W roku 2029 jedno wybrane miasto w Polsce zostanie Europejską Stolicą Kultury i na 12 miesięcy wypełni się wyjątkowymi wydarzeniami kulturalnymi i projektami społecznymi. Górnośląsko— Zagłębiowska Metropolia ma ambicję zdobyć ten tytuł dla wszystkich swoich mieszkańców.

Historia projektu Europejskiej Stolicy Kultury jest długa. Sięga bowiem roku 1985. Wtedy po raz pierwszy swój pomysł wyróżnienia tym prestiżowym tytułem wybranego miasta zrealizowała grecka minister kultury Melina Mercouri. Od tego czasu, co roku jedno miasto z Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, a teraz Unii Europejskiej, było mianowane na 12 miesięcy Europejską Stolicą Kultury.

A ponieważ Unia rozrastała się o nowe kraje, od 2001 roku już dwa miasta w dwóch różnych krajach otrzymywały ten tytuł. Kraje, w których wybiera się ESK, zmieniają się cyklicznie, dlatego tytuł ESK świętowaliśmy w Polsce już dwukrotnie – w 2000 roku w Krakowie i w 2016 roku we Wrocławiu. Trzecia szansa przed polskimi miastami otworzyła się na rok 2029. Konkurs, w którym zostanie wybrane, właśnie został ogłoszony przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

SAME KORZYŚCI

Łatwo wyobrazić sobie, jakie korzyści niesie ze sobą tytuł. Obchody roku ESK to ogromna szansa dla laureata tego konkursu. Na Europejskiej Stolicy Kultury skoncentrowana jest uwaga całej Europy. Ambitny program kulturalny, jaki proponuje w roku obchodów, przyciąga odwiedzających z całego kraju i Europy. Wywołuje też większe zainteresowanie mediów, w tym także zagranicznych. W ten sposób wyróżnione miasto buduje swój pozytywny wizerunek, nie tylko w swoim kraju, ale na poziomie całego kontynentu. Także mieszkańcy, włączeni w obchody roku ESK nie tylko jako odbiorcy, ale współtworzący jego program, lepiej postrzegają swoje miasto i zwiększają poczucie przynależności do niego.

Tym bardziej jasne jest, że tłumy odwiedzających to także ogromna korzyść dla lokalnej gospodarki. Goście śpią w hotelach, korzystają z lokalnych usług, jedzą w restauracjach. Belgijskie miasto Mons, ESK 2015, obliczyło, że każde wydane jedno euro przyniosło pięć euro zysku. Wrocław, z samej tylko sprzedaży biletów, akredytacji i gadżetów związanych z tytułem, zanotował 42 mln zł przychodu.

KATOWICE CHORĄŻYM GZM

Konkurs o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury skierowany jest do miast i tylko one mogą starać się o jego uzyskanie. Jednak historia pokazuje, że może go zdobyć organizacja zrzeszająca miasta i gminy. Najlepszym przykładem był tytuł ESK dla niemieckiego Essen w 2010, które to miasto stało się swego rodzaju „chorążym” całego Zagłębia Ruhry.

To przykład szczególnie inspirujący, biorąc pod uwagę podobieństwa między Zagłębiem Ruhry a Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią, choćby industrialne dziedzictwo i gęstość zaludnienia. W przypadku Metropolii, rolę chorążego kandydatury zgodziło się przyjąć miasto Katowice. We współpracy z Sosnowcem, który zadba o niezbędną równowagę tego, co zagłębiowskie, przygotują wniosek aplikacyjny, który należy złożyć do Ministerstwa Kultury do 15 września 2023 roku.

KULTURA DLA MIESZKAŃCÓW

Kandydatura Katowic i Metropolii ma szanse wyznaczyć nowy rozdział historii konkursu ESK. Na tytuł ma szansę silny, ponadmiejski organizm, który choć podzielony na 41 jednostek, stanowi tak naprawdę jedną całość. Łączy je wspólna najnowsza historia, ale i wyzwania przyszłości. Wspólnota ta jednak nie jest jeszcze w pełni zakorzeniona w świadomości mieszkańców. Tymczasem kultura może stać się jednym z czynników budujących wspólną świadomość, a nawet tożsamość metropolitalną. Kultura, która jest polem spotkania się ludzi, pozwala im się lepiej poznać, zatrzeć podziały, wyzwolić poczucie wspólnotowości. Program Europejskiej Stolicy Kultury jest w pierwszej kolejności skierowany do mieszkańców, i to mieszkańcy będą także tworzyć kandydaturę Metropolii. Kluczem do sukcesu jest partycypacyjność. Dlatego tworzeniu aplikacji będą towarzyszyć pogłębione badania opinii mieszkańców Metropolii. W ten sposób nie tylko poznamy potrzeby tych, którzy biorą udział w życiu kulturalnym. Równie ważni będą ci, którzy w nim nie uczestniczą.

To nowość – po raz pierwszy zbadane zostaną powody braku uczestnictwa, a wnioski posłużą do tego, żeby zbudować i poszerzyć metropolitalną publiczność. Kandydatura w wymiarze artystycznym ma w pełni wykorzystać lokalny potencjał. Podkreślić, że twórcy z Metropolii działają już w europejskim obiegu i ten obieg zintensyfikować. Ale obok wymiaru artystycznego kandydatura Katowic i Metropolii będzie miała równie silny aspekt społeczny. Będzie oparta o przekonanie, że poprzez projekty kulturalne możemy pogłębiać spójność społeczną. To będzie także kandydatura zrównoważona i nastawiona na rozwiązania ekologiczne. Promująca transport zbiorowy.

Katowice startowały już w konkursie o tytuł ESK, walcząc o tytuł w roku 2016. Wtedy miasto dotarło do II etapu konkursu, który ostatecznie wygrał Wrocław. I mimo braku ostatecznego sukcesu, już sam proces starań przyniósł spektakularne efekty. Miasto zyskało zupełnie nowy wizerunek na zewnątrz. Mieszkańcy uwierzyli w jego potencjał. Działania kulturalne nabrały nowego rozmachu i wymiaru. Teraz ta szansa stoi także przed Metropolią.

Autor:  Łukasz Kałębasiak Katowice Miasto Ogrodów

W Polsce dwa miasta uzyskały tytuł ESK — Kraków w 2000 roku oraz szesnaście lat później Wrocław. Naszego dolnośląskiego sąsiada zapytaliśmy o korzyści z osiągnięcia tej prestiżowej w Unii Europejskiej marki.

Dominika Kawalerowicz dyrektorka Wrocławskiego Instytutu Kultury:  Europejska Stolica Kultury Wrocław 2016 bezpowrotnie zmieniła miasto. Wysiłkiem ponad 170 tysięcy twórców kultury, artystów i wolontariuszy udało się zbudować zbilansowany i różnorodny program. W samym roku 2016 odbyło się ponad 2000 wydarzeń, w których wzięło udział ponad 5 milionów osób (mieszkańców i turystów). Trzeba pamiętać, że tytuł ESK to nie tylko rok celebracji kultury – to także intensywne lata przygotowań wypełnione wieloma wydarzeniami w przestrzeni miasta (nierzadko współtworzonymi przez samych wrocławian) oraz prezentacjami – poprzez działania kulturalne – ducha miasta poza jego granicami. W latach 2015-2016 odbyło się ponad 100 prezentacji Wrocławia – od Japonii, przez Ukrainę na Hiszpanii kończąc.

– To wielki wysiłek włożony w organizację działania przed rokiem obchodów oraz ważne zmiany po jego zakończeniu. W trakcie przygotowań oddano do użytku kilkanaście nowych przestrzeni dla kultury, takich jak Barbara, Kino Nowe Horyzonty, Narodowe Forum Muzyki czy wyremontowany Teatr Muzyczny Capitol. ESK powstało wspólnym wysiłkiem biura organizacyjnego, Prezydenta i Urzędu Miasta, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, ogólnopolskich, rządowych agend odpowiedzialnych za turystykę i kulturę. Wrocław do współtworzenia zaprosił również inne polskie miasta, które brały udział w konkursie, tworząc trwałą sieć – Koalicja miast dla kultury.

– Po ESK w mieście pozostało wiele emocji i procesów. Powstał program dla kultury, a środowisko aktywistyczne na trwałe zyskało swój głos. Europejską Stolicą Kultury miasto się staje i na zawsze nią pozostaje. [WT]

Artykuł pochodzi z magazynu „W Metropolii” nr 14 / grudzień 2022

Miasta Śląska i Zagłębia rozpoczynają starania o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2029. W pracach nad przygotowaniem wniosku do konkursu Komisji Europejskiej uczestniczyć będzie Górnośląsko- Zagłębiowska Metropolia. Zgromadzenie GZM podjęło uchwałę w tej sprawie.

Tytuł Europejskiej Stolicy Kultury jest przyznawany dwóm lub trzem miastom z krajów Unii Europejskiej oraz miastom z krajów kandydujących. Miasta, które tytuł ten otrzymują, stają się na 12 miesięcy animatorami życia kulturalnego całej UE i prezentują swoją ofertę oraz dziedzictwo na arenie międzynarodowej.

Dotychczas dwa Polskie miasta- Kraków w 2000 roku oraz Wrocław w 2016 otrzymały ten tytuł. Po raz kolejny Polska może zgłosić swoje miasto do konkursu w 2023 roku. Jego zwycięzca będzie organizować wydarzenia w 2029 roku.

W kwietniu przewodniczący Metropolii Kazimierz Karolczak, Marcin Krupa- prezydent Katowic, Arkadiusz Chęciński- prezydent Sosnowca oraz Łukasz Kohut, eurodeputowany i pomysłodawca wspólnych starań, podpisali deklarację współpracy przy ubieganiu się o tytuł ESK w 2029 roku.

Formalnym kandydatem do tytułu jest Miasto Katowice, jednak w obchody będzie włączona cała Metropolia. Przygotowanie aplikacji konkursowej powierzy się Katowicom oraz Sosnowcowi.

– Kultura wzbogaca nasze życie, jest wspólnym dobrem i kształtuje naszą tożsamość. Przyczynia się też do rozwoju ekonomicznego i buduje markę Metropolii w kraju i świecie- mówił Kazimierz Karolczak, przewodniczący zarządu Metropolii.

– Działając razem, wykorzystując potencjał 41 gmin członkowskich możemy pokazać, że nasze możliwości są większe i jesteśmy w stanie osiągać ambitne cele, które w pojedynkę trudno byłoby zrealizować- tłumaczy Kazimierz Karolczak.

Kilka miesięcy wcześniej, podczas podpisania deklaracji o współpracy, prezydent Katowic Marcin Krupa podkreślił, że od 2016 roku, kiedy miasto ubiegało się o ten tytuł, zwiększył się potencjał stolicy Metropolii. Powstały nowe instytucje, realizowane są nowe projekty, została zbudowana siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia (NOSPR) w powstałej kosztem ponad miliarda złotych Strefie Kultury.

Działanie „Europejskie Stolice Kultury” (ESK) jest inicjatywą Unii Europejskiej. Ma na celu ochronę i promowanie bogactwa i różnorodności kultur w Europie oraz podkreślanie ich cech wspólnych. Przyczynia się do zwiększenia poczucia przynależności obywateli do wspólnej przestrzeni kulturowej.

Organizacja obchodów związanych z nadaniem wybranemu miastu tytułu „Europejskiej Stolicy Kultury” w 2029 r. to okazja do wypromowania zwycięskiego miasta na arenie międzynarodowej. Korzyścią jest duża liczba odwiedzających w roku obchodów, rozwój sektora turystycznego oraz wzrost atrakcyjności inwestycyjnej.

Przydatne linki

Uchwała w sprawie współpracy

Europejska Stolica Kultury 2029 w Metropolii

Europejskie Stolice Kultury (ang.)

• Miasta Śląska i Zagłębia będą wspólnie ubiegać się o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2029.
• Prezydenci Katowic, Sosnowca i Przewodniczący Metropolii podpisali deklarację o współpracy przy przygotowania wspólnego wniosku do tego konkursu.
• Gdy działamy razem, nasze szanse i możliwości są znacznie większe – mówili prezydenci Metropolii GZM, którzy podpisali deklarację w katowickiej Strefie Kultury, w siedzibie NOSPR.

Tytuł „Europejskiej Stolicy Kultury” jest przyznawany od ponad 30 lat jednemu lub kilku miastom z państw Unii Europejskiej. Miasta, które tytuł ten otrzymują, stają się na 12 miesięcy animatorami życia kulturalnego całej UE i prezentują swoją ofertę oraz dziedzictwo na arenie międzynarodowej. Otrzymanie tytułu i wsparcia finansowego jest więc okazją do promocji regionów i przyciągnięcia zagranicznych gości.

Dostrzegając ogromny potencjał, który może zostać zaprezentowany przez miasta metropolii śląsko-zagłębiowskiej, podjęta została decyzja o przygotowaniu wspólnego wniosku.

– Kultura odgrywa ogromne znaczenie w naszym życiu. Nie tylko jako element integrujący mieszkańców, ale też przyczynia się do rozwoju ekonomicznego – mówił Kazimierz Karolczak, przewodniczący zarządu Metropolii podczas podpisania deklaracji współpracy przy ubieganiu się o tytuł ESK 2029. – Od pięciu lat coraz mocniej przekonujemy się, że działając razem nasze możliwości są nieporównywalnie większe i otwierają nam drzwi, których w pojedynkę nie bylibyśmy w stanie czasem dosięgnąć – dodawał.

Prezydent Katowic, Marcin Krupa, przypomniał, że miasto ubiegało się o ten tytuł w 2016 roku. Podkreślał też, że dzisiaj mamy zupełnie inną perspektywę, a stolica GZM mocno się zmieniła – powstały nowe instytucje, realizowane są nowe projekty, mamy siedzibę Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia (NOSPR) w powstałej kosztem ponad miliarda złotych Strefie Kultury.

– Olbrzymie wsparcie mieszkańców stało się siłą napędową zmian, które odbyły się w Katowicach i dzisiaj mamy o wiele więcej atutów niż 10 lat temu – zauważał Marcin Krupa. – Natomiast złożenie aplikacji w ramach Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii daje nam jeszcze większe możliwości, bo będziemy korzystać z potencjału życia kulturalnego wszystkich miast i gmin – zarówno tych ze Śląska, jak i z Zagłębia – podkreślał.

Prezydent Sosnowca Arkadiusz Chęciński dodawał, że wspólne przygotowania wniosku pozwala stworzyć program, który będzie unikatowy i różnorodny z zachowaniem naszych lokalnych tożsamości.

– To będzie ogromna szansa dla Sosnowca, dla miast Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii na pokazanie światu naszego wspólnego potencjału – mówił Arkadiusz Chęciński, prezydent Sosnowca. – Do współpracy zaprosimy wiele miast z naszej Metropolii, jesteśmy otwarci na pomysły. Wszyscy możemy na tym skorzystać – zachęcał Arkadiusz Chęciński.

Pomysłodawcą i ambasadorem wspólnych starań o przyznanie tytułu ESK 2029 dla Metropolii jest Łukasz Kohut, poseł do Parlamentu Europejskiego. W ciągu roku odbył ponad 20 spotkań z samorządowcami i osobami odpowiedzialnymi za kształtowanie polityki kulturalnej w województwie. Podczas tych rozmów chciał zainspirować samorządowców GZM do podjęcia wspólnych starań.

– Jestem gotów na wiele, aby nam się udało, by wykorzystać ten tytuł do zaprezentowania naszego dziedzictwa kulturowego Europie – przyznawał Łukasz Kohut. – Wierzę, że dla Śląska i Zagłębia, regionów w procesie transformacji, to może być wielki impuls do zmian. Budujemy solidny fundament – podkreślał znaczenie tego tytułu dla miast GZM.

Wspólna kandydatura do tytułu ESK 2029 obejmie całą Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię, przy czym miastami, które stworzą aplikację konkursową będą Katowice i Sosnowiec. Wkrótce zostanie opracowany zakres i harmonogram prac koniecznych do przygotowania wniosku.