Na początku przyszłego roku Metropolia przedstawi podsumowanie dotychczasowych prac nad „Planem zrównoważonej mobilności miejskiej”. Dokument ten powstaje przy wsparciu Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej oraz zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej. Będzie receptą na to, co zrobić, aby mieszkańcy mogli szybko, wygodnie i bezpiecznie podróżować po Metropolii. Jednym z elementów zbliżających do jego wypracowania jest „Plan Transportowy”. Dokument właśnie został opublikowany i oddany pod konsultacje społeczne, które potrwają do 11 grudnia. – Plan transportowy jest dla nas bazą i punktem wyjścia do rozmowy z mieszkańcami. Chcemy poszczególne zagadnienia rozwinąć razem z pasażerami – zapowiada Kazimierz Karolczak, przewodniczący zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.

Średnio co trzeci zatrudniony mieszkaniec Metropolii każdego dnia wyjeżdża do pracy poza teren swojego miasta i gminy. W ciągu roku pasażerowie Zarządu Transportu Metropolitalnego dokonują ponad 250 mln przejazdów, pokonując autobusami, tramwajami i trolejbusami ponad 100 mln kilometrów.

–  To pokazuje skalę i liczbę codziennych podróży, które każdego dnia odbywają się na drogach GZM. Ale wiemy też, że wystarczy też jedna, czasem nawet drobna, kolizja w centrum konurbacji, żeby Metropolia stanęła w gigantycznym korku. W centrach miast też nie sposób pomieścić już wszystkich samochodów – zauważa Kazimierz Karolczak, przewodniczący zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.

– Żeby temu przeciwdziałać, musimy mieć szeroki plan na rozwój mobilności i nie możemy oceniać jej tylko przez pryzmat komunikacji autobusowej. To tylko jeden z elementów całej układanki, w której największą wagę ma dla nas rozwój Kolei Metropolitalnej jako najszybszego i najbardziej ekologicznego środka transportu. Metropolia powstała po to, aby wprowadzić nową jakość, koordynować współpracę, żeby przestrzeń w naszych miastach i gminach była coraz bardziej przyjazna mieszkańcom. Dlatego właśnie rozwój transportu jest tak ważnym aspektem naszej działalności. Dostępność, wygoda i szybkość przemieszczania się są jednymi z kluczowych elementów, przesądzającymi o tym, czy w naszej ocenie w danym mieście również dobrze się żyje, pracuje, uczy i spędza wolny czas – zaznacza.

W stronę przyjaznych i dostępnych przestrzeni w miastach i gminach

Metropolia już teraz podejmuje szereg działań, które mają sprawić, że nowopowstające inwestycje będą spełniać najwyższe standardy dostępności dla mieszkańców, wpisując się tym samym w ideę zrównoważonej mobilności miejskiej.

Dlatego też podczas ostatniego posiedzenia Zarządu GZM zmieniony został regulamin „Programu na rzecz ograniczania niskiej emisji”, w którym podkreślono konieczność, by realizowane inwestycje w ramach tych dotacji, a które związane są m.in. z modernizacją chodników, spełniały metropolitalne standardy ruchu pieszych. Oznacza to, że powstające chodniki muszą być np. odpowiedniej szerokości, aby rzeczywiście podnosić komfort korzystania z nich.

Podobne zapisy już funkcjonują w odniesieniu do powstających dróg rowerowych, które współfinansowane są z dotacji GZM.

Metropolia chce wspierać gminy na każdym etapie realizacji tego typu projektów. Już działa „pogotowie eksperckie” ds. dróg rowerowych. Na każdym etapie realizowania tego typu inwestycji, bez względu na to, czy posiadają metropolitalną dotację czy powstają z budżetów miejskich, samorządowcy mogą zwrócić się z prośbą o konsultacje czy wszystkie zastosowane przez wykonawców elementy wpisują się w metropolitalne zalecenia. Podobnie będzie w przypadku standardów ruchu pieszych.

Zrównoważona mobilność, czyli jak tracić mniej czasu na dojazdy

Aby na zagadnienia transportowe spojrzeć całościowo, Metropolia pracuje nad „Planem zrównoważonej mobilności miejskiej”. To dokument, którego celem jest przedstawienie propozycji działań, inwestycji i modyfikacji, które mogą poprawić mobilność, żeby mieszkańcy tracili mniej czasu na dojazdy.

Proces jego przygotowywania to w pierwszej kolejności dogłębne poznanie powodów, które zakorzenione są w świadomości mieszkańców, a które kształtują nasze nawyki i przyzwyczajenia związane z przemieszczaniem się. Zebranie tych informacji w całość da pełniejszy obraz obszarów, które wymagają poprawy, a dzięki temu mają potencjał do zmiany.

Pierwsze, wstępne badania w tym zakresie zostały przeprowadzone w połowie września podczas Europejskiego Tygodnia Zrównoważonego Transportu, kiedy przedstawiciele GZM spotkali się z mieszkańcami siedmiu miast w punktach informacyjnych i rozmawiali o ich przyzwyczajeniach związanych z mobilnością. Wśród ciekawszych spostrzeżeń jest m.in. to, że kobiety częściej i chętniej korzystają z komunikacji miejskiej, a także są lepiej zorientowane w jej funkcjonowaniu.

Konsultacje Planu Transportowego nie kończą rozmów nad mobilnością w Metropolii

Kolejnym z elementów, zbliżających do budowy systemu zrównoważonej mobilności miejskiej, jest opublikowany właśnie „Plan Transportowy”. To ogólny dokument, którego zadaniem jest wyznaczanie najważniejszych kierunków i celów związanych z rozwojem komunikacji miejskiej na danym obszarze. Jego opracowanie jest niezwykle potrzebne podczas ubiegania się o dofinansowanie nowych projektów i inwestycji m.in. z funduszy unijnych. Porusza wiele, różnych aspektów jego funkcjonowania – nie tylko tych „oczywistych” związanych np. ze standardem, jeśli chodzi o wyposażenie autobusów, ale również tych związanych z ekologią.

Zgodnie z ustawowymi wymogami, dokument został oddany pod konsultacje społeczne, które potrwają od 21 listopada do 11 grudnia. Wszyscy zainteresowani swoje uwagi mogą przysyłać pocztą tradycyjną na adres ZTM (ul. Barbary 21 A, 40-053 Katowice) oraz mailowo (plantransportowy@metropoliaztm.pl). Można je również złożyć osobiście do skrzynki podawczej, znajdującej się w holu Urzędu Metropolitalnego od poniedziałku do piątku w godz. 7:00-15:00. Wybór tej formy złożenia korespondencji wyklucza potwierdzenie wpływu korespondencji do Urzędu.

Istnieje również możliwość osobistego wglądu do dokumentu w siedzibie ZTM po wcześniejszym umówieniu spotkania z pracownikami Wydziału Planowania Rozwoju Transportu (tel. 32 74 38 416), jednak ze względu na trwającą epidemię koronawirusa, mieszkańcy proszeni są o to, by w pierwszej kolejności spróbować zapoznać się z nim w wersji cyfrowej. Dokument dostępny jest w Biuletynie Informacji Publicznej Metropolii LINK.

Konsultacje społeczne Planu Transportowego nie zakończą jednak rozmów z mieszkańcami w bardziej szczegółowych obszarach związanych z funkcjonowaniem komunikacji miejskiej i szeroko pojętej mobilności.

Najważniejszymi osiami tej dyskusji mają być zagadnienia związane m.in. z optymalizacją siatki połączeń, w tym również dalszy rozwój linii metropolitalnych.

Metrolinie to jeden ze szczegółowych aspektów, który zostanie oceniony z mieszkańcami

Linie metropolitalne to nowe, przyspieszone połączenia autobusowe, których zadaniem będzie usprawnienie przemieszczania się po GZM do czasu budowy Kolei Metropolitalnej. A ta dla Metropolii wciąż jest priorytetem – to transport szynowy ma stać się kręgosłupem całego transportu publicznego w GZM, zaś komunikacja tramwajowa, autobusowa i trolejbusowa – jego uzupełnieniem.

Jednak budowa kolei to inwestycje, których realizacja potrzebuje znacznie więcej czasu. Dlatego też, aby już teraz usprawnić komunikację, GZM chce uruchomić metrolinie.

Metrolinie będą systemem połączeń autobusowych, które będą miały zapewnić maksymalnie jak najszybszy przejazd pomiędzy węzłowymi punktami w Metropolii. Ważnym elementem tego projektu są również linie o charakterze dowozowo-odwozowym – ich zadaniem będzie umożliwienie dojazdu mieszkańcom na te przystanki, gdzie będą mogli przesiąść się do linii przyspieszonych.

Trasy metrolinii zostały już praktycznie uzgodnione z miastami i gminami Metropolii, dopracowywane są jeszcze pewne szczegóły. Niemniej i w tym przypadku możliwość ewentualnej modyfikacji tras przejazdu nie będzie zamknięta wraz z ich uruchomieniem.

– Transport publiczny to organizm, który żyje i który odczuwa bardzo mocno zmianę nawyków i przyzwyczajeń jego użytkowników, czyli mieszkańców – mówi Marcin Domański, kierownik projektu „Mobilna Metropolia”, który zajmuje się zagadnieniami związanymi z rozwojem zrównoważonej mobilności miejskiej.

– Dlatego wraz z uruchomieniem metrolinii będziemy chcieli zaprosić mieszkańców do wspólnego oceniania jak funkcjonują, czy spełniają ich oczekiwania i gdzie ewentualnie wymagają modyfikacji, aby ich trasy i rozkład jazdy zachęcał jak najwięcej osób do skorzystania z nich – dodaje Domański.

Pozostałymi obszarami, które będą rozwijane z mieszkańcami GZM to m.in. przejrzystość i czytelność informacji pasażerskiej, zakres standardowego wyposażenia pojazdów oraz kwestie związane z infrastrukturą przystankową.

„Jak się poruszać po mieście?” Odpowiedź na to pytanie można usłyszeć w piosence promującej Europejski Tydzień Zrównoważonego Transportu w Katowicach. Utwór został przygotowany przez Krzysztofa Kulbickiego i Łukasza Balczarka z Instytutu Myśli Polskiej im. Wojciecha Korfantego. Można było go usłyszeć również „na żywo” na ul. Teatralnej, gdzie w Katowicach odbywają się wydarzenia związane z ETZT.

Szłapcugiem i elektrykiem na Teatralną

Katowice wraz z partnerami włączyły się do obchodów Europejskiego Tygodnia Zrównoważonego Transportu. Wydarzenie promujące mobilność bezemisyjną odbyło się na ul. Teatralnej. Specjalną ofertę przygotował też dla mieszkańców operator elektrycznych hulajnóg i skuterów. 

W dniach od 16 do 22 września tradycyjnie obchodzony jest Europejski Tydzień Zrównoważonego Transportu. W tym roku pod hasłem „Mobilność bezemisyjna dla wszystkich”. Kampania m.in. daje szansę zbadania roli ulic miejskich i eksperymentowania z praktycznymi rozwiązaniami, żeby stawić czoła miejskim wyzwaniom, w tym zanieczyszczeniu powietrza.

– W Katowicach stawiamy na budowanie transportu zrównoważonego – czyli takiego, który jest przyjazny dla pieszych, rowerzystów, kierowców i osób korzystających z komunikacji publicznej. Transport zrównoważony oznacza także dawanie mieszkańcom wyboru środka transportu, którym można komfortowo przemieszczać się po mieście – mówi Marcin Krupa, prezydent Katowic.

– W Katowicach aktualnie realizujemy wiele inwestycji w obszarze transportu – w tym roku ukończymy budowę trzech centrów przesiadkowych i wybudujemy łącznie 8 km nowych dróg rowerowych. Jesteśmy w trakcie przebudowy dwóch wąskich gardeł na drodze krajowej nr 81 o wartości ponad 300 mln zł, do tego rozwój sieci rowerów miejskich, która jest już dziś największa w województwie śląskim czy zakup 100 nowych autobusów w ostatnich czterech latach. Te wszystkie inwestycje są bardzo ważne i zmienią transportowe oblicze naszego miasta – natomiast równie ważne są działania na mniejsza skalę, które pozwalają zachęcać mieszkańców do korzystania z komunikacji publicznej. Od 2015 roku w naszym mieście działa strefa tempo 30 w Śródmieściu, którą w kolejnych latach wprowadzaliśmy w dzielnicach, a także rozszerzaliśmy na kolejne ulice centrum – dodaje prezydent Marcin Krupa.

W tym roku ETZT ma też szczególne znaczenie w obliczu pandemii koronawirusa. Komisja Europejska przypomina, że miasta powinny być budowane dla ludzi a nie dla samochodów. Elementem tegorocznej kampanii jest m.in. 10 wniosków z okresu izolacji na rzecz lepszej mobilności miejskiej. Wstępne badania dowodzą, że zanieczyszczenia i otyłość znacząco zwiększają zagrożenie dla zdrowia związane z COVID – 19. Kluczowe dla zachowania zdrowia publicznego są więc poprawa jakości powietrza i ruch, w tym spacery i jazda rowerem. 

Śląska baba i hejnał na parklecie

Dla wielu miast Europy (w tym roku akces zgłosiło 177 miast i gmin) ETZT to okazja do testowania nowych środków transportu czy innowacyjnych rozwiązań ograniczających zanieczyszczenie powietrza i zbierania informacji zwrotnej od mieszkańców. Katowice po raz kolejny włączyły się w obchody Europejskiego Tygodnia Zrównoważonego Transportu, jednak ze względu na epidemię w znacznie bardziej ograniczonym wymiarze, niż dotychczas.

– Od trzech lat część wydarzeń odbywała się na ulicy Teatralnej, gdzie najpierw wspólnie z Regionalnym Instytutem Kultury testowaliśmy prototyp woonerfu, a w kolejnym roku na trzech miejscach parkingowych stworzyliśmy pierwszy parklet w Katowicach, zaprojektowany przez studentów Politechniki Śląskiej. W tym roku przy Teatralnej powstał drugi parklet, tym razem komercyjny, co pokazuje, że utorowaliśmy też drogę dla innych – mówi Wioleta Niziołek – Żądło, koordynator projektów społecznych.

W proces powstawania Parkletu Teatralna 4 i tworzenia przestrzeni dla kameralnych wydarzeń kulturalnych, od początku włączonych było wielu partnerów: lokalne instytucje kultury, artyści czy lokale gastronomiczne. Wydarzenia przy Teatralnej zawsze angażowały również mieszkańców. Nie inaczej było tym razem. Parkletem Teatralna 4 opiekuje się Instytut Myśli Polskiej im. Wojciecha Korfantego, który przygotował program na 18 września (piątek). W godz. od 10 do 14 można było m.in. posłuchać kameralnych koncertów i bajek czytanych po śląsku oraz dowiedzieć się, dlaczego baba w śląskim stroju nie mieściła się w autobusie i wszędzie chodziła pieszo. Trzykrotnie (godz. 9.00, 12.00 i 15.00) mogliśmy też usłyszeć hejnał miejski grany na żywo, który na jeden dzień zastąpi tradycyjny hejnał z wieży ratuszowej. Na tablicy pomysłów każdy mógł zapisać swój pomysł na zrównoważony transport w mieście. Była to forma badania społecznego, moderowanego przez pracownika IMP im. Korfantego. Nie zabrakło też atrakcji dla dzieci.

Spróbuj przejechać się na elektrycznej hulajnodze lub skuterze

W wydarzenie włączyła się Straż Miejska w Katowicach. Zespół Prewencji i Profilaktyki Społecznej, który przyjechał na ul. Teatralną na rowerach elektrycznych, zachęcał do przesiadki na ten bez emisyjny środek transportu. Strażnicy rozmawiali z uczestnikami ruchu drogowego o bezpieczeństwie pieszego i rowerzysty. Dla biorących udział w krótkich zadaniach i konkursach przewidziano upominki zwiększające bezpieczeństwo na drodze.

Specjalną ofertę dla mieszkańców przygotował też lokalny operator Blinkee. Kto jeszcze nie próbował jazdy na elektrycznej hulajnodze lub skuterze, będzie to mógł zrobić w Dniu bez Samochodu (22 września). Od tego dnia do 24 września Blinkee oferuje 15 – minutową, darmową jazdę na kod KATOETZT2020. Pojazdy tego operatora staną też, w dniu zakończenia ETZT, na Placu Kwiatowym w Katowicach.

Więcej o kampanii, w tym 10 wniosków dotyczących miejskiej mobilności, płynących z izolacji związanej z COVID – 19, tutaj: 

https://mobilityweek.eu/campaign-resources-for-2020