Główny Urząd Nadzoru Budowlanego opublikował ranking gmin dotyczący spisu do CEEB. Pod koniec styczna w bazie znalazło się 1,2 miliona deklaracji o emisyjności. Jak wygląda sytuacja w gminach Metropolii?  Liderem jest Chełm Śląski. 

Baza Emisyjności Budynków (CEEB) została uruchomiona 1 lipca 2021 roku. Jest to elektroniczna baza do gromadzenia i udostępniania informacji o budynkach i lokalach w zakresie źródeł ciepła, źródeł spalania paliw  o nominalnej mocy nie przekraczającej 1 MW. Obowiązkiem złożenia deklaracji są objęci właściciele i zarządcy nieruchomości spełniających kryteria sprawozdawczości.

Na stronach Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego  został opublikowany ranking gmin dotyczący wpisu do CEEB. Dopiero w tym roku można zaobserwować znaczący wzrost składanych deklaracji. W ciągu niecałego miesiąca złożono ich ponad pół miliona. Na dzień 25 stycznia 2022 roku  jest ich w bazie ponad  milion dwieście tysięcy.

Ranking gmin powstał w oparciu o liczbę punktów adresowych przypisanych do obszaru danej gminy.

Na terenie Metropolii gminy, w których udało się zebrać już ponad 20 % ankiet od osób i podmiotów objętych obowiązkiem deklaracji, to: Chełm Śląski, Gierałtowice, Imielin, Radzionków, Łaziska Górne i Wyry. Nieźle wypadają też: Lędziny, Kobiór, Mikołów i Wojkowice. Pozostałe gminy do tej pory nie przekroczyły 15% punktów adresowych.

Zmotywować właścicieli budynków do składania deklaracji można na wiele sposobów. Niektóre gminy zdecydowały się na zatrudnienie profesjonalnych ankieterów, którzy często są też doradcami energetycznymi. Osoby takie same udają się do wszystkich budynków ułatwiając wypełnianie i zbierając ankiety o sposobie ogrzewania i stopniu termomodernizacji budynków.

Są też gminy, które uzależniają wypłatę dofinansowania do wymiany źródła ciepła bądź instalacji OZE od wpisania budynku do CEEB.

No i oczywiście jest mechanizm ustawowy wskazujący na wysokość kary za niewypełnienie w terminie ankiety; kara grzywny w wysokości do 500 zł, jeżeli sprawa trafi do sądu, wielkość grzywny może wzrosnąć do 5000 zł.

Z pełnym rankingiem można zapoznać się tutaj: https://zoneapp.gunb.gov.pl/ranking/

Kogo dotyczy ten obowiązek?

• Każdego właściciela lub zarządcy budynku lub lokalu, który posiada jedno lub więcej źródeł ciepła o mocy do 1 MW.

Kiedy i jak należy złożyć deklarację?

Deklaracje można składać do właściwego miejscowo wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, za pośrednictwem internetowego formularza powiązanego z Profilem Zaufanym umożliwiającego korzystanie z dowodu osobistego z warstwą elektroniczną lub odpowiadającej mu wersji papierowej w terminach:

• 14 dni dla nowo powstałych budynków – należy zgłosić wnioskiem o zakończenie budowy lub uzyskać decyzję o pozwolenie na użytkowanie(co oznacza, że dla nowo powstałych budynków należy złożyć wniosek o zakończenie budowy lub wniosek o wydanie decyzji o pozwolenie na użytkowanie budynku),

– 12 miesięcy od dnia ogłoszenia komunikatu w przypadku właścicieli lub zarządców budynków lub lokali, którzy eksploatowali przed dniem wejścia w życie przepisów źródła ciepła lub źródła spalania paliw.

Gminy GZM z liczbą złożonych deklaracji na dzień 2.02.2022 r.:

Grupa Tauron Ciepło w ciągu najbliższych dwóch lat zamierza rozbudować sieć ciepłowniczą w naszym mieście. Przyłączenia będą obejmować budynki w Centrum i Chropaczowie.

“Przyłączenia w ramach likwidacji indywidualnych pieców węglowych stanowią już teraz około 20 proc. zaplanowanych przyłączeń. Pozostałe to nowe inwestycje, głównie mieszkaniowe” – poinformował w poniedziałek Tauron. W planach spółki na najbliższe lata jest przyłączenie do sieci ciepłowniczej nawet 25 tys. mieszkań w aglomeracji górnośląskiej.

Oprócz przyłączania do sieci nowych budynków, w ramach Programu Likwidacji Niskiej Emisji na lata 2022-2023, zakontraktowano już wymianę ogrzewania na ciepło sieciowe w 233 budynkach, głównie w Katowicach, Świętochłowicach i Czeladzi. W naszym mieście w pierwszym etapie podłączone do sieci ciepłowniczej mają zostać budynki przy ul. Strzelców Bytomskich, natomiast w kolejnym budynki przy ul. Średniej i Łagiewnickiej.

Źródło: UM Świętochłowice

Z początkiem roku zaczął obowiązywać zapis uchwały antysmogowej dla województwa śląskiego, zakazujący używania kotłów grzewczych starszych niż 10 lat lub nieposiadających tabliczki znamionowej. Podczas prowadzonych na terenie Bierunia „zielonych kontroli” Strażnicy Miejscy wraz z urzędnikami z Wydziału Ochrony Środowiska sprawdzają czy zapis ten jest przestrzegany.

Czym są „zielone kontrole”? Co sprawdzą osoby kontrolujące? Z jakimi skutkami można się liczyć, gdy zostaną stwierdzone nieprawidłowości? Na te pytania odpowiada Krzysztof Waligóra, Komendant Straży Miejskiej w Bieruniu:

Z czego wynikają kontrole prowadzone przez Straż Miejską i Wydział Ochrony Środowiska i Gospodarki Odpadami?
Kontrole prowadzimy regularnie już od 2020 r. Wcześniej także je prowadziliśmy, w przypadkach zgłoszeń ze strony mieszkańców. Prowadzone są one na podstawie art. 379 Prawa ochrony środowiska, który zakłada, że burmistrz lub prezydent miasta sprawują kontrolę przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska w zakresie objętym właściwością tych organów. Każdy z pracowników dokonujących kontroli ma stosowne upoważnienie wystawione przez Burmistrza Miasta Bierunia, zezwalające na dokonywanie takich kontroli. Na żądanie osoby kontrolowanej, mamy obowiązek upoważnienie takie okazać.

Czy mieszkaniec ma prawo nie wpuścić osób dokonujących kontroli?
Zdecydowanie odradzam takie postępowanie. Osoba, która udaremnia lub utrudnia kontrolę w zakresie ochrony środowiska, popełnia, w myśl art. 225§1 kodeksu karnego przestępstwo. W przypadkach takich zobowiązani jesteśmy do wezwania na miejsce policji. Warto podkreślić, że ewentualne nieprawidłowości, które chcielibyśmy ukryć udaremniając kontrolę, stanowią wykroczenie. Są więc czynem zdecydowanie mniej poważnym w skutkach, niż ewentualne przestępstwo, za jakie możemy odpowiadać.

Jakie uprawnienia mają osoby dokonujące kontroli?
Osoby wykonujące kontrolę z zakresu ochrony środowiska mają prawo do:

• wstępu wraz z rzeczoznawcami i niezbędnym sprzętem przez całą dobę na teren nieruchomości, obiektu lub ich części, na których prowadzona jest działalność gospodarcza, a w godzinach od 6 do 22 na pozostały teren;
• przeprowadzania badań lub wykonywania innych niezbędnych czynności kontrolnych;
• żądania pisemnych lub ustnych informacji oraz wzywania i przesłuchiwania osób w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego;
• żądania okazania dokumentów i udostępnienia wszelkich danych mających związek z problematyką kontroli.

Na co zwracają uwagę osoby dokonujące kontroli?
Zwracamy uwagę przede wszystkim na to, jakie źródło ciepła wykorzystywane jest na terenie nieruchomości, co jest w tym piecu spalane, czy na terenie nieruchomości prawidłowo zagospodarowuje się wytworzone odpady i czy są one segregowane.

Co zmieniło się w tych kontrolach po 1 stycznia 2022 r.?
Początek tego roku jest datą bardzo ważną. Od tego czasu w ramach kontroli sprawdzamy, czy mieszkańcy przestrzegają zapisów tzw. uchwały antysmogowej województwa śląskiego. Zgodnie z zapisami tego dokumentu nie wolno już używać instalacji eksploatowanych powyżej 10 lat od daty ich produkcji lub nieposiadających tabliczki znamionowej. Pamiętajmy jednak, że wiek pieca liczymy od momentu wejścia w życie uchwały antysmogowej, czyli od 2017. W praktyce nie można zatem używać pieców wyprodukowanych w 2006 i starszych oraz oczywiście tych bez tabliczki znamionowej. Terminy te są narzucone przez Sejmik Województwa Śląskiego i obowiązują na terenie całego województwa, nie tylko na terenie naszej gminy.

Co jeśli mój piec nie ma tabliczki znamionowej?
Każdy piec powinien taką tabliczkę posiadać. Jeśli jest ona nieczytelna, zatarta itp. można zwrócić się do producenta pieca z prośbą o wysłanie duplikatu tabliczki. Zdecydowanie odradzamy jakąkolwiek ingerencję w treść tabliczki, jej samowolne zmienianie czy podrabianie. Czyny takie również należy interpretować w kategorii przestępstwa.

Czy w przypadku ujawnionych nieprawidłowości grozi mi mandat?
Tak jak wspomniałem wcześniej, zdecydowana większość ujawnionych podczas kontroli nieprawidłowości traktowana jest jako wykroczenie. Każda taka sytuacja zakończyć się może pouczeniem, mandatem karnym lub skierowaniem wniosku o ukaranie do sądu. Podczas naszych kontroli stawiamy jednak głównie na edukację. W przypadku ujawnionych nieprawidłowości osoba kontrolowana ma wyznaczony czas na ich usunięcie. Są jednak pewne sytuacje, w których trudno zakończyć kontrolę na pouczeniu. Jeśli ujawnimy np. spalanie odpadów w piecu, używanie niewłaściwego paliwa lub używanie niezgodnego z uchwałą antysmogową pieca to sprawca takiego wykroczenia musi liczyć się z nałożeniem mandatu. Czynności takie są po prostu uciążliwe dla innych, a wszystkim nam chyba zależy na tym, aby oddychać czystym powietrzem.

Kontrolujący sprawdzą m.in. jaki rodzaj paliwa jest używany.

Przypomnijmy raz jeszcze czym nie wolno palić w piecu. 
Uchwała antysmogowa, oprócz obowiązków wynikających z użytkowania właściwego źródła ciepła, zabroniła także używania pewnego rodzaju paliwa. Zabronione jest spalanie w piecu:

• węgla brunatnego oraz paliw stałych produkowanych z wykorzystaniem tego węgla,
• mułów i flotokoncentratów węglowych oraz mieszanek produkowanych z ich wykorzystaniem,
• paliwa, w których udział masowy węgla kamiennego o uziarnieniu poniżej 3 mm wynosi więcej niż 15%,
• biomasy stałej, której wilgotność w stanie roboczym przekracza 20%.

Od 2017 r. paliwa takie nie powinny być w ogóle sprzedawane, a przedsiębiorcy, którzy nadal by to robili, narażają się na ogromne kary. Pamiętajmy także, że osoba sprzedająca nam węgiel lub inne paliwo ma obowiązek przekazać nam certyfikat jakości paliwa. Zawsze żądajmy takiego dokumentu. Jest on przydatny np. podczas dokonywanych przez nas kontroli.

Czy osoby, które teraz, po 1 stycznia 2022 r. wciąż używają niewłaściwego pieca, w każdym przypadku muszą liczyć się z mandatem?
Nie. W wyjątkowych przypadkach osoba taka może zostać tylko pouczona. Są to jednak przypadki wynikające z zewnętrznych przesłanek, a nie czyjegoś zaniechania. Obowiązek wymiany pieca wprowadzony został już w 2017 r. i w tym czasie informacje o tym obowiązku były szeroko rozpowszechniane. Osoba, która nie poczyniła żadnych działań w tym zakresie, musi liczyć się z mandatem. I pierwsze mandaty zostały już wypisane. Podkreślić należy także, że nałożenie mandatu nie kończy sprawy. Sprawę traktujemy jako zakończoną dopiero wtedy, gdy piec zostanie wymieniony na zgodny z zapisami uchwały antysmogowej. Osoby, u których ujawniono nieprawidłowości w tym zakresie, muszą liczyć się z ponownymi kontrolami. Oczywiście, jak w przypadku każdego nałożenia mandatu, osoba może odmówić jego przyjęcia. Pamiętać jednak należy, że sprawa trafia wtedy obligatoryjnie do sądu.

Wspomniałem jednak, że są przypadki, w których stosujemy tylko pouczenia. Takie sytuacje w styczniu też już się zdarzyły. Trzymamy się tutaj rekomendacji wskazanych przez Śląski Związek Gmin i Powiatów, który wskazał, że przypadkami takimi są  następujące sytuacje:
– osoba jest zapisana w programach wymiany pieców oferowanych przez samorządy, ale z uwagi na kolejki na rynku usług w tym zakresie termin wymiany się przeciąga.
– osoba poczyniła konkretne działania w zakresie wymiany pieca (już go kupiła, podpisała umowę z wykonawcą, podpisała umowę o podłączenie do istniejącej infrastruktury), ale z uwagi na sytuację od niej niezależne, nie został zachowany wskazany w uchwale termin.

Podkreślić jednak należy, że działania takie musiały zostać podjęte przed 2022 r. i właściciel pieca potrafi je udokumentować. Oczywiście i w tym przypadku mieszkaniec otrzymuje czas na wymianę pieca, po którym przeprowadzona zostanie ponowna kontrola.

Osobną grupę osób stanowią osoby ubogie i energetycznie ubogie. Karanie mandatami tych osób na pewno nie przybliży nas do wymiany przez nich pieca na ekologiczny. Oczywiście nie oznacza to, że taka osoba w ogóle nie będzie musiała wymieniać pieca. Udzielamy jej jednak informacji o możliwości zwrócenia się do MOPS-u czy do Wydziału Ochrony Środowiska i Gospodarki Odpadami w celu uzyskania dofinansowania. Pamiętać należy, że tzw. dodatek osłonowy jest zwiększony w przypadku osób, które swój dom ogrzewają węglem. Przeprowadzona w wyznaczonym czasie ponowna kontrola pokaże nam, jakie działania ta osoba podjęła.

WAŻNE!
Zmiany w programie CZYSTE POWIETRZE.
Wyższy poziom dofinansowania dla beneficjentów z najniższym miesięcznym dochodem na członka rodziny.

Przypominamy, że w Urzędzie Miejskim w Bieruniu działa punkt terenowy programu CZYSTE POWIETRZE, w którym urzędnicy pomogą w złożeniu wniosku i odpowiedzą na wszystkie pytania. Na spotkanie można umówić się telefonicznie:

• (32) 708 09 85
  
• (32) 708 09 86

Źródło: UM Bieruń

Informujemy, że w związku z pozyskaniem dodatkowych środków w ramach mechanizmu REACT-EU Zarząd Województwa Śląskiego w dniu 25 stycznia 2022 r. dokonał wyboru do dofinansowania projektu pn. Budowa kolektorów słonecznych i kotłów na biomasę na terenie Gmin Koziegłowy i Siewierz celem poprawy jakości powietrza poprzez zwiększenie udziału OZE w wytwarzaniu energii.

Całkowita wartość projektu dla obu gmin wynosi 18.669.681,00 zł z czego wartość zadania Gminy Siewierz to 6.025.038,00 zł a dofinansowanie ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego stanowi 5.114.247,70 zł.

Celem głównym projektu jest poprawa efektywności energetycznej budynków i wzrost produkcji energii cieplnej ze źródeł odnawialnych w gminach: Koziegłowy i Siewierz, a w konsekwencji zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery, w tym CO2 i pyłu PM10.

W ramach zadania na terenie Gminy Siewierz powstanie 412 szt. instalacji kolektorów słonecznych do ciepłej wody użytkowej (c.w.u.) i 6 szt. kotłów na biomasę (pellet).

Ilość instalacji jest wynikiem złożonych przez mieszkańców deklaracji uczestnictwa w projekcie w latach 2017 i 2018. Tym samym podstawowa lista uczestników projektu jest już zamknięta.

Z osobami znajdującymi się na podstawowej liście uczestników projektu będziemy się kontaktować telefonicznie celem ustalenia terminu na podpisanie umowy na montaż instalacji odnawialnych źródeł energii.

Przed podpisaniem umowy będzie weryfikowana liczba osób zamieszkujących w danym budynku na podstawie zgłoszonej ilości osób w tzw. deklaracji śmieciowej oraz czy są uregulowane wszystkie zobowiązania finansowe na rzecz gminy.

Budynek, w którym będą montowane instalacje musi być zamieszkały w sposób ciągły przez cały rok.

Jednocześnie informujemy, że w chwili obecnej nie przyjmujemy nowych zgłoszeń do udziału w projekcie. Z dodatkowych deklaracji, które wpłynęły od mieszkańców poza wskazanym terminem naboru uczestników została utworzona lista rezerwowa. Zostanie ona uruchomiona w chwili kiedy osoby znajdujące się na liście podstawowej zrezygnuj z montażu instalacji odnawialnych źródeł energii.

Źródło: UM Siewierz

Powiększa się flota autobusów na paliwa alternatywne w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Gliwicki PKM wzbogacił się niedawno o 15 ekologicznych autobusów hybrydowych, a w kolejce czeka dodatkowe 10 „elektryków”. PKM Sosnowiec kupi 16 hybryd typu plug-in, które mają szanse wyjechać na ulice jeszcze w tym roku. Z kolei GZM wkrótce podpisze umowę na zakup 32 autobusów elektrycznych oraz stacji ładowania. Metropolia będzie także jednym z pierwszych regionów w Polsce, gdzie regularne linie będą obsługiwane przez autobusy na wodór.

Zarząd Transportu Metropolitalnego ma do dyspozycji około 250 autobusów na paliwa alternatywne. Wśród nich znajduje się ok. 150 autobusów na sprężony gaz ziemny, 47 elektryków i 56 hybryd. Liczba pojazdów nisko i zeroemisyjnych sukcesywnie się powiększa.

Hybrydy i elektryki w Gliwicach

PKM Gliwice za kwotę 23 mln zł kupił 15 autobusów hybrydowych firmy MAN Truck & Bus Polska. To nowoczesne, spełniające surowe normy środowiskowe pojazdy, wśród których każdy pomieści 174 pasażerów. Pierwsze z nich wyjechały na ulice pod koniec ubiegłego roku. Dodatkowo jeszcze w tym roku w Gliwicach pojawi się 10 elektrycznych autobusów marki Volvo: 7 autobusów będzie dwuosiowych i 3 trzyosiowe, przegubowe. Koszt tej inwestycji to 39 mln zł, z czego ok. 27 mln zł stanowi dofinansowanie unijne.

Hybrydy plug-in w miastach Zagłębia

Hybrydy typu plug-in mają wzbogacić flotę PKM w Sosnowcu. Przedsiębiorstwo planuje zakup 16 takich pojazdów – wśród nich 8 dwunastometrowych oraz 8 przegubowych. Autobusy będą bogato wyposażone, m.in. w klimatyzację, ładowarki USB, Wi-Fi oraz liczne kamery wewnątrz i na zewnątrz pojazdów. Firma Solaris Bus&Coach, która złożyła ofertę w przetargu na zakup 16 autobusów, oczekuje kwoty 42 mln zł. Dostawa dotyczy także systemu ładowania magazynu energii hybrydowego układu napędowego. Zakup autobusów będzie możliwy dzięki pozyskaniu blisko 30 mln zł z Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020. Autobusy zostaną dostarczone w ciągu 10 miesięcy od dnia podpisania umowy, zatem jest szansa, że wyjadą na zagłębiowskie ulice jeszcze w tym roku.

Autobusy na baterie i wodór

Metropolia niebawem podpisze umowę na zakup 32 autobusów elektrycznych wraz z budową stacji ładowania w ramach programu GEPARD II. Trwają ostatnie formalności w tej sprawie. Pojawi się 27 autobusów 12-metrowych, 5 przegubowych o długości 18 metrów oraz zakupionych zostanie 16 mobilnych ładowarek, z których będą mogły korzystać jednocześnie po dwa autobusy. Ponadto w sześciu miastach zostanie wybudowanych 9 stacjonarnych ładowarek. Dodatkowo Metropolia kupi 20 autobusów wodorowych, stając się jednym z pierwszych regionów w Polsce, wykorzystujących tego typu pojazdy w komunikacji miejskiej. W sumie zakup wszystkich autobusów (32 elektrycznych i 2o wodorowych) pochłonie 240 mln zł, przy czym 160 mln zł pochodzić będzie z dotacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W grudniu GZM złożyła także wniosek o dofinansowanie zakupu kolejnych 35 autobusów elektrycznych – szacowana wartość zakupu to 115 mln zł, a dofinansowanie, o które się ubiegam to 90 mln zł.

Rozwój transportu niskoemisyjnego jest jednym ze strategicznych celów dla miast i gmin GZM. Dzięki inwestycjom w nowy tabor, co piąty autobus wyjeżdżający na drogi Metropolii może być napędzany paliwem niskoemisyjnym. Jeśli w tym zestawieniu uwzględnione zostaną również tramwaje i trolejbusy, to wówczas nawet co trzeci.

Pod koniec grudnia Urząd Marszałkowski opublikował zaktualizowaną listę projektów, które otrzymają unijne dofinansowanie na montaż odnawialnych źródeł energii w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych. Wniosek Gminy Psary, który do tej pory znajdował się na liście rezerwowej otrzyma ponad 180 tys. zł na montaż instalacji fotowoltaicznych na budynkach użyteczności publicznej.

Gmina otrzyma dofinansowanie do projektu „Instalacje systemów OZE w budynkach użyteczności publicznej w Gminie Psary”. Wspomniany projekt przewiduje montaż 4 kompletnych instalacji fotowoltaicznych, obejmujących: panele PV monokrystaliczne, inwertery, rozdzielnicę elektryczną oraz połączenia elektryczne i komunikacyjne na Ośrodku Kultury w Sarnowie, Ośrodku Kultury i OSP w Dąbiu oraz na budynkach Gminnej Biblioteki Publicznej i OSP w Psarach. Szacowany koszt przedsięwzięcia wyniesie 223 514,62 zł, a kwota pozyskanego dofinansowania sięga 186 079,53 zł.

Planowana inwestycja służyć będzie produkcji energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii na potrzeby własne budynków użyteczności publicznej w naszej gminie. Przedsięwzięcie pozwoli obniżyć koszty związane z opłatami za energię elektryczną, co jest szczególnie ważne przy rosnących cenach za prąd. Ponadto przyczyni się do redukcji emisji do atmosfery dwutlenku węgla i innych szkodliwych gazów, czyli ograniczenia niskiej emisji.

Źródło: UG Psary

Do końca 2021 roku mieszkańcy województwa śląskiego mieli czas na wymianę starych kotłów na węgiel, drewno lub pellet, mających 14 i więcej lat.  W nowym roku każdy, kto nie dopełnił tego obowiązku musi liczyć się z karą finansową. To nie koniec zmian. W kolejnych latach czeka nas stopniowa wymiana kotłów młodszych generacji.

• Za niewypełnienie obowiązku wymiany grozi mandat od 20 do 500 zł lub kara grzywny do 5 tys. zł.

• Do końca 2023 roku należy wymienić młodsze kotły produkowane w latach od 2007 do 2013.

• Koniec 2025 roku to termin wymiany kotłów wyprodukowanych w latach 2013 -2017.

• Do końca 2027 należy wymienić kotły klasy 3 i 4.

• Od 2030 roku, zgodnie z Polityką Energetyczną Państwa w miastach nie można będzie używać węgla do ogrzewania budynków.

• Właściciele domów użytkowanych przed 1 lipca 2021 r., mają czas do końca czerwca 2022 roku na zgłoszenie źródła ciepła w Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków.

• Udostępnienie danych z Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków pokaże nam m.in., ile źródeł ogrzewania w domach wymaga jeszcze wymiany, by ograniczyć niską emisję w naszych miastach i gminach.

Czego dotyczy zakaz palenia?

Zakaz dotyczy całego województwa śląskiego i obejmuje wszystkie urządzenia do 1 MW, niezależnie czy kocioł ogrzewa dom mieszkalny, czy firmę, albo budynek użyteczności publicznej. Co znaczy „stary kocioł”? Zlikwidowane miały być wszystkie urządzenia, które:

• w roku 2021 miały 14 lub więcej lat;

• nie posiadały tabliczki znamionowej (nie da się określić daty ich produkcji – prawdopodobnie wyrób rzemieślniczy bez spełniania jakichkolwiek norm emisyjnych, w tym piece kaflowe).

Jednak nie oznacza to końca wymiany kotłów pozaklasowych, jak również klasy 3 i 4. Była to pierwsza data graniczna wymiany zgodnie z zapisami uchwały antysmogowej dla województwa śląskiego[1].

W przypadku montażu urządzeń grzewczych na paliwa stałe w nowym domu lub w przypadku modernizacji już istniejących, obowiązuje wymóg montażu kotła klasy piątej lub ECODESIGN.

Pamiętajmy jednak, że od roku 2030 zgodnie z Polityką Energetyczną Państwa, która jest dokumentem strategicznym[2],  w miastach w Polsce nie będzie można stosować węgla do ogrzewania domów. To już indywidualna decyzja, czy warto zainwestować w kocioł węglowy na zaledwie 8 lat. Zresztą większość środków pomocowych (np. program Czyste Powietrze) nie dofinansowuje już wymiany ogrzewania na węglowe.

Do końca 2023 roku czas na wymianę kolejnej grupy kotłów

Kolejną datą graniczną, do której zaczęliśmy odliczać czas będzie koniec roku 2023, do którego to powinny zostać wymienione kotły w przedziale wiekowym od 10 do 5 lat od daty ich produkcji (według stanu na dzień 1.09.2017 r., kotły produkowane od 2013 r do 31.08.2017 r.)

Nieprzestrzeganie przepisów uchwały antysmogowej, tzn. spalanie niedozwolonego paliwa lub użytkowanie starego kotła albo pieca kaflowego podlega zgłoszeniu na numer  986 Straży Miejskiej lub do urzędu gminy.

Do końca czerwca 2022 r. trzeba wpisać sposób ogrzewania swojego domu do ewidencji

Równocześnie należy pamiętać, że rok 2021 był także przełomowy w innej kwestii, a mianowicie powstało narzędzie umożliwiające spis źródeł ciepła w budynkach – CEEB (Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków). Jest to elektroniczna baza do gromadzenia i udostępniania informacji o budynkach i lokalach w zakresie źródeł ciepła, źródeł spalania paliw w budynkach lub lokalach o nominalnej mocy nie przekraczającej 1 MW.

To również miejsce, gdzie są dostępne informacje na temat wszystkich programów finansowania wymiany pieców. To system stanowiący swoiste centrum wiedzy dla wszystkich zainteresowanych wymianą ogrzewania.  Ma w znaczący sposób ułatwić pozyskanie informacji, które są niezbędne np. przy ubieganiu się o dofinansowanie na wymianę starego kotła.

Utworzenie CEEB ma swoje umocowanie w nowelizacji ustawy z dnia 2 listopada 2008 roku
o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków[1]. Zgodnie z jej zapisami wszyscy właściciele lub zarządcy nieruchomości budynkowych oraz lokalowych, będą mieli obowiązek złożenia stosownych deklaracji o użytkowanym źródle ciepła lub spalania paliw.

Z dniem 1 lipca 2021 roku wszedł obowiązek złożenia deklaracji do CEEB. Każdy właściciel oraz zarządca budynku musi złożyć deklarację z informacją o zainstalowanym źródle ciepła i spalania paliw do 1MW (dotyczy łącznej mocy źródeł ciepła i spalania paliw w budynku).

Deklaracje należy składać do właściwego miejscowo wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, za pośrednictwem internetowego formularza (przez stronę www.zone.gunb.gov.pl) lub odpowiadającej mu wersji papierowej (w urzędzie miasta/gminy zgodnie z lokalizacją budynku lub wysyłając pocztą).

Obowiązujące terminy na złożenie deklaracji to:

– 14 dni od dnia pierwszego uruchomienia instalacji/źródła ciepła lub spalania (zawiadomienie o zakończeniu budowy lub decyzja o pozwoleniu na użytkowanie budynku)

– 12 miesięcy od dnia ogłoszenia komunikatu w przypadku właścicieli lub zarządców budynków lub lokali, którzy eksploatowali przed dniem wejścia w życie przepisów źródła ciepła lub źródła spalania paliw.

Należy pamiętać, że za niezłożenie deklaracji w terminie przewidziane są sankcje prawne. Przepisy wprowadzające obowiązek złożenia deklaracji zostały wzmocnione odpowiednimi przepisami, uwzględniającymi jednocześnie instytucję czynnego żalu. W art. 27h ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków wprowadza się sankcje karne, które mogą być nakładane w przypadku niezłożenia w ustawowym terminie deklaracji. Za jej brak grozi grzywna, która jest wymierzana na zasadach ogólnych kodeksu wykroczeń. Jeżeli jednak zreflektujemy się, że nie dopełniliśmy tego obowiązku, zanim organ wykonawczy (w tym wypadku: wójt, burmistrz lub prezydent miasta) „poweźmie o tym informację”, możemy uniknąć kary, składając stosowną deklarację w ramach czynnego żalu.

Wszelkie informacje na temat Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków można znaleźć na stronie: https://www.gunb.gov.pl/strona/centralna-ewidencja-emisyjnosci-budynkow

[1] t.j. Dz.U. 2020 r. poz. 22 z późn. zm.

[1] Uchwała nr V/36/1/2017 Sejmiku Województwa Śląskiego z dnia 7 kwietnia 2017 r.

[2] „Polityka energetyczna Polski do 2040 r.” stanowiąca Załącznik do uchwały nr 22/2021 Rady Ministrów z dnia 2 lutego 2021 r.

Link: Uchwała antysmogowa

Realizacja projektu na rzecz poprawy efektywności energetycznej ELENA, przystąpienie do Sieci Europejskich Regionów i Obszarów Metropolitalnych oraz harmonogram prac nad Strategią Rozwoju Metropolii – to jedne z głównych punktów, które zostało przyjęte przez Zgromadzenie GZM. Podczas sesji, która odbyła się we wtorek (9 listopada), uchwalona została również wysokość składki zmiennej na 2022 rok. Wyniesie ona 586 mln zł i będzie o ok. 8 proc. wyższa niż w mijającym roku.

Składka zmienna na organizację transportu publicznego w 2022 roku

Składka zmienna to pieniądze wpłacane przez gminy, z których finansowane jest funkcjonowanie komunikacji miejskiej w następnym roku. W 2022 roku wyniesie ona 586,4 mln zł i będzie o ok. 8 proc. wyższa niż w mijającym roku.

Na ten wzrost mają przede wszystkim wpływ: zakończenie inwestycji przez Tramwaje Śląskie i przywrócenie połączeń tramwajowych (m.in. Chorzów i Świętochłowice); waloryzacja umów z operatorami, którzy obsługują poszczególne linie komunikacji miejskiej na zlecenie ZTM. Na waloryzację umów mają z kolei wpływ czynniki dynamiczne, które powiązane są z wysokością inflacji, cenami paliw oraz energii elektrycznej, wzrostem płacy minimalnej. W 2022 roku średni koszt obsługi 1 kilometra, przejeżdżanego przez autobusy, wzrośnie o ok. 11 proc. (w 2021 roku średni koszt 1 kilometra wynosił ok. 6,06 zł, natomiast w 2022 roku wzrośnie do prawie 6,72 zł). Cena 1 km pokonywanego przez trolejbusy wzrośnie z 8,95 zł do 9,85 zł, a tramwajów średnio wzrośnie z 13,4 zł do 14,99 zł.

Z uwagi na fakt, że rozwój transportu szynowego, w tym również tramwajowego, jest jednym z kluczowych działań podejmowanych przez Metropolię, dlatego też podjęta została decyzja o wzroście o 48,5 mln zł zaangażowanie Metropolii w działalność inwestycyjną Tramwajów Śląskich w 2022 roku.

Zmiana na stanowisku Przewodniczącego Zgromadzenia GZM

Zgodnie z niepisaną zasadą, która została ustalona na początku funkcjonowania Metropolii, a która dotyczy tego, że co roku, rotacyjnie, dokonywana jest zmiana Przewodniczącego Zgromadzenia GZM, po roku sprawowania tej funkcji – Mariusz Wołosz, prezydent Bytomia przekazał ją nowowybranemu na nią – Adamowi Neumannowi, prezydentowi Gliwic.

Nowe działania na rzecz poprawy efektywności energetycznej

Metropolia wraz z 18 gminami ma realizować projekt mający na celu przygotowania dokumentacji do przyszłych inwestycji związanych z poprawę efektywności energetycznej w budynkach wielorodzinnych komunalnych w ramach Programu European Local Energy Assistance (ELENA). Zgodnie z uchwałą podjętą podczas dzisiejszej sesji Zgromadzenia GZM ma stanąć na czele konsorcjum projektowego.

W ramach tego programu, realizowanego przez Komisję Europejską, gminy otrzymają wsparcie w zakresie doradztwa, przygotowania opracowań technicznych oraz pomoc przy przygotowaniu wniosków o dofinansowanie termomodernizacji oraz wymiany źródeł ciepła w budynkach o całkowitej powierzchni ok. 125 tys. m2.

Według szacunku koszt realizacji projektu, który obejmuje przygotowanie dokumentacji ma wynieść łącznie ok. 9,7 mln zł.  W tej kwocie gminy mogą pozyskać do 90% dofinansowania z instrumentu Horyzont 2020 poprzez Europejski Bank Inwestycyjny.

Przygotowanie tej dokumentacji ma być podstawą do starań o dofinansowanie inwestycji z różnych źródeł zewnętrznych.

Podjęcie uchwały o realizacji programu poprzedziły działania Metropolii, mające na celu realizację tej ścieżki postępowania. W lipcu 2021 roku EBI pozytywnie ocenił tzw. wniosek preaplikacyjny Metropolii. Dało to zielone światło do złożenia właściwego wniosku o uzyskanie dofinansowania.

Udział w programie ELENA to nie jedyne działanie Metropolii na rzecz ograniczania niskiej emisji, której źródłem są budynki i domy mieszkalne. Kilka miesięcy temu zainicjowała realizację rządowo- samorządowego programu STOP SMOG. Projektem jest zainteresowanych jest 17 gmin. Dzięki wspólnemu działaniu, wymiana źródeł ciepła oraz termomodernizacja może objąć ponad 425prywatnych domów jednorodzinnych, które należą do osób, których nie stać na takie inwestycje. Wartość programu STOP SMOG w GZM, to około 22,5 mln zł.

Metropolia GZM będzie działać w europejskiej sieci METREX

Zgromadzenie wyraziło zgodę na rozpoczęcie współpracy z Siecią Europejskich Regionów i Obszarów Metropolitalnych METREX. Zmiany klimatyczne, polityka spójności, gospodarka obiegu zamkniętego, system zdrowia oraz opieka społeczna- to przykłady głównych zagadnień, którymi zajmuje się METREX.  Metropolia GZM będzie czwartym, po Szczecinie i Wrocławiu oraz Mazowieckim Biurze Planowania Regionalnego w Warszawie, reprezentantem polskich samorządów w tym gremium liczącym ok. 50 członków z całej Europy.

Uczestnictwo Metropolii w tym międzynarodowym gremium daje możliwość wymiany wiedzy i doświadczenia. To także szansa na możliwość współtworzenia rozwiązań w takich ważnych obszarach rozwoju obszarów wielkomiejskich jak planowanie przestrzenne, transport, infrastruktura energetyczna, rozwój gospodarczy czy nowoczesna mobilność.

 W stronę Strategii Rozwoju Metropolii

Podczas sesji, Zgromadzenie poruszyło sprawę harmonogramu prac nad przygotowaniem projektu Strategii Rozwoju Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii na lata 2022-2027 z perspektywą do 2035 r. Prace nad dokumentem trwają od lipca tego roku. We wrześniu zakończono I etap prac, którego celem było zebranie opinii mieszkańców na temat funkcjonowania i rozwoju GZM. W ramach tego etapu udostępniony został formularz ankietowy, w którym mieszkańcy GZM mogli się oni podzielić opiniami nt. warunków życia w Metropolii, wizji rozwoju oraz proponowanych działań.

Do prac nad dokumentem zaproszeni będą mieszkańcy Metropolii, przedstawiciele administracji rządowej i samorządowej, uczelnie wyższe i jednostki naukowo-badawcze, środowiska gospodarcze oraz organizacje pozarządowe. Dla nich zostaną zorganizowane m.in. warsztaty i spotkania robocze, będą prowadzone wywiady, konsultacje oraz panele dyskusyjne.

W obecnym kwartale rozpoczęto prace w ramach II etapu prac nad opracowaniem Strategii Rozwoju GZM, który poświęcony jest diagnozie stanu GZM.

W drugiej połowie listopada przeprowadzone zostaną m.in. spotkania z włodarzami gmin w podregionach. Planowane są również zogniskowane wywiady grupowe (FGI) z przedstawicielami gospodarki, świata nauki i społeczeństwa obywatelskiego (m.in. przedstawiciele organizacji reprezentujących seniorów, młodzież, osoby z niepełnosprawnościami) oraz wywiady indywidualne (IDI).

Zgodnie z harmonogramem dokument powinien być przyjęty w IV kwartale 2022 roku.

Strategia Rozwoju GZM to dokument wspólny dla całego obszaru metropolitalnego, który określa priorytety rozwojowe i zadania do realizacji na najbliższe lata w celu dynamizowania rozwoju społeczno-gospodarczego i wzmacniania jego spójności przestrzennej.

Obecnie obowiązującym dokumentem wyznaczającym główne kierunki działań funkcjonowania Metropolii jest Program Działań Strategicznych. Określa on ok. 30 zadań do realizacji w latach 2018-2022 w ramach 5 priorytetów rozwojowych.

Link: projekty uchwał

W związku z rozpoczętym sezonem grzewczym katowicka Straż Miejska rozpoczęła kontrole kotłów, w tym również przy użyciu dronów. Pierwszy patrol z użyciem drona odbył się w tym tygodniu, kolejnych siedem zostanie zrealizowanych do końca roku. To nie jedyne działania Straży Miejskiej w walce o czyste powietrze.

– Katowice w ostatnich latach zintensyfikowały działania na rzecz walki o czyste powietrze. W latach 2015-2020 dzięki miejskiemu programowi dofinansowano wymianę 4865 źródeł ciepła kosztem 42,1 mln zł. Dotacje mogą otrzymać osoby fizyczne, wspólnoty mieszkaniowe, osoby prawne i przedsiębiorcy. Wsparcie miasta sięga do 10 tys. zł co nie powinno przekraczać 80% wartości kosztów, a w przypadku OZE do 6 tys. zł oraz do 50% kosztów. Ze smogiem walczymy na wielu frontach. Poza wymianą kotłów realizujemy projekty termomodernizacji, Straż Miejska wykonuje kontrole, inwestujemy także setki milionów złotych w komunikację publiczną. Powietrze z roku na rok jest coraz lepsze, ale do ideału wciąż daleko – mówi prezydent Marcin Krupa.

Dlatego katowicka Straż Miejska będzie sprawdzać, czym mieszkańcy palą w piecach. Podczas jednego lotu (4 godziny) strażnicy są w stanie sprawdzić zawartość dymu w kilkunastu, a czasami w kilkudziesięciu budynkach. – Priorytetowym stałym zadaniem zespołu ds. Ochrony Środowiska Straży Miejskiej w Katowicach jest eliminowanie zagrożeń dla środowiska naturalnego powodowanych spalaniem odpadów i paliw zabronionych w paleniskach pieców grzewczych. Zadania stałe z zakresu ochrony środowiska wykonuje w tym roku 32 strażników upoważnionych do przeprowadzania kontroli i stosowania przepisów o ochronie środowiska. Docelowo, w przypadku wystąpienia stanów alarmowych istnieje możliwość zintensyfikowania działań kontrolnych poprzez oddelegowanie pozostałych, posiadających upoważnienia  strażników. Ich działaniach często wspierane są przez nowoczesne technologie – mówi Dariusz Sierszeń, zastępca komendanta ds. komunalnych Straży Miejskiej w Katowicach.

Podczas pierwszego patrolu z wykorzystaniem drona, który odbył się w tym tygodniu, skontrolowano kilkadziesiąt budynków w Ligocie, Piotrowicach, Giszowcu, Szopienicach, Załężu i Załęskiej Hałdzie. W ramach kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości. Do 31 grudnia 2021 r. zaplanowanych jest jeszcze siedem kontroli z wykorzystaniem drona. Specjalne czujniki pozwalają na analizę zawartości: etanolu amoniaku, chlorku wodoru, formaldehydu oraz PM10, PM2,5, PM1 z wykorzystaniem laserowego licznika rozsianych cząstek stałych. W przypadku podejrzenia spalania odpadów, np. plastikowych butelek czy lakierowanego drewna, dyspozytor będzie podejmował decyzję o wysłaniu funkcjonariuszy pod wskazany adres w celu potwierdzenia podejrzenia i wystawienia mandatu.

W latach 2011 – 2020 wykonano ponad 20 tys. kontroli. Od 1 stycznia do 21 września 2021 r. przeprowadzono łącznie 141 kontroli palenisk pieców grzewczych. Kontrole były przeprowadzane na pisemne, mailowe oraz telefoniczne zgłoszenia mieszkańców. W wyniku tych kontroli mandatem karnym ukarano 10 osób za spalanie odpadów, głównie płyt wiórowych i lakierowanego drewna. W jednym przypadku, strażnicy egzekwując przepisy prawa miejscowego w tym zapisy tzw. uchwały antysmogowej dla województwa śląskiego, nałożyli grzywnę, powołując się na ustawę o ochronie środowiska.

Kontrole klientów MOPS

Katowice jako jedno z pierwszych miast wprowadziły zmiany w polityce wsparcia osób gorzej sytuowanych w związku ze wzrostem kosztów ogrzewania.  Podopieczni MOPS mogą otrzymać nawet 900 zł na zakupu opału i wyższe dodatki mieszkaniowe. – Wszyscy podopieczni MOPS-u korzystający z zasiłku na zakup opału są szczegółowo instruowani, które rodzaje węgla czy drewna są właściwe. W sytuacji, gdy zachodzi duże podejrzenie, że mimo to wybrany zostanie niewłaściwy typ opału, pracownicy socjalni osobiście towarzyszą w jego zakupach – mówi Małgorzata Moryń-Trzęsimiech, naczelnik Wydziału Polityki Społecznej Urzędu Miasta Katowice.

Dodatkowo Straż Miejska przeprowadza kontrole podopiecznych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Katowicach pod kątem wykorzystywania przez nich zgodnie z przeznaczeniem przyznanego przez ośrodek materiału opałowego. Z zasiłku celowego na zakup opału skorzystało w ostatnich czterech latach 1 961 rodzin, wydatkowano na ten cel 4 094 096,30 zł.  Z zasiłku na pokrycie kosztów ogrzewania elektrycznego lub gazowego skorzystały w 2020 roku 44 rodziny, a w 2021 r. – 48 rodzin (do dnia 21.10.2021 r. wydatkowano kwotę 39 988,48 zł).

Czas na wymianę kotłów

W większości przypadków za silne zadymienie a co się z tym wiąże złą jakość powietrza, odpowiadają stare piece grzewcze tzw. „kopciuchy”. Zgodnie z Uchwałą antysmogową kotły bez tabliczki znamionowej i kotły eksploatowane w okresie powyżej 10 lat od daty ich produkcji mogą być użytkowane jedynie do końca 2021 r.
Docelowo dopuszczone będą w województwie śląskim wyłącznie kotły spełniające standard emisyjny co najmniej klasy 5. normy PN-EN 303-5:2012.

• Od 1 września 2017 nie można w nowych budynkach montować ogrzewania niezgodnego z uchwałą (niespełniających normy PN-EN 303-5:2012),
• Do 1 stycznia 2022 mieszkańcy województwa śląskiego będą musieli pozbyć się kotłów eksploatowanych ponad 10 lat od daty produkcji lub nieposiadających tabliczki znamionowej (niespełniających norm emisji żadnej z klas PN-EN 303-5:2012),
• Do 1 stycznia 2024 wymiana kotłów eksploatowanych od 5 do 10 lat od daty produkcji (niespełniających norm emisji żadnej z klas PN-EN 303-5:2012),
• Do 1 stycznia 2026 wymiana kotłów eksploatowanych do 5 lat od daty produkcji (niespełniających norm emisji żadnej z klas PN-EN 303-5:2012),
• Dopiero od 1 stycznia 2028 nie będzie można użytkować kotłów spełniających wymogi emisyjne klas 3. i 4. normy PN-EN 303-5:2012.

Będą kontrole Straży Miejskiej

Od 1 stycznia 2022 r. Straż Miejska będzie sprawdzać czy domowe instalacje do ogrzewania są zgodne z wymogami ustawy antysmogowej. Wysokość mandatu karnego może wynieść od 20 do 500 zł, a nawet do 1000 zł przy zbiegu wykroczeń np. spalanie odpadów i eksploatacja niedopuszczonego do użytku urządzenia grzewczego. W przypadku gdy sprawa trafi do sądu, ten może wyznaczyć grzywnę nawet w wysokości 5000 zł.

Źródło: UM Katowice