11 stycznia wchodzi w życie nowelizacja ustawy Prawo ochrony środowiska. Po zmianie przepisów każde miasto liczące co najmniej 20 tys. mieszkańców będzie zobowiązane do opracowania planu adaptacji do zmian klimatu (MPA). Dokumenty te stanowią fundament przygotowania miast na skutki zmian klimatycznych, takich jak ekstremalne zjawiska pogodowe, wzrost temperatury, powodzie czy susze. Przy okazji nowelizacja rozszerza również katalog zadań Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.

Wszystko po to, by nasze miasta, mimo co raz bardziej odczuwalnych zmian klimatycznych, pozostawały miejscem przyjaznym do życia. MPA to kluczowy dokument lokalnej polityki klimatycznej, przyjmowany przez rady miast, w którym określa się konkretne scenariusze działań w kluczowych obszarach takich jak zieleń miejska czy wykorzystanie wody deszczowej.

Nowelizacja przepisów obejmuje również aspekt klimatyczny w planowaniu urbanistycznym oraz strategicznym na różnych poziomach: wojewódzkim, metropolitalnym, ponadlokalnym i gminnym. Przepisy te wymagają od inwestorów dokładniejszej analizy wpływu planowanych inwestycji na środowisko, w tym uwzględnienia ryzyka klimatycznego i podatności inwestycji na zmiany klimatyczne.

W Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii (GZM), na 41 gmin wchodzących w jej skład, aż 20 posiada już opracowane MPA. Wśród tych gmin znajdują się zarówno duże miasta, takie jak Katowice, Gliwice czy Sosnowiec, jak i mniejsze miasta, które również uznały konieczność opracowania tego typu dokumentów za priorytet.

MPA, przyjmowane zgodnie z nowymi przepisami, to nie tylko wymóg formalny, ale przede wszystkim narzędzie umożliwiające świadome i strategiczne zarządzanie miastami w obliczu globalnych wyzwań klimatycznych. Dzięki temu mieszkańcy mogą liczyć na poprawę jakości życia i lepsze zabezpieczenie przed skutkami zmian klimatu w najbliższych latach.

Rozszerzony katalog zadań GZM  

Nowelizacją objęta została również ustawa regulująca działalność Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. W ustawie działanie na rzecz ochrony klimatu zostało zapisane wprost. W art. 12. Ustawy o związku metropolitalnym w województwie śląskim do katalogu zadań publicznych związku zostało ono określone jako prowadzenie działań na rzecz ochrony klimatu oraz adaptacji do zmian klimatu.

Wprowadzenie tego zapisu wprost do ustawy nie tylko podkreśla priorytetowy charakter działań klimatycznych, ale także umożliwia GZM realizację szerokiego spektrum inicjatyw mających na celu ochronę środowiska naturalnego i zwiększenie odporności regionu na skutki zmian klimatycznych.

Stormwater Poland, czyli jedna z największych konferencji poświęconych zapobieganiu zmianom klimatu, takim jak susza i podtopienia, ponownie odbędzie się w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Tegoroczna edycja odbędzie się w dniach 28-29 września w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach. Metropolia po raz drugi jest Partnerem Strategicznym tego wydarzenia.

Podczas Stormwater Poland przestrzeń MCK zamieni się w arenę debaty na temat rozwoju retencji, zagospodarowania wód opadowych i innych bardzo istotnych kwestii w obszarze błękitno-zielonej infrastruktury, szczególnie dla tak zurbanizowanego obszaru, jakim jest Metropolia.

Stormwater Poland to przede wszystkim szereg niezwykle ciekawych wystąpień naukowców i ekspertów z różnych stron Polski i Europy.

W dzień poprzedzający konferencję odbędą się również dedykowane dla przedstawicieli Metropolitalnych gmin warsztaty.

Partnerstwo GZM w tej konferencji jest wyrazem zainteresowania rozwojem obszaru związanego z błękitno-zieloną infrastrukturą, w szczególności zasobom wodnym, zapobieganiem suszy i retencją.  W Metropolii jest to jeden z istotniejszych aspektów zapobiegania zmianom klimatu.

Strona organizatora: Stormwater Poland 2022 – V edycja międzynarodowej konferencji dotyczącej wód opadowych

W Katowicach ruszyły kolejne inwestycje służące adaptacji do zmian klimatu. Nowe sieci kanalizacji deszczowej oraz zbiorniki retencyjne powstaną na terenie osiedla Widok, w Dąbrówce Małej, Brynowie oraz Kokocińcu. Pierwsze roboty budowlane już się rozpoczęły. Katowice uruchomią także system monitoringu sieci kanalizacyjnych.

To kolejne przedsięwzięcia związane z dużą retencją realizowane w Katowicach. W rezultacie na terenie miasta powstanie 25 podziemnych zbiorników retencyjnych o łącznej pojemności ok.
10 000 metrów sześciennych.

– Zmiany klimatyczne, których jesteśmy świadkami, wymagają od nas szybkich i zdecydowanych działań. W ubiegłym roku, w całej Polsce, zmagaliśmy się z suszą. W ostatnich dwóch latach w Katowicach zanotowaliśmy jedne z największych opadów dobowych w historii, które spowodowały lokalne podtopienia. Eksperci podkreślają, że kolejne lata mogą być pod tym względem gorsze. Dlatego w Katowicach realizujemy warte ok. 94 mln zł zadanie, którego celem jest uporządkowanie systemu gospodarowania wodami opadowymi oraz retencjonowanie tych wód – mówi Marcin Krupa, prezydent Katowic.

Część ze zgromadzonej w zbiornikach retencyjnych wody można wykorzystać np. do podlewania zieleni miejskiej, czyszczenia kanalizacji czy mycia powierzchni ulic, placów i chodników. – Nasi pracownicy wykorzystywali do podlewania wodę np. ze zbiornika w Parku Boguckim o pojemności ponad dwunastu metrów sześciennych, w którym jest zmagazynowana woda z tak zwanej suchej rzeki. Tam też spływa woda z rynien ogrodnictwa. Ma on konstrukcję żelbetową i jest w nim zainstalowany automatyczny systemem pompowniczy – mówi Mieczysław Wołosz, dyrektor Zakładu Zieleni Miejskiej w Katowicach i podkreśla, że woda z powstających zbiorników ułatwi pracę zakładu w pielęgnacji zieleni miejskiej, bo znajdują się w różnych lokalizacjach miasta. – Mamy już dostęp do zbiorników w Piotrowicach, Szopienicach, a także przy ul. Dudy-Gracza – dodaje dyrektor.

Użycie wód opadowych do celów komunalnych to nie jedyne korzyści z realizacji inwestycji. Zbiornik retencyjny zatrzymuje okresowo nadmiar wód deszczowych spływających do kanalizacji, zabezpieczając tereny zagrożone podtopieniami przed zalewaniem i powodziami. – Inwestycja pozwoli zabezpieczyć narażone na zalewania części miasta, które w wyniku zmian klimatycznych i intensywnych opadów, coraz częściej są zagrożone występującymi podtopieniami. Zbiorniki retencyjne pozwolą także odciążyć system kanalizacyjny oraz oczyszczalnie ścieków. Dzięki rozwiązaniom technicznym polegającym na podczyszczaniu wód opadowych, zapobiegną zanieczyszczeniu środowiska naturalnego – wyjaśnia Anna Wilk z Katowickiej Infrastruktury Wodociągowo-Kanalizacyjnej Sp. z o.o.

Stan realizacji inwestycji

Z 25 planowanych zbiorników 8 jest już gotowych – w Piotrowicach, Szopienicach, przy ul. Dudy Gracza, Kruczej oraz Gospodarczej.

W styczniu ruszyły roboty budowlane na terenie osiedla Widok, w rejonie ulic Ksawerego Dunikowskiego i Jana Nepomucena Stęślickiego. Na tym obszarze wybudowane zostaną ponad trzy kilometry sieci kanalizacji deszczowej oraz dwa podziemne zbiorniki retencyjne. Pierwszy zbiornik o pojemności 565 metrów sześciennych zabudowany zostanie w Parku im. Alojzego Budnioka. Konstrukcję zbiornika stanowić będą, tzw. baterie, czyli 11 rur, każda o długości ponad 45 metrów. Drugi zbiornik o pojemności 1000 metrów sześciennych zostanie zabudowany przy garażach przy ulicy Jana Nepomucena Stęślickiego. W tym przypadku konstrukcję zbiornika stanowić będą baterie – zespół rur, w tym 7 sztuk o długości ok. 26 metrów oraz po jednej sztuce o długościach odpowiednio 24 metry, 19 metrów i ponad 13 metrów.

W styczniu ruszają również roboty budowlane zmierzające do zabudowy kolejnych zbiorników retencyjnych – baterii na terenie Dąbrówki Małej. W ramach tego przedsięwzięcia wykonana zostanie renowacja około kilometra istniejącej sieci kanalizacji deszczowej, wybudowanych zostanie blisko 300 metrów sieci kanalizacyjnych oraz 3 układy podziemnych zbiorników retencyjnych, które zapewnią stałe retencjonowanie wody na poziomie 35% do wykorzystania, np.: do podlewania zieleni miejskiej.

Ponadto w rejonie ulicy Kruczej trwa zabudowa zbiorników retencyjnych kanałowych wykonanych z rur o łącznej długości ponad 334 metrów. W styczniu został zamontowany jeden z trzech zbiorników planowanych do wykonania w ramach tej inwestycji. Przedsięwzięcie w tym rejonie obejmuje również budowę ponad 500 metrów kanału deszczowego. W planach jest także budowa urządzeń podczyszczających i budowa wylotów, w celu odprowadzenia wód do rzeki Kłodnicy. 

Pod koniec grudnia 2020 r. zawarta została umowa na realizację kolejnej inwestycji. Zadanie ma na celu uporządkowanie wód opadowych i roztopowych na terenie Brynowa. W ramach inwestycji planowana jest przebudowa istniejącego wylotu kanalizacji deszczowej do rzeki Kłodnicy, przebudowa sieci kanalizacji deszczowej o łącznej długości ponad 540 metrów oraz budowa dwóch baterii podziemnych zbiorników retencyjnych – dolnego i górnego. Zbiornik retencyjny dolny o pojemności 819 metrów sześciennych zabudowany zostanie w terenie zielonym w rejonie ulic Tadeusza Kościuszki, Nasypowej, Kłodnickiej i Rzepakowej. Górny zbiornik o pojemności 673 metrów sześciennych powstanie w rejonie ulic Tadeusza Kościuszki i Kłodnickiej. Wykonawca robót przystąpi do ich wykonania jeszcze w tym miesiącu. 

Zakończyły się również prace projektowe związane z zagospodarowaniem wód opadowych na terenie osiedla Zgrzebnioka i zabudową kolejnych baterii.

Zadania realizowane są w ramach dwóch etapów Projektu „Uporządkowanie systemu gospodarowania wodami opadowymi w Katowicach”.  Powstanie 25 zbiorników o łącznej pojemności ok. 10 000 metrów sześciennych. Przedsięwzięcie obejmuje również budowę, przebudowę, renowację sieci kanalizacji deszczowej, a także budowę zjazdów i dróg manewrowych związanych z obsługą zbiorników. Inwestycja ma kosztować ok. 94 mln zł. Na realizację Etapu I Spółka Katowicka Infrastruktura Wodociągowo-Kanalizacyjna Sp. z o. o.  pozyskała dofinansowanie w wysokościok. 34mln zł.z Funduszu Spójności w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020, działanie 2.1 Adaptacja do zmian klimatu wraz z zabezpieczeniem i zwiększeniem odporności na klęski żywiołowe, w szczególności katastrofy naturalne oraz monitoring środowiska typ projektu 2.1.5 Systemy gospodarowania wodami opadowymi na terenach miejskich.

Monitoring sieci kanalizacyjnych

W Katowicach powstaje system umożliwiający monitoring istniejących sieci kanalizacyjnych. Jego podstawowym celem jest podniesienie sprawności działania sieci, zmniejszenie kosztów ich eksploatacji, skrócenie czasu lokalizacji i usuwania awarii oraz zebranie danych wspierających przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych w zakresie dalszej eksploatacji, remontów i rozbudowy sieci w mieście.

Na terenie istniejących przepompowni ścieków przy ulicy Marcina, ulicy Szarych Szeregów/Tartaczna oraz przy ulicy Borki zabudowane zostały trzy stacje pogodowe. Stacje pogodowe mają służyć do pomiaru intensywności i sumy opadów atmosferycznych, rozpoznawania typu opadów oraz pomiaru innych parametrów pogodowych. Stacje pogodowe składają się z czujnika opadu, wieloparametrowego czujnika meteorologicznego wraz z rejestratorem i systemem transmisji danych GSM/GPRS. Budowa systemu monitoringu sieci kanalizacyjnej obejmuje montaż łącznie 156 punktów pomiarowych monitorujących sieć kanalizacyjną w istniejących studniach / komorach kanalizacyjnych, w tym 61 punktów pomiaru objętościowego natężenia przepływu ścieków i 95 punktów pomiaru wysokości napełnienia kanałów.

Aktualnie prowadzone są roboty związane z renowacją studni-komór kanalizacyjnych wraz z wymianą włazów oraz zabudową zabezpieczeń antywłamaniowych na włazach, w których to studniach montowane są punkty pomiarowe.

Zadanie realizowane jest w ramach Projektu „Uporządkowanie gospodarki ściekowej w mieście Katowice – Etap III” dofinansowanego z Funduszu Spójności, w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020.

Źródło: UM Katowice

Zapobieganie suszy w mieście, to temat przewodni tegorocznej edycji Climathonu, 24-godzinnego hackatonu klimatycznego, który EIT Climate-KIC współorganizuje z Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią. W poniedziałek (19 października) rozpoczęły się zapisy na to wydarzenie, które potrwają do 5 listopada. Climathon 2020 odbędzie się 12-13 listopada i – ze względu na trwającą epidemię koronawirusa – zespoły będą pracować w formie zdalnej. Najciekawsze rozwiązanie otrzyma nagrodę główną w wysokości 5 tysięcy złotych. Climathon nie jest adresowany tylko do programistów, ale do każdego, kto chciałby podzielić się swoimi pomysłami na to, jak zwiększyć dbałość o otaczające nas środowisko.

Ideą Climathonu jest wspólne opracowanie rozwiązań odpowiadających na konkretne wyzwania klimatyczne w danym miejscu, w trakcie eventów trwających 24 godziny, które odbędą się jednocześnie w ponad 100 miastach z całego świata z 47 państw. Metropolitalna edycja jest w tym roku organizowana pod hasłem przewodnim: „Metropolia w dobie ocieplenia klimatu – retencja wody i zapobieganie suszy”. W poniedziałek (19 października) rozpoczęła się rejestracja na to wydarzenie, w którym weźmie udział 50 uczestników, pracujących w maksymalnie 5-osobowych zespołach. Formularz zgłoszeniowy dostępny jest na stronie www.climathon.pl.

– O Climathonie lubię mówić jako o „maratonie intensywnego myślenia”, wspieraniu ludzi z pomysłami w obszarze ochrony klimatu – mówi Aleksandra Gołdys z EIT Climate-KIC.

– Dobrze już wiemy, że w klasyczny sposób nie jesteśmy w stanie rozwiązać problematyki związanej ze zmianami klimatu. Dlatego poprzez tego typu wydarzenia, chcemy wspierać pomysłowość i kreatywność mieszkańców. Naszym celem jest zachęcenie do wypracowania ciekawych działań i rozwiązań, które mogłyby przyczynić się do poprawy jakości życia w lokalnych społecznościach – dodaje.

–  Do wzięcia udziału w tym wydarzeniu zapraszamy wszystkich, którzy mają pomysł na to, jak w naszym najbliższym otoczeniu zapobiegać suszy – zachęca Blanka Romanowska, dyrektor Departamentu Infrastruktury i Środowiska z Metropolii GZM.

– Climathon nie ma tylko wymiaru związanego z programowaniem. Podczas tego 24-godzinnego maratonu uczestnicy będą pracować nad przeróżnymi rozwiązaniami, które byłyby np. odpowiedzią na to, w jaki sposób zachęcić mieszkańców do łapania deszczówki i ponownego jej wykorzystania – wyjaśnia.

Najlepsze projekty otrzymają nagrody finansowe (I miejsce – 5 000 zł, II miejsce – 3 000 zł, III miejsce – 2 000 zł) i rzeczowe. Wydarzenie rozpocznie się od dyskusji panelowej na temat retencji z czołowymi ekspertami w dziedzinie zmian klimatu i niedoboru wody, którzy będą uczestniczyć w Climathonie i doradzać w zakresie wypracowywanych rozwiązań.

Climathon to wydarzenie organizowane przez EIT Climate-KIC wraz z partnerami, cieszące się z roku na rok coraz większą popularnością. Lokalna perspektywa jest kluczem do zaangażowania mieszkańców, przedsiębiorców i miast w szukanie rozwiązań odpowiadających na konkretne, realne potrzeby.  Zeszłoroczna edycja wydarzenia została zorganizowana w 145 miastach, w 56 krajach. Wzięło w niej udział w sumie ponad 6500 uczestników.

Szczegółowe informacje o wydarzeniu oraz formularz rejestracji można znaleźć na stronie www.climathon.pl. 

– Facebook: https://www.facebook.com/climathonpoland

– Twitter: https://twitter.com/ClimathonP