Zbliża się wielkie święto turystyki poprzemysłowej. Otwarcie wyjątkowej strefy Carnall – naziemnej części Sztolni Królowa Luiza w Zabrzu, na które zapraszamy już 2 lipca.

To dla Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu szczególna data, symbolicznie zamykająca kilkanaście lat prac rewitalizacyjnych prowadzonych w kompleksie Sztolni Królowa Luiza i Kopalni Guido. W skrócie: 330 milionów złotych, 10 kilometrów podziemnych tras turystycznych i ponad 30 obiektów w 6 lokalizacjach w Zabrzu. Takie liczby robią wrażenie!

Trzeba też wspomnieć o latach trudnych prac w Sztolni, które zaowocowały otwarciem najdłuższej w Europie podziemnej trasy wodnej (w tym unikatowym wyrobisku gdzie od 2018 roku turyści pływają łódkami), wieloletniej, żmudnej pracy przy rewitalizacji zabytkowych obiektów, tworzących niezwykłą poprzemysłową przestrzeń, która otrzymała drugie życie, i wreszcie o oczekiwaniu na ten właśnie moment, w którym w całej okazałości przedstawiona zostanie strefa Carnall.

Jakie atrakcje czekają na Państwa w Strefie Carnall?

Strefa Carnall (nazwana tak od charakterystycznego szybu górującego nad całością, będącego częścią historycznej Kopalni Królowa Luiza), to zespół zabytkowych, powierzchniowych zabudowań kopalnianych z przełomu XIX i XX wieku. Te poprzemysłowe budynki były rewitalizowane na przestrzeni minionych lat, a część z nich stopniowo oddawana do użytku.

Ostatni, największy etap prac (właśnie zakończony), został zrealizowany jako część dofinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko projektu „Rewitalizacja i udostępnienie poprzemysłowego Dziedzictwa Górnego Śląska”.

Wśród niedostępnych do tej pory obiektów, które zyskały drugie życie, należy wymienić m.in. maszynownię szybu Prinz Schönaich ze zlokalizowaną w niej unikatową wystawą dedykowaną ratownictwu górniczemu i zagrożeniom w kopalniach. Dawny warsztat elektryczny zmienił się w pokazową kuźnię i miejsce do przeprowadzania konserwacji cennego wyposażenia Muzeum. Dodatkową atrakcją (kolejnym unikatem w skali Europy!) jest wyremontowana parowa maszyna wyciągowa szybu Carnall, czynna niezmiennie od 1915r.– pokaz jej działania z pewnością pozostawi niezapomniane wrażenia.

Dzięki zakończeniu prac rewitalizacyjnych, ten wyjątkowy zespół zabudowań, wzbogacony o nowe atrakcje, będzie doskonałym uzupełnieniem tras podziemnych Sztolni Królowa Luiza, umożliwiając spędzenie całego, aktywnego dnia na poznawaniu górniczej przeszłości regionu.

Każdy odwiedzający kompleks, bez względu na wiek, znajdzie tu coś dla siebie: bogata oferta turystyczna rozbudowana o nowe przestrzenie i wystawy, wydarzenia kulturalne w industrialnej atmosferze, miejsce relaksu z rodziną i znajomymi – w te wakacje zabrzańskie zabytki będą tętnić życiem!

Zapraszamy już od 2 lipca, godzina 14:00.

W programie:

• Zwiedzanie dla starszych odwiedzających i emocjonująca gra terenowa „Misja Ratownicza” dla tych młodszych;
• Warsztaty z udziałem grupy teatralnej „Lufcik na korbkę”;
• Pokazy ratownicze, w tym symulator kapsuły ratowniczej;
• Diabelski młyn;
• Koncerty: JARECKI o godz. 19:00, gwiazda wieczoru – BOVSKA o godz. 20:00;
• DJ set na zakończenie;
• Strefa gastronomiczna;

*Na wszystkie atrakcje wstęp wolny

Dla tych, którzy nie dadzą rady dotrzeć w dniu otwarcia, nic straconego, przez całe wakacje czekają na nich następujące atrakcje:

• Zwiedzanie strefy Carnall (samodzielne lub z przewodnikiem);
• Emocjonująca gra terenowa dla najmłodszych – podążaj za wskazówkami umieszczonymi na naszej mapie i doprowadź do końca Misję Ratowniczą!
• Pub wraz z małym ,,co nieco” w budynku dawnej zmiękczalni;
• „Carnall Festiwal” – od 10 lipca na melomanów i wszystkich spragnionych letniego chillu czeka weekendowy cykl muzyki na żywo i dj-skich setów na świeżym powietrzu.

Źródło: UM Zabrze

Wielki Piec Huty „Pokój” został wpisany na Europejski Szlak Dziedzictwa Przemysłowego – ERIH (European Route of Industrial Heritage). – To kolejny krok w pracach nad rewitalizacją naszej perełki – mówi prezydent miasta Grażyna Dziedzic. Rudzki zabytek znalazł się na prestiżowej liście obok m.in. Narodowego Muzeum Górnictwa Węglowego Anglii, belgijskiego Muzeum Archeologii Przemysłowej i Włókiennictwa czy holenderskiego Muzeum Tramwajów Parowych Hoorn-Medemblik. Wizytówkę obiektu można już znaleźć na stronie www.erih.net.

Europejski Szlak Dziedzictwa Przemysłowego to jedyny na taką skalę szlak zabytków industrialnych na Starym Kontynencie. Łączy ponad 1850 obiektów, w tym 17 z Polski. Są to m.in.: obiekty światowego dziedzictwa UNESCO jak Muzeum Żup Krakowskich – Kopalnia Soli „Wieliczka”, Kopalnia Srebra w Tarnowskich Górach, a także Muzeum Browaru Żywiec czy bydgoskie Exploseum. Warto dodać, że poszczególne zabytki tworzą szlaki regionalne, także wchodzące w skład ERIH. Obecnie jest ich 20, w tym Szlak Zabytków Techniki Województwa Śląskiego, do którego należy zabytkowa kolonia robotnicza Ficinus w Rudzie Śląskiej.

– ERIH jest jednym z prestiżowych Europejskich Szlaków Kulturowych Rady Europy – mówi dr Adam Hajduga, Wiceprezydent ERIH i reprezentant krajowy tej sieci w Polsce. – Osobiście bardzo się cieszę, że Wielki Piec Huty „Pokój” z miasta, w którym się urodziłem, dołączył do tego zacnego grona. To bardzo ważne, aby pamiętać co uczyniło nas tym, kim jesteśmy, a przecież nie byłoby Nowego Bytomia bez huty. Jestem przekonany, że za jakiś czas ten symbol otrzyma nowe życie – podkreśla.

ERIH jest koordynowany przez stowarzyszenie o tej samej nazwie, które zostało powołane w 1999 roku w celu zabezpieczenia, ochrony, zwiększenia świadomości społecznej o wartości zabytków industrialnych oraz ich promocji. Ważnym aspektem jego działalności są doroczne konferencje, projekty skierowane do członków sieci i wizyty studyjne dające możliwość wymiany doświadczeń i dobrych praktyk w zakresie poszukiwań najbardziej efektywnych sposobów rewitalizacji obiektów i przywrócenia im funkcji użytkowych. Obecnie stowarzyszenie liczy ponad 300 członków z 26 państw.

– Przykładem zabytku, który jest dla nas inspiracją i wzorem w pracach nad rewitalizacją naszej perełki jest „Weltkulturerbe Völklinger Hütte” – mówi prezydent Dziedzic. – Przez wiele lat funkcjonowała tam największa huta w Niemczech, a dziś obiekt jest wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ma setki tysięcy zwiedzających, jest miejscem unikatowych wystaw i koncertów – mówi. – Mam nadzieję, że współpraca w ramach ERIH pomoże skutecznie ubiegać się o środki na realizację projektu rewitalizacji Wielkiego Pieca. Wierzę, że będzie to miejsce, z którego wszyscy będziemy dumni – podkreśla prezydent miasta.

Przypomnijmy, że Wielki Piec Hutniczy wchodził pierwotnie w skład zabudowań nowobytomskiej Huty „Pokój”, która została założona w 1840 roku. Obiekt został uruchomiony w 1968 roku. Budowa urządzenia trwała zaledwie 105 dni, zamiast szacowanego 1,5 roku. Wzniesiono go w głębi zakładu, a następnie przesunięto we właściwą lokalizację za pomocą stalowych lin. Po niespełna 20 latach funkcjonowania Wielki Piec okazał się przestarzały i nieefektywny, w związku z czym zdecydowano o jego modernizacji. Prace remontowe ukończono w 1987 roku. Zmieniono wówczas profil produkcyjny urządzenia, przestawiając je na wytop żelazomanganu. Huta „Pokój” była wtedy jedynym w kraju producentem tego stopu.

Kolejna modernizacja urządzenia miała miejsce w latach 1995-1997, jednak na wznowienie produkcji zdecydowano się dopiero w 2004 roku. Obiekt przejęło wówczas Konsorcjum „Eurostal Inwestycje”, przekształcone wkrótce w Stalmag Sp. z o.o. Wysoka awaryjność urządzenia oraz negatywny wpływ odpadów produkcyjnych na środowisko szybko zdecydowały o ostatecznym wygaszeniu Wielkiego Pieca, co nastąpiło w lutym 2005 roku. Pod koniec 2012 r. decyzją Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach wpisany został do rejestru zabytków.

Miasto stało się formalnym właścicielem Wielkiego Pieca pod koniec 2018 r. i po paru miesiącach ogłosiło międzynarodowy konkurs architektoniczny na opracowanie koncepcji jego zagospodarowania, do którego zgłosiło się 96 pracowni projektowych i architektów. Autorem najlepszego projektu okazał się „eM4. Pracownia Architektury. Brataniec” z Krakowa. Zwycięska koncepcja zakłada powstanie platformy widokowej wraz ze ścieżką dydaktyczną, adaptację budynku sterowni i maszynowni na cele muzealne oraz budowę nowego obiektu „zawieszonego” w powietrzu, w którym znajdzie się m.in. część ekspozycyjna i wystawiennicza oraz strefa wypoczynku i spotkań. Budynek ma mieć tzw. „zielony dach”, który pozwoli na zwiększenie powierzchni biologicznie czynnej i retencję wód deszczowych. Pod budynkiem będzie m.in. plac zabaw nawiązujący do tradycji hutniczej.

– Teraz czas na opracowanie projektu budowlanego, na co mamy zarezerwowany w tegorocznym budżecie 1 mln zł – informuje dr inż. arch. Łukasz Urbańczyk, Miejski Konserwator Zabytków. – Poza tym szukamy zewnętrznych źródeł finansowania samej inwestycji. Na pewno pozyskany przez nas certyfikat i znalezienie się na liście tak ważnych zabytków przemysłowych pomoże nam w tych działaniach – dodaje.

Źródło: UM Ruda Śląska

Rusza biblioteka na zabytkowym osiedlu robotniczym Ficinus w Rudzie Śląskiej. Tworzy ją kompleks składający się z odrestaurowanego zabytkowego budynku przy ul. Kubiny 24 oraz nowego parterowego obiektu. Uroczyste otwarcie wireckiej biblioteki odbędzie się 28 lutego br. o godz. 17:00.

Działalność biblioteki zainauguruje prezentacja książki „Pomiędzy brzegami pamięci a zasadą nieokreśloności Heisenberga” pod redakcją merytoryczną Krystiana Gałuszki w ramach cyklu „Twórczy piątek na Ficinusie”.

Zabytkowy obiekt jest wpisany na Szlak Zabytków Techniki Województwa Śląskiego. W budynku po modernizacji znajduje się wypożyczalnia centralna, wypożyczalnia dla dzieci, czytelnia czasopism, ekspozycja muzealna, punkt informacyjny oraz sala animacyjna. Na renowację zabytkowego domu władze Rudy Śląskiej pozyskały unijną dotację w kwocie prawie 1,5 mln zł.

– Stawiamy na nasze dziedzictwo kulturowe i historyczne. Renowacja tego domu to krok do tego, żeby kolonia robotnicza Ficinus spełniała wszystkie wymagania stawiane obiektom na Szlaku Zabytków Techniki. Ponadto będzie można przekonać się, jak dawniej mieszkało się na jednym z najstarszych tego typu osiedli w regionie, bowiem powstała tam m.in. ekspozycja w postaci dawnej kuchni robotniczej – podkreśla prezydent Grażyna Dziedzic.

Budynek przy ul. Kubiny 24 to jedyny zabytkowy dom na osiedlu Ficinus, który obecnie należy do miasta. Pozostałe budynki znajdują się w rękach prywatnych. Prace budowlane polegały na odtworzeniu pierwotnych elewacji zewnętrznych oraz detali architektonicznych wnętrza charakterystycznych dla tej zabudowy. Obiekt został poddany odbudowie z wykorzystaniem historycznych materiałów.

Na parterze budynku powstał punkt informacji turystycznej wraz z salką animacyjną i czytelnią czasopism, zapleczem socjalnym i toaletami, w tym dla osób niepełnosprawnych. Na piętrze zlokalizowana jest stała ekspozycja w postaci dawnej kuchni oraz wypożyczalnia książek dla dzieci. Wystrój wnętrza nawiązuje do historii miejsca. Między innymi kuchenny piec kaflowy, byfyj, stół i krzesła przekazały panie Barbara Brzezińska – Mateja i Ewa Brzezińska Dłóciok – córki śp. Leona Brzezińskiego, radnego I i II kadencji, zasłużonego dla miasta Ruda Śląska.

– Cieszymy się, że oryginalne meble rudzkiej rodziny stanowią wyposażenie naszego obiektu i będą służyły edukacji regionalnej – mówi Krzysztof Piecha, naczelnik Wydziału Komunikacji Społecznej i Promocji Miasta. – Planujemy tu m.in. organizację warsztatów dla dzieci, związanych z tradycjami i życiem robotniczej rodziny. Przypomnę, że rudzka kolonia jest jedną z najstarszych w regionie i tworzy Szlak Zabytków Techniki od 2006 roku, czyli od początku jego istnienia – dodaje. Pozostałe eksponaty wyposażenia kuchni pochodzą ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Rudzie Śląskiej i darów mieszkańców miasta.

W odrestaurowanym budynku odbywać się będą wystawy tematyczne, spotkania i imprezy o charakterze regionalnym. W drugiej linii zabudowy znajduje się parterowy budynek, w którym mieści się wypożyczalnia centralna przeniesiona z ul. Dąbrowskiego 18. Biblioteka Ficinus zaprasza wszystkich czytelników od poniedziałku, tj. od 2 marca br. Godziny pracy są następujące: w poniedziałek, wtorek, środę i piątek w godz. 10.00 – 18.00, w czwartek w godz. 10.00 – 19.00 oraz w sobotę od godz. 7.00 do godz. 15.00.

Łączny koszt renowacji wyniósł niecałe 2,8 mln zł, z czego prawie 1,5 mln zł pochodzi z dotacji w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020.

Budynki wchodzące w skład osiedla Ficinus są murowane z kamienia naturalnego – piaskowca, co stanowi rzadkość na Śląsku.

W Kijowie na Ukrainie rozpoczęły się badania dotyczące m.in. popularyzacji turystyki postindustrialnej. Analizy prowadzą naukowcy z Wydziału Organizacji i Zarządzania Politechniki Śląskiej. W projekcie uczestniczy również delegacja z Zabrza, która została zaproszona przez ukraińskie szkoły wyższe, aby zaprezentować efekty procesu rewitalizacji obiektów poprzemysłowych.

Zabrzański szlak zabytków techniki został uznany jako wzorcowy model adaptacji tych obiektów i udostępniania ich dla ruchu turystycznego. Zrewitalizowane obiekty poprzemysłowe, w tym m.in. zabytkowa kopalnia Guido oraz Sztolnia Królowa Luiza, zachwycają turystów nie tylko z Polski, ale i z zagranicy. Były też wielokrotnie nagradzane i wyróżniane zarówno ma arenie ogólnopolskiej, jak i międzynarodowej. Znakomitym przykładem jest nagroda Europa Nostra, którą Sztolnia Królowa Luiza otrzymała w ub. roku. To najbardziej prestiżowe wyróżnienie w dziedzinie dziedzictwa kulturowego w Europie. W tym roku nagrodą uhonorowano 25 laureatów z 16 państw. Wśród zwycięzców, w kategorii konserwacja, znalazł się jeden, wyjątkowy obiekt z Polski – właśnie nasza zabrzańska sztolnia.

Sztolnia Królowa Luiza (będąca częścią Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu) to największy kompleks turystyczny, związany z dziedzictwem górnictwa węgla kamiennego w Polsce i absolutny unikat w skali całej Europy. To wyjątkowy zespół zabytków, obrazujący rozwój technik górniczych i przemysłu wydobywczego, powiązania z innymi gałęziami przemysłu i jego wpływ na kształtowanie się regionu. To doskonała ilustracja i reprezentatywny przykład zmian, jakie zachodziły w europejskim przemyśle na przestrzeni ostatnich 200 lat.

Najcenniejszymi elementami kompleksu, oraz tym, co go wyróżnia w skali całej Europy, są podziemne wyrobiska – dawnej Kopalni Królowa Luiza i towarzyszącej jej Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej o łącznej długości przekraczającej 5 km. Nigdzie indziej nie udało się zrewitalizować, zakonserwować i adaptować dla odwiedzających tak wyjątkowych przestrzeni, przebiegających pod centrum niemal 180-tysięcznego miasta.

Rewitalizacja i udostępnienie odwiedzającym Kompleksu Sztolni Królowa Luiza to efekt prowadzonych z rozmachem robót górniczych i budowlanych oraz konserwatorskich, rozpoczętych w 2009 roku. Przedsięwzięcie rewitalizacji Sztolni okazało się jednym z największych wyzwań, przed jakimi stanęło Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrza, a wraz z nim Miasto Zabrze i Województwo Śląskie.

Projekt został sfinansowany m.in. ze środków Unii Europejskiej oraz krajowych. Jego łączna wartość wyniosła niemal 40 mln euro.

Szlak Zabytków Techniki ma nowego operatora. Rolę tę będzie pełnić Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu. 4 lutego, w Łaźni Łańcuszkowej Sztolni Królowa Luiza, porozumienie w tej sprawie podpisali Jakub Chełstowski, marszałek Województwa Śląskiego oraz Bartłomiej Szewczyk, dyrektor MGW. W spotkaniu udział wzięła prezydent Zabrza Małgorzata Mańka-Szulik.

Przedmiotem porozumienia jest powierzenie Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu roli Operatora Szlaku Zabytków Techniki, a także współpraca w ramach sieci obiektów dziedzictwa kultury przemysłowej województwa śląskiego. Muzeum ma pełnić rolę koordynatora produktu turystycznego, jakim jest Szlak Zabytków Techniki, zarówno w kwestii informacji i promocji, jak też komunikacji z przedstawicielami obiektów zlokalizowanych na Szlaku, działań zwiększających jego potencjał turystyczny, czy kwestiach związanych z organizacją święta Szlaku Zabytków Techniki, czyli Industriady.

Wybór Zabrza i Muzeum Górnictwa Węglowego jest nieprzypadkowy. Wśród zabrzańskich propozycji dla turystów znajduje się m.in. wyjątkowy kompleks Sztolnia Królowa Luiza. Na zwiedzających czeka tu ponad 5 km podziemnych tras turystycznych. Jedną z największych atrakcji stanowi trasa wodna, którą pokonuje się na pokładzie łodzi, płynąc 40 metrów pod ulicami Zabrza. To najdłuższy w Polsce podziemny spływ łodziami.

Za stworzenie kompleksu turystycznego Sztolnia Królowa Luiza Zabrze otrzymało nagrodę Europa Nostra. To ustanowione przez Komisję Europejską najwyższe wyróżnienie przyznawane na Starym Kontynencie w obszarze dziedzictwa kulturowego. Wcześniej międzynarodowe uznanie zyskała Zabytkowa Kopalnia „Guido”.

– Wyrosłe wokół kopalń Zabrze było przez dziesięciolecia jednym ze sztandarowych miast przemysłu ciężkiego na Śląsku. Jeszcze kilka lat temu funkcjonowało tu aż osiem zakładów wydobywczych, ale wszystkie wielkie przedsiębiorstwa zostały zamknięte, a my stanęliśmy przed poważnymi wyzwaniami – przypomniała prezydent Małgorzata Mańka-Szulik. – Wykorzystaliśmy obiekty poprzemysłowe do stworzenia Szlaku Zabytków Techniki. Dzisiaj Zabrze postrzegane jest jako stolica turystyki postindustrialnej.

O tym, że pomysł na zachowanie przemysłowego dziedzictwa śląskich miast odniósł sukces, świadczy fakt, że dziesiąta, jubileuszowa edycja Industriady przyciągnęła 103 tys. uczestników, podczas 528 wydarzeń zlokalizowanych w 44 obiektach usytuowanych na terenie naszego regionu.

– Podczas tegorocznej Industriady, która w tym roku wypada 4 i 5 czerwca, można będzie kolejny raz zwiedzić wyjątkowe obiekty skupione na Szlaku Zabytków Techniki, poznać ich walory edukacyjne, a przede wszystkim miło i atrakcyjnie spędzić czas w gronie rodziny lub przyjaciół – dodała prezydent Zabrza.

Uroczystości towarzyszył pokaz ponad 100-letniej maszyny parowej, zabytku przygotowywanego obecnie do udostępnienia turystom.