Mobilność to coś więcej niż transport z punktu A do punktu B. To sposób organizacji życia, codziennego poruszania się po mieście i wyborów między różnymi środkami transportu. Mając to na uwadze, Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia wraz ze Związkiem Gmin i Powiatów Subregionu Centralnego dąży do opracowania Planu Zrównoważonej Mobilności Miejskiej. Będzie on wyznaczał  działania samorządów w tym obszarze. Wykonano już pierwszy krok – powstało szczegółowe opracowanie pn. „Dobra mobilność”, które stanowi „półmetek” prac nad szerszym dokumentem, jakim będzie plan mobilności miejskiej.

KLIKNIJ I ZAPOZNAJ SIĘ Z DOKUMENTEM „DOBRA MOBILNOŚĆ”

– Dobra mobilność to ludzie, którzy ją tworzą. Nie tylko mieszkańcy, ale i pracownicy samorządów. To od współpracy wszystkich grup zależy, czy będziemy w stanie tworzyć miasta bardziej przyjazne mieszkańcom – mówi Kazimierz Karolczak, przewodniczący zarządu GZM.

– Obok dużych inwestycji w kolej czy centra przesiadkowe, równie ważna jest skuteczna kooperacja na każdym szczeblu. Podstawą każdego planu mobilności, w odróżnieniu od standardowych dokumentów transportowych, jest szeroko zakrojona partycypacja. Dlatego łączymy się w interdyscyplinarne zespoły, przed którymi wiele wysiłku i wzmożonej pracy, ale jestem przekonany, że efekt końcowy przysłuży się wszystkim mieszkańcom Metropolii – dodaje przewodniczący GZM.

Od studium transportowego, do planu mobilności miejskiej

Plan Zrównoważonej Mobilności Miejskiej będzie uwzględniał wszystkie środki przemieszczania się – od własnych nóg, po wszelkie rodzaje pojazdów. Wstępem do opracowania tego planu jest dokument pn. „Dobra mobilność”, który został stworzony w oparciu o Studium Transportowe Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego.

Był to pierwszy kompleksowy dokument dotyczący kwestii transportu i mobilności na obszarze Subregionu Centralnego, w tym Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Dokument był tworzony w ramach szerokiej, partnerskiej współpracy Związku Gmin i Powiatów Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, GZM oraz ówczesnego KZK GOP i pozostałych organizatorów publicznego transportu zbiorowego w Subregionie (MZK Tychy, MZKP Tarnowskie Góry, MZDiM Jaworzno, ZKM Zawiercie, Koleje Śląskie S.A., PKP PLK S.A.).

– Studium Transportowe objęło swoim zasięgiem 90 gmin, zarówno w obrębie Związku Subregionu Centralnego, jak i przyległych gmin z województwa opolskiego oraz małopolskiego. W ramach prac nad Studium Transportowym zrealizowano wywiad w 16 280 gospodarstwach na próbie 33 933 respondentów. Przeprowadzono pomiary natężenia ruchu w 714 punktach pomiarowych – wylicza Mariusz Śpiewok, zastępca prezydenta Gliwic i przewodniczący zarządu Związku Subregionu Centralnego.

– Wynikiem prac wykonanych w ramach Studium Transportowego Województwa Śląskiego jest model ruchu, który został przekazany Zarządowi Transportu Metropolitalnego, jako głównemu organizatorowi transportu publicznego w regionie.  Model ten wykorzystywany jest między innymi do budowania siatki połączeń w regionie. Pozwolił on na usprawnienie integracji transportu i rozwój zrównoważonej mobilności miejskiej na obszarze całego Subregionu. Sam dokument otwiera drogę do dalszego kreowania rozwoju zrównoważonej mobilności miejskiej w całym Subregionie Centralnym – dodaje Mariusz Śpiewok.

GZM wzbogaciła studium transportowe o kolejne głosy mieszkańców

Studium transportowe zostało poszerzone o badania eksploracyjne, które Metropolia przeprowadziła we wrześniu 2020 r. W trakcie Europejskiego Tygodnia Zrównoważonego Transportu pracownicy GZM wraz z wolontariuszami codziennie rozmawiali z wybranymi mieszkańcami spośród 7 miast Metropolii, napotkanymi przede wszystkim w środkach komunikacji publicznej, na przystankach oraz w wybranych węzłowych punktach. Celem było zebranie szerokiej palety wypowiedzi oraz identyfikacja typowych doświadczeń, punktów widzenia i problemów, będących udziałem ludzi przemieszczających się wzdłuż i wszerz po Metropolii.

Mieszkańcy mówili o różnego rodzaju przeszkodach, które napotykają podczas codziennych podróży. Wspominali np. o niewystarczającej liczbie miejsc parkingowych, spóźniającej się komunikacji miejskiej albo zbyt szybkim ruchu samochodowym na osiedlach, co stwarza niebezpieczeństwo dla ich dzieci. Wskazywali też na problemy związane z niewystarczającą infrastrukturą rowerową czy faktem, że piesi przechodzą przez ulicę na czerwonym świetle.

W dokumencie „Dobra mobilność” każda z przeszkód została opisana oraz wskazane zostały drogi do rozwiązania problemu, a także zakres wsparcia, jaki może zaoferować Metropolia. Szczególną uwagę zwrócono, że za każdą z propozycji stoi podejście obszarowe. Tylko działania obszarowe, a nie punktowe, mogą przynieść oczekiwane efekty. Autorzy dokumentu uwzględnili trzy kluczowe obszary: dobra dzielnica, dobry transport i dobre centrum.

– Za wszystkimi propozycjami w niwelowaniu przeszkód w dobrym przemieszczaniu się po Metropolii i Subregionie stoi podejście projektowe i obszarowe – mówi Marcin Domański, zastępca dyrektora Departamentu Komunikacji i Transportu w GZM.

– Podczas warsztatów diagnostycznych w gminach urzekła nas długa historia jednego progu zwalniającego, który był negowany przez tych samych mieszkańców, którzy o niego zabiegali. Ta i inne historie pokazują, że nie da się patrzeć na mobilność punktowo. Poprawa w jednym miejscu może wywołać pogorszenie dwie ulice dalej. Patrzeć trzeba na cały obszar i pod niego dobierać odpowiednie rozwiązania. Do wszystkich zmian w miastach trzeba też podchodzić projektowo, a więc mieć jasne, zdefiniowane i mierzalne cele – tłumaczy Marcin Domański.

Prace nad planem mobilności uzupełnią działania w terenie

Plan Zrównoważonej Mobilności Miejskiej powstanie w 2022 roku. Ale samo napisanie dokumentu nie jest celem ostatecznym, ponieważ urzeczywistnienie idei w nim zawartych nie będzie możliwe z dnia na dzień. Dlatego kolejnym krokiem będzie intensywna wspólna praca – głównie zarządców transportu, dróg i nieruchomości, nad celami strategicznymi oraz listą zadań. Planowane jest utworzenie tematycznych zespołów roboczych, które nie zakończą swojej pracy wraz z napisaniem dokumentu, lecz będą swoje cele ewaluowały.

Warto dodać, że praca nad zrównoważoną mobilnością miejską w Metropolii to także działania w terenie. Przykładem jest Metropolitalna Szkoła Prototypowania, która w ramach pilotażu pracuje nad przeprojektowaniem ulicy Miarki w Bytomiu. Celem jest przekształcenie miejskiej arterii w przestrzeń przyjazną wszystkim mieszkańcom – nie tylko tym zmotoryzowanym. W projekcie uczestniczą urzędnicy z Bytomia, Gliwic, Rudy Śląskiej, Tychów, Dąbrowy Górniczej i Sosnowca, a także pracownicy Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii oraz eksperci zewnętrzni.

Poprawa jakości życia, rozwój funkcji metropolitalnych, wzmacnianie spójności przestrzennej i społeczno-gospodarczej – to wyzwania przed którymi stoi Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia. Właśnie wybrano wykonawcę, który wspierać będzie GZM w opracowaniu Strategii Rozwoju Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii na lata 2022-2027 z perspektywą do 2035 r.

Komisja przetargowa za najkorzystniejszą uznała ofertę firmy doradczej PwC Advisory Sp. z o.o. sp. k. z którą będzie tworzyć wspólny dokument. Opracowanie Strategii rozpocznie się od prac analityczno-diagnostycznych oraz wykonania delimitacji obszarów funkcjonalnych GZM, czyli określenia granic dla terenów, które mają wpływ na jej obszar. Dokument będzie opracowany przy współudziale możliwie szerokiego grona interesariuszy i zostanie poddany konsultacjom społecznym. Strategia określi wizję GZM w kilkunastoletniej perspektywie czasowej oraz wskaże cele i kierunki jej rozwoju, nawiązując do współczesnych wyzwań i potrzeb. Będzie narzędziem wzmacniającym proces zarządzania obszarem metropolitalnym.

Strategia Rozwoju Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii będzie dokumentem pionierskim w skali kraju. Przede wszystkim dlatego, że powstanie dla pierwszej w Polsce ustawowo powołanej metropolii, ale też zostanie sporządzony według znowelizowanych w listopadzie 2020 r. przepisów prawa, które zintegrowały planowanie strategiczne z przestrzennym. Jedną z zasadniczych zmian wynikających z nowych przepisów jest opracowanie tzw. modelu struktury funkcjonalno-przestrzennej, jako obligatoryjnego elementu strategii rozwoju i tym samym rezygnacja z odrębnego dokumentu, jakim miało być ramowe studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.

Strategia rozwoju zastąpi obecnie obowiązujący Program działań strategicznych GZM do roku 2022, który od 2018 roku wyznacza główne kierunki działań Metropolii. Zakończenie prac nad strategią planowane jest na IV kwartał 2022 r.

Zgromadzenie Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii jednogłośnie udzieliło Zarządowi absolutorium za wykonanie budżetu za rok 2020. Informatyzacja transportu miejskiego, prace nad utworzeniem Kolei Metropolitalnej i infrastruktury dla rowerów oraz walka z pandemią koronawirusa to jedne z kierunków działań Metropolii w ubiegłym roku.

 Wydatki w 2020 roku wyniosły ok. 1 mld zł. W tej kwocie największe środki – ok. 881 mln zł wydano na organizację transportu miejskiego.

Dochody Metropolii GZM wyniosły ok. 1,1 mld zł. Największy udział – ok. 531 mln zł stanowiła część zmienna składki rocznej. Część stała składki rocznej wyniosła ok. 37,4 mln zł. Wpływy z usług przewozowych, jak sprzedaż biletów przyniosły ok. 128,7 mln zł dochodu. Były one znacznie niższe od prognozowanych na początku roku na poziomie ok. 238 mln zł. Na zmniejszenie tych dochodów miała wpływ pandemia koronawirusa.

Do budżetu Metropolii trafiło ok. 363, 5 mln zł. Te pieniądze pochodzą z 5-procentowego udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych.

Informatyzacja usprawni podróżowanie po Metropolii

 W autobusach i trolejbusach jeżdżących po Tychach i okolicznych gminach, uruchomiono możliwość płatności zbliżeniową kartą płatniczą. Docelowo to rozwiązanie ma być wprowadzone w całej komunikacji miejskiej ZTM w związku z planowaną modernizacją systemu ŚKUP.

 Metropolia przygotowała Mobilną Aplikację Pasażera – Mobilny ŚKUP.  Umożliwia ona m.in. zakodowanie biletu okresowego kupionego przez Portal Klienta lub pieniędzy do zasilenia konta. Uruchomiono magazyn elektronicznych biletów tzw. „eMagazyn” na potrzeby sprzedaży biletów w aplikacjach mobilnych podmiotów zewnętrznych. To rozwiązanie wprowadza bezpieczny standard dla zakupu biletów ZTM w aplikacjach.

Miniony rok był czasem montażu tablic Systemu Dynamicznej Informacji Pasażerskiej. W 2020 roku uruchomiono 119 takich tablic.  Łącznie w Metropolii mają funkcjonować 462 tablice. Zmodernizowano także system centralny SDIP, uruchomiono nowy portal pasażera oraz zmodernizowano i podłączono do nowego systemu 81 tablic z systemu SDIP1.

W połowie 2020 roku rozpoczęto działania, zmierzające do uruchomienia w pojazdach ZTM systemu zliczania pasażerów. W maju br. rozstrzygnięto przetarg na realizację tej inwestycji.

W stronę Kolei Metropolitalnej

 W ubiegłym roku Metropolia dofinansowała na kwotę ok. 6 mln zł 40 połączeń kolejowych na swoim obszarze. Jest to realizacja podstawowego wariantu Koncepcji Kolei Metropolitalnej. Ma on na celu poszerzenie oferty przewozowej pociągów pasażerskich na najbardziej obciążonych ruchem ciągach kolejowych w obszarze GZM, przy wykorzystaniu obecnych możliwości infrastruktury kolejowej.

Przeznaczono 10 mln zł dla Dąbrowy Górniczej na realizację projektu przebudowy infrastruktury kolejowej i drogowej w obszarze stacji Dąbrowa Górnicza. Zadanie to ma sprzyjać rozwojowi ruchu aglomeracyjnego i wpisuje się w rozwój Kolei Metropolitalnej. W Wieloletniej Prognozie Finansowej zapisano łącznie 26 mln zł na lata 2020-2021 na realizację tej inwestycji.

Metropolia podpisała umowę na opracowanie wstępnego studium wykonalności Kolei Metropolitalnej. Dokument ten uszczegółowi założenia, które zostały zawarte w Koncepcji Kolei Metropolitalnej. W połowie 2022 roku ma być gotowa koncepcja krótkoterminowa. Całość będzie gotowa w 2024 roku.

W ubiegłym roku Metropolia GZM zgłosiła 15 projektów do realizacji Programu „Kolej Plus”. Ostatecznie szansę na realizację ma 13 z nich (6 liniowych i 7 punktowych). Dwa zostały ostatecznie wycofane z naboru. Łączny koszt wszystkich zgłoszonych projektów to ok. 1,7 mld zł, a szacowany wkład własny, który sfinansuje Metropolia, to ponad 200 mln zł.

Znamy przebieg Velostrady, wiemy jaki będzie Rower Metropolitalny

 Ubiegły rok przebiegał pod znakiem prac planistycznych związanych z budową infrastruktury rowerowej w Metropolii. Zostały przygotowane warianty I etapu przebiegu velostrady Metropolia Wschód.

W konsultacji z gminami, opracowano i przygotowano plan działań GZM w zakresie przygotowania realizacji Metropolitalnej Sieci Tras Rowerowych zawiera on opis poszczególnych, przygotowanych projektów wraz ze wskazaniem zadań do realizacji i założeń terminowych wykonania prac.

Zakończono także prace nad koncepcją Roweru Metropolitalnego.  Ma powstać jedna z większych wypożyczalni rowerów miejskich w Europie. Zgodnie z planami prace nad utworzeniem systemu mają potrwać do początku 2023 roku. W tym roku rozpoczęto dialog konkurencyjny.

W ubiegłym roku Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia w ramach projektu Rowerem lub na Kole zakończyła przekazywanie gminom członkowskim 230 rowerów wspomaganych elektrycznie. Mają one służyć urzędnikom, funkcjonariuszom Policji oraz Straży Miejskiej w codziennej pracy. Koszt zakupu wyniósł ok. 2,3 mln zł brutto.

Metropolia ogranicza niską emisję i wspiera rozwój gmin

 W ubiegłym roku Metropolia uruchomiła Program Ograniczania Niskiej Emisji (PONE). Dzięki temu mechanizmowi finansowania gminy Metropolii zrealizowały 125 inwestycji związanych z ograniczeniem niskiej emisji, na łączną kwotę blisko 72,5 mln zł.

Na liście dofinansowania znalazły się m.in. inwestycje w termomodernizację budynków gminnych oraz budowę instalacji OZE (Odnawialne Źródła Energii). Projekty obejmują także modernizację systemu oświetlenia na energooszczędne. Wsparcie uzyskały także inwestycje związane z transportem publicznym, jak np. budowa lub modernizacja zintegrowanych węzłów przesiadkowych, infrastruktura przystankowa oraz drogi rowerowe i infrastruktura ruchu pieszych.

W 2020 GZM realizowała Metropolitalny Fundusz Solidarności. Ma on na celu wyrównywanie różnic rozwojowych gmin Metropolii. Na wsparcie realizacji 42 zadań inwestycyjnych wydano łącznie ok. 14,5 mln zł.

Wsparcie dla szpitali w walce z koronawirusem

W ramach walki z epidemią koronawirusa 13 szpitali miejskich oraz 5 szpitali powiatowych wykorzystało ok. 10,5 mln zł dofinansowania z rezerwy budżetowej Metropolii.  Pieniądze zostały przeznaczone na m.in. zakup karetek, respiratorów, defibrylatorów oraz innej, potrzebnej aparatury medycznej oraz przeprowadzenie w szpitalach koniecznych prac infrastrukturalnych, związanych z leczeniem chorób zakaźnych.

Wybitni naukowcy za świata ruszyli z wykładami dla studentów

Rok 2020 był pierwszym rokiem realizacji Metropolitalnego Funduszu Wspierania Nauki. To program dotacji dla uczelni wyższych, działających na terenie Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Za pozyskane środki mogą one zapraszać światowej sławy naukowców do prowadzenie zajęć dla studentów i doktorantów. Pod koniec 2020 roku zrealizowano trzy pierwsze projekty, w ramach których ruszyły wykłady i konsultacje z zaproszonymi gośćmi. W warunkach epidemii miały one formę online. Przypomnijmy, budżet funduszu na lata 2019-2022 wynosi 8 mln zł.

Metropolia otwartych danych

W 2020 roku rozpoczęto realizacje projektu GZM Data Store. Jego celem jest udostępnienie danych gromadzonych na obszarze związku metropolitalnego na wspólnej platformie otwartych danych publicznych. W marcu tego roku zakończył się 1 etap, w ramach którego zostało zinwentaryzowanych ponad 1700 zbiorów danych w 28 gminach w Metropolii, które uczestniczą w projekcie. Tworzony portal internetowy będzie jedną z największych tego rodzaju samorządowych platform w Polsce.

Link: Harmonogram sesji i projekty uchwał

Zobacz także: Raport podsumowujący działania Metropolii w latach 2018-2020

Cztery lata od wejścia w życie rozporządzenia do ustawy metropolitalnej, wsparcie finansowe dla uczelni w regionie i mobilność 120 metrów nad ziemią – m.in. o tym przeczytacie w piątym numerze bezpłatnego dwumiesięcznika „W Metropolii”.

W METROPOLII – NR 5 CZERWIEC / LIPIEC 2021 (KLIKNIJ, ABY PRZECZYTAĆ)

Celem magazynu „W Metropolii” jest informowanie o naszych działaniach, wizji rozwoju i zamierzeniach. Przekaz kierowany jest do szerokiej grupy mieszkańców – także tych, którzy nie znajdują się w kręgu odbiorców informacji przekazywanych za pośrednictwem mediów społecznościowych.

Magazyn w wersji drukowanej ukazuje się w formie insertu w dwóch gazetach regionalnych – „Dzienniku Zachodnim” i „Gazecie Wyborczej”. Ponadto część nakładu przeznaczona jest do kolportażu prowadzonego bezpośrednio przez gminy wchodzące w skład Metropolii.

Archiwum wszystkich numerów znajduje się TUTAJ.

Zupełnie nowe połączenie między Katowicami a Bojszowami, które pozwoli skrócić czas przejazdu w tym kierunku nawet o ponad 20 minut – to linia M22, która po raz pierwszy wyjedzie 3 lipca. Z kolei linie 77 i 77N tego dnia zostaną przekształcone w linię M101, dzięki czemu wzrośnie częstotliwość kursowania na tej trasie.

Autobusowe linie metropolitalne to nowa oferta komunikacji miejskiej Zarządu Transportu Metropolitalnego. Jej celem jest poprawa dostępności i funkcjonowania transportu publicznego do czasu budowy Kolei Metropolitalnej poprzez zwiększenie częstotliwości kursowania autobusów, zapewnienie regularnych taktów odjazdu, które realizowane są niemal przez całą dobę.

W maju uruchomionych zostało pierwszych sześć z zaplanowanych 31 linii, a od 3 lipca w trasę wyjadą kolejne dwie. W związku z uruchomieniem dwóch kolejnych eMek, zostaną wprowadzone zmiany na trasach przejazdu linii, kursujących przez węzeł Zawodzie w Katowicach. Oto szczegóły:

M22: Katowice Sądowa – Międzyrzecze

Linia M22 to jedna z zaplanowanych eMek na zupełnie nowej trasie przejazdu, która do tej pory nie występowała w rozkładzie. Będzie stanowiła rzeczywiście szybkie połączenie między Katowicami a Bieruniem, bo czas ten zostanie skrócony nawet o ponad 20 minut:

• o 21 minut krótszy czas przejazdu na odcinku Bieruń Plac Autobusowy – Katowice Dworzec: linia 931 + tramwaj – 73 min, a linia M22 – 52 min;
• o 23 minuty krótszy czasu przejazdu na odcinku Imielin Rynek – Centrum Katowic: linia 149 – 53 min a linia M22 – 30 min;
• o 17 minut krótszy czas przejazdu na odcinku Kosztowy Rynek – Centrum Katowic: linia 77 – 40 min, a linia M22 – 23 min.

Dzięki uruchomieniu linii M22 mieszkańcy Bojszów, Bierunia, Lędzin, Imielina i Mysłowic zyskają nowe połączenie z centrum Katowic wraz ze zwiększoną częstotliwością kursowania.

M101: Katowice Korfantego – Mysłowice Wesoła

Metrolinia oznaczona numerem M101 powstanie z przekształconych dotychczas funkcjonujących połączeń 77 i 77N. Dzięki tej zmianie:

• zwiększona zostanie częstotliwości kursowania z co ok. 30/60 min – na co 20 min w dni robocze; z co ok. 60 min – na co 40 min w soboty i z co 80 min – na co 60 min w niedziele;
• ujednolicone zostanie oznaczenie kursów dziennych i nocnych.

Uruchomienie linii M101 będzie wiązało się również z koniecznością wprowadzenia modyfikacji kilku innych połączeń autobusowych, które przejeżdżają przez Centrum Przesiadkowe w Katowice Zawodziu. To wynik uzgodnień, które zostały przeprowadzone z miastami i gminami GZM przed rozpoczęciem uruchamiania metropolitalnych eMek.

Planowane zmiany od 3 lipca na liniach 76, 149, 162 oraz 44, 66, 76 N i 223:

Linia 76 będzie kursowała na zmienionej trasie: Wesoła Kopalnia – Zawodzie Centrum Przesiadkowe;

Linia 149 będzie kursowała na zmienionej trasie: Chełm Mały Pętla – Zawodzie Centrum Przesiadkowe;

Linia 162 będzie kursowała na zmienionej trasie: Brzezinka Pętla – Zawodzie Centrum Przesiadkowe;

Przejazdy na odcinku Zawodzie Centrum Przesiadkowe – Katowice Rynek zapewniają tramwaje linii 7, 14, 15, 20, 36 i 45 kursujące na ww. odcinku ze średnią częstotliwością co 3 min w dni robocze, co 5 min w soboty i co 7/8 min w niedziele.

Wprowadzone zostaną nowe rozkłady jazdy linii 44, 66, 76N i 223.

W lipcu również mają rozpocząć się pierwsze badania opinii pasażerów dotyczące nowo uruchomionych połączeń. To jeden z elementów zapowiadanego mechanizmu doskonalenia linii metropolitalnych, który zakłada ich ciągły monitoring i analizę, aby ich kursy, trasy i rozkłady jazdy móc dostosowywać do komunikacyjnych potrzeb pasażerów.

Metropolia rozpoczyna proces związany z unowocześnieniem systemu ŚKUP. Jej celem jest to, aby transakcje w nim dokonywane były realizowane w czasie rzeczywistym i z pełnej funkcjonalności można było korzystać bez potrzeby posiadania fizycznej wersji karty. Jednak proces odkartowienia systemu ŚKUP już powoli się rozpoczyna. Metropolia pracuje nad tym, by ułatwić dostęp do swojej autoryzowanej aplikacji sprzedaży biletów Mobilny ŚKUP. Za jej pomocą można kupować zarówno bilety jednorazowe, jak i długookresowe (np. 30-dniowe) bez limitu przejazdów oraz Metrobiliety. Dzięki planowanym zmianom, pasażerowie będą mogli samodzielnie zarejestrować się i wygenerować wirtualną kartę.

System ŚKUP, czyli system poboru opłat za przejazd komunikacją miejską, był projektowany w 2009 roku, by zostać ostatecznie uruchomionym w 2015 roku.

Jego największym ograniczeniem jest to, że działa w trybie offline, a fizyczna wersja karty jest jedynym nośnikiem danych, gdzie zapisywane są posiadane przez pasażerów bilety. Wpływa to na jego funkcjonowanie – wymaga znacznie więcej czasu, aby przetworzyć transakcje zwłaszcza realizowane przez internet za pośrednictwem Portalu Klienta.

W związku z tym, że upłynął okres trwałości tego projektu, który dofinansowywany był z dotacji unijnej, Metropolia chce go unowocześnić, aby dostosować go do aktualnych warunków technologicznych oraz wzrastającej powszechności bezgotówkowych transakcji elektronicznych. W trakcie tych prac oprogramowanie zostanie niemal całkowicie przebudowane, natomiast maksymalnie będą wykorzystane dotychczas używane urządzenia np. kasowniki i biletomaty. Pozwoli to zaoszczędzić kilkadziesiąt milionów złotych, które potrzebne byłyby na ich wymianę.

78 razy więcej możliwości rozwoju nowego systemu niż jego starej wersji

Zmodernizowany system, w przeciwieństwie do swojej starej wersji, będzie oprogramowaniem otwartym z zapewnieniem wsparcia technicznego, umożliwiającym jego dalsze rozwijanie.

Dla porównania – poprzednia umowa na rozwój systemu pozwalała jedynie na wprowadzenia dwóch modyfikacji (np. dodanie nowego rodzaju biletu) w ciągu roku, co przekładało się na 320 roboczogodzin. W nowej umowie wsparcie techniczne zakłada, że tych godzin na rozwój systemu będzie przeznaczonych w ciągu dwóch lat ok. 78 razy więcej.

–  Każdy z nas zdaje sobie sprawę z ograniczeń starej wersji systemu i tego, że trzeba poprawić jej funkcjonowanie – mówi Jacek Brzezinka, członek zarządu GZM, w którym odpowiada za sprawy związane z rozwojem systemów informatycznych.

– Niemniej już od samego początku, w miarę posiadanych możliwości – czyli albo w ramach obowiązującej umowy albo jako dodatkowo zlecenie – wprowadzaliśmy usprawnienia do tego oprogramowania. Chociaż w ten sposób chcieliśmy poprawić jego działanie. Wśród tych zmian to m.in. rozszerzenie systemu o pojazdy dawnego MZK Tychy wraz z zainstalowaniem w nich nowoczesnych kasowników, umożliwiających zakup biletów za pomocą karty zbliżeniowej; wprowadzenie wysyłki zamawianych kart do domu; uruchomienie aplikacji Mobilny ŚKUP oraz przyspieszenie działania komputerów pokładowych, co umożliwia na szybsze uruchomienie kasowników – wylicza.

OdŚKUPienie systemu poprzez otwarcie dostępu do mobilnej aplikacji

Równolegle do prac związanych z unowocześnieniem systemu jako całości, Metropolia rozpoczyna działania związane z otworzeniem dostępu do aplikacji Mobilny ŚKUP tym pasażerom, którzy karty nie posiadają i nie chcą jej posiadać.

– Do tej pory aplikacja Mobilny ŚKUP była udogodnieniem, z którego mogli korzystać pasażerowie posiadający kartę, ponieważ aby się do niej zalogować, trzeba podać jej numer i hasło. Mogli w ten sposób albo aktywować swoje bilety kupione przez Portal Klienta, albo – co zostało umożliwione od stycznia tego roku – kupować bilety jednorazowe oraz długookresowe. Mobilny ŚKUP to jedyna aplikacja dostępna na rynku, gdzie można kupować bilety np. miesięczne, kwartalne lub Metrobilety – mówi Adam Krakowczyk, dyrektor Departamentu Informatyki.

– Otworzenie do niej dostępu jest dla nas kolejnym krokiem. Umożliwi to wirtualna karta, którą użytkownicy będą mogli samodzielnie wygenerować tak, jakby tworzyli swoje personalizowane konto w każdej innej aplikacji. Funkcję tę chcemy uruchomić jesienią tego roku, ale chcielibyśmy, żeby była dostępna już na początku roku akademickiego. Jesteśmy w trakcie uzgodnień z wykonawcami i czekamy jeszcze na potwierdzenie harmonogramu tych prac – dodaje.

Korzystając z wirtualnej karty możliwe będzie podróżowanie z większością rodzajów biletów, dostępnych w cenniku ZTM. Wyjątkiem będą bilety, które wymagają rejestrowania wejść i wyjść z pojazdu. Oznacza to, że choć przez aplikację będzie można kupić te bilety, to aby z nich korzystać koniecznym będzie posiadanie fizycznej wersji karty. Chodzi o bilety wieloprzejazdowe (wybrany pakiet biletów ważny przez 180 dni) oraz biletów jednorazowych w taryfie kilometrowej.

W unowocześnionym systemie ŚKUP docelowo wszystkie rodzaje przejazdów będą mogły być rejestrowane w sposób, który preferuje pasażer – albo za pomocą aplikacji i np. zeskanowanie kodu QR w kasowniku, albo za pomocą karty.

Czytaj więcej: Usprawnienie dla użytkowników ŚKUP. Bilety miesięczne w aplikacji – Metropolia GZM

M2GO, czyli szybszy dostęp do wirtualnej tablicy odjazdów w smartfonie

Zwiększenie dostępności do Mobilnego ŚKUP to nie jedyna z nowości. Metropolia w pierwszych tygodniach wakacji planuje również uruchomienie aplikacji, gdzie pasażerowie znajdą wirtualne tablice odjazdów autobusów, tramwajów i trolejbusów z ok. 7 tys. przystanków, obsługiwanych przez Zarząd Transportu Metropolitalnego.

Aplikacja uzupełni tym samym komputerową wersję portalu SDIP, który w marcu 2021 roku został zmodernizowany i usprawniony.

Aplikacja będzie dostępna zarówno dla użytkowników smartfonów z systemem operacyjnym Android oraz iOS.

Czytaj więcej: Portal SDIP z nowymi funkcjami. Pokazuje rzeczywisty czas odjazdu dla 7 tys. przystanków w GZM – Metropolia GZM

ŚKUP w trybie online i bez potrzeby używania karty – Metropolia właśnie rozstrzygnęła przetarg na unowocześnienie systemu poboru opłat w komunikacji miejskiej. Ich celem jest usunięcie wad, wynikających ze starzejącej się technologii sprzed ponad 10 lat. Całość będzie gotowa pod koniec przyszłego roku. Unowocześniony systemy będzie posiadał otwartą, chmurową architekturę, co pozwoli na szybkie wprowadzanie nowych funkcjonalności. Pozwoli to utrzymywać go zawsze na najwyższym poziomie i dostosowywać go do zmieniających się uwarunkowań technologicznych.

Prace związane z unowocześnieniem systemu ŚKUP zostaną przeprowadzone przez firmę Asseco Data Systems S.A., która jako jedyna złożyła ważną ofertę w postępowaniu ogłoszonym przez Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię. Firma jest jednym z liderów na rynku technologicznym, była również wykonawcą poprzedniej wersji systemu.

Koszt wdrożenia zmodernizowanego systemu informatycznego wyniesie ok. 32 mln zł, natomiast całość tego zamówienia wraz z 4-letnim utrzymaniem i dalszym rozwojem będzie kosztować ponad 120 mln zł.

W przeciwieństwie do umowy z 2012 roku, ta dotycząca unowocześnienia systemu – da większe możliwości wprowadzania modyfikacji i udoskonaleń. Poprzednia pozwalała jedynie na wprowadzenie dwóch modyfikacji w ciągu roku, a każda dodatkowa zmiana wiązała się dodatkowymi kosztami.

– Zapisy nowej umowy pozwolą na sprawne i swobodne rozwijanie systemu, aby mógł nadążyć za postępem technologicznym. Dzięki temu będziemy mogli szybciej wprowadzać potrzebne modyfikacje i lepiej dostosowywać się do aktualnych oczekiwań i potrzeb pasażerów – mówi Jacek Brzezinka, członek zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, w którym odpowiada za sprawy związane z rozwojem systemów informatycznych.  

– Prace możemy rozpocząć, ponieważ dobiegł końca okres trwałość projektu ŚKUP, który współfinansowany był z dotacji Unii Europejskiej. W ich trakcie samo oprogramowanie zostanie niemal całkowicie przebudowane, natomiast zmodernizowany system wykorzysta w dużym stopniu używane obecnie urządzenia – kasowniki, komputery pokładowe, automaty biletowe, co pozwoli nam zaoszczędzić kilkadziesiąt milionów złotych, które potrzebne byłyby na ich wymianę – wyjaśnia Jacek Brzezinka.

Unowocześnienie systemu pobierania opłat poprzez wdrożenie nowego, otwartego oprogramowania centralnego oraz modernizację infrastruktury systemu ŚKUP, usprawni i poprawi płynność jego działania oraz umożliwi wprowadzenie dodatkowych funkcjonalności.

Podczas prowadzenia prac nad unowocześnieniem ŚKUP, system będzie utrzymywany, a po uruchomieniu zmodernizowanej wersji i wyrażeniu wymaganych zgód przez dotychczasowych użytkowników – ich konta zostaną automatycznie przeniesione do nowej wersji systemu. Wszystkie posiadane bilety zachowają swoją ciągłość, a dotychczas wydane karty będą aktywne w nowym systemie.

Oto najważniejsze zmiany, które zostaną przeprowadzone podczas unowocześnienia ŚKUP:  

 Z offline do online 

To najważniejszy element modyfikacji, który przyspieszy funkcjonowanie systemu. Przejście z trybu offline na online oznacza, że wszystkie dokonywane w nim transakcje będą odbywać się w czasie zbliżonym do rzeczywistego. Dzięki temu kupując przez internet np. bilet 30-dniowy, będzie on natychmiast dostępny dla pasażera w całym systemie.  

Zamiast karty wielofunkcyjna aplikacja mobilna 

Ponadto w zmodyfikowanym systemie karta stanie się identyfikatorem, a nie jedynym nośnikiem danych. Dzięki temu pasażerowie, którzy nie będą odczuwali takiej potrzeby, nie będą musieli z niej korzystać, ponieważ wszystkie potrzebne dane, będzie można odczytać w mobilnej aplikacji. Aplikacja będzie podstawowym elementem funkcjonowania unowocześnionego systemu.  

Transakcje realizowane w czasie rzeczywistym bez potrzeby aktualizacji karty w kasowniku 

Nie będzie też konieczności kilkukrotnego „odbijania” karty w kasowniku po zakupie biletów przez Portal Klienta. Teraz jest to konieczne właśnie ze względu na to, że karta jest nośnikiem danych, a więc żeby ta wirtualna transakcja została na kartę „ściągnięta” i zakodowana na niej, trzeba ją przyłożyć do kasownika lub – co jest możliwe od kwietnia 2020 roku, jeśli posiadamy smartfon obsługujący moduł NFC – do naszego telefonu komórkowego i włączenie aplikacji Mobilny ŚKUP. Gdy karta stanie się identyfikatorem, wszystkie tego typu transakcje będą automatycznie realizowane w systemie centralnym bez konieczności dodatkowego angażowania użytkownika.  

Karty nie znikną, aby z systemu mógł korzystać każdy 

Niemniej karty nie znikną z obiegu, aby z systemu mógł korzystać każdy pasażer. Karty będzie można odebrać w ponad 100 automatach biletowych, 10 Punktach Obsługi Pasażera oraz około 800 punktach doładowań (m.in. kioski Ruch). Jednak i one się zmienią – wizualnie i technologicznie. Nowe karty będą wykonane z trwalszych materiałów, będą miały nową szatę graficzną, nie będą na nich nadrukowane zdjęcia i dane osobowe użytkownika (dane osobowe będą potrzebne do założenia konta imiennego i będą wyświetlane podczas kontroli biletów na terminalu kontrolera). W zmodernizowanym systemie wykorzystany zostanie najnowszy typ kart NFC, które będą tańsze od dotychczasowych, a zarazem szybsze oraz posiadające zabezpieczenia, uniemożliwiające ich podrobienie. 

Szybsza i samodzielna rejestracja nowych użytkowników 

Wygodniejszy będzie również sposób zarejestrowania się nowych użytkowników. Nie będzie już potrzeby osobistego złożenia wniosku i odbioru karty w Punkcie Obsługi Pasażera. Opcja stacjonarnego założenia konta oczywiście zostanie utrzymana. Po modernizacji systemu będzie można to zrobić samodzielnie w sposób prosty i intuicyjny poprzez Portal Klienta lub aplikację mobilną.  

System będzie otwarty i będzie rozwijany o nowe funkcje  

W ramach utrzymania zmodernizowanego systemu, możliwe będzie szybkie wprowadzania nowych funkcjonalności, co pozwoli utrzymywać system zawsze na najwyższym poziomie, realizując oczekiwania pasażerów. System będzie otwarty i możliwym będzie przyłączanie nowych urządzeń, a w przyszłości również integracja różnych środków transportu (np. systemów rowerowych). Wpisuje się to w rozwój idei systemu zrównoważonej mobilności miejskiej w GZM.  

Pieniądz elektroniczny zastąpi portmonetka punktowa

Wraz z unowocześnieniem systemu ŚKUP, zmieni się również sposób, w jaki pasażerowie będą doładowywać swoje konto – w miejsce tzw. pieniądza elektronicznego, który wykorzystywany jest w starej wersji systemu, pojawi się portmonetka punktowa.

Korzystanie z formuły pieniądza elektronicznego wiązało się z pewnymi ograniczeniami systemu (tryb offline powodujący, że transakcje online wymagały dłuższego czasu na ich przetworzenie i zapisanie) oraz z koniecznością spełnienia wymogów Komisji Nadzoru Finansowego i instytucji certyfikacyjnych, co powodowało, że koszty jego utrzymania były bardzo wysokie.

Dlatego też Metropolia zdecydowała, że w nowym systemie ŚKUP pieniądz elektroniczny zostanie zastąpiony tzw. portmonetką punktową. Oznacza to, że gdy pasażer doładuje swoje konto, to każda wpłacona przez niego złotówka, będzie w systemie zamieniana na punkty, które później będzie mógł wymienić np. na minuty potrzebne do wykonania przejazdu lub bilet na określoną liczbę miast. Sam proces doładowania będzie dużo prostszy, a do sfinalizowania opłaty będzie można skorzystać z dowolnej formy płatności, czyli np. przelewu, BLIK lub Google/Apple Pay.

 – Dzięki temu rozwiązaniu system będzie bezpieczniejszy i nieporównywalnie tańszy w utrzymaniu. Portmonetka punktowa daje również nam nowe możliwości. W planach mamy bowiem zastąpienie obecnej taryfy kilometrowej, domyślną taryfą czasową, rozliczaną według przejechanych minut, rejestrowanych w kasownikach lub aplikacji. Rozbudowany moduł taryfowy pozwoli na zastosowanie teoretycznie dowolnych taryf i cenników, dzięki czemu pasażerowie będą mogli korzystać z wielu wariantów biletów – wyjaśnia Adam Krakowczyk, dyrektor Departamentu Informatyki.

Panele dyskusyjne, prezentacje eksperckie i bogaty program wydarzeń towarzyszących. To wszystko czeka na uczestników Kongresu Polityki Miejskiej, który odbędzie się w dniach 7-8 czerwca br. To największe w Polsce cykliczne wydarzenie poświęcone problematyce rozwoju miast, a Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia jest jego partnerem strategicznym. 

Na specjalnie przygotowanej „Scenie Metropolii” odbędą się dyskusje, prezentacje i warsztaty, które nie powinny ominąć nikogo zainteresowanego tematyką funkcjonowania miast i regionów:

7 czerwca:

Bioodpady kluczem do osiągnięcia poziomów recyklingu?

Poniedziałek / 7 czerwca / 11:00-12:25 

Każdy z nas produkuje odpady, ale czy jest jakaś szansa, aby przestać zanieczyszczać środowisko przez naszą działalność? Na ten temat będą rozmawiać eksperci, samorządowcy, a także przedstawiciel Obszaru Metropolitalnego Barcelony – partnera GZM.

Jak planować mobilność?

Poniedziałek / 7 czerwca / 12:30-14:00 –

Transport zbiorowy, mikrotransport, planowanie podróży, modelowanie ruchu – podczas dyskusji paneliści będą szeroko mówić o mobilności, nie tylko w GZM. 

Warsztat pt. „Efektywne zarządzanie nieruchomościami w celu zwiększenia potencjału adaptacyjnego miast do zmian klimatu oraz poprawy jakości życia mieszkańców – rola zieleni”.

Poniedziałek / 7 czerwca / 13:30-15:00 

W ramach warsztatów uczestnicy będą mieli możliwość zapoznania się z konkretnymi przykładami rozwiązań w zakresie zielonej infrastruktury, ze szczególnym naciskiem na różnych inicjatorów podejmowanych działań, w celu wzbogacania bioróżnorodności w przestrzeniach miejskich. Warsztaty będą swoistą wymianą dobrych praktyk na temat sposobów angażowania różnych grup społecznych oraz poszerzania ich świadomości ekologicznej, w zakresie koniecznych do podjęcia zmian w sposobie myślenia oraz działania w zagospodarowaniu przestrzeni wokół nas, z perspektywy zachodzących zmian klimatycznych. 

Prezentacja Metropolitalnego Obserwatorium Społeczno-Ekonomicznego GZM „infoGZM”

Poniedziałek / 7 czerwca / 14:30-14:55 

InfoGZM to autorski portal utworzony przez Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię w ramach projektu Metropolitalne Obserwatorium Społeczno-Ekonomiczne. Celem portalu jest gromadzenie, udostępnianie i wizualizacja szeregu danych dot. obszaru GZM. Prezentowane są zarówno podstawowe dane dotyczące powierzchni, ludności GZM oraz jej gmin członkowskich, jak i bardziej szczegółowe zagadnienia branżowe, raporty i opracowania. Podczas wystąpienia zostaną przedstawione główne funkcjonalności portalu, formy prezentacji danych oraz analizy wykonane w ramach prac Obserwatorium.

Prezentacja projektu „Młodzi robią Metropolię

Poniedziałek / 7 czerwca / 15:00-15:25 

Projekt „Młodzi robią Metropolię” jest skierowany do mieszkańców Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii w wieku od 16 do 25 lat, którzy chcą mieć realny wpływ na to, jak rozwija się ich otoczenie. Wspólnie z nimi oraz doradcą strategiczno-naukowym pracujemy nad najważniejszymi postulatami dotyczącymi kierunków rozwoju i działań, tak aby sprzyjała potrzebom jej młodych mieszkańców. Ten projekt to także szansa, aby przeciwdziałać zjawisku migracji osób młodych, które rodzi negatywne konsekwencje dla rozwoju miast i regionów. W trakcie Kongresu odbędzie się ostatnie spotkanie konsultacyjne wstępnej wersji raportu z projektu, które zaplanowano na godz. 15:30-17:00.

Wysoka jakość zielonej infrastruktury obszarów metropolitalnych”

Poniedziałek / 7 czerwca / 15:30-17:00

W ramach panelu poruszone zostaną zagadnienia dotyczące problematyki nienależytego gospodarowania zielenią wysoką na obszarach miejskich jako kluczowym elementem zielonej infrastruktury. Przedstawione zostaną założenia opracowanych standardów ochrony drzew na budowie, oceny drzew, oraz cięć i pielęgnacji drzew. Dodatkowo wskazane zostaną korzyści stosowania standardów w miastach oraz przełożenia tych korzyści na zdrowe i bezpieczne dla otoczenia drzew.

8 czerwca:

Czego nauczyła nas pandemia (panel organizowany przez Zarząd Transportu Metropolitalnego)

Wtorek / 8 czerwca / 10:30-11:30

ZTM zaprasza w nietypową podróż na swoim pokładzie. Będzie można się dowiedzieć, jak będzie wyglądał transport przyszłości w miastach Metropolii, a także jak pandemia przyspieszyła innowacje w pojazdach i dlaczego rozwój transportu miejskiego to sposób na kryzys. Organizator transportu zapowiada, że odpowie na wszelkie nurtujące pytania w ciekawy i przystępny sposób.

Powietrze, którym oddychamy. Czy jest nadzieja na poprawę?”

Wtorek / 8 czerwca / 11:45-13:10 

Na takim wydarzeniu jak Kongres Polityki Miejskiej nie może zabraknąć omówienia jednej z największych bolączek naszej cywilizacji – walki o czyste powietrze i w tym kontekście zbliżającego się terminu realizacji uchwały antysmogowej dla województwa śląskiego. Podczas panelu przedstawiciele GZM wraz z zaproszonymi gośćmi podejmą próbę odpowiedzi na wiele aktualnych kwestii związanych z walką z niską emisją.

Optymalizacja kosztów i efektywne zarządzanie środkami publicznymi. Przykład grup zakupowych GZM

Wtorek / 8 czerwca / 13:30-13:55 

Metropolia w ramach działań integracyjnych i optymalizacyjnych prowadzi projekty grup zakupowych. Członkami projektu są podmioty (urzędy, instytucje, spółki miejskie), w imieniu których kupujemy prąd i gaz oraz pracujemy nad zakupem samochodów elektrycznych – wspólnie jest taniej. Mamy już w tej materii doświadczenie. Zaczęło się od grupy przeznaczonej do wspólnego pozyskania energii elektrycznej. Rok później przygotowaliśmy dwie grupy: energii elektrycznej i gazu. Kontynuacją tych działań stał się projekt o nazwie „Racjonalizacja kosztów dystrybucji energii i gazu na lata 2020-2021”. Realizując grupy zakupowe, przeanalizowaliśmy bowiem koszty, jakie gminy członkowskie ponoszą w związku z zakupem mediów i opracowaliśmy raporty dla tych gmin, wskazujące wymierne oszczędności. Obecnie tworzymy kolejne grupy – energii elektrycznej oraz gazu, z planowaną dostawą na lata 2022 – 2023. Dodatkowo przygotowujemy wspólne postępowanie o udzielenie zamówienia na dostawę samochodów elektrycznych na potrzeby floty gmin GZM.

Przepis na otwartą i inteligentną Metropolię

Wtorek / 8 czerwca / 14:00-15:00 

Informacje o drogach, terenach inwestycyjnych, placówkach edukacji czy zabytkach? To wszystko znajdzie się na platformie otwartych danych GZM Data Store, która tworzona jest we współpracy z międzynarodową firmą doradczą PwC. W projekt zaangażowanych jest 28 gmin Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, które udostępniły gigabajty danych zgromadzonych podczas codziennego funkcjonowania. Tworzony portal będzie jedną z największych tego rodzaju samorządowych platform w Polsce i zapewni przekrój przez różne typy gmin – od dużych miast, przez gminy miejsko-wiejskie, aż po małe miejscowości. Projekt GZM Data Store to początek budowania większego dialogu z mieszkańcami Metropolii, przedsiębiorcami oraz potencjalnymi inwestorami. Platforma ma być symbolicznym pomostem między samorządem a społecznością lokalną, nauką oraz sektorem prywatnym.

Rower i jego kluczowa rola w systemie zrównoważonej mobilności miejskiej GZM” 

Wtorek / 4 czerwca / 15:30-16:25 

W czasach zrównoważonej mobilności, czyli efektywnego wykorzystania wszystkich dostępnych środków transportu, nieodłącznym elementem jest rower. Dlatego Metropolia stawia na ten środek transportu. Chcemy, by stał się on równorzędny wobec innych możliwości codziennego podróżowania. Planujemy zarówno infrastrukturę, w tym metropolitalne velostrady, łączące wiele miast GZM, jak i wypożyczalnię, czyli system Roweru Metropolitalnego. Zrealizowaliśmy już kilka inicjatyw i projektów, promujących jednoślady: „Rowerowy Maj”, „Rowerem lub na kole” czy „Masa Krytyczna”. Opracowaliśmy „Standardy i Wytyczne Kształtowania Infrastruktury Rowerowej” oraz „Studium Systemu Tras Rowerowych dla GZM”.

Metropolia przyjazna dronom

Wtorek / 8 czerwca / 16:30-18:00 

Czy miasta są gotowe na drony? Jak budować świadomość i akceptację społeczną dla czekających je przemian? W bloku tematycznym „Metropolia przyjazna dronom” porozmawiamy o zagospodarowaniu nowego wymiaru przestrzeni miast.  

Ponadto na drugi dzień Kongresu, w godz. 16:15-17:45, zaplanowano sesję Instytutu Rozwoju Miast i Regionów (IRMIR) pn. „Zintegrowane planowanie funkcjonalne w regionach miejskich w Polsce. Studium przypadku GZM”. Prezentowane będą wyniki prac z projektu GOSPOSTRATEG. To efekt listu intencyjnego, który IRMiR i GZM zawarły w drugiej połowie 2020 r. Oba podmioty zadeklarowały wtedy chęć współpracy w ramach projektu NewUrbPact, a prace dotyczyły szeroko rozumianych kwestii polityki przestrzennej i kierunków rozwoju obszaru GZM. W ramach wydarzenia odbędzie się prezentacja dotychczasowych wyników prac, a następnie dyskusja moderowana z udziałem przedstawicieli m.in. zarządu GZM, Ministerstwa Rozwoju, IRMiR.

Szczegółowy program Kongresu Polityki Miejskiej oraz link do rejestracji dostępne są na stronie internetowej: https://kongres.miasta.pl/.  

Rower Metropolitalny, czyli jedna z większych wypożyczalni rowerów miejskich w Europie, powstanie w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, aby usprawnić codzienne podróże mieszkańców. GZM właśnie ogłosiła nabór do dialogu konkurencyjnego, który zakończy się podpisaniem umowy z wykonawcą.  W zależności od tego, jak długo potrwają konieczne uzgodnienia, system wystartuje w połowie 2022 roku lub na początku 2023.  

Rower w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii postrzegany jest jako równorzędny środek transportu, który może zdecydowanie usprawnić nasze codzienne podróże np. do pracy, szkoły, na zakupy czy do lekarza. Aby zachęcić mieszkańców do korzystania z niego, ważne jest zapewnienie wygodnego dostępu do rowerów miejskich, dlatego GZM pracuje nad uruchomieniem wypożyczalni, integrującej miasta i gminy, które ją tworzą.  

Podstawowymi założeniami tego systemu jest to, aby wypożyczalnie działały przez cały rok, do dyspozycji mieszkańców było ok. 8 tys. rowerów IV generacji tzw. smart bike, a stojaki zlokalizowane były nawet co kilkaset metrów, czyli średnio o połowę bliżej niż teraz. Dodatkowo utworzona zostanie długoterminowa wypożyczalnia rowerów ze wspomaganiem elektrycznym. Równolegle Metropolia pracuje nad wsparciem inwestycji związanych z rozbudową dróg rowerowych. Chodzi m.in. o inwestycje prowadzone przez gminy, jak również o budowę ponadlokalnych velostrad.  

– Zdecydowaliśmy się na formułę dialogu konkurencyjnego, który jest jednym z trybów przewidzianych w ustawie o prawie zamówień publicznych – mówi Paweł Krzyżak, zastępca dyrektora Departamentu Projektów i Inwestycji.  

– Dialog pozwoli na ostateczne dopracowanie warunków zamówienia, m.in. w zakresie długości okresu trwania umowy, ostatecznych parametrów rowerów i stacji, warunków świadczenia usługi serwisowania rowerów, relokacji czy sposobu zorganizowania najmu długoterminowego dla rowerów ze wspomaganiem elektrycznym oraz rowerów niestandardowych typu cargo czy tandem. Zakładamy, że cała procedura dialogu konkurencyjnego potrwa najpóźniej do końca roku i zakończy się podpisaniem umowy. Po wstępnym rozpoznaniu możliwości rynku, dostawa pierwszej partii rowerów byłaby możliwa do ok. 8 miesięcy po podpisaniu umowy z wybranym wykonawcą – wyjaśnia Paweł Krzyżak.  

Oto najważniejsze założenia Roweru Metropolitalnego:

• Rowery standardowe

Po przeprowadzeniu uzgodnień z gminami, rekomendowany został wariant zakładający, że w wypożyczalniach udostępnione będą rowery standardowe IV generacji (tzw. smart bike), a rowery elektryczne przeznaczone będą do wynajmu długoterminowego.

Szczegóły dotyczące ostatecznego kształtu systemu (liczby rowerów i lokalizacji stojaków) poznamy po przeprowadzeniu zamówienia publicznego.

• Kiedy start systemu?

W optymistycznym scenariuszu uruchomienie systemu byłoby możliwe w połowie 2022 roku. Jednak w zależności od tego, jak długo będą trwały konieczne uzgodnienia z gminami, przeprowadzenie zamówienia publicznego i konsultacje społeczne, system może zostać uruchomiony na początku 2023 roku.

W tej chwili dobiegają końca uzgodnienia z gminami oraz przygotowywane jest postępowanie, w którym zostanie wybrany wykonawca.

• Wypożyczalnie całoroczne

Rower to jeden z najważniejszych elementów systemu zrównoważonej mobilności miejskiej, do którego stworzenia dąży Metropolia. Przejedziemy nim najszybciej kilkukilometrowe trasy, ominiemy uliczne korki i nie stracimy czasu na szukanie miejsca parkingowego.

Rower Metropolitalny ma być dla mieszkańców GZM przede wszystkim środkiem transportu, który ułatwi podróżowanie po miastach i gminach, zwłaszcza na krótkich odcinkach. Dlatego najważniejszym założeniem projektowanego systemu jest to, aby działał cały rok, a nie tylko przez sezon wiosenno-jesienny, od marca do listopada.

Dzięki temu wypożyczalnia będzie cały czas dostępna dla mieszkańców, co pozwoli zachęcić do zmiany nawyków, aby korzystać z rowerów jako środka transportu.

• Stojaki co kilkaset metrów

W projektowanym systemie wypożyczalnie będą zlokalizowane średnio co ok. 300 – 450 m, podczas gdy teraz ta średnia odległość jest prawie dwa razy większa i wynosi ponad 700 m.

Gdy system obejmie wszystkie gminy GZM, wówczas liczba rowerów przeznaczonych do wypożyczenia wzrośnie pięć razy – nawet do ponad 8 000, a liczba stacji z około 180 do ponad 940.

Rower Metropolitalny mają docelowo stworzyć rowery IV generacji. To oznacza zdecydowanie większą swobodę korzystania. Nowy model wypożyczalni pozwoli bowiem na łatwiejsze znalezienie i odstawienie roweru, ponieważ generacja ta umożliwia rezygnację z dotychczasowych drogich stacji na rzecz prostszych i tańszych stojaków.

Przypomnijmy, że w tej chwili wypożyczalnie rowerów miejskich udostępniane były od 5 do 7 gmin GZM.

• Rowery elektryczne do wynajęcia na dłużej

Nowością będzie stworzenie oferty długoterminowego wynajmu rowerów ze wspomaganiem elektrycznym.

Mieszkańcy będą mogli wypożyczyć go na tydzień, miesiąc, cały sezon, a nawet rok. Będzie to model, który jest ekonomicznie bardziej uzasadniony niż jednorazowy zakup takiego sprzętu.

Szczegółowy cennik będzie znany po przeprowadzeniu zamówienia publicznego i wyborze wykonawcy.

• Zintegrowana płatność z komunikacją miejską

To jedno z ważniejszych założeń w kontekście budowania systemów zrównoważonej mobilności miejskiej i zachęcania pasażerów do korzystania z rowerów jako środka transportu publicznego.

Po przeprowadzeniu modernizacji i unowocześnienia systemu ŚKUP, będzie możliwe zintegrowanie go z systemem płatności w wypożyczalni. Oznacza to, że w przyszłości za pomocą jednej aplikacji będziemy mogli kupić bilet na komunikację miejską i uzyskać dostęp do roweru miejskiego.

Dodatkowo, planowane jest otworzenie systemu na podmioty zewnętrzne, tak, aby mogły one oferować wynajem rowerów w swoich własnych aplikacjach, np. bankowych, ubezpieczeniowych czy transportowych.

• Korzyści dla gmin – wspólny system będzie tańszy

Dzisiaj średni koszt utrzymania jednego roweru w funkcjonujących wypożyczalniach wynosi prawie 480 zł. Jak wynika z rozeznania rynku i szacunków eksperckich, po stworzeniu zintegrowanego i wspólnego systemu, ta kwota może być dużo niższa.

Zawarcie jednej umowy z tym samym operatorem wpłynie również na ujednolicenie warunków korzystania z rowerów i cennik ich wypożyczeń.