Pierwsze autobusy wyposażone w automaty biletowe obsługujące płatności zbliżeniowe, jak również nowe i bardziej czytelne kasowniki, mogą wyjechać na ulice Metropolii już w połowie lutego. Urządzenia były testowane przez mieszkańców podczas konsultacji, które odbyły się w pierwszej połowie stycznia. Przedstawione przez nich wnioski i uwagi zostały uwzględnione w pracach nad udoskonaleniem systemu.

Wszystkie nowe autobusy i tramwaje, kursujące w ramach ZTM, będą systematycznie wyposażane w nowe urządzenia. Pierwsze z nich to automaty z ekranem dotykowym, które będą obsługiwać karty ŚKUP, jak również płatności zbliżeniowe (podobne urządzania funkcjonują od 2019 r. w pojazdach komunikacji miejskiej w Tychach). Drugi typ urządzeń to kasowniki, służące do rejestracji biletów zapisanych na kartach ŚKUP, domyślnie pracujące w taryfie odległościowej, gdzie wystarczy zbliżyć kartę do czytnika, aby zarejestrować wejście (tzw. „Przyłóż i jedź”).

– Mieszkańcy i użytkownicy komunikacji miejskiej mogli osobiście sprawdzić działanie nowych urządzeń podczas przeprowadzonych w pierwszej połowie stycznia konsultacji – mówi Jacek Brzezinka, członek zarządu GZM.

W siedzibie urzędu metropolitalnego ustawiono makietę z automatami i kasownikami, a następnie zaproponowano osobom testujących wykonanie szeregu podstawowych działań, jak np. zakup biletu strefowo-czasowego lub zarejestrowanie wejścia w taryfie odległościowej. W ten sposób każdy mógł przetestować działanie urządzeń, a następnie wyrazić swoje zdanie na temat ich funkcjonowania.

– Dodam, że proces konsultacji nie zostaje zamknięty.  Nawet po zamontowaniu pierwszych automatów i kasowników w autobusach, dalej będzie można zgłaszać swoje uwagi drogą internetową. W miarę możliwości system będziemy ciągle dostosowywać do oczekiwań i potrzeb mieszkańców – zaznacza Jacek Brzezinka.

Uwagi będzie można zgłaszać na adres mailowy: kasowniki@metropoliagzm.pl

System dopasowany do potrzeb podróżnych

Podczas styczniowych konsultacji większość zgłaszanych uwag dotyczyła layoutu, czyli układu graficznego – część użytkowników wskazywała na elementy, których modyfikacja podniesie czytelność poleceń i komunikatów wyświetlanych podczas kupowania biletów. Niektóre postulaty dotyczyły powiększenia wyświetlanych na ekranie napisów i chociaż obecnie rozmiary są maksymalnie dostosowane do wielkości ekranów, to możliwe jest uproszczenie i skrócenie wyświetlanych komunikatów, by w przyszłości proporcje napisów były większe. Proponowano także lepsze oznakowanie urządzeń, aby była jasność, które z nich obsługują płatności zbliżeniowe, a które wyłącznie karty ŚKUP.

Dużo zgłoszonych uwag i wskazówek znajdzie swoje odzwierciedlenie w gotowych urządzeniach, które zostaną oddane do użytku podróżnych. A pierwsze nowe automaty biletowe i kasowniki mogą się pojawić już w połowie lutego. Wtedy na ulice ma wyjechać 20 nowych autobusów PKM Gliwice, wyposażonych w omawiane urządzenia.

Kolejne automaty i kasowniki będą montowane sukcesywnie, mają się pojawiać wraz z nowymi pojazdami. Przewoźnicy będą mieli 12 miesięcy od zawarcia umowy przewozowej, aby zamontować automaty i kasowniki w swoich pojazdach. Ponadto równolegle do tych zmian, wszystkie pojazdy, które obsługują linie ZTM według wcześniej zawartych umów, będą wyposażone w co najmniej jeden automat biletowy, obsługujący płatności kartami zbliżeniowymi.

Systematyczna wymiana kasowników oraz instalacja nowych urządzeń, obsługujących płatności zbliżeniowe, to jedne z elementów prac związanych z usprawnieniem systemu płatności w komunikacji miejskiej. Montaż nowych urządzeń pozwoli każdemu w łatwy i wygodny sposób opłacić swój przejazd, dzięki czemu możliwe będzie odejście od modelu sprzedaży, w którym to kierowcy sprzedawali bilety. To także odpowiedź na oczekiwania samych kierowców, którzy komunikowali już wcześniej potrzebę wprowadzenie takiej zmiany.

Mają
około 8-calowy, dotykowy ekran oraz uporządkowany i intuicyjny układ graficzny.
Tak wyglądają nowe kasowniki ŚKUP, które w drugiej połowie października będą
uruchamiane w autobusach i trolejbusach, jeżdżących w Tychach i okolicach. Pod
koniec tego roku będzie można w nich płacić również kartą płatniczą, do której
zostanie przypisany kupiony przez nas bilet. To pierwsze tak nowoczesne
urządzenia, które pojawią się w pojazdach Zarządu Transportu Metropolitalnego.

Najpierw
nowe kasowniki ŚKUP zostaną uruchomione testowo w kilku pojazdach jeżdżących po
obszarze tyskim, natomiast w drugiej połowie października będą uruchamiane we
wszystkich 147 autobusach i 24 trolejbusach.

Pojazdy,
jeżdżące po Tychach i okolicznych miastach i gminach, zostaną wyposażone w nowe
kasowniki ŚKUP, ponieważ wraz z integracją transportu publicznego pod szyldem
Zarządu Transportu Metropolitalnego, system ten został rozszerzony właśnie o
obszar tyski.

Wraz
z uruchomieniem nowych kasowników, pasażerowie dawnego MZK Tychy będą mogli w
nich kupować elektroniczne bilety jednorazowe, a do wyboru będą mieli bilety
strefowo-czasowe (na jedno miasto lub ważny przez 20 min, na dwa miasta lub
ważny przez 40 minut lub na trzy i więcej miast lub ważny przez 90 min) oraz
bilety w taryfie odległościowej, gdzie pobrana z karty opłata obliczana jest
proporcjonalnie do przejechanego dystansu. 

–
Nowe kasowniki znacząco różnią się od swoich poprzedników. To zupełnie nowa
technologia, która zdecydowanie ułatwi pasażerom korzystanie z nich. Tak
naprawdę powinniśmy o tych urządzeniach myśleć nie tylko jak o kasownikach, ale
jak o automatach biletowych, gdzie możemy kupować bilety
elektroniczne   – mówi Grzegorz Stępień, kierownik Wydziału Rozwoju w
Departamencie Informatyki.

–
Mają przede wszystkim dużo większy, dotykowy ekran oraz uporządkowany i
intuicyjny układ graficzny. Pod koniec tego roku pasażerowie z obszaru tyskiego
jako pierwsi w całej Metropolii będą mogli korzystać z nowej funkcji, która
zostanie uruchomiona na tak szeroką skalę. Chodzi o możliwość płatności
zbliżeniową kartą płatniczą. Korzystając z tej możliwości, kasownik nie
wydrukuje nam papierowego biletu ani potwierdzenia tej transakcji, ponieważ nie
będą one potrzebne.  Podczas kontroli wystarczy przyłożyć kartę, za pomocą
której bilet kupiliśmy, a kontroler na swoim terminalu zweryfikuje ważność tego
biletu – wyjaśnia.

Górnośląska-Zagłębiowska
Metropolia chce, aby docelowo we wszystkich pojazdach komunikacji miejskiej
możliwe było kupowanie biletów za pomocą zbliżeniowych kart płatniczych. Będzie
to jeden z elementów modyfikacji systemu ŚKUP, nad którym trwają prace i
przygotowania do ogłoszenia przetargu.

W
połowie tego roku odbył się dialog techniczny w tej sprawie. Wzięło w nim
udział 17 podmiotów, czyli m.in. firm, które są dostawcami tego typu usług.
Dialog techniczny to jedna z możliwości, której zastosowanie przewidziane
zostało w prawie zamówień publicznych. To etap poprzedzający ewentualne
ogłoszenie przetargu, a jego celem jest uzyskanie informacji, potrzebnych do
precyzyjnego opisu przyszłego zamówienia. Chodzi m.in. o ustalenie możliwości
technicznych rozwiązań dostępnych na rynku, szacunkowy koszt wprowadzenia
nowego systemu oraz czas jaki będzie potrzebny, by to rozwiązanie zaczęło w
pełni funkcjonować.

Przedstawiciele
GZM i ZTM rozmawiali z uczestnikami dialogu technicznego m.in. o rozszerzeniu
funkcji karty ŚKUP, nowoczesnych metodach płatności (Blik, Apple Pay, Google
Pay), czy też o instalacji nowych urządzeń w pojazdach komunikacji miejskiej,
które będą obsługiwać płatności kartą płatniczą. Innym z ważniejszych założeń,
które będzie brane pod uwagę podczas modyfikacji systemu ŚKUP to zmiana trybu
jego pracy z offline na online. Zmiana trybu na online pozwoli, aby bilety
kupowane przez Internet za pośrednictwem Portalu Klienta, były od razu
zapisywane na danym koncie użytkownika karty. Dzięki temu karty ŚKUP nie będę
wymagały – jak teraz się to odbywa – wielokrotnego przykładania ich do
czytnika, aby bilet mógł zostać „ściągnięty” i do nich przypisany. 

–
W tej chwili jest za wcześnie, aby podać dokładną datę, kiedy modyfikacje
poprawiające funkcjonowanie systemu ŚKUP mogłyby zostać wprowadzone, ponieważ
jesteśmy jeszcze w trakcie przygotowania postępowania przetargowego w tej
sprawie. Planujemy, że ogłoszenie przetargu nastąpi w pierwszej połowie
przyszłego roku – mówi Adam Krakowczyk, dyrektor Departamentu Informatyki
Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.

–
Trwałość systemu ŚKUP, który był dofinansowany z funduszy unijnych, obowiązuje
do połowy 2021 roku. Firmy, które uczestniczyły w dialogu technicznym
podkreślały, że aby wprowadzić całościową modyfikację systemu potrzeba kilku
lat. Dopiero po rozstrzygnięciu przetargu będziemy mogli oszacować, kiedy
wprowadzenie tych zmian będzie możliwe do zrealizowania – dodaje.

Jak
kupić bilet w nowych kasownikach ŚKUP?

Na
8-calowym ekranie głównym nowego kasownika ŚKUP widoczne są cztery główne
ikony: „kup bilet strefowo-czasowy”, „kup bilet odległościowy”, „wybierz bilet
z karty ŚKUP” oraz „sprawdź i aktualizuj kartę”. Ponadto u góry ekranu widoczna
jest nazwa przystanku, na którym wsiadamy oraz tego, który będzie następny;
angielska i niemiecka wersja językowa; data i godzina. Znajduje się tam również
ikona telefonu, po kliknięciu w którą pojawi się numer infolinii ZTM. Infolinia
pracuje przez całą dobę siedem dni w tygodniu – również w niedzielę i święta.

Bilety
strefowo-czasowe

Wybierając
przycisk „kup bilet strefowo-czasowy” zostaniemy przeniesieni do ekranu, gdzie
będziemy mogli wybrać wariant biletu (na jedno miasto lub ważny przez 20 min,
na dwa miasta lub ważny przez 40 minut oraz na trzy i więcej miast lub ważny
przez 90 min), a następnie jego rodzaj (normalny lub ulgowy) oraz wskazać
liczbę biletów, które chcemy kupić poprzez przyciśnięcie plusa lub minusa na
ekranie kasownika.

Należy
pamiętać, że jeśli kupimy więcej niż jeden bilet, nie zapiszą się one „na
zapas” i po zrealizowaniu płatności automatycznie wszystkie z nich zostaną
skasowane. Opcja umożliwiająca zakup od 1 do 8 biletów dotyczy sytuacji, gdy na
naszej karcie chcemy skasować bilety również dla osoby lub osób, które z nami
podróżują.

Kiedy
już wybierzemy wszystkie opcje, które chcieliśmy zaznaczyć, na dole ekranu
pojawi się przycisk z wartością biletów wraz komendą „zapłać”. Po kliknięciu w
ten przycisk, kasownik poprosi nas o przyłożenie karty ŚKUP w wyznaczone
miejsce na dole kasownika, a charakterystyczny dźwięk będzie oznaczał, że nasz
bilet został kupiony i skasowany. Na ekranie pojawi się również informacja, o
jakiej wartości bilety kupiliśmy, ich czas ważności oraz ile pieniędzy
pozostało na naszej karcie ŚKUP.

Jeśli
będziemy chcieli upewnić się czy wszystko prawidłowo zapisało się na naszej
karcie, to z ekranu głównego możemy wybrać opcję „sprawdź i aktualizuj kartę”.
Po przyłożeniu karty, pojawia się informacja o rodzaju kupionych biletów, ich
ważności, wartości i dostępnych na karcie ŚKUP pieniądzach.

Bilety
odległościowe

Bilety
odległościowe to domyślna taryfa kasownika. Aby skasować taki bilet wystarczy,
że przyłożymy kartę ŚKUP w wyznaczone miejsce i w ten sposób nasz przejazd
zostanie zarejestrowany. Na ekranie pojawi się informacja z nazwą przystanku,
na którym skasowaliśmy bilet, stacja końcowa oraz zablokowana kwota na naszej
karcie.

Pobrana
kwota to zawsze maksymalna cena biletu dzieląca przystanek, na którym
wsiadaliśmy do przystanku końcowego na trasie danej linii. Jeśli wysiądziemy
wcześniej i podczas wychodzenia z pojazdu ponownie przyłożymy kartę do
kasownika, zostanie nam zwrócona różnica w kwocie pobranej od tej rzeczywiście
przez nas wykorzystanej. 

Natomiast
jeśli przez przypadek skasowaliśmy bilet odległościowy, a chcieliśmy kupić
jednak strefowo-czasowy, to po wykryciu naszej pomyłki na tym samym
przystanku bilet możemy zwrócić. Aby to zrobić trzeba przyłożyć kartę do
czytnika, który zapyta nas „Czy na pewno chcesz zarejestrować wyjście na tym
samym przystanku co wejście?”. Po wybraniu opcji „tak”, która znajduje się w
lewym dolnym rogu – kasownik poprosi nas o ponowne przyłożenie karty. Po
usłyszeniu charakterystycznego dźwięku, na ekranie pojawi się informacja, że
nasze wyjście zostało zarejestrowane i że nie pobrano za to żadnej opłaty. Po
„oddaniu” w ten sposób biletu, możemy kupić ten, który chcieliśmy pierwotnie.

Bilet
odległościowy możemy też kupić, wybierając przycisk z ekranu głównego „kup
bilet odległościowy”. To funkcja szczególnie przydatna dla osób, które nie mają
zakodowanej na karcie ŚKUP przysługującej im ulgi oraz w sytuacji, gdy chcemy
kupić bilet na przewóz bagażu w taryfie odległościowej. Z tego poziomu
oczywiście też można wybrać wariant normalny lub kupić bilet dla osoby, która z
nami podróżuje i zapłacić za nie z jednej karty.

Po
wyborze rodzaju biletu (normalny, ulgowy, bagaż) i ich liczby, na dole pojawi
się informacja o wartości dodanych przez nas biletów oraz komenda „zarejestruj
wejście”. Po kliknięciu w nią, kasownik poprosi nas o przyłożenie karty ŚKUP, a
następnie po usłyszeniu charakterystycznego dźwięku na ekranie pojawi się
informacja o zarejestrowanym wejściu, przystanku, na którym bilet skasowaliśmy,
pobranej z karty ŚKUP kwocie oraz dostępnych na niej pieniądzach.

Bilety
kupiony przez Portal Klienta

Kasownik
umożliwia nam również wykorzystanie biletów jednorazowych, które kupiliśmy
wcześniej za pośrednictwem Portalu Klienta. Wystarczy wybrać opcję „wybierz
bilet z karty ŚKUP”, a następnie wybrać dostępny na naszej karcie bilet lub
bilety na przykład bilet normalny i bagażowy. Kiedy już to zrobimy, wybieramy
przycisk „akceptuj” (na dole ekranu), przykładamy kartę do czytnika i po
usłyszeniu dźwięku pojawi się komunikat, że pomyślnie zapisano dane na naszej
karcie.