Dokładnie 100 lat temu, 16 sierpnia 1919 roku wybuchło I Powstanie Śląskie mające na celu przyłączenie Górnego Śląska do Polski.

Niezadowoleni z niemieckiego terroru osamotnieni powstańcy stanęli do nierównej walki, która trwała do 24 sierpnia. Powstanie zakończyło się przegraną, ale wzbudziło w Ślązakach nadzieje.

W setną rocznicę wybuchu pierwszego powstania śląskiego zaplanowano obchody, których celem jest przypomnienie mieszkańcom gminy Świerklaniec, jak ogromne znaczenie miało przyłączenie Śląska do Polski, a także jaki miało to wpływ na kształt i rozwój kraju.

Wójt gminy Świerklaniec Marek Cyl oraz Wiceprzewodniczący Rady Gminy Świerklaniec Michał Nolewajka złożyli pod tablicą upamiętniającą bohaterów III powstania śląskiego Józefa Stabińskiego i Józefa Mazura znicze i kwiaty w śląskich barwach. W uroczystości uczestniczyli radni, pracownicy urzędu gminy i mieszkańcy.

Wystawa plenerowa „Zagłębie Powstań Śląskich. Zagłębie Dąbrowskie wobec I Powstania Śląskiego”, której organizatorem jest Instytut Zagłębia Dąbrowskiego i Pałac Schoena Muzeum w Sosnowcu powstała na okoliczność 100. rocznicy wybuchu I Powstania Śląskiego – karty wspólnej historii Górnego Śląska i Zagłębia, która jest aktem patriotyzmu i poświęcenia w walce o niepodległość i odrodzenie Rzeczpospolitej.

Prezentowana wystawa ma na celu upowszechnienie wiedzy dotyczącej wydarzeń i finału Powstań związanych z włączeniem w 1922 roku Górnego Śląska do Rzeczpospolitej; jest także świadectwem silnych relacji śląsko-zagłębiowskich.

Ekspozycja ukazująca zaangażowanie Zagłębia Dąbrowskiego w działania powstańcze powstała przy współpracy z Muzeum Saturn, zagłębiowskimi instytucjami kultury, Archiwum Państwowym w Katowicach oraz Regionalnym Instytutem Kultury w Katowicach.

Wystawa prezentowana jest na płycie Rynku w Czeladzi od 14 sierpnia do 25 września.

Źródło: Czeladz.pl / Muzeum Saturn w Czeladzi

W środę, 14 sierpnia w Mysłowicach odbędą się obchody
100-lecia wybuchu I powstania śląskiego. Wszystkie osoby, które zechcą dojechać
na to wydarzenie komunikacją miejską, powinny przy planowaniu podróży wziąć pod
uwagę utrudnienia w ruchu nie tylko w Mysłowicach, ale również w centrum
Katowic, gdzie rozpoczną się przygotowania do Defilady 15 sierpnia.

W Mysłowicach w związku z utrudnieniami zmienione zostaną
trasy autobusów 26, 106, 150, 219, 292, 788 i 995 oraz linii tramwajowej
nr 14.

Linie autobusowe nr 26 i 150 od przystanku Modrzejów
Rynek pojadą ulicami: Powstańców, Mikołajczyka, 1-go Maja i Ostrogórską, do
włączenia się na swoje stałe trasy bez obsługi przystanków na terenie Mysłowic.

Linia autobusowa nr 106 będzie kursować na skróconej
trasie: Sosnowiec Zagórze Zajezdnia – Sosnowiec Radocha.

Linia nr 219 będzie kursować na skróconej trasie:
Mysłowice Ławki Pętla – Mysłowice Kopalnia, bez obsługi przystanków: Mysłowice
Komenda Policji i Mysłowice Bytomska. Po obsłudze przystanku Mysłowice Cmentarz
autobusy pojadą ulicami: Oświęcimską i Katowicką.

Linia autobusowa nr 788 będzie kursować na skróconej
trasie do przystanku Mysłowice Brzęczkowice Osiedle Powstańców Śląskich.

Linia autobusowa nr 995 będzie kursować na skróconej
trasie do przystanku Mysłowice Ćmok Pętla;

Linia nr 292 w obu kierunkach pojedzie ulicami:
Chopina, Katowicką i Oświęcimską, bez obsługi przystanków zlokalizowanych w
rejonie ulic: Starokościelnej, Bytomskiej i Towarowej.

Linia tramwajowa nr 14 zostanie skrócona do
przystanku Katowice Szopienice Pętla.

Osoby, które do Mysłowic będą chciały dojechać z Katowic
muszą pamiętać, że w środę od około godz. 19:00 rozpoczną się przygotowania do
Defilady Wojska Polskiego. Część autobusów pojedzie innymi trasami. Zmiany
dotyczą m.in. linii 18, 66, 76, 77, 149, 931.

Linie 18, 66 i 931 w kierunku Mysłowic pojadą
przez Szopienice ulicami: 1 Maja, Obrońców Westerplatte, Bednorza, Lwowską i
dalej według rozkładu jazdy.

Linie 76, 77 i 149 będą rozpoczynać i kończyć
kursy na przystanku Katowice Mickiewicza. W kierunku Mysłowic będą obsługiwać
przystanek Katowice Dworzec (stanowisko nr 4).

Linie 18, 66, 77, 149, 931
będą zatrzymywać się na przystanku Mysłowice Kopalnia, który będzie najlepszym
miejscem dojazdu i odjazdu dla uczestników wydarzenia „Zaczęło się w
Mysłowicach”.

Szczegółowe zmiany w funkcjonowaniu komunikacji publicznej
14 sierpnia w Katowicach i Mysłowicach dostępne są na stronie internetowej Zarządu Transportu Metropolitalnego.

W tym roku przypada 100. rocznica I Powstania Śląskiego. Rudzkie uroczystości upamiętniające tę doniosłą datę zostaną zorganizowane 17 sierpnia w Orzegowie. Odbędzie się tam uroczysta msza św. w intencji Ojczyzny i mieszkańców, apel poległych pod pomnikiem, a także piknik patriotyczny z występem zespołu „Fanga” i Grzegorza Poloczka. Dodatkową atrakcją będzie hitoryczna gra miejska dla całych rodzin, która zostanie rozegrana na terenie Goduli i Orzegowa, a także biało-czerowne warsztaty.

Obchody rozpoczną się o godz. 14.30 grą miejską. Uczestnicy będą rywalizować na ścieżkach, które przemierzali rudzcy powstańcy. Zmagania rozpoczną się na placu Niepodległości w Goduli. To wlaśnie tam sto lat temu zebrali się orzegowscy i godulscy powstańcy i czekali na rozkaz rozpoczęcia walki. Drużyny powinny liczyć 3-5 osób (min. 1 osoba pełnoletnia, min. 2 dzieci). Każdy patrol musi być wyposażony w przynajmniej jeden telefon z dostępem do internetu (przy starcie będzie pobierana aplikacja), a co najmniej jedna z osób ze składu musi mieć konto osobiste na Facebooku. Drużyny będą wykonywać różne zadania, więc warto ubrać się w wygodny strój, a także zabrać ze sobą długopis. Zgłoszenie do gry należy wysłać na adres: gra.miejska.ruda@gmail.com z tematem „Gra miejska” do  14 sierpnia do godz. 23:59. Szczegółowy regulamin jest dostępny na stronie www.rudaslaska.pl.

Od godz. 16.00 rozpocznie się piknik Orzegowie. Na rynku (przy ulicy Czapli) wystąpi zespół „Fanga”. Odbędą się również wyjątkowe, bo biało-czerwone warsztaty z Muzeum Miejskim im. Maksymiliana Chroboka. Na godz. 17.15 przewidziano wręczenie nagród uczestnikom gry miejskiej. Z kolei o godz. 17.30 ze swoim recitalem wystąpi Grzegorz Poloczek. Główną częścią obchodów będzie uroczysta msza św. o godz. 18:00 w orzegowskim kościele parafialnym p.w. św. Michała Archanioła oraz apel poległych pod pomnikiem Obrońców Ojczyzny przy ul. kard. A. Hlonda.

Przypomnijmy, że powstanie było następstwem strajku ok. 140 tys. robotników, którzy domagali się m.in. niedopuszczania do pracy członków bojówek niemieckich oraz odwołania stanu oblężenia. 15 sierpnia w kopalni „Mysłowice” oddział Grenzschutzu otworzył ogień do protestujących wraz z rodzinami robotników. Zginęło siedmiu górników, dwie kobiety i 13-letni chłopiec. Walki powstańcze w krótkim czasie objęły powiaty pszczyński, rybnicki czy katowicki oraz te, w których był spory odsetek ludności polskojęzycznej.

16 sierpnia 1919 roku wieczorem miejscowi dowódcy otrzymali rozkaz do rozpoczęcia walki. W nocy z 17 na 18 sierpnia na terenie Orzegowa doszło do walk, podczas których powstańcy opanowali ratusz, zabrali znajdującą się tam broń i obsadzili najważniejsze punkty strategiczne Orzegowa. Po krótkiej, lecz bardzo zaciętej walce, Polakom poddał się również stacjonujący w Domu Górnika oddział Grenzschutzu. Orzegów był wolny. Jednak 18 sierpnia 1919 roku w godzinach popołudniowych od strony Bobrka i Szombierek Niemcy skoncentrowali kontratak. Obrona Orzegowa wytrzymała do godziny 18.00, kiedy powstańcy musieli się wycofać ze względu na brak amunicji.

W sąsiedniej Goduli walki rozpoczęły się w nocy z 17 na 18 sierpnia 1919 roku. Oddział powstańczy stoczył zwycięską walkę z oddziałem Grenzschutzu, który zbliżył się od strony Chebzia. Nazajutrz Niemcy zaatakowali ze zdwojoną siłą od strony Chebzia, Lipin i Orzegowa. Powstańcy musieli się wycofać.

Działania miały miejsce również w Wirku i Nowym Bytomiu (Friedenshütte), gdzie doszło do strzelaniny między powstańcami a Grenzschutzem. Warto również dodać, że w trakcie powstania strajkowali pracownicy kopalni w Bielszowicach. Protestowali przeciw zatrudnianiu byłych ochotników Grenzschutzu. Ważną bazą rekrutacyjną dla oddziałów powstańczych stanowiły również oddziały ochotniczej i kopalnianej straży pożarnej.

Niestety, po początkowych sukcesach powstańców, niemiecki Grenzschutz sprowadził posiłki. Ze względu na beznadziejne położenie oddziałów powstańczych oraz wzrastające represje ze strony władz niemieckich 24 sierpnia 1919 roku Alfons Zgrzebniok wydał rozkaz zaprzestania walk.

Szacuje się, że w I Powstaniu Śląskim wzięło udział od 12 do 15 tys. Ślązaków, a w walkach zginęło 477 osób. Powołana pod naciskiem międzynarodowej opinii komisja ustaliła łączną liczbę 2500 poległych, rozstrzelanych i powieszonych Polaków. Po zakończeniu walk ponad 9 tys. powstańców schroniło się w Polsce. Razem z rodzinami i innymi zagrożonymi aresztowaniami osobami, liczba uchodźców przekroczyła 22 tys. osób. Mimo brutalnego stłumienia zrywu powstańczego walka o połączenie z Polską nie ustała. Działania przyspieszyły ustalenie plebiscytu, ale też był to czas wzmożonego terroru bojówek niemieckich.

W 1920 roku wybuchło II Powstanie Śląskie, dzięki któremu nastąpiła likwidacja policji niemieckiej (tzw. Sipo), utworzono parytetyczną policję plebiscytową oraz wprowadzono szereg postulatów zmierzających do równouprawnienia Polaków z Niemcami. Plebiscyt odbył się 20 marca 1921 roku, jednak niesprawiedliwy podział Górnego Śląska zaproponowany przez delegatów pochodzących z Włoch i Anglii wywołał III Powstanie Śląskie, które wybuchło 3 maja 1921 roku. Dzięki tej akcji zbrojnej do Polski przyłączono ok. 1/3 terytorium spornego. Warto dodać, że sztab grupy „Wschód”, która liczyła ok. 16 tys. żołnierzy, mieścił się w Bielszowicach.

Gra miejska
z okazji obchodów 
100-lecia I Powstania Śląskiego

Regulamin

Organizator: 
Miasto Ruda Śląska, Komenda Hufca ZHP w Rudzie Śląskiej
Cele gry:
•    inauguracja miejskich obchodów 100. rocznicy wybuchu I Powstania Śląskiego,
•    rozbudzanie aktywności ruchowej dzieci i młodzieży,
•    promocja zdrowia i aktywnego spędzania wolnego czasu,
•    profilaktyka społeczna 
•    kształtowanie świadomości historycznej o Górnym Śląsku 
•    dobra zabawa uczestników gry.
Miejsce: 
Ruda Śląska (dzielnice Godula i Orzegów).
Termin:
17 sierpnia 2019 r.
Czas trwania gry: 
14:30-17:00.
Miejsce i godzina startu: 
Plac Niepodległości obok fontanny, między 14:30-15:00 możliwe jest rozpoczęcie rozgrywki, patrole mogą rejestrować się od godziny 14:30 na stanowisku startowym.
Uczestnicy:  
Patrole powinny posiadać od 3 do 5 osób (min. 1 osoba pełnoletnia oraz min. 2 dzieci).
Koszt: 
Bezpłatne – impreza dofinansowana jest ze środków Miasta Ruda Śląska.
Nagrody:
Patrole otrzymują punkty za realizację kolejnych zadań gry. Patrole są klasyfikowane tylko w jednej kategorii. 
Zwycięzcami gry zostają 3 patrole z największą ilością punktów, nagrody rzeczowe otrzymuje 10 kolejnych patroli, wszyscy uczestnicy otrzymują drobne upominki.

Potrzebny sprzęt: 
Telefon z aparatem i dostępem do Internetu do obsługi aplikacji (do pobrania przy starcie), ubiór sportowo-terenowy stosowny do pogody, długopis, co najmniej 1 konto Facebook na patrol.
Zgłoszenia: 
Zgłoszenie do gry wysyłamy na adres: gra.miejska.ruda@gmail.com zatytułowany „Gra miejska” do  14 sierpnia do godz. 23:59. Zgłoszone patrole powinny podać: imię i nazwisko opiekuna, imiona pozostałych osób oraz wiek każdego uczestnika. Osoby zgłoszone otrzymają maila zwrotnego z dodatkowymi informacjami.
Harmonogram gry:
14:30-15:00 rejestracja uczestników oraz rozpoczęcie gry,
14:30-17:00 przejście trasy gry przez patrole,
17:30-17:50 rozdanie nagród (na scenie w okolicy punktu kończącego grę).
Fabuła gry:
Uczestnicy gry wcielą się w oddział powstańców, który będzie miał wiele zadań do wykonania  podczas swojej wędrówki, jako specjalna jednostka będą musieli zebrać informacje wywiadowcze na terenie wroga oraz potrzebny sprzęt. Ponadto będą wykonywać różnorodne zadania, które będą miały na celu przygotowanie uczestników do zbrojnego odparcia wroga i  walki z okupantem. Podczas gry uczestnicy poznają historię i bohaterów I Powstania Śląskiego w ciekawej i przystępnej formie. Podczas swojej wędrówki ulicami Goduli i Orzegowa będą musieli wykazać się umiejętnościami współpracy, sprytem oraz zaangażowaniem.
Mechanizm działania gry:
Uczestnicy będą mieli 2,5 godz. na realizację wszystkich zadań oraz dotarcie do mety i zaliczenie ostatniego podsumowującego zadania. Gra będzie miała charakter przygodowo-rekreacyjny.
W trakcie gry uczestnicy będą mogli wybrać sposób rozgrywki, ponieważ zadania będą miały charakter porównania czasów historycznych i współczesności. Patrole będą mogły poruszać się za pomocą wskazówek z aplikacji na telefonie lub tradycyjnie z mapą terenu gry. Dozwolone będzie łączenie sposobów nawigacji. 

Uczestnicy:
Gra skierowana jest do mieszkańców miasta Ruda Śląska, którzy w aktywny sposób chcą uczcić obchody 100-lecia wybuchu I Powstania Śląskiego. Uczestniczyć mogą w niej grupy składające się z 3 do 5 osób. Mogą to być rodziny z dziećmi lub grupy młodzieżowe z opiekunem. Konieczne jest, aby każdy patrol składał się z minimum 1 osoby pełnoletniej oraz 2 osób niepełnoletnich. Zadania na punktach zostaną zróżnicowane, dlatego zarówno osoba dorosła jak i dziecko będą się świetnie bawić.
Zabrania się:
1.    Poruszania środkami transportu tj. rowery, rolki, samochody, quady itp.,
2.    Spożywania alkoholu podczas trwania gry,
3.    Rozdzielania się członków patrolu podczas gry,
4.    Zabierania większej ilości wiadomości niż 1 na danym pkt. oraz umyślnego utrudniania innym uczestnikom zebrania wiadomości,
5.    Zmiany położenia wiadomości oraz kodów QR.

Postanowienia końcowe:
1.    Złamanie zasad gry, regulaminu gry lub doprowadzenie do sytuacji zagrażających życiu bądź zdrowiu uczestników oraz osób trzecich będzie skutkowało dyskwalifikacją,
2.    Organizator zastrzega sobie prawo do ostatecznej interpretacji regulaminu,
3.    Zastrzeżenia i spory w sprawie przebiegu gry rozstrzygane będą bezpośrednio po jej zakończeniu,

Pobierz regulamin

Źródło: rudaslaska.pl

Zaczęło się w Mysłowicach – to hasło otwierające cykl niezwykłych wydarzeń, upamiętniających 100-lecie wybuchu I powstania śląskiego, które od połowy sierpnia będą odbywać się w miastach Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Przed nami rekonstrukcja strajku górników z 1919 roku, która odbędzie się na terenie dawnej kopalni Mysłowice oraz niezwykłe widowisko multimedialne z udziałem gwiazd polskiej sceny muzycznej. Świętochłowice zapraszają w symboliczną podróż Tramwajem Powstańczym, który od 14 do 24 sierpnia będzie kursował na specjalnej linii o numerze 100.

Główne uroczystości rocznicowe odbędą się w Mysłowicach. To
właśnie tam w sierpniu 1919 roku doszło do tragicznych wydarzeń, które stały
się zarzewiem I powstania. Oddziały Grenzschutzu spacyfikowały górników domagających
się wypłaty za pracę w ówczesnej kopalni Mysłowice. Oddano strzały, zabito 10
osób.

Hasłem wydarzeń upamiętniających 100-lecie wybuchu I
powstania śląskiego jest „Zaczęło się w Mysłowicach”.

– Bardzo
się cieszę, że udało się zorganizować takie wydarzenie w naszym mieście.
Dzięki współpracy z wieloma podmiotami cała Polska dowie się, że I powstanie
śląskie zaczęło się w Mysłowicach. Pragnę podziękować
Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, władzom Województwa, Spółce Restrukturyzacji
Kopalń oraz Polskiej Grupie Górniczej za pomoc w przygotowaniach do tak ważnego
wydarzenia w historii naszego miasta – mówi prezydent miasta Dariusz Wójtowicz.

– Bez
Waszej pomocy zorganizowanie obchodów nie byłoby możliwe. Widzimy się 14
sierpnia przy budynku dawnej kopalni, bo przecież „zaczęło się w Mysłowicach” –
dodaje.

W
organizację uroczystości zaangażowała się Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia.

– Naszym
obowiązkiem jest pielęgnowanie pamięci o zrywach niepodległościowych. 100.
rocznica I powstania śląskiego to szczególna okazja do przypomnienia zarówno
wydarzeń militarnych, politycznych, jak i echa, które wywołały w kulturze,
życiu społecznym oraz tradycji- mówi Kazimierz Karolczak, przewodniczący
zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.

–
Uroczystości rocznicowe, które wspieramy w Mysłowicach mają szczególny
charakter. Krwawe stłumienie protestu górników doprowadziło do wybuchu
powstania. Miasto przygotowało bogaty program wydarzeń: rekonstrukcje
historyczne, koncerty i przedstawienia audiowizualne. To będzie bardzo
atrakcyjna lekcja historii – dodaje.

Zapowiedzią wydarzeń będzie Wieczór Powstańczy, który
rozpocznie się 13 sierpnia (wtorek) w Parku Zamkowym w Mysłowicach. Grupy
rekonstrukcyjne odtworzą życie w obozach żołnierzy niemieckich i powstańczych,
zaprezentują stroje i broń. Pokazy dla mieszkańców zakończone będą ogniskiem i
śpiewem pieśni powstańczych. W kinie plenerowym będzie można zobaczyć „Sól
ziemi czarnej” Kazimierza Kutza.

Główne wydarzenia odbędą się następnego dnia – 14 sierpnia
(środa). Na mieście pojawią się patrole wojskowe w strojach z epoki, a
mieszkańcy będą mogli wziąć udział w zajęciach animacyjnych.

Aktorów oraz rekonstruktorów spotkać będzie można m.in. w okolicach Urzędu Miasta Mysłowice, na mysłowickim rynku, w Parku Zamkowym oraz w okolicach dawnej kopalni. W strojach z epoki będą odgrywać różnego rodzaju scenki powstańcze.

W godzinach 11.00 – 15.00 zaplanowano inscenizacje
historyczne na terenie Parku Zamkowego oraz w podziemiach Urzędu Miasta
Mysłowice. Prezentowane będzie zaprzysiężenie powstańców, wydanie broni,
ćwiczenia z bronią, przygotowanie punktów opatrunkowych. Z drugiej strony
pokazana będzie mobilizacja Grenschutzu, a także warta i zarządzanie kryzysowe
w ratuszu.

Ponadto Urząd Miejski planuje gotowanie powstańcze. Kucharze
w strojach z epoki będą przyrządzać żurek, a na wielkich patelniach będą smażyć
krupnioki. Jednym z kucharzy będzie Remigiusz Rączka. Kuchnia powstańcza w
godzinach popołudniowych przeniesie się na teren, gdzie odbędzie się widowisko
muzyczne. Potrawy będzie mógł degustować każdy za darmo.

O godzinie 15.00 w kościele p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa zostanie odprawiona msza św. w intencji poległych powstańców. O 17.30 pod bramą KWK Mysłowice zostanie otwarte miejsce pamięci poświęcone Powstańcom Śląskim.

O godzinie 18.30 na terenie byłej kopalni Mysłowice przy
ul. Świerczyny, grupy rekonstrukcyjne odtworzą wydarzenia z 15 sierpnia 1919
r., kiedy to doszło do pamiętnej pacyfikacji protestujących górników i ich
rodzin.

Kolejnym punktem programu, odbywającym się na terenie
kopalni Mysłowice, będzie widowisko muzyczno-audiowizualne, podczas którego
przybliżona zostanie historia wydarzeń z powstań śląskich. Opowiedzą je aktorzy
i artyści scen z województwa. Tłem akustycznym wydarzeń będą odtwarzane dźwięki
śląskich miast, gwary, walk powstańczych. Wizualnym uzupełnieniem będzie gra
świateł, zdjęcia i animacje na telebimach, a także podświetlenie
architektoniczne obiektów pozostałych na terenach KWK Mysłowice.

Na scenie wystąpią zespół Dżem, Stanisław Soyka, Józef Skrzek, Grzegorz Płonka, Czesław Mozil z zespołem, Abradab, Pokahontaz oraz aktorzy Anna Dereszowska, Jacek Kawalec. Rolę gospodarzy pełnić będą znani aktorzy pochodzący z Mysłowic – Jolanta Fraszyńska oraz Piotr Bajtlik. Dopełnieniem widowiska będzie mapping 3D na jednym z zabytkowych budynków kopalni. Każdy z zaproszonych artystów wykonana jeden utwór powstańczy z autorskim pomysłem na aranżacje oraz dwa utwory własne.

Po zakończeniu tego wydarzenia historycznego, z pełnym
koncertem wystąpi zespół Dżem. Ostatnim akcentem będzie pokaz laserów
przestrzennych z elementami animacji przedstawiającymi powstańcze światełko do
nieba.

Świętochłowice. Tramwaj Powstańczy będzie wozić pasażerów
po Metropolii

Z okazji 100-lecia wybuchu I powstania śląskiego, Metropolia
GZM wspiera wydarzenia związane z upamiętnieniem tego okresu w historii. Poza
mysłowickimi obchodami jest partnerem dwóch projektów organizowanych przez
Świętochłowice. Pierwszy to „Tramwaj powstańczy do Niepodległej”, który po
ulicach Metropolii będzie kursował od 14 do 24 sierpnia.

– Cieszę się, że to właśnie tramwaj
powstańczy opatrzony numerem „100”, zabierze mieszkańców
Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii w symboliczną, powstańczą podróż w czasie
i przestrzeni – mówi Daniel Beger, prezydent Świętochłowic. 

– Wsiadając do tramwaju z biletem
Niepodległej w dłoni będziemy wracać pamięcią do Górnego Śląska lat 1919-1922,
pochylając się nad losem tych, którzy przelali swoją krew na tej ziemi i dla
tej ziemi, tworząc tym samym podwaliny współczesnej Polski. Jestem przekonany,
że równie pełne refleksji nad przeszłością, teraźniejszością i przyszłością
regionu będzie zakończenie tej wędrówki u stóp pomnika Powstańca Śląskiego w
Świętochłowicach Lipinach- dodaje.

W trakcie podróży zabytkowym pojazdem, będzie można zapoznać
się z historią powstań śląskich, zaśpiewać piosenki z tego czasu oraz wziąć
udział w rekonstrukcji potyczki powstańczej. Tramwaj wyruszy 14 sierpnia 2019
r. ok. godz. 17.00 z Mysłowic, a zakończy podróż 24 sierpnia 2019 r. ok. godz.
16.30 przy pomniku Powstańca Śląskiego w Świętochłowicach –Lipinach, w 100.
rocznicę zakończenia I Powstania Śląskiego. 

Wydana zostanie również płyta CD „Gniew i krew”. Będzie to
zbiór pieśni powstańczych w nowoczesnych aranżacjach.

W tym roku wyjątkowa, 100. rocznica wybuchu I Powstania Śląskiego. Powstanie to wybuchło w nocy z 16 na 17 sierpnia 1919 roku w Urbanowicach i Paprocanach, wówczas samodzielnych gminach, dziś dzielnicach Tychów.

15 SIERPNIA

Tego dnia odbędzie się VI Miejski Rajd Rowerowy „Śladami Powstańców
Śląskich”. Do wyboru są dwie trasy: trasa „A” (ok. 60 km) z wyjazdem o
godz. 9.00: Tychy Pl. Wolności – Mikołów – Kobiór – Pszczyna –
Międzyrzecze – Świerczyniec – Urbanowice i trasa „B” (ok. 30 km): Tychy
Pl. Wolności – Gostyń – Wilkowyje – Czułów – Wartogłowiec – Urbanowice,
której start zaplanowano na godzinę 10.00.

O 14.30 uczestnicy Miejskiego Rajdu Rowerowego spotkają się w Tychach
Urbanowicach przy Pomniku Powstańców Śląskich (ul. Główna). Tam
zostanie uformowana kolumna rowerowa i ok. 15.10 rowerzyści przejadą z
Urbanowic na Paprocany (ul. Paprocańska) ulicami: Główną, Urbanowicką,
Towarową, Cielmicką, Jedności, Targiela, ks. Szojdy, Sikorskiego,
Paprocańską.

Rajd zakończy się ok. 16.00 wręczeniem pucharów dla Najmłodszego i
Najstarszego Uczestnika oraz Najliczniejszej Grupy. Organizatorem Rajdu
Rowerowego „Śladami Powstańców Śląskich” jest Klub Turystyki Kolarskiej
GRONIE w Tychach.

Z Urbanowic do Paprocan pojadą nie tylko rowerzyści: o 15.45
zaplanowano także przejazd autobusu rocznicowego na trasie Tychy
Urbanowice, przez Cielmice do Tychów Paprocan (ul. Paprocańska). Ok.
18.15 autobus ten z Tychów Paprocan wróci przez Cielmice do Urbanowic.

Uroczystości rocznicowe w Tychach Paprocanach rozpoczną się o 16.10 –
złożeniem kwiatów pod tablicą pamiątkową przy ul. Paprocańskiej z
udziałem orkiestry górniczej KWK „Piast” oraz Chóru Cantate Deo.
Zaplanowano także przedstawienie rysu historycznego (Maria
Lipok-Bierwiaczonek), zwiedzanie wystawy „Idą powstańcy znów na bój…
Tychy w okresie Powstań Śląskich i plebiscytu” przygotowanej przez
Muzeum Miejskie w Tychach oraz wystawę pamiątek powstańczych
zorganizowaną przez Radę Osiedla Paprocany i parafię pw. Najświętszego
Serca Pana Jezusa.

O godzinie 17.00 rozpocznie się msza święta w kościele pw.
Najświętszego Serca Pana Jezusa pod przewodnictwem ks. arcybiskupa
Wiktora Skworca z udziałem orkiestry górniczej KWK „Piast” i chóru
Cantate Deo.

Uroczystości rocznicowe w Tychach Urbanowicach zaplanowano na godzinę
18.45. W programie m.in. złożenie kwiatów pod Pomnikiem Powstańców
Śląskich (ul. Główna) i występ Chóru ze SP nr 24 w Urbanowicach.

O 19.20 na scenie przy Klubie Urbanowice MCK rozpocznie się spektakl
pt. „Walka o Polską Szkołę” (Absolwenci Gimnazjum nr 8i Szkoły
Podstawowej nr 23 w Cielmicach). O 19:40 zaplanowano wspólne śpiewanie
pieśni powstańczych (Chór ze SP nr 24 w Urbanowicach) i występy
artystyczne Gryfne Ślonzoki ( o 20.00), Mały Śląsk (20.20). Dodatkowo:
dmuchańce, animacje, malowanie buziek, bańki mydlane, baloniarz, stoisko
gastronomiczne.

O 21.30 – autobus rocznicowy wykona ostatni kurs na trasie Tychy
Urbanowice, przez Cielmice do Tychów Paprocan (ul. Paprocańska).

17 SIERPNIA

O godzinie 17.00 rozpoczną się uroczystości rocznicowe w Tychach
Czułowie. Najpierw zostanie odprawiona msza św. w kościele pw. Krzyża
Świętego w Tychach Czułowie z udziałem Asysty Honorowej Wojska
Polskiego. Na godzinę 18.00 zaplanowano przemarsz pod Pomnik ku czci poległych Powstańców Śląskich przy ulicy Katowickiej. Ok. 18.20 rozpoczną się uroczystości przy Pomniku ku czci poległych Powstańców Śląskich, które potrwają do godziny 19.00.

– W tym roku obchodzimy wyjątkową – 100. rocznicę wybuchu I
Powstania Śląskiego w Tychach. Pierwsze walki toczono w Urbanowicach i
Paprocanach (niegdyś samodzielnych gminach), dlatego to właśnie te
dzielnice – wraz z Czułowem – uczczą historię, którą zapoczątkował tyski
powstańczy zryw. Zapraszam do wspólnego świętowania i upamiętnienia
tych ważnych wydarzeń. Bądźmy w tych dniach myślami z poległymi
powstańcami – mówi Andrzej Dziuba – prezydent Tychów.

W organizację tegorocznych uroczystości włączyły się rady osiedli:
Rada Osiedla Paprocany, Cielmice i Urbanowice oraz Muzeum Miejskim w
Tychach, radny Józefem Twardzikiem i radna Urszula Paździorek-Pawlik
oraz PKM Tychy Sp z o.o.

30 maja kwiatów pod pomnikiem Powstańca Śląskiego złożyli uczniowie SP nr 1.

13 czerwca odbyło się spotkanie w Muzeum Miejskim: Mozaika
Górnośląska – „Powstania śląskie wojną polsko – niemiecką”. O tym, jak
historycy interpretują dzisiaj wydarzenia z lat 1919 – 1921 i jakie są
dalsze perspektywy badawcze opowiadał prof. dr hab.   Ryszard Kaczmarek ,
autor książki „Powstania śląskie 1919 – 1920 – 1921. Nieznana wojna
polsko – niemiecka”.

Od  4 lipca do 11 sierpnia 2019 r. na Placu Baczyńskiego można obejrzeć wystawę plenerową:  Idą powstańcy znów na bój… Tychy w okresie Powstań Śląskich i plebiscytu. 12 sierpnia wystawa ta zostanie przeniesiona w
pobliże kościoła pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, a od 2 września
do 30 listopada 2019 r. do Parku Miejskiego Solidarności.

– Wystawa przygotowana w 100. rocznicę
wybuchu I Powstania Śląskiego przypomina o wydarzeniach, jakie miały
miejsce w latach 1919–1922 na terenie Tychów i miejscowości znajdujących
się obecnie w granicach miasta. Obrazuje walkę tyszan o przyłączenie
Górnego Śląska do odrodzonej, niepodległej Polski ze szczególnym
uwzględnieniem I Powstania Śląskiego, które wybuchło na terenie obecnych
dzielnic Tychów, tj. w Urbanowicach i Paprocanach. Na wystawie są
przedstawieni tyszanie, którzy odegrali ważną rolę w procesie
kształtowania się granic między Polską a Niemcami po I wojnie światowej.
Zwiedzający wystawę dowiedzą się również o historii miejsc
upamiętniających trzy śląskie zrywy powstańcze, powstałych w okresie
międzywojennym oraz po II wojnie światowej – mówią organizatorzy z Muzeum Miejskiego w Tychach.

Przed nami uroczyste obchody 100-lecia Powstań Śląskich. W cieniu wielkich słów i hucznych obchodów warto jednak pamiętać o małych gestach. Zachęcamy do zadbania o groby powstańców śląskich.

Na prośbę Prezydenta Świętochłowic Daniela Begera, Miejskie
Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych w Świętochłowicach uporządkowało grób
powstańca pochowanego na chropaczowskim cmentarzu. Aby w pełni oddać
honor zmarłemu, już wkrótce na płycie nagrobnej wyryte zostanie poprawne
nazwisko powstańca „Rafał Copik” wraz z datami narodzin i śmierci.

Urząd Miesjki zadbał też o to, aby na obchody rocznicy rozpoczęcia I powstania śląskiego wszystkie groby powstańców zostały posprzątane. Zachęcamy
mieszkańców Świętochłowic, aby także pamiętali o grobach powstańców
śląskich. Jeżeli są nagrobki powstańców, którymi nikt się interesuje i
są zapomniane to prosimy o zgłaszanie takich miejsc na adres rzecznik@swietochlowice.pl lub bezpośrednio w Urzędzie Miejskim w pokoju 122.

Pamięć wyrażana w codziennym życiu to najważniejsze, co możemy ofiarować tym, którzy wiek temu przelewali tutaj swoją krew.

Źródło: swietochlowice.pl

Około 100 rekonstruktorów, samochody pancerne oraz efekty pirotechniczne. Tak zapowiada się niezwykłe historyczne widowisko „Kiedy Brynica i Przemsza łączyły”, które będzie można zobaczyć w najbliższą niedzielę (16 czerwca) o godz. 18 na Placu Papieskim w Sosnowcu.

Rekonstruktorzy odtworzą oddziały powstańców śląskich i Grenzschutzu oraz Wojska Polskiego. To pierwsze z wydarzeń upamiętniających 100-lecie Powstań Śląskich, które w najbliższych miesiącach odbędą się w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.

Rekonstrukcja, która w najbliższą niedzielę odbędzie się w Sosnowcu, przypomni wydarzenia związane z zaangażowaniem Zagłębia Dąbrowskiego w powstania śląskie. Sceny będą przywoływać walki, które miały miejsce na granicy Górnego Śląska i Zagłębia w 1919 roku, kiedy to przez granicę tę przemycano broń i przekazywano wsparcie dla Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska.

Pokazane zostaną również walki o Mysłowice w I powstaniu, ukazując wsparcie Ślązaków, które otrzymali od górników z Niwki. Odtworzone zostaną także starcia z okolicy Dąbrówki Małej i Szopienic. Ostatnia scena bitewna przywoływać będzie kulminacyjne walki z okresu III powstania, z okolic Góry Św. Anny, w których uczestniczył – zbudowany w sosnowieckich zakładach inż. Woźniaka i przekazany powstańcom – samochód pancerny „Korfanty”.

– Te heroiczne boje powstańców zadecydowały o włączeniu znaczącej części Górnego Śląska do Rzeczypospolitej, co symbolizować będzie scena zamykająca rekonstrukcję, a przedstawiająca wkroczenie na obszar Śląska Wojska Polskiego w czerwcu 1922 roku – opowiada prof. Dariusz Nawrot, który przygotował narrację rekonstrukcji.  

Podczas powstań Sosnowiec stał się
siedzibą organizacji wojskowych i społecznych niosących pomoc Ślązakom. Gdy w
1919 roku wybuchło pierwsze powstanie, zagłębiowskie
miasta organizowały szpitale, obozy uchodźców (m.in. w Sosnowcu, Zawierciu, Grodźcu) i zbiórkę darów. PPS przerzucało
zagłębiowskich ochotników na teren walk.

Widowisko historyczne, upamiętniające 100. rocznicę wybuchu I powstania śląskiego będzie można zobaczyć 16 czerwca o godz. 18 na Placu Papieskim w Sosnowcu. Wszystko to w ramach Dnia Wolności i Solidarności, który będzie tam trwał od godz. 11.

Z okazji 100-lecia wybuchu I powstania śląskiego, Metropolia GZM wspiera wiele wydarzeń związanych z upamiętnieniem tego okresu w historii. Jest partnerem dwóch projektów organizowanych przez Świętochłowice. Pierwszy to „Tramwaj powstańczy do Niepodległej”, który po ulicach Metropolii będzie kursował od 14 do 24 sierpnia. W trakcie podróży zabytkowym pojazdem, będzie można zapoznać się z historią powstań śląskich, zaśpiewać piosenki z tego czasu oraz wziąć udział w rekonstrukcji potyczki powstańczej.

Wydana zostanie również płyta CD „Gniew
i krew”. Będzie to zbiór pieśni powstańczych w nowoczesnych aranżacjach.

Metropolia wspiera także dwudniowe obchody wybuchu I powstania w Mysłowicach. 13 sierpnia br. w Parku Zamkowym odbędzie się Wieczór Powstańczy. To odtworzenie funkcjonowania obozów żołnierzy niemieckich i powstańczych, w których wraz z członkami grup rekonstrukcyjnych prezentowane będą stroje i broń. Pokazy dla mieszkańców zakończone będą ogniskiem i śpiewem pieśni powstańczych

W następnym
dniu odbędą się inscenizacje historyczne na terenie Parku Zamkowego oraz w
podziemiach Urzędu Miasta Mysłowice. Prezentowane będzie zaprzysiężenie
powstańców, wydanie broni, ćwiczenia z bronią, przygotowanie punktów
opatrunkowych. Z drugiej strony pokazana będzie mobilizacja Grenschutzu.
Kulminacją wydarzeń będzie widowisko historyczne. Odtworzona zostanie
manifestacja robotników, którzy domagali się wstrzymanej wypłaty. Próba
sforsowania bram kopalni przez demonstrantów zakończyła się masakrą w
Mysłowicach. Po rekonstrukcji zaprezentowane będzie widowisko
muzyczno-audiowizualne, podczas którego przybliżona będzie historia wydarzeń z powstań
śląskich.

Wsparciem została objęta także wystawa historyczna Miasta Sosnowiec, poświęcona zaangażowaniu Zagłębia w Powstania. Ma być ona otwarta w sierpniu br.

Zdjęcie: Narodowe Archiwum Cyfrowe

W poniedziałek 20 maja Prezydent RP Andrzej Duda odwiedził Mysłowice. Złożył kwiaty pod tablicą upamiętniającą powstańców śląskich w urzędzie miasta oraz spotkał się z mieszkańcami na rynku.

Wizyta Prezydenta związana była z ustanowionym przez Sejm Rokiem
Powstań Śląskich. W pierwszej kolejności Prezydent złożył kwiaty pod 
tablicą upamiętniającą powstańców śląskich w urzędzie miasta, jak
również spotkał się z zaproszonymi gośćmi oraz Prezydentem Miasta
Mysłowice Dariuszem Wójtowiczem.

Podczas przemówienia Prezydent RP Andrzej Duda poinformował o złożonym w
Sejmie prezydenckim projekcie ustawy, który zakłada przedłużenie
obchodów stulecia odzyskania przez RP niepodległości do roku 2022, w
którym to minie sto lat od powrotu Górnego Śląska do Polski.

(…) Z uwagi na fakt, że Górny Śląsk został przyłączony do Polski
dopiero rok po zwycięskim III powstaniu śląskim, kiedy to 20 czerwca
1922 r. na jego teren wkroczyło Wojsko Polskie i od kiedy też datuje się
tworzenie tam struktur państwowych Rzeczypospolitej, dla podkreślenia
znaczenia historycznego momentu w procesie odradzania się Niepodległej, w
którym Śląsk powrócił do macierzy, zasadne jest znowelizowanie obu ww.
ustaw w zakresie ich ram czasowych. W związku z powyższym, w projekcie
ustawy wydłużono okres działania Komitetu Narodowych Obchodów Setnej
Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej oraz okres
nadawania Medalu Stulecia Odzyskanej Niepodległości do 2022 r. – napisano w uzasadnieniu projektu.