Polityka parkingowa nie tylko wpływa na to, jakie środki transportu wybieramy na co dzień, ale także jak wyglądają nasze miasta, które każdego roku – mimo ograniczonej powierzchni – są zmuszone do przyjmowania coraz większej liczby samochodów. Właśnie rozpoczynają się prace drugiej Metropolitalnej Szkoły Prototypowania, w której zespół urzędników z różnych miast zajmie się polityką parkingową w Tychach. Wspólnie przeprowadzą badania społeczne i inżynieryjne, a na koniec przedstawią wnioski i wskażą, co można usprawnić w tym zakresie.

Niewspółmierny przyrost liczby samochodów w stosunku do względnie stałej liczby miejsc postojowych to problem o charakterze globalnym, który w szczególności dotyczy centrów miast. W godzinach maksymalnej akumulacji, czyli tzw. godzinach szczytu, konkurencja o pojedyncze stanowisko jest największa. W efekcie kierowcy niejednokrotnie pozostawiają auta w miejscach do tego nieprzeznaczonych, blokując ulice i przejścia dla pieszych, albo rozjeżdżając trawniki. Odpowiedzią na ten problem powinna być odpowiednio dostosowana polityka parkingowa.

– Polityka parkingowa to jeden z istotniejszych elementów całej polityki mobilnościowej, nad którą obecnie pracujemy – mówi Marcin Domański, zastępca dyrektora Departamentu Komunikacji i Transportu GZM. – W Metropolii samochód często jest pierwszym wyborem, gdy mowa o środku przemieszczania się. Mamy dobrze rozwiniętą sieć dróg ekspresowych i autostrad, ale problem pojawia się u celu podróży, czyli w centrach miast. Mówiąc obrazowo, mamy do czynienia z rynnami autostradowymi, które prowadzą do miski o ograniczonych rozmiarach. Gdy samochodów jest za dużo, miska zaczyna się przelewać – dodaje.

Metropolitalna Szkoła Prototypowania to sprawdzona formuła, która pozwala na naturalną wymianę wiedzy i budowanie relacji między pracownikami metropolitalnych samorządów. Tym razem szkołę tworzy zespół złożony z urzędników zajmujących się inżynierią ruchu, strefami płatnego parkowania, inwestycjami drogowymi i urbanistyką z Tychów, Bytomia, Rudy Śląskiej, Dąbrowy Górniczej, Sosnowca i Katowic, a także pracownicy Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii i eksperci zewnętrzni.

– Taki skład zapewnia połączenie różnych doświadczeń i wiedzy oraz szerokie spojrzenie na przyszłą przemianę. Urzędnicy pracują w miastach, które posiadają i zmieniają strefę płatnego parkowania lub rozważają jej wprowadzenie, dlatego mogą się podzielić swoimi wnioskami dotyczącymi zarówno funkcjonowania samego mechanizmu, jaki sposobów prowadzenia badań – mówi Paweł Jaworski, urbanista, który przewodniczy spotkaniom zespołu na zlecenie GZM.

– W ciągu ostatnich 20 lat liczba samochodów zarejestrowanych w Tychach wzrosła aż dwukrotnie. W 2001 roku było ich około 50 tysięcy, a na koniec 2021 blisko 111 tysięcy. Trend ten powoduje potrzebę lepszego zarządzania powierzchnią do parkowania, przede wszystkim w centrum miasta – mówi Artur Kruczek, dyrektor Miejskiego Zarządu Ulic i Mostów w Tychach. – Chcemy dokładnie przyjrzeć się sprawie, dlatego zapytamy o zdanie ekspertów, przeprowadzimy badania i analizy, ale bardzo ważny jest dla nas także głos osób, które faktycznie wykorzystują parkingi, w szczególności strefę płatnego parkowania i parking przy dworcu PKP. Dopiero, gdy zdobędziemy pełną wiedzę, zadecydujemy w jakim kierunku kształtować politykę parkingową w mieście.

W dniach 24 marca i 7 kwietnia eksperci wyjdą w teren i zbiorą uwagi od osób korzystających w ciągu dnia z parkingów w mieście.

– Wywiady z użytkownikami, jakie przeprowadzimy w najbliższym czasie, są dla nas bardzo ważnym elementem analizy. Zapraszamy do rozmów – zachęca Ewa Lutogniewska, koordynująca proces ze strony GZM – Na tym nie kończy się  nasza praca. W kwietniu na nasze zlecenie firma inżynierska przeprowadzi pełne obserwacje parkowania. Będą one realizowane na dużym obszarze miasta od rana do wie, w dzień powszedni i w sobotę. Dopiero po przeanalizowaniu wszystkich wyników przyjdzie czas na pierwsze wnioski.

Plac Baczyńskiego, parking wielopoziomowy przy dworcu PKP, plac przed budynkiem Balbina Centrum oraz ul. Grota Roweckiego w rejonie marketu A-Z. W tych czterech lokalizacjach staną stoiska, w których każdy będzie mógł zgłosić swoje spostrzeżenia na temat korzystania z tyskich parkingów. Wnioski będą notować eksperci. Spotkania odbędą się 24 marca oraz 7 kwietnia, w godzinach 10:00-14:00.

Przypomnijmy, że po raz pierwszy Metropolitalna Szkoła Prototypowania odbyła się w Bytomiu i dotyczyła uspokojenia ruchu na śródmiejskiej ulicy w tym mieście. Projekt został doceniony przez ekspertów z Komisji Europejskiej i zajął drugie miejsce w konkursie na najlepszą mobilnościową akcję w Europie w 2021 roku.

Mobilność to coś więcej niż transport z punktu A do punktu B. To sposób organizacji życia, codziennego poruszania się po mieście i wyborów między różnymi środkami transportu. Mając to na uwadze, Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia wraz ze Związkiem Gmin i Powiatów Subregionu Centralnego dąży do opracowania Planu Zrównoważonej Mobilności Miejskiej. Będzie on wyznaczał  działania samorządów w tym obszarze. Wykonano już pierwszy krok – powstało szczegółowe opracowanie pn. „Dobra mobilność”, które stanowi „półmetek” prac nad szerszym dokumentem, jakim będzie plan mobilności miejskiej.

KLIKNIJ I ZAPOZNAJ SIĘ Z DOKUMENTEM „DOBRA MOBILNOŚĆ”

– Dobra mobilność to ludzie, którzy ją tworzą. Nie tylko mieszkańcy, ale i pracownicy samorządów. To od współpracy wszystkich grup zależy, czy będziemy w stanie tworzyć miasta bardziej przyjazne mieszkańcom – mówi Kazimierz Karolczak, przewodniczący zarządu GZM.

– Obok dużych inwestycji w kolej czy centra przesiadkowe, równie ważna jest skuteczna kooperacja na każdym szczeblu. Podstawą każdego planu mobilności, w odróżnieniu od standardowych dokumentów transportowych, jest szeroko zakrojona partycypacja. Dlatego łączymy się w interdyscyplinarne zespoły, przed którymi wiele wysiłku i wzmożonej pracy, ale jestem przekonany, że efekt końcowy przysłuży się wszystkim mieszkańcom Metropolii – dodaje przewodniczący GZM.

Od studium transportowego, do planu mobilności miejskiej

Plan Zrównoważonej Mobilności Miejskiej będzie uwzględniał wszystkie środki przemieszczania się – od własnych nóg, po wszelkie rodzaje pojazdów. Wstępem do opracowania tego planu jest dokument pn. „Dobra mobilność”, który został stworzony w oparciu o Studium Transportowe Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego.

Był to pierwszy kompleksowy dokument dotyczący kwestii transportu i mobilności na obszarze Subregionu Centralnego, w tym Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Dokument był tworzony w ramach szerokiej, partnerskiej współpracy Związku Gmin i Powiatów Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, GZM oraz ówczesnego KZK GOP i pozostałych organizatorów publicznego transportu zbiorowego w Subregionie (MZK Tychy, MZKP Tarnowskie Góry, MZDiM Jaworzno, ZKM Zawiercie, Koleje Śląskie S.A., PKP PLK S.A.).

– Studium Transportowe objęło swoim zasięgiem 90 gmin, zarówno w obrębie Związku Subregionu Centralnego, jak i przyległych gmin z województwa opolskiego oraz małopolskiego. W ramach prac nad Studium Transportowym zrealizowano wywiad w 16 280 gospodarstwach na próbie 33 933 respondentów. Przeprowadzono pomiary natężenia ruchu w 714 punktach pomiarowych – wylicza Mariusz Śpiewok, zastępca prezydenta Gliwic i przewodniczący zarządu Związku Subregionu Centralnego.

– Wynikiem prac wykonanych w ramach Studium Transportowego Województwa Śląskiego jest model ruchu, który został przekazany Zarządowi Transportu Metropolitalnego, jako głównemu organizatorowi transportu publicznego w regionie.  Model ten wykorzystywany jest między innymi do budowania siatki połączeń w regionie. Pozwolił on na usprawnienie integracji transportu i rozwój zrównoważonej mobilności miejskiej na obszarze całego Subregionu. Sam dokument otwiera drogę do dalszego kreowania rozwoju zrównoważonej mobilności miejskiej w całym Subregionie Centralnym – dodaje Mariusz Śpiewok.

GZM wzbogaciła studium transportowe o kolejne głosy mieszkańców

Studium transportowe zostało poszerzone o badania eksploracyjne, które Metropolia przeprowadziła we wrześniu 2020 r. W trakcie Europejskiego Tygodnia Zrównoważonego Transportu pracownicy GZM wraz z wolontariuszami codziennie rozmawiali z wybranymi mieszkańcami spośród 7 miast Metropolii, napotkanymi przede wszystkim w środkach komunikacji publicznej, na przystankach oraz w wybranych węzłowych punktach. Celem było zebranie szerokiej palety wypowiedzi oraz identyfikacja typowych doświadczeń, punktów widzenia i problemów, będących udziałem ludzi przemieszczających się wzdłuż i wszerz po Metropolii.

Mieszkańcy mówili o różnego rodzaju przeszkodach, które napotykają podczas codziennych podróży. Wspominali np. o niewystarczającej liczbie miejsc parkingowych, spóźniającej się komunikacji miejskiej albo zbyt szybkim ruchu samochodowym na osiedlach, co stwarza niebezpieczeństwo dla ich dzieci. Wskazywali też na problemy związane z niewystarczającą infrastrukturą rowerową czy faktem, że piesi przechodzą przez ulicę na czerwonym świetle.

W dokumencie „Dobra mobilność” każda z przeszkód została opisana oraz wskazane zostały drogi do rozwiązania problemu, a także zakres wsparcia, jaki może zaoferować Metropolia. Szczególną uwagę zwrócono, że za każdą z propozycji stoi podejście obszarowe. Tylko działania obszarowe, a nie punktowe, mogą przynieść oczekiwane efekty. Autorzy dokumentu uwzględnili trzy kluczowe obszary: dobra dzielnica, dobry transport i dobre centrum.

– Za wszystkimi propozycjami w niwelowaniu przeszkód w dobrym przemieszczaniu się po Metropolii i Subregionie stoi podejście projektowe i obszarowe – mówi Marcin Domański, zastępca dyrektora Departamentu Komunikacji i Transportu w GZM.

– Podczas warsztatów diagnostycznych w gminach urzekła nas długa historia jednego progu zwalniającego, który był negowany przez tych samych mieszkańców, którzy o niego zabiegali. Ta i inne historie pokazują, że nie da się patrzeć na mobilność punktowo. Poprawa w jednym miejscu może wywołać pogorszenie dwie ulice dalej. Patrzeć trzeba na cały obszar i pod niego dobierać odpowiednie rozwiązania. Do wszystkich zmian w miastach trzeba też podchodzić projektowo, a więc mieć jasne, zdefiniowane i mierzalne cele – tłumaczy Marcin Domański.

Prace nad planem mobilności uzupełnią działania w terenie

Plan Zrównoważonej Mobilności Miejskiej powstanie w 2022 roku. Ale samo napisanie dokumentu nie jest celem ostatecznym, ponieważ urzeczywistnienie idei w nim zawartych nie będzie możliwe z dnia na dzień. Dlatego kolejnym krokiem będzie intensywna wspólna praca – głównie zarządców transportu, dróg i nieruchomości, nad celami strategicznymi oraz listą zadań. Planowane jest utworzenie tematycznych zespołów roboczych, które nie zakończą swojej pracy wraz z napisaniem dokumentu, lecz będą swoje cele ewaluowały.

Warto dodać, że praca nad zrównoważoną mobilnością miejską w Metropolii to także działania w terenie. Przykładem jest Metropolitalna Szkoła Prototypowania, która w ramach pilotażu pracuje nad przeprojektowaniem ulicy Miarki w Bytomiu. Celem jest przekształcenie miejskiej arterii w przestrzeń przyjazną wszystkim mieszkańcom – nie tylko tym zmotoryzowanym. W projekcie uczestniczą urzędnicy z Bytomia, Gliwic, Rudy Śląskiej, Tychów, Dąbrowy Górniczej i Sosnowca, a także pracownicy Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii oraz eksperci zewnętrzni.