanie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, aby ten rozstrzygnął wątpliwości interpretacyjne.