Z inicjatywy miasta Radzionków powstał pomysł wspólnego projektu z obszaru zarządzania zielenią miejską. Do jego realizacji zastosowano wypracowaną przez Metropolię formułę Szkoły Prototypowania, w której biorą udział przedstawiciele sześciu miast GZM poniżej 20 tys. mieszkańców. Pierwsze spotkanie odbyło się w poniedziałek (15 maja) w Urzędzie Miasta w Radzionkowie.

Wyzwaniem postawionym przed uczestnikami szkoły jest przepracowanie i poukładanie na nowo szeroko rozumianego procesu zarządzania zielenią miejską. Miastem gospodarzem i jednocześnie głównym beneficjentem Szkoły Prototypowania GZM jest miasto Radzionków, jednak z udziału w szkole skorzystają też inne miasta (poniżej 20 tysięcy mieszkańców), tj. Sławków, Pyskowice, Bieruń, Lędziny oraz Siewierz.

Celem Szkoły Prototypowania GZM – Zarządzanie zielenią miejską, jest zbudowanie kompetencji, które docelowo pozwolą uczestnikom samodzielnie usprawnić realizowane przez nich procesy i usługi związane z miejską zielenią.

Ponadto zostanie opracowany raport, w którym zostaną opisane wyniki Szkoły Prototypowania GZM wraz z diagnozą rozumianą jako opis stanu obecnego oraz sugerowanych zmian wypracowanych wspólnie z uczestnikami Szkoły. Raport będzie służył wszystkich chętnym gminom i miastom Metropolii.

Spotkania w ramach Szkoły Prototypowania w Radzionkowie będą odbywały się od maja do grudnia 2023 r.

Dwa lata Szkół Prototypowania

Ideą Metropolitalnych Szkół Prototypowania jest sieciowanie urzędników zajmujących się podobną tematyką w pracy, wymiana doświadczeń, wzajemne uczenie się i wypracowywanie rozwiązań dla przestrzeni w miastach. Praca tą metodą pozwala na testowanie rozwiązań i odmiennego podejścia do wdrażania zmian w przestrzeni publicznej oraz stanowi szansę na uruchomienie nowych pól współpracy pomiędzy gminami Metropolii.

Pierwszą Szkołę Prototypowania Metropolia zrealizowała w maju 2021 r. w Bytomiu, a jej celem było opracowanie nowej organizacji ruchu na ul. Miarki. Kolejne Szkoły przeprowadzono w Tychach, gdzie zajmowano się miejską polityką parkingową, oraz w Sosnowcu, w którym pracowano nad wdrożeniem wzorcowej sieci połączeń dla transportu miejskiego.

W okresie od kwietnia do sierpnia 2022 r. prowadzono także Dronową Szkołę Prototypowania, skierowaną do ok. 50 urzędników z miast i gmin GZM. Dronowa szkoła stanowiła pakiet najważniejszych informacji o obszarze bezzałogowych statków powietrznych, z głównym naciskiem na aspekty prawne, zarówno krajowe jak i unijne. Wydarzenie organizowano pod patronatem Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego.

Z kolei w Katowicach odbyła się Szkoła Prototypowania, której celem była zmiana przestrzeni wokół Rawy. Zadanie realizowano wspólnie z Uniwersytetem Śląskim w Katowicach, a efekt prac został doceniony przez Komisję Europejską, która przyznała projektowi nagrodę Mobility Action 2022.

Komisja Europejska przyznała nagrodę MobilityAction 2022 projektowi realizowanemu przez Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię i Uniwersytet Śląski w Katowicach. Jury konkursowe doceniło kompleksowe podejście do przekształcenia przestrzeni nad Rawą w zieloną, przyjazną pieszym przestrzeń. Nagrody wręczono 23 marca podczas uroczystości w Gandawie (Belgia).

Projekt zmiany przestrzeni na kampusie UŚ pokonał dwóch innych finalistów – Ar2gether (Rzym, Włochy) i UCB Pharma (Braine L’Alleud, Belgia).

– W zeszłym roku byliśmy nominowani do nagrody EuropeanMobilityWeek za projekt uspokojenia ruchu na jednej z ulic, tym razem zostaliśmy uhonorowani nagrodą MobilityAction. To dla nas duży zaszczyt, ten projekt jest efektem pracy zespołowej. Metropolia współpracuje z 41 miastami i gminami, więc można sobie wyobrazić, jak duża jest skala naszej kooperacji. Chcemy być polskim pionierem w zakresie zrównoważonej mobilności, a w przyszłości może nawet europejskim – mówił podczas odbierania nagrody w Gandawie Kazimierz Karolczak, przewodniczący GZM.

Dodał, że sukces projektu nad Rawą dowodzi, że wszyscy chcemy żyć w zielonych, przyjaznych przestrzeniach miejskich. Przewodniczący GZM złożył także podziękowania za współpracę Katowicom oraz rektorowi Uniwersytetu Śląskiego.

– Ten projekt, to przede wszystkim wielki sukces w zakresie zmiany sposobu myślenia, o tym jak powinno się pracować nad modyfikacjami przestrzeni publicznej. Proces budowania świadomości tego, co da nam przywrócenie Rawy mieszkańcom akademickich Katowic rozpoczął się wraz z organizacją 5. edycji Śląskiego Festiwalu Nauki. Ta nagroda to kolejny dowód na to, że w podjętej przez nas inicjatywie zmiany Rawy jest potencjał – powiedział prof. Ryszard Koziołek, rektor Uniwersytetu Śląskiego.

W realizację projektu nad Rawą zaangażowani byli specjaliści z zakresu urbanistyki, partycypacji społecznej, transportu pieszego, rowerowego i publicznego. Komisja Europejska nie tylko doceniła efekt przeobrażenia parkingu przed kampusem w przestrzeń dla pieszych. Zauważono także fakt, że do prac nie wynajmowano żadnej firmy – na miejscu samodzielnie pracowali urzędnicy, pracownicy uczelni i aktywiści miejscy. Taki model działań został zainicjowany przez GZM przy okazji utworzenia Metropolitalnych Szkół Prototypowania (MSP).

Warto dodać, że metoda MSP była także wykorzystana do budowy Planu Zrównoważonej Mobilności Miejskiej, który aktualnie jest na etapie konsultacji społecznych, trwających do 11 kwietnia br.

Nagroda MobilityAction była przyznawana przez Komisję Europejską po raz pierwszy. Ma ona na celu zaprezentowanie najlepszych działań z zakresu zrównoważonej mobilności, realizowanych przez organizacje społeczeństwa obywatelskiego, przedsiębiorstwa, instytucje edukacyjne, inicjatywy obywatelskie oraz gminy.

Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia przedstawiła projekt Metropolitalnej Szkoły Prototypowania podczas Corocznego Szczytu Międzynarodowego Programu Współpracy Miejskiej i Regionalnej (IURC Annual Event) w Brukseli, który odbył się 8 listopada w Brukseli  2022 r. W programie IURC uczestniczy 139 miast i 40 regionów oraz metropolii z całego świata. Jego celem jest opracowanie i wdrożenie innowacyjnych projektów służących zrównoważonemu rozwojowi tych obszarów. Program jest finansowany w ramach Instrumentu Partnerstwa UE i korzysta ze strategicznego wsparcia Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej Komisji Europejskiej. 

Program IURC dąży do wypracowania dobrych praktyk i innowacyjnych rozwiązań pomiędzy miastami, metropoliami oraz regionami z krajów Unii Europejskiej i spoza niej, które stawią czoła wspólnym wyzwaniom oraz będą możliwe do łatwego zaadaptowania w innych częściach świata. GZM uczestniczy w tym programie od 2021 roku. W jego ramach została nawiązana współpraca z Metropolią Kansas City. Współpraca ta skupiona jest wokół trzech obszarów tematycznych: efektywność energetyczna w budynkach; zrównoważona mobilność miejska i transport; edukacja, praca i umiejętności zawodowe ze szczególnym uwzględnieniem centrów innowacji i klastrów. Podczas wydarzenia w Brukseli zostały przedstawione efekty dotychczasowej współpracy GZM oraz Metropolii Kansas City, a także dalsze zamierzenia, których realizacja w znacznym stopniu będzie się opierać o wykorzystanie doświadczeń GZM wynikających z już przeprowadzonych oraz wdrażanych inicjatyw w ramach Metropolitalnej Szkoły Prototypowania.   

Na uwagę zasługuje także fakt, że idea Metropolitalnej Szkoły Prototypowania została wybrana jako jeden z zaledwie kilku projektów, który zaprezentowano podczas IURC Annual Event w Brukseli. Dla Metropolii była to okazja do przedstawienia efektów działań w gronie około 120 ekspertów reprezentujących miasta, metropolie i regiony z całego świata, biorących udział w tym wydarzeniu w sposób stacjonarny, a także wśród szerokiego grona uczestników online. Koszty udziału przedstawiciela GZM są pokrywane przez organizatorów programu IURC. 

W październiku w kampusie Uniwersytetu Śląskiego w pobliżu Rawy powstał prototyp miejsca zielonego i bezpiecznego. Pojawiły się meble miejskie, stoły piknikowe i donice z roślinnością, aby zademonstrować, że skuteczna przemiana tej przestrzeni jest możliwa. Teraz czas na zaangażowanie kolejnych użytkowników – 12 i 17 listopada odbędą się spacery badawcze na temat zmiany przestrzeni wokół Rawy, a 14 listopada – prelekcje na temat działalności Metropolii GZM.

Zaangażowanie użytkowników przestrzeni w dyskusję o kierunkach jej rozwoju to ważny krok dalszego projektowania terenów wokół Rawy. Swoją opinią i propozycjami zmian będą mogli podzielić się wszyscy, którzy odwiedzają to miejsce już teraz lub mogą odwiedzać w przyszłości, gdy zmieni ono swoją funkcję i zagospodarowanie. Na terenie katowickiego kampusu UŚ będzie można się spotkać, by rozmawiać o wizji przemiany terenów nad Rawą i budowy w oparciu o nie jednego z najważniejszych projektów Europejskiego Miasta Nauki 2024 – Zielonej Strefy Nauki. 

Wywiady realizowane od 12 do 17 listopada będą prowadzone przez osoby związane z Metropolitalną Szkołą Prototypowania. Celem jest znalezieniu kolejnych impulsów do planowania przekształceń, aby wspólnie z ludźmi korzystającymi z tego obszaru zastanowić się, przez kogo i w jaki sposób ten teren powinien być wykorzystywany, a także co musi się nad Rawą zmienić.

Odbędą się dwa spacery:

1. 12 listopada – Spacer historyczno-konsultacyjny z udziałem ekspertów – mieszkańcy
   godz. 11.00-13.00; Aula Rektorat, ul. Bankowa 12
2. 17 listopada – Spacer historyczno-konsultacyjny z udziałem ekspertów – studenci
   godz. 11.00-13.00; CINIBA (Bankowa 11), sala konferencyjna

Zebrane informacje zaprezentowane będą w formie rekomendacji, które zostaną wykorzystane podczas planowania trwałej zmiany przestrzeni Zielonej Strefy Nauki.

Ponadto 14 listopada (poniedziałek) w Auli Rektoratu przy ul. Bankowej 12 o godz. 10:00 odbędzie się Metropolitalna Szkoła Prototypowania, a następnie, od 12:30 – otwarte spotkanie pn. Metropolia Inspiruje. Podczas spotkania omawiane będą następujące projekty realizowane przez GZM:

• 12:30-12:48 InfoGZM
• 12:48-13.06 Otwarte dane GZM
• 13:06-13:24 Gospodarka obiegu zamkniętego
• 13:24-13:42 Miasta przyjazne pokoleniom
• 13:42-14:00 Transport i mobilność

Przekazana wiedza może stać się inspiracją dla studentów m.in. przy szukaniu źródeł informacji koniecznych do nauki czy przy przygotowaniu prac dyplomowych, albo dla pracowników naukowych m.in. w ramach prowadzonych zajęć, sięganiu po źródła informacji.

Proces zmian przestrzeli nad Rawą został przygotowany i zrealizowany przez Konsorcjum Akademickie Katowice – Miasto Nauki we współpracy z Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią oraz Miastem Katowice.

Zobacz film jak zmieniamy Rawę – LINK

Tychy jako pierwsze miasto w Metropolii wprowadziły nową politykę mobilności zgodną ze standardami GZM.

• Transport zbiorowy, rowerowy i podróże piesze powinny stawać się pierwszym wyborem mieszkańców – to jedno z trzech podstawowych założeń nowej polityki mobilnościowej w Tychach.
• Dokument ten wyznacza cele, które miasto chce osiągnąć, by codzienne podróże mieszkańców do pracy, szkoły czy na studia były bezpieczne i pozwalały dotrzeć w wybrane miejsce na czas.
• Tychy są pierwszym miastem w Metropolii, które uaktualniło założenia swoich planów transportowych o zagadnienia związane z szerzej pojętą mobilnością.
• Przyjęta w Tychach polityka mobilności jest zgodna z założeniami projektu Planu Zrównoważonej Mobilności Miejskiej, nad którym pracuje obecnie GZM.

Uchwalona przez miejskich radnych w czwartek (26 maja) polityka mobilności Miasta Tychy zastąpi obowiązującą od szesnastu lat politykę transportową. Nowy dokument został opracowany przy wsparciu Metropolitalnej Szkoły Prototypowania, zrzeszającej m.in. urzędników z różnych miast GZM, ekspertów ds. transportu i urbanistów.

– Dokument po części bazuje na projektach, które w Tychach od lat są realizowane. W mieście już teraz kolej jest powszechnie wykorzystywana do codziennych podróży, a komunikacja miejska jest z nią dobrze zintegrowana. Tychy realizują także różne działania związane z uspokajaniem ruchu i bezpieczeństwem, a ich skuteczność potwierdzona jest w publikowanych co roku statystykach – mówi Hanna Skoczylas, z-ca prezydenta Tychów ds. zrównoważonego rozwoju

Przyjęta nowa polityka mobilności podsumowuje powyższe działania, ale także aktualizuje je o kolejne priorytety. Dokument wskazuje cele operacyjne, które można osiągnąć poprzez efektywniejsze wykorzystanie zasobów miejskich. Chodzi m.in. o zmianę zachowań komunikacyjnych w podróżach wewnątrz miasta i na zewnątrz, aby jeszcze bardziej zwiększyć udział innych środków transportu niż samochód.

Dokument zakłada, że we wszelkich podróżach to transport zbiorowy, rowerowy czy pieszy powinien być pierwszym wyborem mieszkańców. Polityka mobilności opisuje także działania związane z poprawą jakości otoczenia – zmiany w polityce parkingowej, mające odciążyć tereny centralne miasta od ruchu samochodowego, oraz traktowanie miejskich ulic jako przestrzeni publicznej, która ma być uporządkowana, zielona i wyposażona w małą architekturę.

Co istotne, zapisy zawarte w polityce mobilności będą współgrać z projektami realizowanymi przez Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię. Do zwiększenia udziału podróży rowerowych przyczynią się velostrady, czyli szybkie trasy rowerowe łączące miasta GZM, których budowa rozpocznie się od przyszłego roku. Kolejnym elementem będzie planowany na przyszły rok system roweru metropolitalnego, czyli jedna z największych wypożyczalni rowerów publicznych w Europie. Docelowo ma ona działać z wykorzystaniem tej samej aplikacji, która umożliwia zakup biletów autobusowych, tramwajowych i trolejbusowych Zarządu Transportu Metropolitalnego. Całość stworzy dogodne warunki do podróżowania różnymi środkami transportu na terenie Tychów, jak i całej Metropolii.

Ponadto przyjęta w Tychach polityka mobilności jest także zgodna z założeniami projektu Planu Zrównoważonej Mobilności Miejskiej, nad którym pracuje obecnie GZM. W odróżnieniu od klasycznego podejścia do planowania transportu, podstawą planów mobilności nie jest koncentrowanie się na kwestiach związanych z inżynierią ruchu, ale na ludziach. Plan zakłada dążenie do lepszego wykorzystywania istniejących zasobów systemu miejskiego, a nie na ciągłej jego rozbudowie.

Dokument przyjęty w Tychach powstał przy udziale Metropolitalnej Szkoły Prototypowania, która zajmuje się w tym mieście badaniami mobilnościowymi, ze szczególnym uwzględnieniem prowadzonej przez samorząd polityki parkingowej. Podsumowanie tych prac planowane jest na jesień tego roku.

Opracowanie i wdrożenie wzorcowej sieci połączeń dla transportu miejskiego – nad tym pracuje Metropolitalna Szkoła Prototypowania w sosnowieckiej dzielnicy Kazimierz Górniczy. Aby to osiągnąć, urzędnicy i eksperci rozmawiają z mieszkańcami, a także współpracują z przewoźnikami czy służbami miejskimi. Diagnozują problemy dzielnicy związane z dostępnością i organizacją komunikacji, by następnie zaproponować swoje rozwiązania. Model wypracowany w Sosnowcu może być standardem dla przyszłych prac związanych z organizacją siatki połączeń na terenie Metropolii.  

– Tworzymy nowy system planowania komunikacji zbiorowej oparty na dialogu z mieszkańcami oraz współpracy urzędników – mówi Grzegorz Kwitek, członek zarządu GZM. – To już trzecia Metropolitalna Szkoła Prototypowania, którą uformowali urzędnicy zajmujący się urbanistyką, inżynierią ruchu, planowaniem przestrzennym czy edukacją, a także pracownicy przewoźników kolejowych i autobusowych. Taki model współpracy to świetna okazja do uporządkowania wiedzy, jak również zmiany myślenia o mobilności – dodaje.

Miejsce, będące obiektem badań trzeciej szkoły prototypowania, nie zostało wybrane przypadkowo.

– Kazimierz Górniczy to dzielnica, która w ostatnich latach przeszła duże przeobrażenie – mówi Arkadiusz Chęciński, prezydent Sosnowca. – Z jednej strony mamy tutaj pozostałości po kopalni Kazimierz-Juliusz, wokół której niegdyś organizowało się życie tej części miasta. Z drugiej strony mamy Park im. Jacka Kuronia, który codziennie przyciąga rzesze mieszkańców, również spoza Sosnowca. Pod względem transportu mamy tutaj wszystko: metrolinię, autobus, tramwaj, bus na żądanie i pociąg, do którego dopłaca GZM. Warto wykorzystać ten potencjał i maksymalnie dostosować możliwości transportowe do specyfiki i charakteru tej dzielnicy – zaznacza.

Prace szkoły prototypowania rozpoczęto od spaceru badawczego w celu rozpoznania infrastruktury i analizy dostępności komunikacyjnej – zarówno pod kątem pieszych, jak i rowerzystów. Badania wykazały szereg niedogodności, jak np. lokalizacje pętli tramwajowej w oddaleniu od zabudowy, a także pętli autobusowej, która znajduje się pod nieczynną kopalnią. Brakuje dobrej obsługi komunikacyjnej dla popularnego parku miejskiego. Niezadowalająca jest również dostępność do stacji kolejowej, szczególnie dla osób z niepełnosprawnościami. Wykazano również brak przystanków komunikacji miejskiej w ważnych miejscach lub niewłaściwą ich lokalizację.

–  Podczas prac przygotowawczych przed badaniami podzieliliśmy mieszkańców na trzy grupy: osoby uczące się, osoby pracujące oraz osoby będące na emeryturze. Każda grupa ma odmienne potrzeby w kwestii dostępności i organizacji komunikacji miejskiej – wylicza Bogusław Molecki, ekspert z zakresu transportu zbiorowego prowadzący zajęcia MSP.  – Trzeba pamiętać, że transport zbiorowy to nie tylko rozkład jazdy, a prowadząc jakiekolwiek prace w tym zakresie, zawsze należy zacząć od rozpoznania problemów i potrzeb mieszkańców. Sama inżynieria, czyli dostosowanie infrastruktury i komunikacji do ich potrzeb, można uznać za działanie wtórne – podkreśla.

– Specyfika metropolitalnej szkoły prototypowania polega na tym, aby nowe rozwiązania pilotażować na konkretnym przykładzie. W przeciwieństwie do pracy za biurkiem, tutaj łatwiej dostrzec wszelkie aspekty planowania sieci oraz kwestie związane z dostępnością – mówi Marcin Domański, zastępca dyrektora Departamentu Komunikacji i Transportu w GZM. – Transport zbiorowy jest szkieletem mobilności w tworzonym przez nas planie mobilności miejskiej. To, co wypracujemy w Kazimierzu Górniczym, pokaże nam drogę do budowy całej sieci – dodaje.

Kolejnym punktem prac będą pogłębione wywiady z mieszkańcami dzielnicy. Ankieterzy będą obecni na miejscu w poniedziałek (16.05) w godzinach przedpołudniowych i od wtorku do piątku w godzinach popołudniowych, a w sobotę (21.05) również w parku. Będzie można ich spotkać chodzących po całej dzielnicy, bez konkretnego punktu. Badania będą potrzebne, aby dokładniej poznać problemy i potrzeby mieszkańców związane z przemieszczaniem się, zdefiniować główne cele ich podróży i sposoby docierania, a także potwierdzić wnioski ze spaceru badawczego. Wdrożenie pierwszych rozwiązań, które zostaną wypracowane w ramach badań, planowane jest na jesień tego roku.

To już trzecia Metropolitalna Szkoła Prototypowania. Pierwsza z nich odbyła się w ubiegłym roku w Bytomiu i dotyczyła kwestii uspokajania ruchu na ul. Karola Miarki. Druga szkoła pracuje aktualnie w Tychach, a obiektem jej badań jest miejska polityka parkingowa.

Z roku na rok wzrasta liczba samochodów poruszających się po drogach Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Trend ten powoduje potrzebę lepszego zarządzania powierzchnią do parkowania, przede wszystkim w centrach miast. Z takim wyzwaniem mierzą się obecnie Tychy, które pracują nad zmianą swojej polityki parkingowej w ramach Metropolitalnej Szkoły Prototypowania. W czwartek (7 kwietnia) mieszkańcy tego miasta będą mogli zgłaszać swoje uwagi w zakresie polityki parkingowej podczas wywiadów z ekspertami.

Metropolitalna Szkoła Prototypowania to sprawdzona formuła, która pozwala na naturalną wymianę wiedzy i budowanie relacji między pracownikami metropolitalnych samorządów. Szkołę uformowali urzędnicy zajmujący się inżynierią ruchu, strefami płatnego parkowania, inwestycjami drogowymi i urbanistyką z Tychów, Bytomia, Rudy Śląskiej, Dąbrowy Górniczej, Sosnowca i Katowic, a także pracownicy Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii i eksperci zewnętrzni.

Tematem jest polityka parkingowa w Tychach. Pierwsze rozmowy ekspertów z tyszanami w tej sprawie odbyły się 24 marca. Łącznie przeprowadzono ok. 150 pogłębionych wywiadów z mieszkańcami, przedsiębiorcami, użytkownikami lokali w sąsiedztwie parkingów oraz osobami korzystającymi ze stref Park & Ride.

Drugi cykl spotkań odbędzie się w czwartek (7 kwietnia) w godzinach 10:00-14:00. Specjalne punkty pojawią się na Placu Baczyńskiego, parkingu wielopoziomowym przy dworcu PKP, placu przed budynkiem Balbina Centrum oraz przy ul. Grota-Roweckiego w rejonie marketu A-Z.

Wywiady z użytkownikami stanowią szczególnie ważny element dalszej analizy. Uzupełnieniem będą badania firmy inżynierskiej, która w kwietniu przeprowadzi pełne obserwacje parkowania w Tychach. Będą one realizowane na dużym obszarze miasta od rana do wieczora, w dzień powszedni i w sobotę. Dopiero po przeanalizowaniu wszystkich wyników przyjdzie czas na pierwsze wnioski.

Polityka parkingowa to jeden z istotniejszych elementów całej polityki mobilnościowej w Metropolii. Powinna być ona odpowiednio dostosowana do stale rosnącej liczby samochodów. W Tychach liczba zarejestrowanych aut w ostatnich 20 latach wzrosła aż dwukrotnie – w 2001 r. było ich około 50 tysięcy, a na koniec 2021 blisko 111 tysięcy. Podobnie wygląda sytuacja w innych miastach i gminach.

Metropolitalna Szkoła Prototypowania ma pomóc w wypracowaniu optymalnych rozwiązań w tym zakresie. Jest to sprawdzona formuła, którą po raz pierwszy przetestowano w Bytomiu. Prace dotyczyły uspokojenia ruchu na śródmiejskiej ulicy w tym mieście. Projekt został doceniony przez ekspertów z Komisji Europejskiej i zajął drugie miejsce w konkursie na najlepszą mobilnościową akcję w Europie w 2021 roku.

Polityka parkingowa nie tylko wpływa na to, jakie środki transportu wybieramy na co dzień, ale także jak wyglądają nasze miasta, które każdego roku – mimo ograniczonej powierzchni – są zmuszone do przyjmowania coraz większej liczby samochodów. Właśnie rozpoczynają się prace drugiej Metropolitalnej Szkoły Prototypowania, w której zespół urzędników z różnych miast zajmie się polityką parkingową w Tychach. Wspólnie przeprowadzą badania społeczne i inżynieryjne, a na koniec przedstawią wnioski i wskażą, co można usprawnić w tym zakresie.

Niewspółmierny przyrost liczby samochodów w stosunku do względnie stałej liczby miejsc postojowych to problem o charakterze globalnym, który w szczególności dotyczy centrów miast. W godzinach maksymalnej akumulacji, czyli tzw. godzinach szczytu, konkurencja o pojedyncze stanowisko jest największa. W efekcie kierowcy niejednokrotnie pozostawiają auta w miejscach do tego nieprzeznaczonych, blokując ulice i przejścia dla pieszych, albo rozjeżdżając trawniki. Odpowiedzią na ten problem powinna być odpowiednio dostosowana polityka parkingowa.

– Polityka parkingowa to jeden z istotniejszych elementów całej polityki mobilnościowej, nad którą obecnie pracujemy – mówi Marcin Domański, zastępca dyrektora Departamentu Komunikacji i Transportu GZM. – W Metropolii samochód często jest pierwszym wyborem, gdy mowa o środku przemieszczania się. Mamy dobrze rozwiniętą sieć dróg ekspresowych i autostrad, ale problem pojawia się u celu podróży, czyli w centrach miast. Mówiąc obrazowo, mamy do czynienia z rynnami autostradowymi, które prowadzą do miski o ograniczonych rozmiarach. Gdy samochodów jest za dużo, miska zaczyna się przelewać – dodaje.

Metropolitalna Szkoła Prototypowania to sprawdzona formuła, która pozwala na naturalną wymianę wiedzy i budowanie relacji między pracownikami metropolitalnych samorządów. Tym razem szkołę tworzy zespół złożony z urzędników zajmujących się inżynierią ruchu, strefami płatnego parkowania, inwestycjami drogowymi i urbanistyką z Tychów, Bytomia, Rudy Śląskiej, Dąbrowy Górniczej, Sosnowca i Katowic, a także pracownicy Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii i eksperci zewnętrzni.

– Taki skład zapewnia połączenie różnych doświadczeń i wiedzy oraz szerokie spojrzenie na przyszłą przemianę. Urzędnicy pracują w miastach, które posiadają i zmieniają strefę płatnego parkowania lub rozważają jej wprowadzenie, dlatego mogą się podzielić swoimi wnioskami dotyczącymi zarówno funkcjonowania samego mechanizmu, jaki sposobów prowadzenia badań – mówi Paweł Jaworski, urbanista, który przewodniczy spotkaniom zespołu na zlecenie GZM.

– W ciągu ostatnich 20 lat liczba samochodów zarejestrowanych w Tychach wzrosła aż dwukrotnie. W 2001 roku było ich około 50 tysięcy, a na koniec 2021 blisko 111 tysięcy. Trend ten powoduje potrzebę lepszego zarządzania powierzchnią do parkowania, przede wszystkim w centrum miasta – mówi Artur Kruczek, dyrektor Miejskiego Zarządu Ulic i Mostów w Tychach. – Chcemy dokładnie przyjrzeć się sprawie, dlatego zapytamy o zdanie ekspertów, przeprowadzimy badania i analizy, ale bardzo ważny jest dla nas także głos osób, które faktycznie wykorzystują parkingi, w szczególności strefę płatnego parkowania i parking przy dworcu PKP. Dopiero, gdy zdobędziemy pełną wiedzę, zadecydujemy w jakim kierunku kształtować politykę parkingową w mieście.

W dniach 24 marca i 7 kwietnia eksperci wyjdą w teren i zbiorą uwagi od osób korzystających w ciągu dnia z parkingów w mieście.

– Wywiady z użytkownikami, jakie przeprowadzimy w najbliższym czasie, są dla nas bardzo ważnym elementem analizy. Zapraszamy do rozmów – zachęca Ewa Lutogniewska, koordynująca proces ze strony GZM – Na tym nie kończy się  nasza praca. W kwietniu na nasze zlecenie firma inżynierska przeprowadzi pełne obserwacje parkowania. Będą one realizowane na dużym obszarze miasta od rana do wie, w dzień powszedni i w sobotę. Dopiero po przeanalizowaniu wszystkich wyników przyjdzie czas na pierwsze wnioski.

Plac Baczyńskiego, parking wielopoziomowy przy dworcu PKP, plac przed budynkiem Balbina Centrum oraz ul. Grota Roweckiego w rejonie marketu A-Z. W tych czterech lokalizacjach staną stoiska, w których każdy będzie mógł zgłosić swoje spostrzeżenia na temat korzystania z tyskich parkingów. Wnioski będą notować eksperci. Spotkania odbędą się 24 marca oraz 7 kwietnia, w godzinach 10:00-14:00.

Przypomnijmy, że po raz pierwszy Metropolitalna Szkoła Prototypowania odbyła się w Bytomiu i dotyczyła uspokojenia ruchu na śródmiejskiej ulicy w tym mieście. Projekt został doceniony przez ekspertów z Komisji Europejskiej i zajął drugie miejsce w konkursie na najlepszą mobilnościową akcję w Europie w 2021 roku.

Metropolitalna Szkoła Prototypowania została doceniona przez Komisję Europejską! Projekt nowej organizacji ruchu na ul. Miarki w Bytomiu, opracowany przez ekspertów z miast Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii i poddany testom we wrześniu i październiku br., został wyróżniony jako jeden z czterech najlepszych w Europie. Teraz wyróżnione projekty poddano pod głosowanie internautów.

Metropolitalna Szkoła Prototypowania to projekt koordynowany przez Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię. Jej tegorocznym zadaniem było opracowanie nowej organizacji ruchu dla ul. Miarki w Bytomiu, aby stała się bardziej bezpieczna dla wszystkich mieszkańców – nie tylko tych zmotoryzowanych.

Projekt trwał od maja do listopada tego roku i został doceniony przez autorów kampanii EUROPEAN MOBILITY WEEK, która zrzesza przedstawicieli m.in. krajowych ministerstw, agencji i władz lokalnych, ekspertów ds. mobilności, a także przedstawicieli Komisji Europejskiej.

Projekt prowadzony na ul. Miarki w Bytomiu zdobył wyróżnienie razem z trzema innymi, które prowadzono w europejskich miastach: Bolonii (Włochy), Östersund (Szwecja) oraz Utrechcie (Holandia). Teraz internauci mogą głosować za pośrednictwem mediów społecznościowych na najlepszy z nich. Głosowanie odbywa się do 20 grudnia br. na profilach kampanii EUROPEAN MOBILITY WEEK na Facebooku, Twitterze i Instagramie.

Facebook: https://www.facebook.com/EuropeanMobilityWeek/posts/10161609454088975

Instagram: https://www.instagram.com/europeanmobilityweek/

Twitter:  https://twitter.com/mobilityweek/status/1467775931825672194?s=20 

Ponadlokalna współpraca

Metropolitalną Szkołę Prototypowania uformowali urzędnicy zajmujący się urbanistyką, inżynierią ruchu, transportem publicznym, rewitalizacją, inwestycjami oraz partycypacją, pochodzący z Bytomia, Gliwic, Rudy Śląskiej, Tychów, Dąbrowy Górniczej i Sosnowca. W skład zespołu weszli także pracownicy Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii oraz eksperci zewnętrzni. Była to pierwsza szkoła prototypowania dotąd zorganizowana w Metropolii.

– Chyba najlepszym dowodem na to, że taka forma współpracy działa, jest to, jak ciężko było nam się rozejść po zakończeniu projektu – mówi Marcin Domański, zastępca dyrektora Departamentu Komunikacji i Transportu w GZM.

– Grupa na tyle się zżyła, że chciałaby prowadzić kolejne metamorfozy przestrzeni publicznej. To wszystko mimo konieczności cotygodniowych dojazdów i zaangażowania czasowego. Udało się wspólnie przejść cały proces: koncepcję, badania, projekt, pomiary i testy. Były momenty radości i kryzysu. Jednak to wszystko pokazało, że urzędnicy mogą czerpać radość z pracy, w sposób naturalny wymieniać się swoją wiedzą, a pozytywny bagaż doświadczeń wykorzystywać w pracy we własnych miastach – dodaje Marcin Domański.

Spokojniej i bezpieczniej

Dzięki Metropolitalnej Szkole Prototypowania na ul. Miarki wprowadzono tymczasowo nową organizację ruchu, którą następnie poddano pod konsultacje społeczne.

– Zmiany bazowały na idei „diety drogowej” (road diet) – wskazuje Paweł Jaworski, urbanista odpowiedzialny merytorycznie za pracę Szkoły.

– W celu spowolnienia ruchu samochodów przekrój jezdni zredukowaliśmy z dwóch pasów do jednego, a jej oś dodatkowo poodginaliśmy od przebiegu prostokreślnego (tzw. esowanie). Odzyskaną w ten sposób przestrzeń przeznaczyliśmy na dwukierunkową ścieżkę rowerową oraz dodatkowe miejsca postojowe. Warto dodać, że istniejące parkingi przenieśliśmy na jezdnię. Na końcowym odcinku ulicy wprowadziliśmy nowe przejście dla pieszych – tak bardzo potrzebne mieszkańcom zmierzającym w okolice rynku.  Zadbaliśmy także o prawidłową obsługę komunalną, ponieważ wyznaczyliśmy szereg udogodnień dla śmieciarek wywożących odpady z nieruchomości położonych w sąsiedztwie ulicy – tłumaczy.

W efekcie średnia prędkość pojazdów poruszających się po wspominanej ulicy zmalała i przez cały dzień nie przekraczała ustanowionego limitu (50 km/h z miejscowym obniżeniem do 40 km/h). Przed testami problem był bardzo duży, a przekroczenia w okolicy budynku Zakładu Ubezpieczeń Społecznych praktycznie ciągłe. Na wysokości tego obiektu średnia prędkość większości pojazdów zmniejszyła się z 62 km/h do 41 km/h w skali całego dnia, a przy skrzyżowaniu z ul. Dojazd –  z 58 km/h do 45 km/h. Dzięki temu na ulicy wzrosło bezpieczeństwo. Ponadto wprowadzone zmiany zmniejszyły liczbę pojazdów poruszających się po ul. Miarki.

Będą kolejne zmiany

Po wprowadzeniu tymczasowej organizacji ruchu przeprowadzono badania wśród mieszkańców i użytkowników ul. Miarki w formie bezpośrednich wywiadów kwestionariuszowych. Udział w nich wzięło 320 osób, w tym 175 mieszkańców oraz 145 innych użytkowników tej drogi. Mieszkańcy chętniej zaakceptowali zaproponowane rozwiązania niż pozostali użytkownicy.

Część zaproponowanych rozwiązań zostanie docelowo wdrożona, a sama współpraca Metropolii GZM z miastem Bytom w zakresie zrównoważonej mobilności będzie kontynuowana. W grudniu pojawi się także obszerny artykuł na temat wniosków wynikających z projektu w Bytomiu. Ponadto już niedługo ruszą kolejne szkoły prototypowania, na temat poszerzenia strefy płatnego parkowania w Tychach, a także sieci połączeń transportu zbiorowego w Sosnowcu.

Bytomianie z ulicy Miarki skarżą się na nadmierny hałas i prędkość samochodów, zbyt małą liczbę przejść dla pieszych i brak zieleni. Jak można rozwiązać choć część tych problemów? Odpowiedzi szukają eksperci z miast Metropolii. Po rozmowach z ludźmi korzystającymi z tego miejsca na co dzień oraz badaniach transportowych zespół opracuje koncepcję nowej organizacji ruchu i wdroży ją w formie tymczasowej, a sposób funkcjonowania przekształconej przestrzeni podda ocenie jej użytkowników. Wyniki testów będą podstawą projektu zmian docelowych.

Mieszkańcy ulicy Miarki wskazują, że ulica, przy której mieszkają, jest niebezpieczna i głośna. Zwracają też uwagę na jeżdżące za szybko samochody osobowe i ciężarowe, zatarasowane chodniki oraz pieszych przebiegających przez jezdnię między autami.

– Realizując proces rewitalizacji Śródmieścia oraz chcąc wyjść naprzeciw oczekiwaniom społecznym, zdecydowaliśmy się na udział w pilotażowym programie, dzięki któremu ulica ma szansę na pozytywne zmiany. Mam nadzieję, że wypracowane rozwiązania pogodzą potrzeby zarówno jej mieszkańców, jak i korzystających z niej kierowców – mówi Michał Bieda, zastępca prezydenta Bytomia. 

Kto pracuje nad pomysłem?

– Nie wszyscy kierowcy stosują się do ograniczeń prędkości, co powoduje, że w stosunku do innych ulic Śródmieścia, na Miarki dochodzi do największej liczby zdarzeń drogowych i jest tam głośno. Pomiary hałasu wskazują na 75dB, co sprawia, że dłuższe przebywanie w tym miejscu przy największym natężeniu ruchu jest szkodliwe dla zdrowia. Kwestią często zgłaszaną przez mieszkańców są również problemy z wyjazdem z podwórek czy trudności w poruszaniu się pieszo. Postaramy się poszukać rozwiązań – mówi Paweł Wittich, zastępca dyrektora ds. technicznych Miejskiego Zarządu Dróg i Mostów.

Projekt zmian na ulicy Miarki opracuje zespół Metropolitalnej Szkoły Prototypowania (technika projektowania) prowadzonej przez Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię. Tworzą go urzędnicy zajmujący się urbanistyką, inżynierią ruchu, transportem publicznym, rewitalizacją, inwestycjami oraz partycypacją z Bytomia, Gliwic, Rudy Śląskiej, Tychów, Dąbrowy Górniczej i Sosnowca, a także pracownicy Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii i eksperci zewnętrzni.

– Liczymy na to, że grupa ekspertów z samorządów miast GZM będzie początkiem zmiany myślenia o mobilności, uspójnienia wiedzy, a wspólna praca zacementuje naszą współpracę i przyjaźnie – dodaje Marcin Domański, zastępca dyrektora Departamentu Komunikacji i Transportu GZM.

Grupę współtworzą przedstawiciele Miejskiego Zarządu Dróg i Mostów oraz Fundacji Napraw Sobie Miasto. Taki skład zapewnia połączenie różnych perspektyw i głębsze spojrzenie na przyszłą przemianę.

– Podstawą do opracowywanych pomysłów projektowych będą uwagi zgłoszone dotychczas przez mieszkańców ulicy Miarki oraz wywiady, które przeprowadzimy w najbliższym czasie. Zapraszamy do rozmów – mówi urbanista Paweł Jaworski.

Przedstawiciele Szkoły w najbliższym czasie zbiorą uwagi od mieszkańców oraz wykonają niezbędne pomiary ruchu i parkowania, przygotują wszystkie formalności związane z testowaniem rozwiązań tymczasowych, a potem opracują projekt trwalszych przekształceń. Z podsumowaniem części badawczej i założeniami transformacji będzie można się zapoznać w trakcie spotkania otwartego pod koniec czerwca. O szczegółach poinformujemy wkrótce!