Pięć lat temu, 1 lipca 2017 roku, powstała Górnośląsko- Zagłębiowska Metropolia. Tego dnia weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie jej utworzenia. Dobrze funkcjonujący transport publiczny, rozwój innowacji czy ochrona środowiska – to działania, na których koncentruje się Metropolia od momentu swojego powstania. W specjalnym raporcie wydanym z tej okazji uzyskacie kompleksową wiedzę o historii jej powstania, strukturze oraz zadaniach.

– Śląsk i Zagłębie zawsze były ambitne i nowoczesne. Ludzie tutaj zawsze byli odważni – dzięki swojej ciężkiej pracy, wykraczali poza utarte schematy i wprowadzali nową jakość. W wielu dziedzinach byliśmy po prostu pierwsi – mówi na łamach raportu Kazimierz Karolczak, przewodniczący Metropolii.

– Pod tym względem nic się nie zmieniło. Innowacyjność jest wpisana w DNA naszego regionu. Od zawsze naszą ambicją było osiąganie wyższych poziomów specjalizacji. Dzisiaj mamy pierwszą (i wciąż jedyną) w Polsce Metropolię. Jej powstanie – podobnie jak wszystko to, co w przeszłości napędzało rozwój regionu – jest dla nas narzędziem, abyśmy mogli dzięki niej zwiększać nasz potencjał. Każdego dnia coraz mocniej przekonujemy się, że działając razem, nasze możliwości są nieporównywalnie większe i otwierają nam drzwi, których w pojedynkę nie bylibyśmy w stanie czasem dosięgnąć – czytamy w wypowiedzi przewodniczącego.

Raport sumą wiedzy o Metropolii

Raport przedstawia historię powołania Metropolii, opisuje jej strukturę oraz zadania, które realizuje oraz kreśli przyszły rozwój. Tłumaczy, jakie korzyści odnoszą lub odniosą w przyszłości z jej działalności mieszkańcy. Integracja transportu miejskiego, jego informatyzacja, metrolinie, prace nad Koleją Metropolitalną to przykłady działań w zakresie transportu. Metropolia stawia także na rozwój innowacji – inwestuje w zeroemisyjny tabor na wodór i prąd, wypracowuje rozwiązania dotyczące zastosowania dronów, świadczących różnego rodzaju usługi. W dziedzinie ochrony środowiska inicjuje projekty związane ze zwalczaniem niskiej emisji oraz rozwoju gospodarki obiegu zamkniętego.

O genezie i pracach legislacyjnych mówi prof. Tomasz Pietrzykowski, jeden ze współtwórców pierwszego projektu ustawy metropolitalnej.  Opisuje on wieloletnie starania, działania polityczne oraz przebieg prac legislacyjnych, które doprowadziły do powołania Metropolii.

– Każdy, komu zdarza się pokonywać długie dystanse, doskonale zdaje sobie sprawę z różnicy pomiędzy czasem, w jakim chciałoby się już być na miejscu, a czasem, w jakim jest to realnie możliwe przy najsprawniej nawet przebiegającej podróży. Nie inaczej jest w przypadku trasy wiodącej do przystanku Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia. Taka, o której nie będziemy musieli sami mówić, że jest metropolią, bo inni powiedzą to za nas – podsumowuje Tomasz Pietrzykowski.

O Metropolii powiedzieli

W raporcie o Metropolii wypowiadają się znani publicyści i dziennikarze. Marek Czyż szuka odpowiedzi na pytanie, dla kogo powinna być Metropolia. Jego zdaniem sukcesem Metropolii będzie wykształcenie wspólnej tożsamości.

– Sukcesem Metropolii będzie chwila, w której jej mieszkańcy będą mogli zaszpanować przed innymi, że są z Metropolii, gdy będzie to powód do dumy i zazdrości – tłumaczy Marek Czyż.

Marek Twaróg mówi o potrzebie stworzenia symbolu Metropolii: – Metropolia musi podtrzymać przekonanie mieszkańców, że nie jest po prostu kolejnym szczeblem administracji, gdzieś między powiatem a województwem. W kolejny szczebel administracji nie wierzy i nie uwierzy nikt. A w strukturę, która zarządza nowym wyobrażeniem Górnego Śląska – uwierzą wszyscy.

Józef Wycisk pisze o wyzwoleniu energii społecznej i zadaje pytanie: – Czy chcemy tylko instytucji zarządzającej ponad powiatowymi zadaniami, czy wielkiego miejskiego organizmu o nieograniczonych niczym możliwościach?

Z kolei Marcin Zasada mówi o integracji przez Metropolię Śląska i Zagłębia.  – W kulturze Śląsk jest tożsamościowo silny, opowiadający siebie w sposób artystycznie ciekawy i intrygujący. Zagłębie koncentruje się w opozycyjności do Śląska, jako większego sąsiada i tej twórczej opozycyjności należy oczekiwać, na niej pleść naszą wspólną – bogatą sumą, ale i sumą różnic – historię – twierdzi Zasada.

Droga do utworzenia Metropolii

The efforts have been made since the beginning of the local government reform of the 1990s. The creation of the Metropolitan Association of Upper Silesia in 2006 was an important step. It included 14 largest cities of the Silesian conurbation. The association’s activities laid the foundations for further work on building a strong metropolitan center.

The draft of the act on the metropolitan association in the Silesian Province was submitted to the Sejm on 10 January 2017. Voting in both houses of parliament took place in March 2017: on 9 March in the Sejm, and a week later in the Senate.

The historical and long-awaited moment took place on 4 April 2017. It was then that the act establishing the metropolis in the Silesian Province was signed by the President of the Republic of Poland in Katowice.

29 czerwca 2017 roku wydane zostało rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie utworzenia związku metropolitalnego pod nazwą „Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia”. Dwa dni później – 1 lipca 2017 roku – Metropolia powstała. Pierwsze Zgromadzenie odbyło się 29 sierpnia 2017 roku, natomiast 12 września 2017 roku został wybrany Zarząd Metropolii. Przez następne kilka miesięcy budowane były struktury GZM. Metropolia od 1 stycznia 2018 rozpoczęła realizację ustawowych zadań.

Zobacz raport: Podsumowanie 5 lat Metropolii GZM

Europejskie metropolie zrzeszone w sieci European Metropolitan Authorities (EMA) podpisały deklarację o współpracy na rzecz rozwoju obszarów miejskich. Wydarzenie miało miejsce w poniedziałek (27 czerwca) podczas 11. Światowego Forum Miejskiego w Katowicach.

Deklaracja Katowicka została podpisana m.in. przez obszary metropolitalne: Barcelony, Brukseli, Oslo, Helsinek, Turynu, Porto, Paryża, Montpellier i Wiednia.

Światowe Forum Miejskie to doskonała okazja do zacieśniania współpracy z międzynarodowymi partnerami. Dlatego podczas tegorocznego wydarzenia odbyło się forum European Metropolitan Authorities (EMA), którą tworzy ok. 20 europejskich metropolii. GZM współpracuje z siecią EMA od 2018 roku.

Podczas spotkań Forum sieci EMA podpisywane są deklaracje, które stanowią manifest ideowy, podkreślający najważniejsze kierunki rozwojowe, które są wspólne i ważne dla wszystkich biorących udział w spotkaniu europejskich metropolii. W ubiegłym roku deklaracja była podpisywana podczas forum miejskiego w Porto. Już wtedy władze GZM zaprosiły przedstawicieli EMA do podpisania kolejnej deklaracji stolicy Metropolii – Katowicach.

– Przez ostatnie siedem lat myślę, że pokazaliśmy, że nasza sieć EMA jest miejscem dialogu europejskich metropolii – mówił Ernest Maragall, wiceprezydent ds. współpracy międzynarodowej Obszaru Metropolitalnego Barcelony, który koordynuje współpracę w ramach sieci EMA.

– Funkcjonowanie naszych obszarów metropolitalnych pomaga nam w codziennych staraniach, aby podnosić jakość i komfort życia w naszych miastach. Łączymy duże, średnie i małe miasta, jak również obszary wiejskie. Współpracując w sieci EMA dzielimy się swoimi doświadczeniami w rozwiązywaniu problemów ponadlokalnych. Współpracując ze sobą chcemy, aby nasz głos był słyszany w Unii Europejskiej, w tym, jeśli chodzi o alokację zasobów. Chcemy, aby dzięki temu nasza rola zyskiwała na znaczeniu na forum unijnym, a przez to pozwalała rozwijać i rozszerzać zakres zadań, które związki metropolitalne mogą wykonywać, ponieważ często są to działania, które są przez nas realizowane na co dzień – dodawał.

Deklaracja katowicka skupiona jest wokół pięciu celów: wsparcia dla Ukrainy, zarządzania metropolitalnego, zasobów i infrastruktury, zmian klimatycznych, współpracy i wymiany międzynarodowej. Podpisując deklarację, przedstawiciele europejskich władz metropolitalnych zobowiązali się do podjęcia wszelkich działań w celu wypełnienia przyjętych kluczowych punktów.

-W obliczu bestialskiego ataku Rosji na Ukrainę, nasze metropolie pokazały, że nikogo nie zostawimy bez pomocy – podkreślał Kazimierz Karolczak, który rozpoczął spotkanie od podziękowania metropoliom europejskim z sieci EMA za wsparcie w niesieniu pomocy obywatelom Ukrainy.

– W tym trudnym czasie nasze miasta i metropolie pokazały, że łączące nas relacje, przekuwamy w realną pomoc. Zaraz po informacjach o wybuchu wojny, odbieraliśmy telefony i maile od naszych partnerów z pytaniami co jest najbardziej nam potrzebne w udzieleniu pomocy obywatelom ukraińskimi, którzy uciekają przed wojną. Dzięki naszym zagranicznym partnerom mogliśmy pomóc miastom członkowskim metropolii w zorganizowaniu miejsc noclegowych dla setek uchodźców – dodawał.

EMA tworzy przestrzeń do debaty politycznej dla europejskich obszarów metropolitalnych. Ma na celu wymianę doświadczeń, wspieranie wspólnych projektów, a także podejmowanie wspólnych działań na rzecz wzmacniania roli obszarów metropolitalnych w agendach Unii Europejskiej oraz w projektowanych instrumentach finansowych.

Zbudujecie miasto na stu metrach kwadratowych, wysiejecie łąkę kwietną i zabierzecie ją do domu,  weźmiecie udział w wycieczkach krajoznawczych po Metropolii. Waszymi przewodnikami będą architekci i publicyści. Poznacie ekspertów oraz aktywistów, którzy w centrum swojej aktywności postawili miasto. Przed nami warsztaty, konferencje oraz debaty. Takie atrakcje przygotowała dla mieszkańców Metropolia GZM w otwartej Strefie Metrolab podczas Światowego Forum Miejskiego- WUF w Katowicach.

Pobierz: Wydarzenia GZM w czasie WUF 11 – pełny program

Strefa Metrolab będzie działać w Centrum Informacji Naukowej i Bibliotece Akademickiej w Katowicach od 26 do 30 czerwca. Będzie tętnić życiem każdego dnia od godziny 10:00 do 21:00. W bogatym programie przygotowano wydarzenia, w których mogą uczestniczyć dorośli i dzieci. W strefie będzie działać Metrolab Cafe, która będzie serwować kawę i herbatę zwiedzającym. Metrolab jest otwarty na każdego. Nie są wymagane żadne akredytacje ani wcześniejsze zgłoszenia.

Wybudujesz miasto i zasiejesz łąkę kwietną

W niedzielę, pierwszego dnia obrad WUF, Dorośli i dzieci będą wspólnie budować miasto na 100 metrach kwadratowych, używając specjalnie zaprojektowanych wielkogabarytowych elementów konstrukcyjnych. Codziennie eksperci będą tłumaczyć, jakie korzyści dla człowieka i przyrody niosą łąki kwietne. Poznają zasady ich wysiewu i utrzymania. Każdy z uczestników będzie mógł wysiać łąkę w specjalnym pojemniku i zabrać ją do domu.

Wycieczki miejskie po Metropolii

Każdego dnia na uczestników będą czekały wycieczki krajoznawcze  po ciekawych miejscach w Metropolii. Nie będą to jednak znane turystyczne wizytówki. Architekci oraz publicyści zabiorą do mniej znanych zakątków Metropolii i pokażą ich wyjątkowość.  „Bytom od zadka”, „Nieznana historia architektury Śląska” , „Zapomniane Zagłębie” oraz „Spacer po awangardowych Tychach”, to tematy wycieczek.

Spotkania, warsztaty,  i debaty o mieście

Przez pięć dni, Od rana do wieczora Metrolab będzie strefą inspiracji, wymiany doświadczeń i wspólnego poszukiwania nowych rozwiązań w tkance miejskiej.

Gil Peñalosa, światowy autorytet w dziedzinie tworzenia demokratycznych i przystępnych mieszkańcom przestrzeni miejskich będzie mówić o zasadach aktywności i partycypacji mieszkańców w kształtowaniu przestrzeni miejskiej. Będą miały miejsce debaty dotyczące m.in. procesów metropolizacji, współmieszkalnictwa oraz rozwoju mikro turystyki w dużych organizmach miejskich.

Podczas warsztatów uczestnicy będą rozwiązywać problemy związane z budowaniem miast, kreowaniem w ich przestrzeni tzw. miast 15 minutowych. To tworzenie takiej najbliższej przestrzeni dla mieszkańców miast, aby dostęp pieszo do wszystkich podstawowych usług jak np. sklepów spożywczych, transportu miejskiego czy szkół nie przekroczył kwadransa.

Metrolab strefą spotkań z ekspertami

W wydarzeniach zorganizowanych w strefie wezmą udział architekci i urbaniści, prezydenci miast, przedstawiciele organizacji samorządowych publicyści, naukowcy oraz aktywiści miejscy.

Można będzie spotkać m.in. światowej sławy architekta Przemo Łukasika, Filipa Springera- reportażystę i fotografa oraz Olgę Drendę- pisarkę oraz historyczkę Annę Syskę, autorkę książki „Spodek w Zenicie”.

Wydarzenia, które przygotowała Metropolia GZM podczas WUF są inauguracją projektu MetroLab. To miejskie laboratorium współpracy- otwarte na dialog o mieście i wspólne rozwiązywanie problemów. Ma wspierać zadania Metropolii m.in. w zakresie kształtowania ładu przestrzennego, rozwoju społecznego i gospodarczego, czy transportu. Ważna jest współpraca urzędników, naukowców, przedsiębiorców i mieszkańców. .

Centrum Informacji Naukowej i Biblioteka Akademicka, ul. Bankowa 11.

Czynna codziennie od 10:00 do 21:00

W ramach strefy działać będzie Metrolab cafe – serwujące kawę i herbatę wszystkim odwiedzającym.

26 czerwca (niedziela)

„Budujemy miasto” Strefa kreatywności dla dzieci i dorosłych.

Wydarzenie w języku polskim

26 czerwca godz.12:00 – 18:00

Zbudujmy razem miasto na 100 metrach kwadratowych. Strefa budujemy miasto dostępna będzie w niedzielę – pierwszego dnia Światowego Forum Miejskiego WUF 11, będzie to przestrzeń w której zbudujemy wiele wariantów miasta dzięki specjalnie zaprojektowanym wielkogabarytowym elementom konstrukcyjnym. Strefie towarzyszyć będą warsztaty, w tym warsztaty architektoniczne, dla dzieci i dorosłych.

„Budujemy miasto” – warsztaty architektoniczne

Wydarzenie w języku polskim

26 czerwca godz.16:00 – 18:00

Warsztaty architektoniczne, prowadzenie arch. Aleksander Krajewski.

Szybka piłka – Poznaj miejskich innowatorów – prezentacje w formule pechakucha.

Wydarzenie w języku polskim

26 czerwca godz. 18.00 – 19.00

Przegląd innowatorów miejskich działających na terenie Metropolii w formie dynamicznych 7 minutowych prezentacji. Zero nudy, sam konkret. Podczas wystąpień zobaczymy nowe pokolenie ludzi tworzących fablaby, ogrody społeczne, eko rozwiązania, architektoniczne wizje przyszłości czy miejsca kulturotwórcze. Sprawdzimy o czym myśli dzisiejsze pokolenie twórców, aktywistów czy animatorów miejskich i gdzie to myślenie może zaprowadzić naszą Metropolie. Projektowanie, sztuka, architektura. Wizje, które mogą pomóc lepiej w użytkowaniu Metropolii.

Paulina Grabowska, Kaja Nosal / Onto Studio, Blank Studio, Grzegorz Layer, Martyna Piątek,  Witold Szwedkowski Miejska Partyzantka Ogrodnicza, Paweł Wyszomirski

Warsztaty „Łąki kwietne”

Wydarzenie w języku polskim

26 czerwca godz. 15.00 – 16.00

26 czerwca godz. 16.00 – 17.00

26 czerwca godz. 17.00 – 18.00

Co to jest łąka kwietna? Jak zmieszać nasiona na łąkę, aby nadawały się na tereny miejskie? Jak kwiecista łąka pomaga dzikim pszczołom? Jak łąki kwietne oczyszczają powietrze? Jak zmieszać nasiona na łąkę, aby nadawały się na tereny miejskie? Na te i inne pytania, odpowiedzi będzie można poznać już niebawem, w ramach warsztatów z wysiewania łąk kwietnych. Zajęcia będą obejmować zarówno część teoretyczną jak i praktyczną. W ramach części praktycznej każdy z uczestników będzie mógł samodzielnie wysiać mini łąkę w ekologicznym pojemniku, który później będzie mógł zabrać ze sobą.

27 czerwca (poniedziałek)

„Nie filozuj, czyli mała rozkminka o wielkim mieście”. Warsztaty filozoficzne dla dzieci z booktrucka.

Wydarzenie w języku polskim

27 czerwca godz. 10:00 – 14:00

Prowadzenie dr Kamila Morawska.

Prezentacja Sustainable Development Goals · Cele Zrównoważonego Rozwoju

Wydarzenie w języku polskim

27 czerwca 10:00 – 11:30

Celem panelu jest przedstawienie kluczowej roli miast w zakresie realizacji Agendy 2030. Omówione zostaną przykłady programów i projektów już prowadzonych przez miasta, przedstawimy wnioski z raportów, zaprezentujemy i omówimy Raport dotyczący realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju przez GZM.

Debata „Od miasta do Metropolii –  czy proces metropolizacji ma granice?”

Wydarzenie w języku polskim

27 czerwca 10:00 – 11:30

Jak rozumieć „granice metropolii” i czy da się je jakoś określić?  Rozumienie „granic”: administracyjne (fizyczne granice), ludnościowe (optymalna liczba: np. 1 mln czy 10 mln), infrastrukturalne (wydajność systemów „komunalnej” obsługi miasta, udział rozwiązań smart w zarządzaniu takim obszarem), granice oddziaływania (czy metropolie faktycznie dziś funkcjonują w układzie innych metropolii (także zagranicznych), a jaką rolę pełnią/będą pełnić wobec swojego otoczenia?

W debacie wezmą udział Danuta Kamińska – Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, dr hab. Jakub Szlachetko, Instytutu Metropolitalny, dr hab. Krzysztof Bierwiaczonek Uniwersytet Śląski,  Tomasz Fijołek, Uniia Metropolii Polskich, dr hab. prof. UŚ Elżbieta Zuzańska – Żyśko – Uniwersytet Śląski, Przemysław Major Związek Miast Polskich, Komisja Małych Miast

Moderacja: dr Marcin Baron

Debata Współmieszkalnictwo w miastach – powiew przeszłości czy rozwiązanie mieszkaniowe przyszłości?

Wydarzenie w języku polskim

27 czerwca 13:00 – 14:00

Współmieszkalnictwo w miastach – powiew przeszłości czy rozwiązanie mieszkaniowe przyszłości? – czyli w jaki sposób różni interesariusze mogą przyczynić się do tworzenia portfeli inwestycji miejskich korzystając z ekonomii współdzielenia.

Żyjąc w świecie wysoko indywidualistycznym, wydawałoby się że jesteśmy zdani sami na siebie, co odzwierciedla się także w wyborach konsumenckich opartych na własności. Jednak pandemia COVID-19 oraz globalna sytuacja polityczna udowodniły, że potrzeba bliskości, wsparcia, dzielenia się i poczucie przynależności są głęboko zakorzenione w naszej kulturze. Jak te wartości odzwierciedlają się w podejściu do kształtowania miast oraz jaką rolę gra w tym model gospodarki opartej na współdzieleniu (Sharing Economy)? Podczas tej sesji zostaną poruszone te tematy oraz ukazane przykłady i najlepsze praktyki z areny międzynarodowej.

Warsztaty „Łąki kwietne”

Wydarzenie w języku polskim

27.06 godz. 17.00 – 18.00

27.06 godz. 18.00 – 19.00

Co to jest łąka kwietna? Jak zmieszać nasiona na łąkę, aby nadawały się na tereny miejskie? Jak kwiecista łąka pomaga dzikim pszczołom? Jak łąki kwietne oczyszczają powietrze? Jak zmieszać nasiona na łąkę, aby nadawały się na tereny miejskie? Na te i inne pytania, odpowiedzi będzie można poznać już niebawem, w ramach warsztatów z wysiewania łąk kwietnych. Zajęcia będą obejmować zarówno część teoretyczną jak i praktyczną. W ramach części praktycznej każdy z uczestników będzie mógł samodzielnie wysiać mini łąkę w ekologicznym pojemniku, który później będzie mógł zabrać ze sobą.

Debata – Mikro Turystyka szansą dla Metropolii

Wydarzenie w języku polskim

27 czerwca godz. 19.00 – 20:00

Świat turystyki przechodzi aktualnie diametralne zmiany spowodowane pandemią, kryzysem klimatycznym czy gospodarczym. Coraz więcej mówi się o bardziej zrównoważonych modelach podróżowania, które mogłoby być alternatywą dla masowej turystyki. Podróżowanie lokalnie, wspieranie swoich sąsiedztw, biznesów czy mieszkańców, staje się coraz popularniejszym zjawiskiem i zaczyna konkurować o uwagę odbiorców z podróżami na drugi koniec świata. Czy tzw. mikroturystyka może stać się nowym motorem napędowym lokalnych gospodarek, szansą dla rozwoju społeczności i ratunkiem dla środowiska naturalnego? Czy powinniśmy rozwijać turystykę osadzoną lokalnie? Jaki potencjał pod kątem jej wdrażania ma Metropolia GZM? Na te i kilka innych pytań postaramy się odpowiedziec podczas debaty ‘Mikroturystyka szansą dla Metropolii GZM?’

Goście: Anna Syska, Aleksandra Czapla – Oslislo, Olga Drenda. Prowadzący: Adrian Chorębała

28 czerwca (wtorek)

Shared Living in the Cities of Tomorrow: Driving Innovation, Impact & Change / Wspólne życie w miastach jutra: Innowacje, wpływ i zmiany

Wydarzenie w języku angielskim

28 czerwca 13:00 – 18:00

The event will explore how we can drive innovation, impact and change in cities of tomorrow with shared living through stimulating conversations, collaboration and insights into the future of sustainable and community-centred urbanisation. During three panel discussions with industry experts, we will discuss new typologies in shared living, how they shape the urban landscape and what the future of community-centered city planning looks like.

W jaki sposób możemy kreować  innowacyjne rozwiązania i zmiany w miastach poprzez wspólne zamieszkiwanie? Jak będzie wyglądała przyszłość zrównoważonych miast skupionych na społecznościach? Podczas trzech dyskusji panelowych z udziałem ekspertów z branży będziemy dyskutować o nowych typach wspólnych mieszkań, o tym, jak kształtują one krajobraz miejski i jak wygląda przyszłość planowania miast  skoncentrowanego na społeczności lokalnej.

Warsztaty Miasto 15-minutowe.

Wydarzenie w języku polskim

28 czerwca 19:00 – 20:30

Jak czulibyśmy się w mieście, w którym wszędzie byłoby blisko? Wychodząc z domu nie trzeba byłoby zastanawiać się ile czasu potrwa dojście do szkoły, przedszkola, żłobka, fryzjera? Czy to jest możliwe, jak wyglądałoby nasze życie? Prowadzenie Halina Kantor, Kamil Szewczyk

29 czerwca (środa)

Debata „Przyszłość narodzi się w mniejszych miastach”

Wydarzenie w języku polskim

29 czerwca 17:00-18:30

Obiegowa opinia mówi, że innowacje powstają̨ w dużych miastach, bo to metropolie ściągają̨ talenty i mają wszystkie niezbędne zasoby, aby rozwijać nowe pomysły. I to właśnie tam – a nie do mniejszych miast – powinniśmy kierować swoją uwagę, kiedy szukamy przy- kładów smart city lub innych rozwiązań́ wychylonych w przyszłość́. Jednocześnie, od czasu pandemii coraz większe znaczenie ma dla nas wysoka jakość życia, której kluczowym elementem jest możliwość zaspokajania potrzeb w najbliższej okolicy oraz wpływu na rozwój swojego sąsiedztwa. Na znaczeniu zyskuje koncepcja miasta 15-minutowego. Ponadto, otwarcie się na pracę zdalną coraz większej liczby firm, sprawia, że nie musimy mieszkać w dużym mieście, aby osiągać przyzwoite zarobki. Te zmiany, to szansa dla mniejszych miast, aby zawalczyć o to, żeby nie tylko zatrzymać trwający od lat trends depopulacji, ale również sprowadzić do siebie nowych mieszkańców i mieszkanki.

W czasie debaty będzie rozmawiać o tym jak globalne trendy zmieniają dynamikę rozwoju miast. Pokazywać przykłady ambitnych działań podejmowanych przez mniejsze ośrodki. Oraz zastanawiać się w jaki sposób możemy wspierać te działania. Zastanowimy się również jaki sposób to mniejsze miasta mogą stać inkubatorami rozwiązań, które mogą potem wdrożyć również metropolie.

Goście i gościnie: Robert Maciaszek  (burmistrz Chrzanowa), Dawid Wacławczyk  (wiceprezydent Raciborza), Magdalena Foltyniak (GZM Metropolia), Joanna Erbel (CoopTech Hub), Filip Springer (reportażysta i fotograf)

Moderacja: Zofia Krajewska (CoopTech Hub)

Otwarte spotkanie z Gilem Penalosa. Aktywność i partycypacja.

potkanie z tłumaczeniem EN, PL

29 czerwca 19:00 – 21:00

Gil Peñalosa jest światowym autorytetem w dziedzinie tworzenia demokratycznych i przystępnych mieszkańcom przestrzeni miejskich. Rozgłos zyskał jako współtwórca słynnej rewolucji miejskiej w Bogocie na przełomie wieków, od tego czasu współpracował z ponad 200 miastami na całym świecie. Jest założycielem i prezesem zarządu organizacji 8-80 Cities, propagującej tworzenie miejsc przyjaznych zarówno dla ośmio- jak i osiemdziesięciolatków, prezesem World Urban Parks oraz ekspertem ds. mobilności miejskiej i zaangażowania obywatelskiego w pracowni architektonicznej Jana Gehla.

30 czerwca (czwartek)

Prezentacja „Pogromcy mitów klimatycznych”

potkanie z tłumaczeniem EN, PL

30 czerwca 17:00 – 18:00

Spotkanie zdemaskuje najpopularniejsze mity związane ze zmianami tematu, uczula na zagrożenia związane ze zjawiskiem fakenewsów i porządkuje informacje dotyczące zmian klimatu.

Wycieczki krajoznawcze po Metropolii

Każdego dnia podczas WUF na uczestników będą czekały wycieczki krajoznawcze  po ciekawych miejscach w Metropolii. Zamiast jednak zabierać ich w typowo turystyczne destynacje, pojedziemy na rubieże Metropolii i pokażemy miejsca inspirujące, zapomniane, innowacyjne i na swój sposób wyjątkowe. Takie, które zachęcają do dyskusji i, które więcej mówią wyzwaniach i nadziejach naszego regionu, niż nie jeden zabytek czy świetnie zaprojektowany kawałek miasta.

Miejsce zbiórki: każdorazowo: Centrum Informacji Naukowej i Biblioteka Akademicka, Bankowa 11a, 40-007 Katowice.

Zbiórka: godz. 16.20

Wyjazd autobusem: godz. 16.30

Czas trwania wycieczek: 17.00-19.00

26 czerwca Wycieczka nr 1: ‘Bytom od zadka’ Przewodnik: Przemo Łukasik  26 czerwca

Bytom od zadka – Przemo Łukasik proponuje nietypową wycieczkę po zakamarkach Bytomia. Wycieczkę poza utartymi szlakami, pokazującą miasto od tzw zadka czyli zaplecza, podwórka czy od drugiej, tej mniej oczywistej strony. Miasto pełne sprzeczności, fascynujących i zaskakujących miejsc. Zobaczymy klasyki śląskiego industrialu, osiedla górnicze czy współczesne realizacje prowadzącego wycieczkę. Wszystko, zamiast w typowo historyczną opowieść, będzie ubrane w subiektywne spojrzenie na miasto jego mieszkańca.

Przemo Łukasik urodził się w Chorzowie w 1970 roku. Ukończył wydział architektury na Politechnice Śląskiej w Gliwicach. Studiował również w Ecole d’Architecture Paris-Villemin w Paryżu we Francji. Po studiach pracował w biurach: P.P. Pabel Architekten w Berlinie oraz paryskich biurach Jean Nouvel Architecture i Odile Decq / Benoit Cornette. W 1997 roku wraz z Łukaszem Zagałą założył autorską pracownię architektoniczną medusagroup. Przez rok wykładał w Ecole Speciale d’Architecture w Paryżu. Prywatnie mocno związany ze sportem – uprawia triathlon, angażuje się również społecznie na Śląsku.

27 czerwca Wycieczka nr 2: „Nieznana historia architektury Śląska” (Katowice Ligota)  Przewodniczka: Olga Drenda 27 czerwca

Wycieczka pokaże modernistyczną, socrealistyczną i gierkowska część dzielnicy. Zostaną pokazane wille polskie z lat 30, ogródki działkowe, miasteczko studenckie, osiedle z serialu Rojst. Olga Drenda opowie tez o kilku miejscach, których już nie ma. Nie zabraknie też opowieści o kostkach z lat 70.

Olga Drenda ur. 1984, pisarka, eseistka, tłumaczka. Absolwentka Etnologii i Antropologii Kultury UJ. Autorka książek Duchologia polska. Rzeczy i ludzie w latach transformacji, Wyroby. Pomysłowość wokół nas (za którą otrzymała nominację do Paszportów Polityki i Nagrodę Literacką Gdynia w kategorii esej) oraz rozmów Czyje jest nasze życie (wspólnie z Bartłomiejem Dobroczyńskim) i Książka o miłości (wspólnie z Małgorzatą Halber), a także tekstów do antologii Delfin w malinach, Prognoza niepogody i Hourras et désarrois. Scènes d’une guerre culturelle en Pologne. Autorka esejów towarzyszących wystawie Marzenia wiosenne (Galeria Biała, Lublin) i fotografiom Łukasza Rusznicy z cyklu Subterranean River. Prowadziła podcast o folklorystyce, Ducholożka na tropie. Od 2013 roku prowadzi strone Facebook.com/duchologia, poświęconą widmom epoki transformacji. Obecnie pracuje nad kolejną książką

28 czerwca Wycieczka nr 3: „Zapomniane Zagłębie” Przewodniczka: Magdalena Okraska (Będzin) 28 czerwca

Magdalena Okraska, autorka reportażu „Nie ma i nie będzie”, oprowadzi po tzw. dziadowskiej, zwykłej stronie i twarzy miasta. Odwiedzimy ruiny dyskontu, podwórka, dworzec PKS, targowisko i bary piwne. Porozmawiamy o tym, czy (i jak) miasto „powinno” się zmieniać, kto na te zmiany czeka i dla kogo one są. Zobaczymy, jak radzą sobie miejsca zostawione trochę na pastwę losu. Spacerujemy z szacunkiem dla odwiedzanych okolic i ich mieszkańców.

Magdalena Okraska –  etnografka, nauczycielka, publicystka, działaczka społeczna z Zawiercia. Autorka książek reportażowych: „Ziemia jałowa. Opowieść o Zagłębiu” (2018) i „Nie ma i nie będzie” (2022). Obecnie kształci się w zawodzie pracownika socjalnego.

29 czerwca Wycieczka nr 4:  ‘Spacer po awangardowych Tychach’ Przewodniczka Anna Syska 29 czerwca

W czasie architektonicznej wycieczki zobaczymy fragment budowanego w drugiej połowie XX wieku miasta. Trasa  spaceru będzie wiodła osiedlami z lat 70., na których dominują bloki z wielkiej płyty. Głównym bohaterem naszej przechadzki będzie osiedle K. Na jego wyjątkowość składają się trójkątny plan, osiedlowy rynek otoczony blokami oraz ośmioboczna szkoła. Osiedle jest dowodem na to, że możliwe było projektowanie uwzględniające potrzeby użytkowników także w czasie dyktatu wielkiej płyty. Spacer zakończymy przy kościele pw. Ducha Świętego

Anna Syska: historyczka i popularyzatorka architektury. Autorka książki „Spodek w Zenicie. Przewodnik po architekturze lat 1945–1989 w województwie śląskim”.  Zajmuje się dziedzictwem kulturowym województwa śląskiego i zachodniej Małopolski, a zwłaszcza architekturą XX wieku. Miłośniczka kundli i ceramiki wytwórni Steatyt. Pracuje jako Miejska Konserwator Zabytków w Tychach. Prowadzi popularny profil na Instagramie @to_tylko_architektura

World Urban Forum [KLIKNIJ TUTAJ]

Zgromadzenie Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii udzieliło Zarządowi absolutorium za wykonanie budżetu za rok 2021. Informatyzacja i integracja transportu miejskiego, zakupy zeroemisyjnego taboru, prace nad utworzeniem Kolei Metropolitalnej i infrastruktury dla rowerów to jedne z kierunków działań Metropolii w ubiegłym roku.

 Wydatki w 2021 roku wyniosły ok. 1 mld. zł. W tej kwocie największe środki – ok. 913,63 mln zł wydano na organizację i rozwój transportu miejskiego.

Dochody Metropolii GZM wyniosły ok. 1,28 mld zł. Największy udział – 566,33 mln zł stanowiła część zmienna składki rocznej. Część stała składki rocznej wyniosła 37,53 mln zł mln zł. Wpływy z usług przewozowych, jak sprzedaż biletów przyniosły ok. 147,83 mln zł dochodu.

Do budżetu Metropolii trafiło 406,29 mln zł.  Te pieniądze pochodzą z 5-procentowego udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych.

Metropolia zainwestowała w zeroemisyjny tabor

We wrześniu 2021 roku Metropolia pozyskała 81 mln zł dotacji na zakup 20 autobusów wodorowych z programu „Zielony Transport Publiczny” do którego nabór był ogłoszony w październiku 2020 r. W ramach tej inwestycji Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia zaplanowała zakup autobusów zasilanych paliwem wodorowym. Wszystkie autobusy mają być także dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych, wyposażone w klimatyzację i system informacji pasażerskiej.

Tabor zakupiony dzięki dotacji z NFOŚiGW w ramach upowszechniania w województwie śląskim transportu o napędzie wodorowym będzie obsługiwał w pierwszej kolejności połączenie metropolitalne między najważniejszymi ośrodkami i „generatorami” ruchu komunikacyjnego na terenie konurbacji. Intencją jest realizacja szybkiej i jednocześnie czystej ekologicznie komunikacji ponadlokalnej.

Wartość  całkowita inwestycji realizowanej przez GZM to 110,7 mln zł, przy czym koszty kwalifikowane wynoszą 90 mln zł, a dotacja ze środków NFOŚiGW obejmie 90 proc. z nich, co stanowi kwotę 81 000 000 zł. Projekt przewiduje także przeszkolenie około 60 kierowców i mechaników w zakresie obsługi pojazdów bezemisyjnych.

W ramach realizacji „Programu dla Śląska” Ministerstwo Finansów przyznało ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej niemal 40 mln zł oraz 40 mln z RPO dotacji na zakup 32 zeroemisyjnych autobusów do przewozu pasażerów oraz 11 pantografowych i 16 mobilnych punktów ładowania dla tych pojazdów.

W stronę integracji transportu pasażerskiego

 W maju 2021 uruchomiono pierwsze metropolitalne linie autobusowe- Metrolinie. Te dodatkowe połączenia autobusowe, które mają usprawnić poruszanie się komunikacją miejską po Metropolii. Ich celem jest poprawa dostępności i funkcjonowania transportu publicznego do czasu budowy Kolei Metropolitalnej. Łącznie ma zostać uruchomione 31 Metrolinii. Dotychczas uruchomiono 16 połączeń.

W ubiegłym roku Metropolia dofinansowała na kwotę ponad 9 mln zł 48 połączeń kolejowych na swoim obszarze. Jest to realizacja podstawowego wariantu Koncepcji Kolei Metropolitalnej. Ma on na celu poszerzenie oferty przewozowej pociągów pasażerskich na najbardziej obciążonych ruchem ciągach kolejowych w obszarze GZM, przy wykorzystaniu obecnych możliwości infrastruktury kolejowej.

Przeznaczono 16 mln zł dla Dąbrowy Górniczej na realizację projektu przebudowy infrastruktury kolejowej i drogowej w obszarze stacji Dąbrowa Górnicza. Zadanie to ma sprzyjać rozwojowi ruchu aglomeracyjnego i wpisuje się w rozwój Kolei Metropolitalnej. Łącznie w latach 2020-2021 inwestycja została dofinansowana kwotą 26 mln zł z budżetu GZM.

Metropolia podpisała z PKP PLK umowę na opracowanie studium wykonalności budowy drugiej pary torów na trasie Gliwice-Katowice. Wydzielone tory aglomeracyjne na trasie Gliwice-Katowice, czyli linii kolejowej nr 137. To kolejny krok na drodze do budowy Kolei Metropolitalnej. Inwestycja ma za zadanie zwiększyć przepustowość na jednej z najpopularniejszych tras w regionie i doprowadzić do standardu, w którym pociągi będą kursować w Metropolii co kilkanaście minut.

W roku 2021 Metropolia GZM przystąpiła do realizacji rządowo-samorządowego programu Kolej Plus. W efekcie w 2022 roku sześć projektów liniowych z Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii zostało zakwalifikowanych do dofinansowania na poziomie 1,5 mld zł w ramach programu Kolej Plus. Wszystkie z nich wpisują się w koncepcję Kolei Metropolitalnej.

Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia jest partnerem we wszystkich zgłoszonych projektach. Wspólnie z liderami (gminami GZM) podjęła już wcześniej decyzję, aby zwiększyć wkład własny dla pięciu z sześciu  projektów liniowych, za co były przyznawane dodatkowe punkty w rankingu, a to zwiększyło znacząco szansę poszczególnych inwestycji na realizację. Szacowany wkład własny zagwarantowany przez GZM dla zakwalifikowanych sześciu projektów, które mają zostać zrealizowane w Programie „Kolej+” to ponad 316,5 mln zł. Oprócz zakwalifikowanych projektów w trakcie prac w ramach programu Kolej+ opracowano także dokumentację (Wstępne Studia Planistyczno-Prognostyczne – WSPP) dla kilku (siedmiu) innych lokalizacji punktowych.

Informatyzacja usprawni podróżowanie po Metropolii

Metropolia uruchomiła  Mobilną Aplikację Pasażera – Mobilny ŚKUP.  Do czasu wprowadzenia tego rozwiązania obowiązywała jedynie plastikowa karta. Teraz pasażer ma wybór, z jakiego typu rozwiązania korzystać. Mobilny ŚKUP umożliwia m.in. zakodowanie biletu okresowego kupionego przez Portal Klienta lub pieniędzy do zasilenia konta jak również zakup biletu na podróż . Uruchomiono magazyn elektronicznych biletów tzw. „eMagazyn” na potrzeby sprzedaży biletów w aplikacjach mobilnych podmiotów zewnętrznych. To rozwiązanie wprowadza standardy bezpieczeństwa dla zakupu biletów ZTM w aplikacjach.

Metropolia uruchomiła również aplikację M2GO info. Pasażer może znaleźć wirtualne tablice odjazdów autobusów, tramwajów i trolejbusów z ok. 7 tys. przystanków, obsługiwanych przez Zarząd Transportu Metropolitalnego.

Aplikacja uzupełni tym samym komputerową wersję portalu SDIP, który w marcu 2021 roku został zmodernizowany i usprawniony.

W połowie ubiegłego roku  Metropolia rozstrzygnęła przetarg na unowocześnienie systemu poboru opłat w komunikacji miejskiej. Ich celem jest usunięcie wad, wynikających ze starzejącej się technologii sprzed ponad 10 lat Jesienią tego roku rozpocznie się jego uruchomianie. W pierwszym etapie pasażerowie będą mogli korzystać z nowej aplikacji mobilnej, która projektowana jest już w nowej architekturze systemu (system będzie działać w trybie online, a więc szybciej niż obecny). Oznacza to, że aplikacja mobilna stanie się wirtualną kartą. Umożliwi pasażerom wykonanie wszystkich operacji, potrzebnych do korzystania z komunikacji miejskiej oraz do obsługi swojego konta i planowania podróży. Oczywiście plastikowe karty nie znikną z obiegu – wciąż będą mogły z nich korzystać osoby, które w ten sposób wolą korzystać z biletów komunikacji miejskiej. Cały system będzie gotowy w I kwartale 2023 roku. Nowe rozwiązanie pozwoli też na szybkie wprowadzanie nowych funkcjonalności.

Powstał Metropolitalny Program Tras Rowerowych

 Ubiegły rok przebiegał pod znakiem prac planistycznych związanych z budową i planowaniem infrastruktury rowerowej w Metropolii. Powstał Metropolitalny Program Tras Rowerowych. Określa zasady i tryb realizacji dróg rowerowych o funkcji transportowej i o znaczeniu ponadlokalnym. Przedstawia kierunki rozbudowy dróg, których zadaniem jest stworzenie sieci połączeń. Dzięki temu ułatwione zostanie przemieszczenie się na rowerach podczas codziennych, obligatoryjnych podróży np. do pracy, szkoły, na zakupy, do przychodni.

Pierwszym elementem jest budowa velostrad, ale MPTS jest znacznie szerszy. Jego celem jest wdrożenie wspólnego programu rozbudowy dróg rowerowych, dzięki czemu powstanie spójna sieć.

Umożliwi to na maksymalnie wykorzystanie potencjału transportowego prowadzonych inwestycji rowerowych w poszczególnych gminach.

 Metropolia ogranicza niską emisję i wspiera rozwój gmin

 W ubiegłym roku Metropolia realizowała Program Ograniczania Niskiej Emisji (PONE). Dzięki temu mechanizmowi finansowania gminy Metropolii zrealizowały 54 inwestycje związane z ograniczeniem niskiej emisji, na łączną kwotę blisko 23,6 mln zł.

Na liście dofinansowania znalazły się m.in. inwestycje w termomodernizację budynków gminnych oraz budowę instalacji OZE (Odnawialne Źródła Energii). Projekty obejmują także modernizację systemu oświetlenia na energooszczędne. Wsparcie uzyskały także inwestycje związane z transportem publicznym, jak np. budowa lub modernizacja zintegrowanych węzłów przesiadkowych, infrastruktura przystankowa oraz drogi rowerowe i infrastruktura ruchu pieszych.

W 2021 GZM realizowała Metropolitalny Fundusz Solidarności. Ma on na celu wyrównywanie różnic rozwojowych gmin Metropolii. Na wsparcie realizacji 43 zadań inwestycyjnych wydano łącznie ok. 10,6 mln zł.

Metropolia wraz z 17 gminami przystąpiła do projektu mającego na celu przygotowania dokumentacji do przyszłych inwestycji związanych z poprawę efektywności energetycznej w budynkach wielorodzinnych komunalnych w ramach Programu European Local Energy Assistance (ELENA).

W ramach tego programu, realizowanego przez Komisję Europejską, gminy otrzymają wsparcie w zakresie doradztwa, przygotowania opracowań technicznych oraz pomoc przy przygotowaniu wniosków o dofinansowanie termomodernizacji oraz wymiany źródeł ciepła w budynkach o całkowitej powierzchni ok. 120 tys. m2.

W lutym tego roku Metropolia wraz z gminami członkowskimi pozyskała 1,9 mln euro dofinansowania z funduszy Europejskiego Banku Inwestycyjnego  na przygotowanie inwestycji związanych z poprawą efektywności energetycznej 184 budynków komunalnych wielorodzinnych.

Udział w programie ELENA to nie jedyne działanie Metropolii na rzecz ograniczania niskiej emisji, której źródłem są budynki i domy mieszkalne. W 2021 roku zainicjowała wraz z 13 gminami realizację rządowo- samorządowego programu STOP SMOG. Dzięki wspólnemu działaniu, wymiana źródeł ciepła oraz termomodernizacja może objąć ponad 250 prywatnych domów jednorodzinnych, które należą do osób, których nie stać na takie inwestycje. Wartość programu STOP SMOG w GZM, to około 20,0 mln zł.

Metropolia otwartych danych

W 2021 roku zakończono I etap realizacji projektu GZM Data Store. Jego celem jest udostępnienie danych gromadzonych na obszarze związku metropolitalnego na wspólnej platformie otwartych danych publicznych. W jego ramach zostało zinwentaryzowanych ponad 1700 zbiorów danych w 28 gminach w Metropolii, które uczestniczą w projekcie. Tworzony portal internetowy będzie jedną z największych tego rodzaju samorządowych platform w Polsce. Tego samego roku Metropolia pozyskała 4,6 mln zł z programu Polski Ład na realizację kolejnej fazy projektu.

Link: Uchwały Zgromadzenia GZM

W weekend czeka nas wielkie otwarcie dla publiczności Planetarium Śląskiego w nowej odsłonie. Przeszło gruntowną modernizację, zmieniło wygląd i zostało powiększone o ok. 2,5 tys m2. Teraz to największe w Polsce i jedne z najnowocześniejszych Planetariów w Europie.

Obiekt przeszedł gruntowną modernizację. Został powiększony o ok. 2,5 tys m2. Teraz to największe w Polsce i jedne z najnowocześniejszych Planetariów w Europie. Obiekt zmienił swój układ architektoniczny. Zachowano kopułę, która jest wpisana na listę zabytków a nowe obiekty wkomponowano w charakterystyczne wzgórze.  Poszerzono także program działania instytucji o sejsmologię i meteorologię. Obiekt zyskał nową nazwę- Planetarium – Śląski Park Nauki.

Dzięki ultranowoczesnemu, hybrydowemu system projektorów w technologii ponad 8K przed widzami roztoczy się na ekranie sferycznym niezwykle plastyczny obraz kosmosu. Urządzenie będzie mogło wyświetlić ok. 100 mln gwiazd.

Zwiedzający będą mogli skorzystać z symulatora lotów kosmicznych, w kabinie wstrząsów sejsmicznych poczuć, co znaczy trzęsienie ziemi a w kolumnie pogodowej zobaczyć symulację zjawisk atmosferycznych.

W podziemnych pomieszczeniach przygotowano ekspozycje z astronomii, sejsmologii oraz meteorologii. Do dyspozycji zwiedzających jest też wieża widokowa. Można z niej ogarnąć wzrokiem krajobraz Metropolii.

Planetarium Śląskie powstało w 1955 r. Obecnie jest instytucją kultury Samorządu Województwa Śląskiego. W 2018 roku rozpoczęto modernizację i rozbudowę. Modernizacja Planetarium kosztowała ponad 154 mln zł. Inwestycja została dofinansowana z funduszy unijnych.

W weekend otwarcia (11–12 czerwca 2022) seanse będą odbywać się w dzień i w nocy Pierwszy seans dla publiczności odbędzie się w sobotę 11 czerwca o godzinie 12:00.
Dokładny harmonogram seansów jest dostępny na stronie internetowej www.planetarium.edu.pl

11 czerwca 2022 na scenie wystąpią:

• 17:00 DAWID KWIATKOWSKI
• 18:30 KRÓL
• 20:00 KONCERT MUZYKI FILMOWEJ W WYKONANIU ZESPOŁU PIEŚNI I TAŃCA ŚLĄSK pod dyrekcją Krzesimira Dębskiego
• 21:30 DRONE SHOW z wykorzystaniem 50 dronów

Uwaga! W weekend 11–12 czerwca spodziewamy się dużego ruchu i utrudnień związanych z organizacją imprezy masowej. Zachęcamy Państwa, aby tego dnia wybrać się do Planetarium Śląskiego pieszo, komunikacją miejską lub rowerem.

Bilety wstępu do poszczególnych atrakcji:

Bilet wstępu na salę Główną Projekcyjną

• normalny – 20 zł
• ulgowy – 15 zł
• rodzinny (4 osoby) – 50 zł
• „Karta Dużej Rodziny” (2 opiekunów + 3 dzieci – zniżka 50%) – 42,5 zł

Bilet wstępu na ekspozycję stałą „Geofizyka”

• normalny – 18 zł
• ulgowy – 12 zł

Bilet wstępu na ekspozycję stałą „Astronomia”

• normalny – 12 zł
• ulgowy – 8 zł

Wieża widokowa – Camera Obscura

• bilet wstępu – 8 zł

Symulator Lotów

• bilet wstępu – 8 zł

Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia organizuje ciekawe wydarzenia w ramach 11. sesji Światowego Forum Miejskiego (World Urban Forum 11 – WUF11). Tegoroczna edycja odbywać się będzie od 26 do 30 czerwca 2022 roku w Katowicach.

• Główną część wydarzeń zaplanowano w Spodku i Międzynarodowym Centrum Kongresowym. Metropolia będzie dysponować własnym stoiskiem.
• Ponadto w ramach Forum prowadzone będą spotkania w 11 strefach miejskich zlokalizowanych w centrum Katowic – jedną z nich będzie Metrolab w budynku CiNiBA.
• 27 czerwca przedstawiciele polityczni sieci Europejskich Władz Metropolitalnych spotkają się, by debatować o wyzwaniach i możliwościach w zarządzaniu metropoliami oraz podpisać doroczną deklarację sieci.
• Zaplanowano także szereg aktywności związanych z bezzałogowymi statkami powietrznymi.

Światowe Forum Miejskie to prestiżowa międzynarodowa konferencja organizowana przez agendę ONZ, tj.  UNHabitat, ds. rozwoju obszarów miejskich i osiedli ludzkich. WUF to najważniejsze globalne wydarzenie dotyczące polityki, transformacji i rozwoju miast. W tym roku odbywa się w Katowicach, przy zaangażowaniu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, która zaplanowała szereg aktywności w różnych częściach miasta.

W miasteczku przy Międzynarodowym Centrum Kongresowym będzie można odwiedzić liczące prawie 150 m kw. stoisko Metropolii. Będzie ono miejscem spotkań z partnerami, przedstawicielami innych metropolii, jak również mieszkańcami uczestniczącymi w WUF. Na miejscu będą prezentowane również projekty Metropolii, jak InfoGZM i otwarte dane.

Metrolab w budynku CiNiBA

Metrolab, jako jedna z 11 oficjalnych stref Światowego Forum Miejskiego, będzie miejscem dyskusji i debat dotyczących „miasta” i „miejskości” w różnorodnych kontekstach – transportu i mobilności, planowania przestrzennego, ekologii, gospodarki, jak również tożsamości społeczno-kulturowej. Na miejscu będzie można dowiedzieć się o projektach realizowanych przez GZM. Działania będą miały formę warsztatów, spotkań tematycznych, debat społecznych lub spotkań typu world café, a także wykładów. Zajęcia poprowadzą zarówno pracownicy GZM, jak i zewnętrzni eksperci, w tym m.in. Gil Penalosa, założyciel kanadyjskiej organizacji 8 80 cities, amabasador World Urban Parks i doradca w zakresie tworzenia miast przyjaznych ludziom.

Metrolab będzie działał od 27 do 30 czerwca w budynku Centrum Informacji Naukowej i Biblioteki Akademickiej (CiNiBA), przy ul. Bankowej 11a. Pierwsze trzy dni strefa będzie otwarta od godz. 10 do 21, a ostatniego dnia od godz. 10 do 17.

Podpisanie deklaracji sieci EMA

Światowe Forum Miejskie to doskonała okazja do zacieśniania współpracy z międzynarodowymi partnerami. Dlatego podczas tegorocznego wydarzenia odbędzie się forum European Metropolitan Authorities (EMA), którą tworzy ok. 20 europejskich metropolii. GZM współpracuje z siecią EMA od 2018 roku. To inicjatywa tworząca przestrzeń do debaty politycznej dla europejskich obszarów metropolitalnych. Ma na celu wymianę doświadczeń, wspieranie wspólnych projektów, a także podejmowanie wspólnych działań na rzecz wzmacniania roli obszarów metropolitalnych w agendach Unii Europejskiej oraz w projektowanych instrumentach finansowych.

Podczas spotkań Forum sieci EMA podpisywane są deklaracje, które stanowią manifest ideowy, podkreślający najważniejsze kierunki rozwojowe, które są wspólne i ważne dla wszystkich biorących udział w spotkaniu europejskich metropolii. W ubiegłym roku deklaracja była podpisywana podczas forum miejskiego w Porto. Już wtedy zapowiedziano, że kolejną deklarację przedstawiciele europejskich władz metropolitalnych podpiszą w Katowicach. Uroczystość odbędzie się 27 czerwca w Międzynarodowym Centrum Kongresowym, a po niej nastąpi seria debat.

Miejska mobilność powietrzna

Dużą część aktywności GZM wypełnią działania związane z bezzałogowymi statkami powietrznymi (BSP) w kontekście miejskiej mobilności. Na świecie trwają przygotowania do budowy trzeciego wymiaru miasta, czyli zagospodarowania przestrzeni do wysokości 120 metrów nad ziemią. Ma ona być miejscem dla nowych usług dronowych, które będą świadczone w sposób zorganizowany i bezpieczny. Mając to na uwadze, Metropolia współpracuje z partnerami w Polsce i zagranicą, tworząc ramy do budowy ekosystemu dla BSP w miastach.

Podczas WUF11, w ramach oficjalnych wydarzeń w MCK będzie można poznać potencjał dronów z bliska, wymienić się doświadczeniami i poglądami, oraz pomóc wyznaczać kierunki rozwoju dla tej technologii. W trakcie wydarzenia odbędą się warsztaty poświęcone szeroko rozumianym usługom dronowym w przestrzeni miejskiej. W tym samym czasie na lotnisku Katowice-Muchowiec będzie trwać Droniada, czyli konkurs technologiczny z wykorzystaniem BSP. W ramach WUF podczas konkursu odbędzie się event plenerowy 29 czerwca.   Na uczestników Forum czekają także interesujące debaty.

Rejestracja do 22 czerwca

Światowe Forum Miejskie to wydarzenie, które nie mogłoby się odbyć bez najważniejszych uczestników, czyli samych mieszkańców. Dlatego każdy może stać się częścią WUF11. Jak podkreślają organizatorzy, rejestracja jest bezpłatna, a przeżycia i wyniesiona wiedza – bezcenne. Zapisy trwają do 22 czerwca na stronie: https://www.unevents.org/Home/Register

Prof. Petr Sedlacek z University of Oxford, dr Paula Dobriansky z Harvard University oraz Peter Robinson ze Stanford University – przedstawiciele czołowych uczelni na świecie poprowadzą w czerwcu wykłady online na Akademii WSB. Udział w nich jest bezpłatny i dostępny dla wszystkich, którzy się zarejestrują! Wykłady zostały dofinansowane z Metropolitalnego Funduszu Wspierania Nauki.

Metropolia zaprasza na solidną dawkę wiedzy od przedstawicieli najlepszych uniwersytetów na świecie. Już w czerwcu odbędą się kolejne wykłady online z zaproszonymi naukowcami.

• 8 czerwca, godz. 9:00 – prof. Petr Sedlacek z University of Oxford wygłosi wykład pt. „Startups and the Macroeconomy during the COVID-19 pandemic”.

Petr Sedlacek jest makroekonomistą, który szczególnie interesuje się ogromną heterogenicznością wśród pracowników i firm. Jest zafascynowany pytaniem, w jaki sposób heterogeniczność pracowników i firm oddziałuje na siebie oraz jak kształtuje i jest kształtowana przez zagregowaną gospodarkę.

Link do rejestracji: https://bit.ly/3aCVoxS 

• 9 czerwca, godz. 15:00 – Peter Robinson ze Stanford University wygłosi swój trzeci wykład pt. „President Reagan, Prime Minister Thatcher, and Pope John Paul II”.

Peter M. Robinson spędził sześć lat w Białym Domu, pełniąc w latach 1982-1983 funkcję głównego speechwritera wiceprezydenta George’a Busha, a w latach 1983-1988 specjalnego asystenta i speechwritera prezydenta Ronalda Reagana. Napisał historyczne przemówienie, podczas którego Ronald Reagan nawoływał Michaiła Gorbaczowa do zburzenia muru, czyli żelaznej kurtyny, oddzielającej kraje kapitalistyczne od komunistycznych.

Link do rejestracji: https://bit.ly/398CY7A  

• 15 czerwca, godz. 15:00 – dr Ambasador Paula Dobriansky z Harvard University wygłosi wykład pt. „Navigating the Growing Russia-China Strategic Alignment: The Implications for the U.S. and Europe”.

Paula Dobriansky jest amerykańską dyplomatką, urzędnikiem publicznym i ekspertem ds. polityki zagranicznej, która pełniła funkcję podsekretarza stanu ds. globalnych (2001-2009) oraz wysłannika prezydenta do Irlandii Północnej (2007-2009). Specjalista do spraw Europy Środkowo-Wschodniej i byłego Związku Radzieckiego , stosunków transatlantyckich i spraw polityczno-wojskowych, Dobriansky zajmował kluczowe stanowiska kierownicze w administracji pięciu prezydentów USA.

Link do rejestracji: https://bit.ly/3m5g1VQ

Powyższe wykłady zostały dofinansowane z Metropolitalnego Funduszu Wspierania Nauki, którego celem jest podnoszenie atrakcyjności oferty naukowej uczelni na obszarze Metropolii GZM. Uczelnie publiczne i niepubliczne, działające na terenie GZM, mogą otrzymać nawet 99 proc. dofinansowania na zaproszenie światowej klasy naukowców, reprezentujących czołowe uczelnie na świecie. Budżet programu wynosi 8 mln zł.

Szósta edycja Śląskiego Festiwalu Nauki KATOWICE odbędzie się w dniach 3 – 5 grudnia 2022 r. Festiwal po krótkiej przerwie wraca do unikalnych przestrzeni Międzynarodowego Centrum Kongresowego.

Choć piąta, plenerowa edycja naszego festiwalu była pod wieloma względami wyjątkowa i spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem zarówno wśród gości, jak i uczestników, przyszedł czas na powrót do naszego festiwalowego domu – zapowiadają organizatorzy ŚFN i dodają, że „outdoorowa” wersja tego wydarzenia była okazją do zdobycia cennego doświadczenia, które ma być spożytkowane już w niedalekiej przyszłości – szczegóły wkrótce.

Dla spragnionych wiedzy i rozrywki

Szósta edycja ŚFN tradycyjnie będzie opiewać w setki wydarzeń popularyzujących naukę i sztukę. Można się zatem spodziewać licznych wykładów, warsztatów, wystaw, stanowisk pokazowych, spotkań z ogromną liczbą gości specjalnych z Polski i z zagranicy oraz wielu innych atrakcji. W czasie festiwalu po raz kolejny pojawią się wybitne, zakręcone i wybitnie zakręcone osoby, czyli wynalazcy  amatorzy (w Plebiscycie Garażowych Wynalazków OFF Science) oraz popularyzatorzy nauki (w konkursie POP Science). Tradycyjnie, niektóre z zaproponowanych aktywności będą wymagały wcześniejszej rejestracji, która powinna ruszyć jesienią. Obecnie trwają prace nad harmonogramem wydarzenia.

Węgiel – nasz bohater, nasze wyzwanie

Wszystkie atrakcje festiwalowe będą odbywać się w kilkunastu strefach tematycznych poświęconych poszczególnym dziedzinom wiedzy: naukom humanistyczno-społecznym, naukom ścisłym, technice, przyrodzie, medycynie i zdrowiu oraz sztuce. Przewidziano również strefę specjalną, której głównym „bohaterem” będzie węgiel – surowiec, na którym w przeszłości zbudowana została potęga Górnego Śląska i którego umiejscowienie w naszej przyszłości dziś stanowi dla nas ogromne wyzwanie.

– Świadomi złożoności tego zagadnienia, chcemy zaprezentować je w wielu różnych kontekstach, na przykład patrząc przez pryzmat niezwykłej kultury, która powstała wokół samego procesu wydobycia. Postaramy się także przyjrzeć najnowocześniejszym zastosowaniom węgla proponowanym przez naukę. Nie ma właściwszego ku temu miejsca, niż Górny Śląsk, i lepszej okazji niż przypadająca 4 grudnia Barbórka – zapowiadają organizatorzy.

Sceny pełne nauki

Trudno wyobrazić sobie jakikolwiek festiwal bez scen – to absolutny fundament tego typu wydarzeń. W przypadku ŚFN Katowice stanowią one kluczową rolę w prezentacji  bogatego programu. Podczas 6. ŚFN pojawi się kilkanaście takich miejsc, w tym absolutnie wyjątkową Scenę Kopernika. Zgodnie ze swoją nazwą, zabierze nas ona w gwiazdy, a nawet dalej. Wykłady o tematyce kosmicznej i astronomicznej będą dobrym przygotowaniem do roku 2023, na który przypada 550. rocznica urodzin wielkiego astronoma

ŚFN – co nowego?

Wśród nowości znajdą się m.in. dwie wyjątkowe sceny: Scena „Nauka. To lubię” pod przewodnictwem dr. Tomasza Rożka – znanego i lubianego popularyzatora nauki, dziennikarza naukowego i ambasadora ŚFN oraz Scena przynależności, czyli miejsce dyskusji nad tematami trudnymi, z którymi coraz częściej musimy jako ludzie mierzyć się we współczesnym świecie: wojny, kryzysy uchodźcze, traumy, próba odnalezienia się w nowym miejscu, tolerancja, akceptacja i tożsamość.

Nawiązująca do Miasta Nauki aranżacja przestrzeni festiwalowej będzie przedsmakiem tego, jak ma się zmieniać przestrzeń miejska Katowic w 2024 r., kiedy to będą one cieszyć się tytułem Europejskiego Miasta Nauki.

Absolutną nowością będzie Strefa Expo Festiwali. Organizatorzy zaproszą do niej popularyzatorów nauki z polskich i zagranicznych festiwali nauki i poproszą ich o przygotowanie jak najatrakcyjniejszych stanowisk pokazowych oraz najefektowniejszych eksperymentów. Najciekawsze będą nagrodzone!

Mózgo-teka, czyli ŚFN przez cały rok

Idea festiwalu jest taka, aby trwał on cały rok, a nie tylko przez tych kilka grudniowych dni. Dlatego na stronie internetowej ŚFN w zakładce „Mózgo-teka” będzie można znaleźć wykłady zarejestrowane podczas piątej edycji festiwalu. Baza zawiera już kilkadziesiąt pozycji i będzie systematycznie uzupełniana o kolejne materiały.

Śląski Festiwal Nauki KATOWICE 2022 organizują: Uniwersytet Śląski w Katowicach (lider i pomysłodawca przedsięwzięcia), Miasto Katowice (miasto gospodarz wydarzenia), Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia i Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego (współgospodarze), a także Politechnika Śląska, Śląski Uniwersytet Medyczny, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie, Politechnika Częstochowska, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach, Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej oraz Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach.

• The idea of 15-minute cities, where we can meet our basic needs in our immediate vicinity – is becoming increasingly popular around the world.
• … but won’t it lead to us closing ourselves off in small communities? Is this possible in metropolitan areas that are much larger?
• We ask Gil Penalosa, a world-class expert on designing people-friendly cities.

Is the idea of the 15-minute city a return to the past?

Instead of talking about a „15-minute city”, I prefer to rather talk about a „15-minute community”. It is impossible to have a city in such a small range. The city, and its offerings, are much broader. A city is universities, museums, large parks, cultural centres, etc. It is not possible to have this in every 15-minute area, which, after all, is rather small. Instead, within this distance, one can have access to all basic services, such as grocery stores, public transportation, schools. In this sense – the concept of a „15-minute community”, is a step into the future, a step towards a more sustainable development. It is not a return to the past. Most of the cities we’ve created in the last 80 years are simply bad and unsustainable – both environmentally and financially. We need to create radically different cities.

But is the goal to make our community self-sustaining?

It is not possible, because it will never be so. We can see this in the example of access to food, among others – but it also applies to other types of needs that the city provides us with. In this context, we not only have access to it in other parts of the city, but also, more broadly, through international cooperation with other countries. The concept of the 15-minute community assumes that we can walk to every service that is basic and necessary for us. However, other of our needs – but equally important to us – will be more distant from our homes, such as our place of work or cultural and entertainment centres, where we spend our free time.

But doesn’t such an approach isolate us in some sense? Since I will now be able to keep my slippers on while doing the groceries and child’s school run.

Therefore, we must be very careful when implementing this concept. So that we don’t end up with 15-minute enclaves in our cities, which will divide people into, for example, those living in more affluent neighbourhoods and those living in poorer ones. The city is supposed to connect in every way – socially, financially, etc. That’s why we need „15-minute communities” within the „one–hour city.”

Well, exactly. How can we relate this idea to metropolitan areas? They are, by definition, big cities, where a trip may take us more than a quarter of an hour, but we have access to much more beyond the 15-minute range.

That’s why I’m advocating for a 15-minute community in a 60-minute city. Within a 15-minute walk, we should have access to a school, a store, a neighbourhood park. But within a 60-minute commute, we should have access to more interesting jobs, the opportunity to go to the opera, to spend time in a big park, to teach at a great university. In other words: in a 60-minute city, taking public transit for an hour should give us access to all these amenities that are not available in a 15-minute community.

So how will this affect our mobility?

It is best for the sustainability of our city to maintain the ability to meet basic needs – on foot. This does not preclude further travel, that is. But what is important in this is that within that short walking distance we have access to public transportation to get to more distant places.

So the question arises: should the idea of the city, the 15-minute community, be treated as a lifestyle or something more?

It is more than a lifestyle. It is a way of planning space in our cities. This is how we lived until the advent of cars. But today, these 15-minute communities within the city must be connected and intertwined. This will increase the comfort of life and prevent the divisions in our society from deepening, as we mentioned earlier.

Are such 15-minute communities a happier city, in your opinion?

Yes. People can be happier if they waste less time commuting to work, for example, and can spend more time with family and friends and pursuing their interests.

The diagnosis carried out so far for our development strategy shows that these distances in our region, in the GZM Metropolis, are much greater. This is partly due to the specificity of our post-industrial cities. Is it possible to develop the idea of – as you emphasize: the 15-minute community – in places that have so far functioned according to other assumptions? What should we pay attention to?

Here it is extremely important that the development of this concept takes place within the existing space. The point is that on the one hand – of course in accordance with the law – the outward growth of new buildings should be stopped. But on the other hand – densified. But not necessarily with 40-storey buildings, but with lower ones – maybe 4 or 8 storeys. This will create a „critical mass” – our 15-minute community. The truth is that the vast majority of things we need: grocery stores, schools, art classes, small parks, churches, access to public transportation – should be within our immediate reach. It also relates to my idea of „8 80 Cities”: if everything we do and build in our cities – pedestrian crossings, sidewalks, parks, libraries, stores, restaurants, etc. – are designed so that eight– and eighty–year–olds can use them, it will be good for everyone – from babies to centenarians. This is not about creating great cities for healthy and wealthy 20- to 50-year-olds, but about creating healthier, more equitable and sustainable communities for everyone.

Interviewee: Kamila Rożnowska

Collaboration: Krystian Gryglaszewski

Gil Penalosa is passionate about cities for all people. He advises decision makers and communities worldwide on how to create vibrant cities and healthy communities for all, regardless of age, gender, ability and social, economic, or ethnic background. His focus is on the design and use of parks and streets as great public places, as well as the promotion of sustainable mobility: walking, riding bicycles, using public transit, and new use of cars.

Gil is the Founder and Chair of the successful Canadian non-profit organization 8 80 Cities, as well as first Ambassador of World Urban Parks, the international representative body for the city parks, open space and recreation sector. In addition, Gil leads a private international consulting firm – Gil Penalosa & Associates, providing services as an inspirational keynote speaker, instructor of Master Classes and advisor to decision makers. Recently he created Our Third Act, an advocacy group focused on helping older adults live healthier and happier.

Throughout his career, Gil has been a strong advocate for improving city parks, making his first mark in Bogotá, Colombia, where he led the design and construction of over 200 parks – including Simon Bolivar, a 113-hectare park in the heart of the city. His team also initiated the ‘new Ciclovía’ / Open Streets – a program that sees over a million people walk, run, skate and bike along 121 kilometers of Bogotá’s city roads every Sunday of the year, and today is internationally recognized and emulated.

Because of Gil’s unique blend of experience, pragmatism and passion, many cities and organizations worldwide seek his leadership and valuable advice. He has worked in over 350 different cities in all continents.

Gil holds an MBA from UCLA’s Anderson School of Management, where he was selected as one of the “100 Most Inspirational Alumni” in the school’s history. Gil received a Doctorate Honoris Causa from the Faculty of Urban Planning at the prominent Swedish university, SLU. He is a Certified Professional Speaker by the US-NSA. Two years ago, he was in Planetizen’s Top 50 Most Influential Urbanists, and last year received in Australia the World Urban Parks Annual Distinguished Individual Award.

A 15-minute city in GZM. You can check it on the interactive InfoGZM map

The Metropolis has launched an interactive map where everyone can check what they can do within a short walk from their home – how many schools, stores, pharmacies, clinics, bus or tram stops there are. The map is available on the Info GZM portal.

The concept of the 15-minute city is one of the assumptions analysed by the Metropolis in the development strategy being prepared. – The interactive map, which we have launched, allows us to understand and illustrate this trend even better – says Andrzej Kolat, director of the Department of Strategy and Spatial Planning.

The idea of the 15-minute city stands in opposition to the solutions used in the last century, when the so-called zoning was applied, i.e. a separate residential zone, industry and green areas. It is also a kind of return to the idea of a city „on a human scale”, where a large part of transport was carried out primarily on foot or by bicycle, and not, as today, by car.

The idea of the 15-minute city is gaining popularity globally. Its principles are already being employed by such large urban centres as Paris, Barcelona, Melbourne, Ottawa, New York or Copenhagen.

(MN)