Pilotaż planowany w Sosnowcu to tylko jeden, niewielki wycinek zadań, którymi GZM zajmuje się w ramach rozwoju dronów. Od 2018 roku współpracuje z najważniejszymi instytucjami lotniczymi w Polsce – Urzędem Lotnictwa Cywilnego i Polską Agencją Żeglugi Powietrznej w ramach Centralnoeuropejskiego Demonstratora Dronów. Celem tej współpracy jest stworzenie warunków dla rozwoju dronów w Polsce, by mogły świadczyć różnego rodzaju usługi w przestrzeni powietrznej nad miastami.

• Planowany na wiosnę przelot drona, który przetransportowałby defibrylator, nie odbył się z przyczyn niezależnych ani od Metropolii, ani od miasta Sosnowiec. Powodem była przedłużająca się awaria hangaru, gdzie dron miał startować i lądować.
• Pilotażowy przelot będzie realizowany w nowej formule. W tym celu Metropolia i Sosnowiec nawiązały współpracę z Instytutem Lotnictwa Sieci Łukasiewicz. Przygotowywany jest nowy scenariusz pilotażu, który pozwoli sprawdzić zastosowanie dronów w teledetekcji, czyli rozpoznawaniu obiektów i raportowaniu zaobserwowanych zmian.
• Planowany transport kilkukilogramowego ładunku odbędzie się w niedalekiej przyszłości, ponieważ transport przesyłek za pomocą dronów to jedno z podstawowych zastosowań, do którego będę wykorzystywane.
• Pilotażowy przelot w Sosnowcu to tylko jeden, niewielki wycinek zadań, którymi zajmuje się w GZM, aby w przyszłości drony mogły świadczyć wiele, różnego rodzaju usług w przestrzeni powietrznej nad miastami.

Automatyczny przelot drona, który przetransportowałby ładunek medyczny (np. defibrylator), a którego przelot był planowany początkowo na jesień 2021 roku, potem przełożony został na wiosnę tego roku – ostatecznie się nie odbył z przyczyn niezależnych od Metropolii, ani od miasta Sosnowiec. Powodem była awaria jednego z elementów systemu, czyli hangaru, gdzie dron miał zaczynać i kończyć przelot. Naprawa hangaru, z powodu braku odpowiednich części, przedłużała się.

Aby przelot pilotażowy mógł zostać zrealizowany, w międzyczasie GZM i miasto Sosnowiec podjęły szerszy zakres współpracy z Instytutem Lotnictwa Sieci Łukasiewicz, który uczestniczy również w innych projektach dronowych, realizowanych przez Metropolię. Współpraca ma zaowocować pilotażem innego zastosowania, ale również w stolicy Zagłębia.

Obecnie trwają prace nad przygotowaniem dokumentacji dla planowanych lotów, prowadzące do uzyskania odpowiednich zgód. Pilotaż będzie miał na celu sprawdzenie w praktyce nowych algorytmów teledetekcji dla wyszukiwania i rozpoznawania obiektów na lądzie wraz z diagnozą zmian, a jednocześnie wykonywany będzie mini transport przedmiotów.

Do czego mogą służyć drony

O tym, jak szerokie zastosowanie dronów może być wykorzystywane w naszym codziennym życiu, pokazują również konkurencje, w których biorą udział uczestnicy Droniady – konkursu technologicznego, który od kilku lat odbywa się na katowickim Muchowcu.

Teledetekcja była elementem tegorocznych zmagań w konkurencji pod nazwą „Drzewo Życia” – zadaniem startujących zespołów było znalezienie za pomocą dronów chorych drzew w sadzie oraz zaaplikowanie im lekarstwa, by choroba nie roznosiła się na inne drzewa. Podczas konkurencji „Budowa” – zadaniem dronów, które wykorzystywały właśnie system teledetekcji, było sprawdzenie czy budowa hali magazynowej przebiega zgodnie z planem oraz czy przestrzegane są wszystkie przepisy BHP. Teledetekcja wykorzystywana też była w poprzednich latach, gdzie zadaniem uczestników było m.in. znalezienie skradzionych samochodów.

Technologia dla miast przyszłości

Na całym świecie trwają przygotowania do budowy „trzeciego wymiaru miasta”, czyli zagospodarowania przestrzeni do wysokości 120 metrów nad ziemią, właśnie przy użyciu dronów. Działania w tym zakresie prowadzą takie metropolie, jak Londyn, Genewa czy Dubaj. Również GZM zadbała o rozwój współpracy międzynarodowej w obszarze technologii bezzałogowych, nawiązując kontakt z ponad 50 partnerami europejskimi i realizując kluczowe dla miejskiej mobilności powietrznej projekty międzynarodowe.

Jednym z przykładów jest projekt HARMONY, w którym GZM pracuje z 20 partnerami z 8 krajów europejskich. Obok ekspertów technologicznych reprezentowane są również miasta: Ateny, Trikala, Rotterdam, Turyn, a także hrabstwo Oxfordshire. Celem programu jest umożliwienie władzom obszarów metropolitalnych zrównoważonego przejścia do nowej ery mobilności.

Innym ważnym projektem jest ASSURED-UAM, realizowany w ramach HORYZNTU 2020. W projekcie tym GZM pełni rolę lidera jednego z działań, koordynując prace własne oraz partnerów obszarów metropolitalnych – Bari i Porto. Celem jest zdefiniowanie rekomendacji dla mobilności miejskiej przy użyciu dronów.

Dzięki tak szerokiej współpracy w kraju i za granicą, Metropolia już teraz uchodzi za jednego z europejskich liderów w obszarze wykorzystania dronów w miastach. Dzieląc się swoimi doświadczeniami, GZM rozmawia z innymi światowymi metropoliami jak równy z równym, a często służy nawet jako przykład.

Polski Instytut Ekonomiczny podaje, że wartość rynku dronów do 2026 r. wyniesie 3,26 mld zł. Korzyści pośrednie, jakie przyniesie integracja dronów i gospodarki, mogą wynieść nawet 576 mld zł. To pokazuje, że technologie bezzałogowe stają się coraz bardziej znaczącą gałęzią światowej gospodarki. To ogromna szansa rozwojowa, której nie można zignorować.

Projekty realizowane przez GZM

W ramach programu „Drony nad Metropolią” do teraz zrealizowane zostały (między innymi) poniższe projekty:

– zorganizowano szereg wydarzeń propagujących informacje o korzyściach zastosowań BSP (m.in. konferencja międzynarodowa JARUS 2019, Droniada GZM 2019,2020,2022, konferencje CEDD i inne);

– poprzez działania partycypacyjne łączące obszary nauki, biznesu i samorządu opracowano dokumenty ułatwiające wykorzystanie nowych usług w miastach, m.in. SIWZ dla pomiaru niskiej emisji czy podręcznik dla JST „Jak realizować zadania w ochronie środowiska z wykorzystaniem BSP”;

– zorganizowano przestrzeń testową wraz z infrastrukturą ADS-B, co posłużyło do realizacji pierwszych testów lotów długodystansowych;

– współuczestniczono w wielu projektach międzynarodowych, m.in. ASSURED UAM i HARMONY z funduszy HORYZONT2020;

– zrealizowano szereg pilotaży i demonstracji usług o potencjale wdrożeniowym, m.in. oprysk dezynfekujący infrastrukturę miejską czy pozyskiwanie danych geodezyjnych dla modeli terenu (projekt BFPaaS);

– opracowano dokumentację służącą jako wkład merytoryczny do wielu podejmowanych działań, m.in. analiza prawnych podstaw rozwoju BSP ze szczególnym uwzględnieniem GZM;

– uczestniczono w konkursie „3obszary” organizowanym przez PAŻP i osiągnięto najwyższy wynik, w rezultacie czego GZM wraz z miastem Gliwice i gminami Rudziniec i Sośnicowice bierze udział w projekcie „Loty BSP na szeroką skalę”, gdzie obszar testowy zostanie uzbrojony w infrastrukturę trackingową i system DTM dla organizacji i zarządzania lotami automatycznymi, co pozwoli na realizację w tym obszarze pierwszych nowoczesnych i samodzielnych usług z wykorzystaniem BSP

– i wiele innych działań wspierających współpracę z ośrodkami naukowo-badawczymi, biznesem i branżą rynku BSP, instytucjami państwowymi i partnerami międzynarodowymi.

Łączna kwota, którą GZM przeznacza na cały program „Drony nad Metropolią” i zaangażowanie w ramach CEDD od 2018 do końca 2024 roku to 3,5 mln zł. Do tej pory na działania realizowane w tym obszarze wydatkowano ok. 1,5 mln zł.

Jak usprawnić działania samorządów w zakresie ochrony środowiska? Najlepiej dostarczając cyklicznie aktualne informacje, które można efektywnie pozyskiwać za pomocą bezzałogowych statków powietrznych (BSP). Taka jest myśl przewodnia poradnika, który powstał na zlecenie Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Poradnik przygotowano w oparciu o wywiady pogłębione z przedstawicielami miast i gmin GZM. Uwzględnia on faktyczne problemy, z jakimi spotykają się samorządy w zakresie ochrony środowiska oraz tłumaczy, jak wykorzystać w tym kontekście drony. To pierwsza tak kompleksowa publikacja w tym zakresie.

Pogłębiona analiza

Na potrzeby poradnika przeprowadzono analizę zadań wydziałów i referatów ochrony środowiska, przyrody i gospodarki komunalnej wszystkich gmin należących do GZM. Zapoznano się z lokalnymi programami ochrony środowiska i przeanalizowano zakres udostępnianych informacji w samorządowych geoportalach. Wreszcie przeprowadzono wywiady pogłębione z przedstawicielami reprezentatywnej grupy 26 gmin z terenu GZM. Dzięki temu zdefiniowano 24 potrzeby informacyjne wynikające z zadań JST, które mogą już dzisiaj być realizowane przez drony. Wśród nich dominują grupy zadań z zakresu kontroli nieruchomości, odpadów i wyrobisk oraz stosunków wodnych na terenie gminy.

Demonstracje w terenie 

Na potrzeby poradnika przeprowadzono także działania w terenie. Wykonano w sumie pięć demonstracji usług dronowych. W Radzionkowie szukano sposobu na monitorowanie nieużytków poprzemysłowych, w tym płonącej hałdy. W Mysłowicach sprawdzano, co zaburzyło tamtejszą gospodarkę wodną. Demonstracje na terenie gminy Rudziniec miały ustalić, kto zanieczyszcza ściekami jezioro. W Łaziskach Górnych dokonywano inwentaryzacji terenów zielonych, a w Sławkowie sprawdzano stan roślinności i ścieżek spacerowych na terenie Parku Doliny Białej Przemszy.

Praktyczne wskazówki 

W poradniku wyszczególniono przepisy, które pozwalają samorządom szeroko wykorzystywać drony. W dalszej części przedstawiono usługi geoinformacyjne i technologie przemysłu 4.0, które pomagają zdobywać potrzebne informacje w zakresie ochrony środowiska. Na końcu zaś oddano głos samorządowcom z gmin, w których przeprowadzono pokazowe usługi, by to oni przedstawili swoje diagnozy potrzeb informacyjnych.

Zaproszenie do dyskusji

Poradnik stanowi pierwszy etap procesu podnoszenia kompetencji samorządów, w szczególności urzędników, w zakresie wykorzystania najnowszych technologii bezzałogowych do zadań administracji publicznej. Stanowi także bazę do dyskusji, dlatego zapraszamy do wymiany zdań i doświadczeń, również dotyczących innych obszarów zastosowań BSP. Zebrana w ten sposób wiedza będzie przydatna podczas planowanych spotkań z miastami. Zapraszamy do kontaktu na skrzynkę Centralnoeuropejskiego Demonstratora Dronów: kontakt@cedd.pl.

Szczegóły: https://cedd.pl/drony-dla-srodowiska/

Pobierz poradnik: Potrzeby informacyjne w ochronie środowiska. Jak realizować zadania samorządowe w zakresie ochrony środowiska z wykorzystaniem dronów

Rozwijający się rynek bezzałogowych statków powietrznych to ogromny potencjał dla rozwoju miast. Daje szansę na utworzenie wiodącej specjalizacji gospodarczej i perspektywy nowych miejsc pracy. Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia (GZM) dostrzega potencjał branży dronowej i stale angażuje się w jej rozwój. Efektem tych starań jest podpisanie listu intencyjnego z gliwicką spółką Flytronic S.A. Polskie przedsiębiorstwo wchodzące w skład GRUPY WB jest wiodącym krajowym ośrodkiem projektującym i produkującym specjalistyczne bezzałogowe systemy powietrzne.

Polski Instytut Ekonomiczny szacuje, że wartość rynku bezzałogowców wyniesie 3,26 mld zł do roku 2026. Korzyści pośrednie, wynikające z integracji dronów i gospodarki, mogą wynieść nawet 576 mld zł. Bezzałogowe statki powietrzne staną się ważnym narzędziem w rękach samorządów, przedsiębiorców, służb i wojska.

Aby wykorzystać szanse, jakie daje rozwijający się rynek dronów, potrzebna jest współpraca administracji publicznej z dostawcami usług i produktów. Jedną z jej form jest kooperacja ze spółką Flytronic, która od 13 lat prowadzi działalność na terenie Metropolii.

Sygnatariusze listu wyrażają gotowość do współpracy w obszarze lotnictwa bezzałogowego. Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia prowadzi działania na rzecz bezpiecznego udostępniania przestrzeni powietrznej dla ruchu dronów, a Flytronic łączy specjalizację badawczą i produkcyjno-usługową w obszarze lotnictwa bezzałogowego.

Celem kooperacji jest wspólne poszukiwanie kompleksowych rozwiązań technologiczno-regulacyjnych dla rozwoju mobilności bezzałogowej w Metropolii. Współpraca odbywa się w ramach Centralnoeuropejskiego Demonstratora Dronów (CEDD), działającego w ramach rządowego Programu Żwirko i Wigura.

Podpisany list intencyjny to kolejna forma współpracy Metropolii z dostawcami usług dronowych na rzecz realizacji zadań własnych GZM i CEDD. Od września 2018 roku, czyli momentu utworzenia inicjatywy w ramach Programu Żwirko i Wigura, na obszarze Śląska i Zagłębia odbywały się zróżnicowane testy z użyciem bezzałogowców. Dotyczyły m.in. pomiarów niskiej emisji, monitorowania składowisk odpadów czy dezynfekcji miejskiej infrastruktury.

Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, poprzez zaangażowanie w inicjatywę CEDD, każdorazowo współpracowała z przedsiębiorcami działającymi na jej terenie i poza jego granicami. Idea Demonstratora zakłada bowiem dostępność i otwartość dla wszystkich użytkowników, którzy chcą brać w nim udział i dzielić się swoją wiedzą i doświadczeniem.

W maju 2020 roku Metropolia wspólnie z jedenastoma firmami z branży dronowej podpisała list skierowany do Prezesa Rady Ministrów. Zachęcała w nim do wspierania rynku bezzałogowców, co miało szczególne znaczenie w dobie kryzysu spowodowanego pandemią. W takich sytuacjach nowe rozwiązania  mogą być realnym wsparciem dla zapewnienia bezpieczeństwa publicznego.

Metropolia jest członkiem CEDD wspólnie z Polską Agencją Żeglugi Powietrznej, Urzędem Lotnictwa Cywilnego, Zarządem Morskiego Portu Gdynia, a od zeszłego roku również z Siecią Badawczą Łukasiewicz. Program koordynuje Ministerstwo Infrastruktury.

Spółka akcyjna Flytronic jest wiodącym polskim ośrodkiem projektującym i produkującym specjalistyczne bezzałogowe systemy powietrzne. Prowadzone przez przedsiębiorstwo badania przemysłowe i prace rozwojowe skupiają się na elektronice, informatyce i mechanice lotniczej.

W jaki sposób samorządy wykorzystają bezzałogowe statki powietrzne? Jaka usługa z wykorzystaniem dronów najlepiej zaspokoi ich potrzeby?  Nad tym zastanawiali się przedstawiciele miast i gmin tworzących Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię podczas warsztatów online, organizowanych wspólnie z GovTech Polska (międzyresortowy zespół działający przy Kancelarii Prezesa Rady Ministrów). Spotkanie odbyło się we wtorek (2 lutego) i było pierwszym z pięciu zaplanowanych.

Przedstawiciele miast i gmin Metropolii rozpoczęli warsztaty, podczas których zidentyfikują potrzeby samorządów, określą szanse i zagrożenia towarzyszące wykorzystaniu bezzałogowych statków powietrznych (BSP) oraz wskażą techniczne, organizacyjne i prawne możliwości świadczenia konkretnych usług publicznych z wykorzystaniem dronów.

Docelowo uczestnicy warsztatów stworzą koncepcję usługi publicznej z wykorzystaniem BSP, która w innowacyjny sposób będzie mogła spełniać potrzeby samorządu. W tym celu wykorzystają wiedzę na temat przepisów prawa, z uwzględnieniem istotnych aspektów technicznych, jak np. ładowność dronów, ograniczony czas pracy baterii, konsekwencje pracy w zmiennych warunkach atmosferycznych czy zapewnienie najwyższego poziomu bezpieczeństwa.

Współorganizatorem warsztatów jest GovTech Polska, międzyresortowy zespół działający przy Premierze RP, którego rolą jest pilotowanie innowacyjnych projektów w sektorze publicznym oraz wdrażanie ich na szerszą skalę w służbie obywatelom. Bezpośrednim odbiorcą usług sektora GovTech (od angielskiego Government Technology) jest szeroko pojęta administracja szczebla lokalnego i centralnego, a także inne podmioty wykonujące zadania publiczne, takie jak szpitale, szkoły czy spółki transportowe.

Branża BSP wg ekspertów jest zaliczana do jednej z najbardziej przyszłościowych gałęzi rynku nowoczesnych rozwiązań technologicznych. Już dzisiaj drony doskonale sprawdzają się w monitoringu środowiska, nadzorze technicznym, fotografii geodezyjnej, archeologii, rolnictwie, leśnictwie czy meteorologii. Są także wykorzystywane jako pomoc dla służb ratunkowych, policji, straży granicznej i pożarnej.

Polska jest w światowej czołówce krajów, tworzących przyjazne środowisko dla zastosowań dronów i rozwoju mobilności bezzałogowej. Ministerstwo Infrastruktury i Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia już od ponad trzech lat współpracują w ramach inicjatywy CEDD – Centralnoeuropejskiego Demonstratora Dronów.  Ponadto GZM jest zaangażowana m.in. w międzynarodowe projekty badawcze programu Horyzont 2020: konsorcjów HARMONY (pracując nad zestawem zharmonizowanych narzędzi planowania transportu przestrzennego i multimodalnego) oraz ASSURED-UAM (definiując pakiet rekomendacji, gwarantujących powszechną akceptację i bezpieczeństwo użytkowania dronów w transporcie).

Działania podejmowane przez ministerstwa, agencje rządowe, instytucje lotnicze oraz GZM przynoszą rezultaty. Wg raportu Droneii: Drone Regulations Report 2020, Polska zajmuje drugie miejsce na świecie pod względem gotowości do wdrażania usług dronowych.

Warsztaty organizowane wspólnie z GovTech Polska to kolejny krok na drodze rozwoju rynku i wykorzystania nowoczesnych technologii w jednostkach samorządu terytorialnego.