Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia wybrała operatora programu STOP SMOG w GZM. Została nim Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii. Zadaniem Fundacji będzie między innymi przeprowadzenie audytów energetycznych budynków, których właściciele zgłosili się do projektu.

Operator będzie odpowiedzialny za kompleksową realizację wniosku u klienta, w tym za wykonanie audytów, określenie zakresu prac i opracowanie dokumentacji technicznej, a także wsparcie w wyłonieniu wykonawcy robót budowlanych, a następnie nadzór inwestorski i rozliczenie z NFOŚiGW. Ponadto będzie świadczył usługi doradztwa energetycznego dla beneficjentów.

– Takie było nasze założenie, aby mieszkaniec, który zgłosi swój dom do projektu, nie musiał się niczym martwić – mówi Henryk Borczyk, Wiceprzewodniczący Zarządu GZM. – Mieszkańcy nie muszą szukać firmy remontowo-budowlanej i określać zakresu prac. To właśnie zadanie operatora. I co najważniejsze – zakres prac zostanie określony w taki sposób, by po ich przeprowadzeniu koszty ogrzania domu były niższe lub przynajmniej porównywalne do kosztów przed remontem – dodaje.

Celem projektu jest poprawa jakości powietrza na terenie Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Środki na jego realizację pochodzą z Funduszu Termomodernizacji i Remontów, budżetu GZM i środków własnych gmin uczestniczących w projekcie.

– Podejmowanie działań poprawiających stan techniczny budynków jest istotne z perspektywy komfortu życia ich mieszkańców, ale i z perspektywy lokalnej – poprawiając jakości powietrza i zmniejszając emisję zanieczyszczeń w gminie, co ma bezpośrednie przełożenie na zdrowie i jakość życia ich mieszkańców – mówi Szymon Liszka, Prezes Fundacji na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii, która została operatorem programu.

Projekt jest skierowany do osób o niskich dochodach. Obejmie on realizację 210 przedsięwzięć niskoemisyjnych na terenie gmin: Będzin, Bieruń, Bobrowniki, Bytom, Dąbrowa Górnicza, Gierałtowice, Katowice, Mysłowice, Sośnicowice, Tychy, Zabrze.

Przydatne linki: 

Więcej informacji o projekcie na stronie internetowej programu.

• GZM planuje utworzyć grupę zakupową, która zajmie się przygotowaniem do budowy instalacji termicznego przekształcania odpadów.
• Utworzy ją 26 gmin, które otrzymały wsparcie finansowe na rozpoczęcie tych przygotowań.
• Kierunkiem jest powstanie kilku mniejszych instalacji, zamiast jednej dużej.
• Powstanie instalacji przetwarzania odpadów komunalnych to strategiczna inwestycja dla GZM. Nie mogła zostać wybudowana do tej pory ze względu na wątpliwości prawne dotyczące zadań, które Metropolia może realizować samodzielnie. 

Uruchomienie instalacji przetwarzania odpadów komunalnych jest kluczowe dla naszego regionu. Brak instalacji, gdzie można byłoby przetworzyć odpady, których nie można składować – ma bezpośredni wpływ na wysokość rachunków mieszkańców za wywóz śmieci. Powstanie instalacji pozwoli zahamować wzrost tych opłat. Jest to też ważne z punktu widzenia bezpieczeństwa ekologicznego regionu.

Co roku wytwarzamy od 250 do 400 tys. ton odpadów, których nie można już poddać procesowi recyklingu. Można je natomiast przetworzyć w specjalnych do tego przeznaczonych instalacjach. W tym procesie wytwarzana jest energia elektryczna i ciepło. Te z kolei mogą zasilić miejską sieć, a dzięki temu posłużyć do ogrzania domów czy miejskich obiektów i instytucji, jak przedszkola i domy kultury.

– Budowa instalacji, po Kolei Metropolitalnej, jest dla nas najbardziej strategiczną inwestycją. Możliwość uzupełnienia naszej sieci ciepłowniczej o alternatywne źródła wytwarzania energii, nabiera jeszcze większego znaczenia, zwłaszcza w czasach kryzysu paliwowego – mówi Henryk Borczyk, wiceprzewodniczący zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, w którym odpowiada za projekty związane z ochroną środowiska.

– Jest również ważna z jeszcze jednego powodu: bez domknięcia systemu gospodarowania odpadami komunalnymi poprzez jej budowę i eksploatację, gminy nie będą wstanie spełnić nałożonego na nie obowiązku, aby w 2035 roku ograniczyć do 10 proc. masę składowanych odpadów. Niespełnienie tych wymogów będzie się wiązało z wysokimi karami finansowymi dla gmin – dodaje.

Budowę wstrzymały wątpliwości prawne

Metropolia od kilku lat czyni starania, aby uruchomić instalacje termicznego przetwarzania odpadów, która obsługiwałaby gminy GZM. Do tej pory nie było to możliwe ze względu na wątpliwości prawne, które dotyczyły zakresu zadań, które GZM może realizować samodzielnie.

Od dwóch lat poszukiwany był inny scenariusz, który umożliwiłby przygotowanie do budowy instalacji.

– Stąd propozycja powołania grupy zakupowej, której – tak, jak w przypadku każdej innej grupy przez nas realizowanej – Metropolia będzie liderem oraz koordynatorem – informuje Damian Kołakowski, zastępca dyrektora Departamentu Infrastruktury i Środowiska.

Zadaniem powołanej grupy zakupowej będzie teraz przeprowadzenie wymaganych analiz, które będą dotyczyć rekomendacji m.in. w zakresie wyboru modelu funkcjonowania instalacji, wyboru technologii przetwarzania odpadów czy kryteriów, które muszą spełniać potencjalne lokalizacje, gdzie instalacje mogłyby powstać.

Kierunkiem jest kilka mniejszych instalacji

Od czasu, gdy GZM podejmowała pierwsze działania zmierzające do przygotowania budowy instalacji, zweryfikowane zostały wstępne założenia odnośnie jej wielkości. Po przeprowadzeniu analiz okazało się, że nie jest możliwe zbycie ciepła z jednej dużej instalacji, która mogłaby obsłużyć całe metropolitalne zapotrzebowanie w tym zakresie.

– Dlatego wybraliśmy kierunek kilku mniejszych instalacji, których moc będzie wynosić od ok. 25 do 60 tys. ton odpadów – dodaje Damian Kołakowski.

Ogólne zapotrzebowanie GZM wynosi od 250 do 300 tys. ton odpadów. Jedyną instalacją tego typu, która funkcjonuje na jej obszarze, to instalacja FORTUM w Zabrzu, która obsługuje ok. 70 tys. ton/rocznie. Starania związane z budową instalacji podejmowane są również przez prywatnego inwestora w Tychach, a jej moc miałaby wynieść ok. 25 tys. ton oraz przez Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Gliwicach, gdzie instalacja byłaby uzupełnieniem tej metropolitalnej. Planowana moc tej ostatniej szacowana jest na 30 tys. ton.

Śmieci produkujemy coraz więcej

Konieczność budowy tego typu instalacji na terenie GZM podkreślono w przeprowadzonej w analizie dotyczącej potrzeb i możliwości inwestycyjnych w zakresie zagospodarowania odpadów w Metropolii.

W 2021 roku w GZM wytworzyliśmy o 20 proc. więcej śmieci w przeliczeniu na jednego mieszkańca niż wynika to ze średniej krajowej. W Metropolii wytwarzamy o prawie 21 proc. odpadów komunalnych więcej niż zakładały to prognozy zawarte w Planie Gospodarki Odpadami dla województwa śląskiego, co w przypadku miast i gmin Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii oznacza wzrost o ponad 162 tysięcy ton śmieci rocznie. W 2021 roku na terenie GZM zebrano łącznie ponad 926 tys. ton odpadów komunalnych, co stanowiło ok. 419 kg w przeliczeniu na jednego mieszkańca.

Śmieci produkujemy coraz więcej, rosną wymogi związane z ich przetwarzaniem. Już dziś, gdyby nie cementownie przyjmujące paliwo wyprodukowane z części naszych odpadów, składowiska uległyby całkowitemu wypełnieniu. Brakuje natomiast instalacji, gdzie odpady wysokokaloryczne, których nie można składować i nie można poddać recyklingowi, mogłyby zostać wykorzystane do produkcji energii elektrycznej i ciepła.

Ważne linki: 

Uchwała Zgromadzenia GZM (druk 412)

Metropolia rozstrzygnęła drugą edycję konkursu na najlepsze prace licencjackie, inżynierskie i magisterskie poświęcone tematyce metropolitalnej. Ich autorzy odebrali nagrody (21 marca) podczas Ogólnopolskich Targów Edukacja 2023 w katowickim Spodku.

Do tegorocznej edycji konkursu studenci i absolwenci z obszaru GZM mogli zgłaszać prace, które zostały obronione od roku akademickiego 2021/2022. Tematy zgłaszanych prac mogły dotyczyć aspektów związanych z rozwojem społeczno-gospodarczym, transportem i mobilnością, infrastrukturą i środowiskiem, strategią i planowaniem przestrzennym oraz promocją i marką GZM – szczególną uwagę kapituła oceniająca zwracała na zagadnienia rozwoju miast, mieszkalnictwa, migracji i nowoczesnego transportu.

Nagrody w wysokości 3500 zł przyznano dwóm osobom w kategorii prace magisterskie:

• Wiktoria Jędrusik –  : „Model mieszkalnictwa dostępnego w obliczu kryzysu uchodźczego na przykładzie Krakowa, Rzeszowa i Katowic”, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach;
• Adrian Widuch – pt.: „Wykorzystanie idei Smart City w wybranych miastach Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii (GZM)”, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach.

– Bardzo nas interesują tematy związane z rozwojem smart city oraz mieszkalnictwa w kontekście uchodźczym. Zachęcam do wzbogacania wiedzy oraz doświadczeń we wprowadzaniu rozwiązań w tych obszarach – powiedział Henryk Borczyk, wiceprzewodniczący zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii podczas wręczania nagród.

Konkurs na najlepsze prace dyplomowe to kolejne działanie ukierunkowane na promocję potencjału edukacyjnego i naukowego GZM w ramach szerszego projektu pn. „Metropolia Nauki”.

Pierwszym rozpoczętym przez Metropolię projektem na rzecz wzmocnienia oferty edukacyjnej metropolitalnych uczelni, był powołany trzy lata temu Metropolitalny Fundusz Wspierania Nauki. Dzięki niemu uczelnie mają szanse zapraszać mentorów, światowej klasy naukowców z uczelni zajmujących najwyższe miejsca w prestiżowych rankingach, by poprowadzili zajęcia dla naszych studentów i pracowników naukowych.

Ponadto GZM rozszerzyła zakres Funduszu Wspierania Nauki i od czerwca 2022 roku wspiera także działania związane z badaniami, nowatorskimi metodami nauczania, konkursami i wydarzeniami naukowymi, a także z promowaniem studiowania w Metropolii.

Metropolia uczestniczy także bardzo aktywnie w przygotowaniach Katowic oraz środowiska do organizacji wydarzeń w ramach przyznanego stolicy konurbacji tytułu „Europejskiego Miasta Nauki 2024”.

Wręczenie nagród autorom prac dyplomowych to jeden z akcentów obecności Metropolii podczas dwudniowych Targów Edukacja 2023. Na specjalnie przygotowanej przestrzeni  pod hasłem „Salon Naukowy GZM” zachęca się do studiowania właśnie tutaj. Uczestnicy mogą wysłuchać prelekcji oraz wziąć udział w prezentacjach i dyskusjach z udziałem ekspertów, aktywistów miejskich oraz influencerów.

Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia przystąpiła do międzynarodowej inicjatywy „Porozumienia Burmistrzów”. Ma ona na celu realizację na poziomie samorządowym unijnych planów w zakresie klimatu i energii. We wtorek (1 czerwca br.) GZM podpisała Zobowiązanie Koordynatorów Terytorialnych Porozumienia Burmistrzów.

Zarząd Metropolii podpisał zobowiązanie podczas konferencji „Następny krok w walce o czyste powietrze”, którą zorganizowano w siedzibie GZM w ramach Europejskiego Zielonego Tygodnia.

– Metropolię tworzy 41 miast i gmin, które wciąż mają duży problem z jakością powietrza. Poprawa powietrza, którym oddychamy, to jedno z naszych największych wyzwań, dlatego cieszę się, że udało nam się nawiązać współpracę w ramach Porozumienia Burmistrzów. Liczę, że ta współpraca pozwoli nam rozwiązać jeden z naszych największych problemów i szybko przełoży się na poprawę jakości życia naszych mieszkańców – powiedział podczas konferencji Kazimierz Karolczak, przewodniczący zarządu GZM.

Porozumienie Burmistrzów ma na celu przyspieszenie dekarbonizacji, wzmocnienie potencjału adaptacyjnego do zmian klimatu oraz umożliwienie mieszkańcom dostępu do pewnej, zrównoważonej i ekonomicznej energii. Miasta sygnatariusze zobowiązują się do wspierania procesu realizacji unijnego celu, polegającego na redukcji emisji gazów cieplarnianych o 40 proc. do roku 2030 oraz przyjęcia wspólnego podejścia do zmniejszenia wpływu na środowisko i przystosowania się do zmian klimatycznych.

Podczas konferencji swoimi doświadczeniami podzielił się także Maciej Chorowski, prezes zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, również pełniącego rolę koordynatora Porozumienia Burmistrzów. Głos zabrali także wiceprezydent Katowic Mariusz Skiba i zastępca prezydenta Zabrza Katarzyna Dzióba, jako przedstawiciele miast sygnatariuszy Porozumienia. 

Metropolia GZM dzięki przystąpieniu do Porozumienia Burmistrzów wzmocni swoją pozycję na rynku międzynarodowym. Udział w inicjatywie przysłuży się promocji GZM, jako instytucji odpowiedzialnej ekologicznie, która chce wspierać gminy w realizacji działań związanych z efektywnością energetyczną i adaptacją do zmian klimatu. Ponadto udział w Porozumieniu może ułatwić sięganie po zewnętrzne źródła finansowania, w tym środki unijne, a także umożliwi wymianę wiedzy i doświadczeń z gronem światowych liderów w zakresie ochrony środowiska i adaptacji do zmian klimatu.

Porozumienie Burmistrzów na rzecz Energii i Klimatu powstało w 2008 roku w Europie. Jest to pierwsza tego rodzaju oddolna inicjatywa związana z energią i zmianami klimatu, która okazała się wielkim, wykraczającym poza oczekiwania sukcesem odniesionym w krótkim czasie. Obecnie skupia 10 648 sygnatariuszy, 228 koordynatorów oraz 215 instytucji wspierających z 61 krajów.

Konferencję „Następny krok w walce o czyste powietrze” zorganizowały Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia i Stowarzyszenie Biznes-Nauka-Samorząd „Pro Silesia”. 

Gminne tereny inwestycyjne w Dąbrowie Górniczej, a także doświadczenia inwestorów zagranicznych w Polsce. O tym mówiono podczas kolejnego spotkania Metropolitalnej Akademii Obsługi Inwestora i Promocji Przedsiębiorczości, które odbyło się w środę (21 kwietnia) w formule on-line.

Metropolitalna Akademia Obsługi Inwestora i Promocji Przedsiębiorczości to inicjatywa GZM, polegająca na cyklicznie odbywających się spotkaniach, służących wymianie doświadczeń i dobrych praktyk wśród przedsiębiorców, samorządowców oraz pracowników urzędów miast i gmin, odpowiedzialnych za obsługę inwestorów. Podczas środowego spotkania swoimi doświadczeniami dzielili się przedstawiciele Dąbrowy Górniczej.

– Pandemia spowodowała, że biznesy, które jeszcze półtora roku temu wydawały się świetnymi pomysłami, dzisiaj muszą mierzyć się z wieloma trudnościami. Ale świat idzie do przodu i wciąż pokazują się nowe możliwości rozwijania biznesu, dlatego chętnie wspieramy początkujących przedsiębiorców. Dąbrowa Górnicza to miasto otwarte na inwestorów. Stanowimy świetną propozycję dla dużych i średnich przedsiębiorców, ale dbamy także o tych, którzy dopiero chcą rozpocząć swój biznes. W przedsiębiorczości małej, średniej i dużej liczy się to samo: dobry pomysł, determinacja i dążenie do realizacji zamierzeń. Wtedy możemy osiągać założone cele – powiedział Wojciech Kędzia, zastępca prezydenta Dąbrowy Górniczej.

– Chciałbym pogratulować Dąbrowie Górniczej, na którą patrzymy z pewną pokorą i podziwem, głodni dzielenia się doświadczeniami. Dąbrowa Górnicza to fantastycznie rozwijające się tereny inwestycyjne w Tucznawie i Kazdębiu, które łączy pomost współpracy między sobą, ale także innymi terenami inwestycyjnymi, również w wymiarze aglomeracyjnym. To ciekawe rozwiązania, którym warto się przyglądać oraz je powielać – dodał Henryk Borczyk, wiceprzewodniczący zarządu GZM.

To właśnie terenom inwestycyjnym w Tucznawie i Kazdębiu było poświęcone spotkanie Metropolitalnej Akademii Obsługi Inwestora i Promocji Przedsiębiorczości. Strefa inwestycyjna w Tucznawie to 260 ha przygotowanych dla inwestorów wchodzących w skład Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. 128 ha wciąż jest przeznaczonych do sprzedaży. Strefa cały czas się rozwija. Miasto wybudowało nową drogę do kolejnych działek, a w górę pnie się fabryka SK Innovation. Niedawno koreański inwestor zapowiedział kolejną inwestycję, która ma stworzyć 800 nowych miejsc pracy.

O swoich doświadczeniach związanych ze strefą inwestycyjną w Tucznawie opowiedział Jason Cho, dyrektor Grupy Planowania i Serwisu w SK Hi-tech battery materials Poland. W Dąbrowie Górniczej powstaną dwie nowe fabryki separatorów baterii wykorzystywanych w samochodach elektrycznych. Uzupełni to już istniejący kompleks inwestora. Koreańska spółka planuje rozpocząć budowę nowych zakładów w trzecim kwartale tego roku. Produkcja ma ruszyć pod koniec 2023 roku. Separatory będące rdzeniem akumulatorów litowo-jonowych wpływają na ich bezpieczeństwo i wydajność w pojazdach elektrycznych. Stanowią nawet 20 proc. kosztów produkcji baterii. To kluczowy element wzrostu sektora pojazdów EV i akumulatorów. Na obszarze KSSE w Tucznawie działają ponadto NGK Ceramics Poland, Schade Polska i Outokumpu Distribution Polska.

Drugim prezentowanym obszarem były tereny inwestycyjne na Kazdębiu. Stanowią one uzupełnienie oferty inwestycyjnej miasta i są przeznaczone z myślą o sektorze małych i średnich firm.  Na kompleksowe przygotowanie terenów inwestycyjnych na Kazdębiu miasto pozyskało blisko 20 mln zł z Regionalnego Programu Operacyjnego dla województwa śląskiego. Dzięki temu wsparciu grunty zostały zniwelowane i całkowicie uzbrojone.

Było to trzecie spotkanie organizowane w ramach Akademii Obsługi Inwestora i Promocji Przedsiębiorczości. Poprzednie odbyły się w Katowicach i Siemianowicach Śląskich.

Więcej informacji na temat terenów inwestycyjnych w Dąbrowie Górniczej na stronie Invest in Dąbrowa Górnicza.

W piątek (18 grudnia) podczas XXX sesji Zgromadzenia Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii została podjęta uchwała w sprawie wyboru nowego wiceprzewodniczącego zarządu GZM. Został nim Henryk Borczyk, który zastąpił rezygnującego z tego stanowiska Grzegorza Podlewskiego, odpowiedzialnego za realizację zadań związanych z rozwojem społeczno-gospodarczym i współpracą.

Henryk Borczyk jest tyszaninem, ukończył krakowską AGH. Posiada wieloletnie doświadczenia kierownicze oraz samorządowe. Wcześniej pracował m.in. jako zastępcą prezydenta Miasta Tychy (2000-2010), gdzie nadzorował obszar inwestycji, usług komunalnych i ochrony środowiska. Był odpowiedzialny za stworzenie i wdrożenie pierwszego w kraju Programu Ograniczenia Niskiej Emisji. Kierował także miejskimi spółkami Agencją Promocji i Rozwoju Gospodarczego oraz tyskim TBS-em.

W latach 2010-2015 był prezesem Tauron Ciepło, a następnie wiceprezesem zarządu ds. korporacji grupy Tauron Polska Energia S.A., odpowiedzialnym za zamówienia strategiczne i konsolidowane. Pełnił również szereg funkcji społecznych jak Wiceprezes Stowarzyszenia Gmin Energie Cities, ekspert Parlamentarnej Komisji Ochrony Środowiska czy członek Regionalnej Rady ds. Energii przy Śląskim Związku Gmin i Powiatów.