Pilotaż planowany w Sosnowcu to tylko jeden, niewielki wycinek zadań, którymi GZM zajmuje się w ramach rozwoju dronów. Od 2018 roku współpracuje z najważniejszymi instytucjami lotniczymi w Polsce – Urzędem Lotnictwa Cywilnego i Polską Agencją Żeglugi Powietrznej w ramach Centralnoeuropejskiego Demonstratora Dronów. Celem tej współpracy jest stworzenie warunków dla rozwoju dronów w Polsce, by mogły świadczyć różnego rodzaju usługi w przestrzeni powietrznej nad miastami.

• Planowany na wiosnę przelot drona, który przetransportowałby defibrylator, nie odbył się z przyczyn niezależnych ani od Metropolii, ani od miasta Sosnowiec. Powodem była przedłużająca się awaria hangaru, gdzie dron miał startować i lądować.
• Pilotażowy przelot będzie realizowany w nowej formule. W tym celu Metropolia i Sosnowiec nawiązały współpracę z Instytutem Lotnictwa Sieci Łukasiewicz. Przygotowywany jest nowy scenariusz pilotażu, który pozwoli sprawdzić zastosowanie dronów w teledetekcji, czyli rozpoznawaniu obiektów i raportowaniu zaobserwowanych zmian.
• Planowany transport kilkukilogramowego ładunku odbędzie się w niedalekiej przyszłości, ponieważ transport przesyłek za pomocą dronów to jedno z podstawowych zastosowań, do którego będę wykorzystywane.
• Pilotażowy przelot w Sosnowcu to tylko jeden, niewielki wycinek zadań, którymi zajmuje się w GZM, aby w przyszłości drony mogły świadczyć wiele, różnego rodzaju usług w przestrzeni powietrznej nad miastami.

Automatyczny przelot drona, który przetransportowałby ładunek medyczny (np. defibrylator), a którego przelot był planowany początkowo na jesień 2021 roku, potem przełożony został na wiosnę tego roku – ostatecznie się nie odbył z przyczyn niezależnych od Metropolii, ani od miasta Sosnowiec. Powodem była awaria jednego z elementów systemu, czyli hangaru, gdzie dron miał zaczynać i kończyć przelot. Naprawa hangaru, z powodu braku odpowiednich części, przedłużała się.

Aby przelot pilotażowy mógł zostać zrealizowany, w międzyczasie GZM i miasto Sosnowiec podjęły szerszy zakres współpracy z Instytutem Lotnictwa Sieci Łukasiewicz, który uczestniczy również w innych projektach dronowych, realizowanych przez Metropolię. Współpraca ma zaowocować pilotażem innego zastosowania, ale również w stolicy Zagłębia.

Obecnie trwają prace nad przygotowaniem dokumentacji dla planowanych lotów, prowadzące do uzyskania odpowiednich zgód. Pilotaż będzie miał na celu sprawdzenie w praktyce nowych algorytmów teledetekcji dla wyszukiwania i rozpoznawania obiektów na lądzie wraz z diagnozą zmian, a jednocześnie wykonywany będzie mini transport przedmiotów.

Do czego mogą służyć drony

O tym, jak szerokie zastosowanie dronów może być wykorzystywane w naszym codziennym życiu, pokazują również konkurencje, w których biorą udział uczestnicy Droniady – konkursu technologicznego, który od kilku lat odbywa się na katowickim Muchowcu.

Teledetekcja była elementem tegorocznych zmagań w konkurencji pod nazwą „Drzewo Życia” – zadaniem startujących zespołów było znalezienie za pomocą dronów chorych drzew w sadzie oraz zaaplikowanie im lekarstwa, by choroba nie roznosiła się na inne drzewa. Podczas konkurencji „Budowa” – zadaniem dronów, które wykorzystywały właśnie system teledetekcji, było sprawdzenie czy budowa hali magazynowej przebiega zgodnie z planem oraz czy przestrzegane są wszystkie przepisy BHP. Teledetekcja wykorzystywana też była w poprzednich latach, gdzie zadaniem uczestników było m.in. znalezienie skradzionych samochodów.

Technologia dla miast przyszłości

Na całym świecie trwają przygotowania do budowy „trzeciego wymiaru miasta”, czyli zagospodarowania przestrzeni do wysokości 120 metrów nad ziemią, właśnie przy użyciu dronów. Działania w tym zakresie prowadzą takie metropolie, jak Londyn, Genewa czy Dubaj. Również GZM zadbała o rozwój współpracy międzynarodowej w obszarze technologii bezzałogowych, nawiązując kontakt z ponad 50 partnerami europejskimi i realizując kluczowe dla miejskiej mobilności powietrznej projekty międzynarodowe.

Jednym z przykładów jest projekt HARMONY, w którym GZM pracuje z 20 partnerami z 8 krajów europejskich. Obok ekspertów technologicznych reprezentowane są również miasta: Ateny, Trikala, Rotterdam, Turyn, a także hrabstwo Oxfordshire. Celem programu jest umożliwienie władzom obszarów metropolitalnych zrównoważonego przejścia do nowej ery mobilności.

Innym ważnym projektem jest ASSURED-UAM, realizowany w ramach HORYZNTU 2020. W projekcie tym GZM pełni rolę lidera jednego z działań, koordynując prace własne oraz partnerów obszarów metropolitalnych – Bari i Porto. Celem jest zdefiniowanie rekomendacji dla mobilności miejskiej przy użyciu dronów.

Dzięki tak szerokiej współpracy w kraju i za granicą, Metropolia już teraz uchodzi za jednego z europejskich liderów w obszarze wykorzystania dronów w miastach. Dzieląc się swoimi doświadczeniami, GZM rozmawia z innymi światowymi metropoliami jak równy z równym, a często służy nawet jako przykład.

Polski Instytut Ekonomiczny podaje, że wartość rynku dronów do 2026 r. wyniesie 3,26 mld zł. Korzyści pośrednie, jakie przyniesie integracja dronów i gospodarki, mogą wynieść nawet 576 mld zł. To pokazuje, że technologie bezzałogowe stają się coraz bardziej znaczącą gałęzią światowej gospodarki. To ogromna szansa rozwojowa, której nie można zignorować.

Projekty realizowane przez GZM

W ramach programu „Drony nad Metropolią” do teraz zrealizowane zostały (między innymi) poniższe projekty:

– zorganizowano szereg wydarzeń propagujących informacje o korzyściach zastosowań BSP (m.in. konferencja międzynarodowa JARUS 2019, Droniada GZM 2019,2020,2022, konferencje CEDD i inne);

– poprzez działania partycypacyjne łączące obszary nauki, biznesu i samorządu opracowano dokumenty ułatwiające wykorzystanie nowych usług w miastach, m.in. SIWZ dla pomiaru niskiej emisji czy podręcznik dla JST „Jak realizować zadania w ochronie środowiska z wykorzystaniem BSP”;

– zorganizowano przestrzeń testową wraz z infrastrukturą ADS-B, co posłużyło do realizacji pierwszych testów lotów długodystansowych;

– współuczestniczono w wielu projektach międzynarodowych, m.in. ASSURED UAM i HARMONY z funduszy HORYZONT2020;

– zrealizowano szereg pilotaży i demonstracji usług o potencjale wdrożeniowym, m.in. oprysk dezynfekujący infrastrukturę miejską czy pozyskiwanie danych geodezyjnych dla modeli terenu (projekt BFPaaS);

– opracowano dokumentację służącą jako wkład merytoryczny do wielu podejmowanych działań, m.in. analiza prawnych podstaw rozwoju BSP ze szczególnym uwzględnieniem GZM;

– uczestniczono w konkursie „3obszary” organizowanym przez PAŻP i osiągnięto najwyższy wynik, w rezultacie czego GZM wraz z miastem Gliwice i gminami Rudziniec i Sośnicowice bierze udział w projekcie „Loty BSP na szeroką skalę”, gdzie obszar testowy zostanie uzbrojony w infrastrukturę trackingową i system DTM dla organizacji i zarządzania lotami automatycznymi, co pozwoli na realizację w tym obszarze pierwszych nowoczesnych i samodzielnych usług z wykorzystaniem BSP

– i wiele innych działań wspierających współpracę z ośrodkami naukowo-badawczymi, biznesem i branżą rynku BSP, instytucjami państwowymi i partnerami międzynarodowymi.

Łączna kwota, którą GZM przeznacza na cały program „Drony nad Metropolią” i zaangażowanie w ramach CEDD od 2018 do końca 2024 roku to 3,5 mln zł. Do tej pory na działania realizowane w tym obszarze wydatkowano ok. 1,5 mln zł.

Wkrótce widok drona
kontrolującego dym wydobywający się z kominów nikogo nie powinien dziwić. W
środę, 15 maja, eksperci dziedzin ochrony środowiska, przedstawiciele branży
dronowej, samorządów i straży miejskiej spotkali się podczas „okrągłego stołu”
w Katowicach. Celem było podsumowanie dotychczasowych prac nad programem
„DroneLAB Środowisko”, który zainicjowano w marcu tego roku w
Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.

Pierwsze loty w ramach „DroneLAB Środowisko”, dotyczące pomiaru niskiej emisji, odbyły się 16 marca w Katowicach i służyły sprawdzeniu wcześniej określonych wytycznych dla tego typu usługi. Testy odbywały się z udziałem Straży Miejskiej w Katowicach, która posiadała już wcześniejsze doświadczenia w zakresie kontroli jakości powietrza przy użyciu dronów. Zastępca komendanta Mariusz Sumara podkreślił podczas „okrągłego stołu”, że podczas niezależnych testów, w ciągu 15 dni katowiccy strażnicy byli w stanie sprawdzić 1000 budynków przy użyciu drona. Dodał, że taka liczba kontroli, przeprowadzana w sposób tradycyjny, zajęłaby kilka miesięcy.

Pierwsze doświadczenia zebrane w Katowicach – ale także w Elblągu,
który również uczestniczył w testach – pokazały, że drony mogą być z
powodzeniem wykorzystywane do poprawy jakości powietrza w wielu aspektach i
mogą być z łatwością wykorzystywane w miastach.

Egzekwowanie uchwał
antysmogowych

Po pierwsze, drony mogą służyć do skutecznego egzekwowania
postanowień uchwał antysmogowych i zakazu spalania śmieci. Ważny jest także
aspekt ekonomiczny, ponieważ umożliwiają znaczne ograniczenie kosztów kontroli.
Wykorzystanie bezzałogowych statków powietrznych (BSP) umożliwia weryfikację
nawet kilkuset palenisk w ciągu zaledwie dwóch godzin lotu i przy dobrej
kalibracji urządzeń pomiarowych wskazuje z dużą pewnością paleniska, w których
mogło dojść do złamania prawa i które wymagają bezpośredniego zbadania
(pobrania próbek z komina).

Walka z ubóstwem energetycznym

BSP umożliwiają szybką i skuteczną analizę dużego obszaru,
uławiają wytypowanie osiedli i domów stanowiących poważne zagrożenie dla
jakości powietrza. Jednocześnie pozwalają na zdiagnozowanie problemu ubóstwa
energetycznego i zaplanowanie skutecznych interwencji. Przeprowadzenie diagnozy
wskazuje kluczowe obszary (domy) odpowiedzialne za zwiększoną emisję
zanieczyszczeń powietrza na danym obszarze, zaś władze lokalne na podstawie
zdobytej wiedzy mogą zaproponować skuteczne interwencje (dofinansowanie wymiany
pieca czy termomodernizację).

Kształtowanie dobrych
postaw u mieszkańców

Kontrola palenisk z wykorzystaniem BSP odbywa się bardzo szybko i nie pozostawia czasu na wygaszenie paleniska w sytuacji, gdy właściciele posiadłości spalają np. śmieci. Świadomość nieoczekiwanej kontroli rodzi naturalny opór przed działaniami niezgodnymi z prawem. 

Program „DroneLAB Środowisko” zajmuje się szerokim zastosowaniem
BSP w służbie ochrony środowiska, a uczestniczą w nim samorządy, eksperci oraz
firmy z branży BSP. Jest on realizowany w ramach Centralnoeuropejskiego
Demonstratora Dronów. Koordynatorem dotychczasowych prac w ramach programu był
Instytut Innowacji i Odpowiedzialnego Rozwoju. Program ma pomagać jednostkom samorządowym
zrozumieć, jak technologia BSP może być skutecznie wykorzystywana na rzecz
ochrony powietrza na terenie miast i gmin, i stanowić pomoc przy zamawianiu
tego typu usług.

Po spotkaniu w ramach „okrągłego stołu” zostanie wypracowany dokument z rekomendacjami dla samorządów, z którego będą mogły korzystać miasta i gminy w całej Polsce. Rekomendacje mogą odpowiadać na pytania m.in. w jakie czujniki powinny być wyposażone drony do pomiarów, jakie wymagania technologiczne powinny spełniać, albo ile osób musi brać udział w tego typu testach. Dokument ma być gotowy niebawem, tak aby z rekomendacji można było korzystać już od sezonu grzewczego 2019/2020.

Fot. Wojciech Mateusiak

Centralnoeuropejski Demonstrator Dronów, inicjatywa Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej, Urzędu Lotnictwa Cywilnego oraz Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, dołącza do Europejskiej Sieci Demonstratorów U-Space. List intencyjny w tej sprawie został podpisany w piątek 19 października w Antwerpii.

Europejska Sieć Demonstratorów U-Space (European Network of U-Space Demonstrators) zrzesza projekty i organizacje, których celem jest opracowanie rozwiązań systemowych dla bezpiecznego wykorzystywania bezzałogowych statków powietrznych do świadczenia usług w przestrzeni miejskiej.

Centralnoeuropejski Demonstrator Dronów (CEDD) został powołany w połowie września 2018 roku przez Polską Agencją Żeglugi Powietrznej, Urząd Lotnictwa Cywilnego oraz Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię.

Jego celem jest poszukiwanie rozwiązań systemowych – prawnych, logistycznych, technologicznych, które w przyszłości pozwoliłyby na bezpieczne wykorzystywanie bezzałogowych statków powietrznych do świadczenia różnego rodzaju usług w przestrzeni miejskiej (U-Space). Jest odpowiedzią na rosnący rynek dronów oraz zapotrzebowanie na usługi świadczone z ich wykorzystaniem.

W pierwszym etapie funkcjonowania, CEDD pozwoli na integrację środowiska związanego z technologią BSP na obszarze obejmującym miasta i gminy należące do Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.

W piątek (19 października) CEDD stał się częścią Europejskiej Sieci Demonstratorów U-Space, zrzeszającej projekty i organizacje z państw Unii Europejskiej, których celem jest szukanie jak najbardziej optymalnych rozwiązań, umożliwiających upowszechnienie wykorzystania technologii BSP.

Sieć ma stać się platformą współpracy, integrującą podmioty publiczne oraz prywatne, zajmujące się rozwojem tej technologii w kontekście możliwości jej wykorzystania w przestrzeni miejskiej oraz platformą wymiany doświadczeń w zakresie prowadzonych badań i testów.

Europejska Sieć Demonstratorów U-Space powstała z inicjatywy Komisji Europejskiej, we współpracy z Europejską Agencją Bezpieczeństwa Lotniczego, Europejską Organizacją ds. Bezpieczeństwa Żeglugi Powietrznej Eurocontrol oraz programem SESAR (Single European Sky ATM Research).

Rewolucja dronowa, miłość do rowerów i niezwykłe miejsca w Metropolii – zapraszamy Państwa na trzy interesujące wydarzenia, które zaplanowaliśmy na stoisku GZM podczas Europejskiego Kongresu Małych i Średnich Przedsiębiorstw (17-19 października, Katowice). Aby wziąć udział w tym wydarzeniu, wymagana jest rejestracja za pośrednictwem strony https://ekmsp.eu/visitor/register lub – w trakcie jego trwania – bezpośrednio na miejscu.

Od podróży jednośladami po ultranowoczesną komunikację powietrzną – plany Metropolii na najbliższe lata są naprawdę interesujące. Aby dowiedzieć się więcej, zachęcamy do odwiedzenia Targów Biznes Expo 2018, które odbędą się w ramach Europejskiego Kongresu MŚP. Tam na odwiedzających będzie czekało stoisko GZM, gdzie przy pysznej kawie będzie można porozmawiać o bieżących i przyszłych działaniach Metropolii. Ponadto w amfiteatralnej części naszego stoiska odbędą się trzy spotkania. Będzie można na nich dowiedzieć się jak drony znad Metropolii mogą zrewolucjonizować niebo w Europie; o rowerowej miłości Metropolii do jednośladów i o siedmiu niezwykłych miejscach, o których istnieniu mogliście nie wiedzieć.

Podniebne podboje: drony nad Metropolią | 17 października, godz. 13:40-14:00

Autonomiczne drony poruszające się w przestrzeni powietrznej niczym samochody po ulicach? To nie jest fragment „Gwiezdnych wojen” ani „Piątego Elementu”, lecz realna wizja, którą Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia stara się wcielić w życie jako pierwsza w Europie. O naszej roli w tworzeniu dronowej rzeczywistości opowie Marcin Dziekański, kierownik projektu CEDD (Centralnoeuropejski Demonstrator Dronów), który od lat jest związany z nowoczesnymi technologiami i wie jak o nich opowiadać.

Metropolia, jakiej nie znacie. Miejsca, które trzeba zobaczyć! | 18 października, godz. 11:10-11:30

Poznajcie siedem miejsc w Metropolii, o których istnieniu mogliście nie mieć nawet pojęcia! Zapraszamy na spotkanie dla miłośników turystycznych, historycznych i geograficznych ciekawostek, które poprowadzi Marcin Nowak – geograf, podróżnik oraz bloger, współpracownik Departamentu Promocji i Komunikacji Społecznej w Metropolii GZM.

RoweLove: Metropolia jednym śladem | 19 października, godz. 11:10-11:30

Rowery staną się podstawowym środkiem transportu w Metropolii? Takie są plany, a ponieważ mówi się, że przykład powinien płynąć z góry, to metropolitalni urzędnicy również będą się przemieszczać jednośladami! Ponadto planowany jest system metropolitalnej wypożyczalni rowerów oraz trasy rowerowe, które umożliwią przemieszczanie się pomiędzy wszystkimi gminami GZM. Więcej na ten temat opowie Marcin Dworak, czyli metropolitalny oficer rowerowy.

Na tym jednak nie koniec, ponieważ podczas trzydniowego kongresu odbędzie się kilkadziesiąt sesji panelowych, wśród których nie zabraknie również przedstawicieli GZM. Już teraz zapraszamy do udziału w panelach:

• „Jedwabny szlak” (17.10.2018, godz. 15:30-17:00) – w roli prelegenta Grzegorz Podlewski, wiceprzewodniczący zarządu GZM
• „Zrównoważona mobilność miejska” (17.10.2018, godz. 15:30-17:00) – w roli prelegenta Grzegorz Kwitek, członek zarządu GZM
• „Zrównoważone miasta. Tu chce się żyć!” (18.10.2018, godz. 9:30-11:00) – w roli prelegentki Danuta Kamińska, wiceprzewodnicząca zarządu GZM
• „Smart(er) cities” (19.10.2018, godz. 13:30 – 15:00) – w roli prelegentki Karolina Wadowska, członek zarządu GZM
• „Elektromobilność. Przyszłość to elektryczność” (19.10.2018, godz. 13:30-15:00) – w roli prelegenta Grzegorz Podlewski, wiceprzewodniczący zarządu GZM

VIII Europejski Kongres MŚP to najważniejsze w Europie spotkanie firm sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Wydarzenie odbędzie się w dniach 17-19 października 2018 w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach.