Pięć lat temu, 1 lipca 2017 roku, powstała Górnośląsko- Zagłębiowska Metropolia. Tego dnia weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie jej utworzenia. Dobrze funkcjonujący transport publiczny, rozwój innowacji czy ochrona środowiska – to działania, na których koncentruje się Metropolia od momentu swojego powstania. W specjalnym raporcie wydanym z tej okazji uzyskacie kompleksową wiedzę o historii jej powstania, strukturze oraz zadaniach.

– Śląsk i Zagłębie zawsze były ambitne i nowoczesne. Ludzie tutaj zawsze byli odważni – dzięki swojej ciężkiej pracy, wykraczali poza utarte schematy i wprowadzali nową jakość. W wielu dziedzinach byliśmy po prostu pierwsi – mówi na łamach raportu Kazimierz Karolczak, przewodniczący Metropolii.

– Pod tym względem nic się nie zmieniło. Innowacyjność jest wpisana w DNA naszego regionu. Od zawsze naszą ambicją było osiąganie wyższych poziomów specjalizacji. Dzisiaj mamy pierwszą (i wciąż jedyną) w Polsce Metropolię. Jej powstanie – podobnie jak wszystko to, co w przeszłości napędzało rozwój regionu – jest dla nas narzędziem, abyśmy mogli dzięki niej zwiększać nasz potencjał. Każdego dnia coraz mocniej przekonujemy się, że działając razem, nasze możliwości są nieporównywalnie większe i otwierają nam drzwi, których w pojedynkę nie bylibyśmy w stanie czasem dosięgnąć – czytamy w wypowiedzi przewodniczącego.

Raport sumą wiedzy o Metropolii

Raport przedstawia historię powołania Metropolii, opisuje jej strukturę oraz zadania, które realizuje oraz kreśli przyszły rozwój. Tłumaczy, jakie korzyści odnoszą lub odniosą w przyszłości z jej działalności mieszkańcy. Integracja transportu miejskiego, jego informatyzacja, metrolinie, prace nad Koleją Metropolitalną to przykłady działań w zakresie transportu. Metropolia stawia także na rozwój innowacji – inwestuje w zeroemisyjny tabor na wodór i prąd, wypracowuje rozwiązania dotyczące zastosowania dronów, świadczących różnego rodzaju usługi. W dziedzinie ochrony środowiska inicjuje projekty związane ze zwalczaniem niskiej emisji oraz rozwoju gospodarki obiegu zamkniętego.

O genezie i pracach legislacyjnych mówi prof. Tomasz Pietrzykowski, jeden ze współtwórców pierwszego projektu ustawy metropolitalnej.  Opisuje on wieloletnie starania, działania polityczne oraz przebieg prac legislacyjnych, które doprowadziły do powołania Metropolii.

– Każdy, komu zdarza się pokonywać długie dystanse, doskonale zdaje sobie sprawę z różnicy pomiędzy czasem, w jakim chciałoby się już być na miejscu, a czasem, w jakim jest to realnie możliwe przy najsprawniej nawet przebiegającej podróży. Nie inaczej jest w przypadku trasy wiodącej do przystanku Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia. Taka, o której nie będziemy musieli sami mówić, że jest metropolią, bo inni powiedzą to za nas – podsumowuje Tomasz Pietrzykowski.

O Metropolii powiedzieli

W raporcie o Metropolii wypowiadają się znani publicyści i dziennikarze. Marek Czyż szuka odpowiedzi na pytanie, dla kogo powinna być Metropolia. Jego zdaniem sukcesem Metropolii będzie wykształcenie wspólnej tożsamości.

– Sukcesem Metropolii będzie chwila, w której jej mieszkańcy będą mogli zaszpanować przed innymi, że są z Metropolii, gdy będzie to powód do dumy i zazdrości – tłumaczy Marek Czyż.

Marek Twaróg mówi o potrzebie stworzenia symbolu Metropolii: – Metropolia musi podtrzymać przekonanie mieszkańców, że nie jest po prostu kolejnym szczeblem administracji, gdzieś między powiatem a województwem. W kolejny szczebel administracji nie wierzy i nie uwierzy nikt. A w strukturę, która zarządza nowym wyobrażeniem Górnego Śląska – uwierzą wszyscy.

Józef Wycisk pisze o wyzwoleniu energii społecznej i zadaje pytanie: – Czy chcemy tylko instytucji zarządzającej ponad powiatowymi zadaniami, czy wielkiego miejskiego organizmu o nieograniczonych niczym możliwościach?

Z kolei Marcin Zasada mówi o integracji przez Metropolię Śląska i Zagłębia.  – W kulturze Śląsk jest tożsamościowo silny, opowiadający siebie w sposób artystycznie ciekawy i intrygujący. Zagłębie koncentruje się w opozycyjności do Śląska, jako większego sąsiada i tej twórczej opozycyjności należy oczekiwać, na niej pleść naszą wspólną – bogatą sumą, ale i sumą różnic – historię – twierdzi Zasada.

Droga do utworzenia Metropolii

Die Bemühungen darum dauern schon seit den Anfängen der Selbstverwaltungsreform in den 90ern an. des 20. Jahrhunderts an. Ein wichtiger Schritt war die Entstehung des Oberschlesischen Metropolverbandes im Jahr 2006. Er umfasste 14 größte Städte der schlesischen Konurbation. Die Tätigkeit des Verbandes legte das Fundament für weitere Arbeiten am Aufbau eines starken Metropolzentrums.

Das Projekt des Metropolverbandgesetzes in der Woiwodschaft Schlesien traf am 10. Januar 2017 im Sejm an. Die Abstimmungen in den beiden Parlamentkammern fanden im März 2017 statt: am 9. März im Sejm und eine Woche später im Senat.

Der langersehnte historische Moment traf am 4. April 2017 ein. An dem Tag wurde nämlich in Katowice das die Metropole in der Woiwodschaft Schlesien ins Leben Gesetz durch den Präsidenten der Republik Polen unterzeichnet.

29 czerwca 2017 roku wydane zostało rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie utworzenia związku metropolitalnego pod nazwą „Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia”. Dwa dni później – 1 lipca 2017 roku – Metropolia powstała. Pierwsze Zgromadzenie odbyło się 29 sierpnia 2017 roku, natomiast 12 września 2017 roku został wybrany Zarząd Metropolii. Przez następne kilka miesięcy budowane były struktury GZM. Metropolia od 1 stycznia 2018 rozpoczęła realizację ustawowych zadań.

Zobacz raport: Podsumowanie 5 lat Metropolii GZM

Różnorodność oferty edukacyjnej, jakość kadr i kształcenia, pozycja czy rozpoznawalność uczelni w kraju i zagranicą to współcześnie ważne determinanty rozwoju i budowania konkurencyjności miast, jak i całych obszarów metropolitalnych. Ilu w Metropolii GZM jest studentów, jakie dziedziny nauki cieszą się największą popularnością albo jak prezentujemy się na tle reszty kraju tego można się dowiedzieć z raportu pn. Studenci i uczelnie wyższe na terenie GZM, który został przygotowany przez Departament Strategii i Polityki Przestrzennej w ramach prac Metropolitalnego Obserwatorium Społeczno-Ekonomicznego.

Raport – Studenci i uczelnie wyższe na terenie GZM

Jak wynika z raportu w roku akademickim 2019/2020 w GZM funkcjonowało 18 uczelni wyższych oraz 6 filii (wydziałów zamiejscowych), zlokalizowanych w 7 miastach, z czego 8 to uczelnie publiczne, a 16 niepubliczne. Znacznie większą popularnością cieszyły się uczelnie publiczne (gdzie kształciło się aż 68,1 proc. studentów), niż niepubliczne (gdzie kształciło się 31,9 proc. studentów). Studenci zdecydowanie częściej (64,2 proc.) podejmowali naukę na studiach stacjonarnych (dziennych), niż na studiach niestacjonarnych.

W roku akademickim 2019/2020 w GZM studiowało 88,9 tys. studentów, co stanowiło 79,1 proc. studentów wszystkich uczelni w województwie śląskim i 7,4 proc. studentów w całym kraju. Największy udział liczby studentów w kraju w 2019 r. posiada Warszawa (18,2 proc.), następnie Kraków (10,8 proc.), Wrocław (9 proc.) i Poznań (8,5 proc.). GZM natomiast uplasowała się przed Trójmiastem (6,4 proc.), Łodzią (5,4 proc.) i Lublinem (5 proc.). Osoby studiujące w Katowicach to 4,3 proc. studentów w całym kraju. Porównując dane dotyczące liczby studentów w największych miastach Polski w przeliczeniu na 1000 mieszkańców, Katowice zajmują drugą pozycję (177), tuż za Poznaniem (191).

Wyniki raportu pokazują również, że uczelnie zlokalizowane w GZM cieszą się popularnością przede wszystkim wśród studentów z woj. śląskiego – to aż 80 proc. studentów, a w dalszej kolejności przyjeżdżają oni z województw ościennych: małopolskiego (9,2 proc.), świętokrzyskiego (1,8 proc.) oraz opolskiego (1,7 proc.). Pokazuje to jak istotną i potrzebną kwestią jest promocja uczelni z terenu GZM w kraju, zachęcająca do podejmowania tu studiów.  Wiąże się to nie tylko z czasowym pobytem, ale także z szansą na chociaż stopniową poprawę sytuacji demograficznej regionu.

Interesującą informacją zawartą w opracowaniu, jest również kraj pochodzenia cudzoziemców studiujących w Metropolii – pochodzili aż ze 100 krajów, z czego w ostatnich latach najwięcej z nich przyjeżdżało do GZM z Ukrainy.

W raporcie znalazły się także szczegółowe dane dot. pozycji uczelni z GZM w rankingach krajowych i międzynarodowych, informacje o potencjale kadrowym i naukowym uczelni oraz kierunków studiów i kształcenia w językach obcych.

Uczelnie w GZM stale podejmują działania mające na celu przyciąganie większej liczby studentów, np. poprzez otwieranie nowoczesnych kierunków studiów, adekwatnych do potrzeb zmieniającego się rynku pracy, jak również inwestując w rozwój potencjału naukowego i badawczego, np. tworząc nowe centra badawcze czy pozyskując granty na badania naukowe. Efekty tych działań widoczne są m.in. w rosnącym udziale studentów studiujących w GZM na tle kraju, a także w rankingach międzynarodowych, w których coraz częściej pojawiają się uczelnie z obszaru GZM (m.in. Uniwersytet Śląski, Śląski Uniwersytet Medyczny oraz Politechnika Śląska).

W celu ciągłego podnoszenia oferty naukowej GZM powołała także Metropolitalny Fundusz Wspierania Nauki, dzięki któremu uczelnie mogą sięgnąć po 99 proc. dofinansowania na przeprowadzenie zajęć ze światowej klasy naukowcami. Budżet Funduszu wynosi 8 mln zł do 2022 r. Do tej pory z dotacji skorzystały Uniwersytet Śląski w Katowicach oraz Akademia WSB w Dąbrowie Górniczej.

Raport na temat studentów i uczelni w GZM powstał na podstawie ogólnodostępnych danych pochodzących z Banku Danych Lokalnych GUS, systemów POL-on oraz RAD-on, a także w oparciu o krajowe i międzynarodowe rankingi uczelni wyższych. Na potrzeby opracowania została też przygotowana ankieta, rozesłana do uczelni wyższych w GZM nt. danych dotyczących studentów, kadry naukowej oraz potencjału akademickiego.

Zapraszamy do zapoznania się z pełnym raportem, który można znaleźć na portalu InfoGZM w zakładce Analizy > Raporty > Studenci i uczelnie wyższe na terenie GZM.