Zmniejszenie zanieczyszczeń komunikacyjnych, zmniejszenie liczby wypadków drogowych oraz zachęcanie do korzystania z różnych środków transportu – to niektóre cele Planu Zrównoważonej Mobilności Miejskiej (ang. SUMP – Sustainable Urban Mobility Plan), opracowanego przez Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię oraz Związek Gmin i Powiatów Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego. Dokument, który stworzono zgodnie z wytycznymi Unii Europejskiej, teraz będzie opiniowany przez mieszkańców. Zapraszamy do udziału w konsultacjach społecznych, które potrwają do 11 kwietnia br.

Dlaczego powstał SUMP? Po pierwsze, dokument prowadzi do rozwoju zrównoważonego transportu w miastach. Celem jest określenie wizji systemów i usług transportowych w regionie, ze szczególnym naciskiem na kwestie związane z ochroną środowiska i zdrowiem mieszkańców.  Kluczowe jest stworzenie takich warunków w przestrzeni miejskiej, aby każdy mógł bezpiecznie i efektywnie podróżować transportem zbiorowym, rowerami i hulajnogami, a przede wszystkim pieszo. Samochód ma być wykorzystywany tylko w ostateczności, gdy nie będzie szybszych i tańszych alternatyw.

Po drugie, zgodnie z zaleceniami Komisji Europejskiej, opracowanie i wdrożenie SUMP ma istotne znaczenie w kontekście pozyskiwania funduszy europejskich w bieżącej perspektywie finansowej.

Produkty do roku 2030, osiągnięcie efektów do 2050

SUMP to dokument strategiczny, który zgodnie z działaniami UE, zakłada osiągnięcie ambitnych celów do roku 2050. Mowa o zeroemisyjności transportu, drastycznym zmniejszeniu ofiar wypadków drogowych oraz mniejszym użyciu samochodów w życiu codziennym. Aby osiągnąć te cele, najpierw trzeba zrealizować szereg działań do roku 2030. W krótkiej perspektywie będą to projekty związane z Koleją Metropolitalną i polityką parkingową w miastach. W dłuższej perspektywie planowanie przestrzenne na terenie konurbacji ma być skupione wokół transportu kolejowego.

Dokument powstawał nie tylko w oparciu o teoretyczną wiedzę urzędników i specjalistów, ale także praktyczne doświadczenia, które wyniesiono w ramach Metropolitalnych Szkół Prototypowania. Osoby zajmujące się zawodowo urbanistyką, inżynierią ruchu, transportem publicznym, rewitalizacją, inwestycjami czy planowaniem przestrzennym, realizowały w miastach GZM projekty związane z uspokajaniem ruchu, polityką parkingową i siatką połączeń komunikacji miejskiej. W każdym z prototypów bardzo ważny był udział mieszkańców, z którymi przeprowadzono łącznie ponad 1000 wywiadów.

Zgłoś się do udziału w konsultacjach planu mobilności

Metoda zapoczątkowana w ramach Metropolitalnych Szkół Prototypowania będzie kontynuowana. Finalizacja prac nad SUMP nie byłaby możliwa bez konsultacji z mieszkańcami, którzy sami posiadają praktyczną wiedzę na temat tego, jak usprawnić ich codzienne podróże do pracy czy szkoły. W związku z tym Metropolia i Subregion Centralny przygotowały szereg spotkań w tej sprawie, zarówno w formule stacjonarnej, jak i on-line.

Jak wziąć dział w konsultacjach SUMP?

• 28 marca, godz. 10:00 – spotkanie on-line (LINK)
• 30 marca, godz. 18:00 – spotkanie w siedzibie GZM, ul. Barbary 21a, Katowice
• 31 marca, godz. 10:00 – spotkanie w biurze ZGiPSCWŚ, ul. Wincentego Pola 16, Gliwice
• 5 kwietnia, godz. 18:00 – spotkanie on-line (LINK)

Opinie można zgłaszać także mailowo do 11 kwietnia na adres: mobilnosc@metropoliagzm.pl

SUMP i pozostałe kluczowe dokumenty, z którymi należy się zapoznać, dostępne są w linkach poniżej:

Dobra Mobilność 30 50

Dobra Mobilność – (nie)wykorzystane możliwości

Prognoza oddziaływania na środowisko SUMP Subregion Centralny

Formularz uwag

Tychy jako pierwsze miasto w Metropolii wprowadziły nową politykę mobilności zgodną ze standardami GZM.

• Transport zbiorowy, rowerowy i podróże piesze powinny stawać się pierwszym wyborem mieszkańców – to jedno z trzech podstawowych założeń nowej polityki mobilnościowej w Tychach.
• Dokument ten wyznacza cele, które miasto chce osiągnąć, by codzienne podróże mieszkańców do pracy, szkoły czy na studia były bezpieczne i pozwalały dotrzeć w wybrane miejsce na czas.
• Tychy są pierwszym miastem w Metropolii, które uaktualniło założenia swoich planów transportowych o zagadnienia związane z szerzej pojętą mobilnością.
• Przyjęta w Tychach polityka mobilności jest zgodna z założeniami projektu Planu Zrównoważonej Mobilności Miejskiej, nad którym pracuje obecnie GZM.

Uchwalona przez miejskich radnych w czwartek (26 maja) polityka mobilności Miasta Tychy zastąpi obowiązującą od szesnastu lat politykę transportową. Nowy dokument został opracowany przy wsparciu Metropolitalnej Szkoły Prototypowania, zrzeszającej m.in. urzędników z różnych miast GZM, ekspertów ds. transportu i urbanistów.

– Dokument po części bazuje na projektach, które w Tychach od lat są realizowane. W mieście już teraz kolej jest powszechnie wykorzystywana do codziennych podróży, a komunikacja miejska jest z nią dobrze zintegrowana. Tychy realizują także różne działania związane z uspokajaniem ruchu i bezpieczeństwem, a ich skuteczność potwierdzona jest w publikowanych co roku statystykach – mówi Hanna Skoczylas, z-ca prezydenta Tychów ds. zrównoważonego rozwoju

Przyjęta nowa polityka mobilności podsumowuje powyższe działania, ale także aktualizuje je o kolejne priorytety. Dokument wskazuje cele operacyjne, które można osiągnąć poprzez efektywniejsze wykorzystanie zasobów miejskich. Chodzi m.in. o zmianę zachowań komunikacyjnych w podróżach wewnątrz miasta i na zewnątrz, aby jeszcze bardziej zwiększyć udział innych środków transportu niż samochód.

Dokument zakłada, że we wszelkich podróżach to transport zbiorowy, rowerowy czy pieszy powinien być pierwszym wyborem mieszkańców. Polityka mobilności opisuje także działania związane z poprawą jakości otoczenia – zmiany w polityce parkingowej, mające odciążyć tereny centralne miasta od ruchu samochodowego, oraz traktowanie miejskich ulic jako przestrzeni publicznej, która ma być uporządkowana, zielona i wyposażona w małą architekturę.

Co istotne, zapisy zawarte w polityce mobilności będą współgrać z projektami realizowanymi przez Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię. Do zwiększenia udziału podróży rowerowych przyczynią się velostrady, czyli szybkie trasy rowerowe łączące miasta GZM, których budowa rozpocznie się od przyszłego roku. Kolejnym elementem będzie planowany na przyszły rok system roweru metropolitalnego, czyli jedna z największych wypożyczalni rowerów publicznych w Europie. Docelowo ma ona działać z wykorzystaniem tej samej aplikacji, która umożliwia zakup biletów autobusowych, tramwajowych i trolejbusowych Zarządu Transportu Metropolitalnego. Całość stworzy dogodne warunki do podróżowania różnymi środkami transportu na terenie Tychów, jak i całej Metropolii.

Ponadto przyjęta w Tychach polityka mobilności jest także zgodna z założeniami projektu Planu Zrównoważonej Mobilności Miejskiej, nad którym pracuje obecnie GZM. W odróżnieniu od klasycznego podejścia do planowania transportu, podstawą planów mobilności nie jest koncentrowanie się na kwestiach związanych z inżynierią ruchu, ale na ludziach. Plan zakłada dążenie do lepszego wykorzystywania istniejących zasobów systemu miejskiego, a nie na ciągłej jego rozbudowie.

Dokument przyjęty w Tychach powstał przy udziale Metropolitalnej Szkoły Prototypowania, która zajmuje się w tym mieście badaniami mobilnościowymi, ze szczególnym uwzględnieniem prowadzonej przez samorząd polityki parkingowej. Podsumowanie tych prac planowane jest na jesień tego roku.

Polityka parkingowa nie tylko wpływa na to, jakie środki transportu wybieramy na co dzień, ale także jak wyglądają nasze miasta, które każdego roku – mimo ograniczonej powierzchni – są zmuszone do przyjmowania coraz większej liczby samochodów. Właśnie rozpoczynają się prace drugiej Metropolitalnej Szkoły Prototypowania, w której zespół urzędników z różnych miast zajmie się polityką parkingową w Tychach. Wspólnie przeprowadzą badania społeczne i inżynieryjne, a na koniec przedstawią wnioski i wskażą, co można usprawnić w tym zakresie.

Niewspółmierny przyrost liczby samochodów w stosunku do względnie stałej liczby miejsc postojowych to problem o charakterze globalnym, który w szczególności dotyczy centrów miast. W godzinach maksymalnej akumulacji, czyli tzw. godzinach szczytu, konkurencja o pojedyncze stanowisko jest największa. W efekcie kierowcy niejednokrotnie pozostawiają auta w miejscach do tego nieprzeznaczonych, blokując ulice i przejścia dla pieszych, albo rozjeżdżając trawniki. Odpowiedzią na ten problem powinna być odpowiednio dostosowana polityka parkingowa.

– Polityka parkingowa to jeden z istotniejszych elementów całej polityki mobilnościowej, nad którą obecnie pracujemy – mówi Marcin Domański, zastępca dyrektora Departamentu Komunikacji i Transportu GZM. – W Metropolii samochód często jest pierwszym wyborem, gdy mowa o środku przemieszczania się. Mamy dobrze rozwiniętą sieć dróg ekspresowych i autostrad, ale problem pojawia się u celu podróży, czyli w centrach miast. Mówiąc obrazowo, mamy do czynienia z rynnami autostradowymi, które prowadzą do miski o ograniczonych rozmiarach. Gdy samochodów jest za dużo, miska zaczyna się przelewać – dodaje.

Metropolitalna Szkoła Prototypowania to sprawdzona formuła, która pozwala na naturalną wymianę wiedzy i budowanie relacji między pracownikami metropolitalnych samorządów. Tym razem szkołę tworzy zespół złożony z urzędników zajmujących się inżynierią ruchu, strefami płatnego parkowania, inwestycjami drogowymi i urbanistyką z Tychów, Bytomia, Rudy Śląskiej, Dąbrowy Górniczej, Sosnowca i Katowic, a także pracownicy Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii i eksperci zewnętrzni.

– Taki skład zapewnia połączenie różnych doświadczeń i wiedzy oraz szerokie spojrzenie na przyszłą przemianę. Urzędnicy pracują w miastach, które posiadają i zmieniają strefę płatnego parkowania lub rozważają jej wprowadzenie, dlatego mogą się podzielić swoimi wnioskami dotyczącymi zarówno funkcjonowania samego mechanizmu, jaki sposobów prowadzenia badań – mówi Paweł Jaworski, urbanista, który przewodniczy spotkaniom zespołu na zlecenie GZM.

– W ciągu ostatnich 20 lat liczba samochodów zarejestrowanych w Tychach wzrosła aż dwukrotnie. W 2001 roku było ich około 50 tysięcy, a na koniec 2021 blisko 111 tysięcy. Trend ten powoduje potrzebę lepszego zarządzania powierzchnią do parkowania, przede wszystkim w centrum miasta – mówi Artur Kruczek, dyrektor Miejskiego Zarządu Ulic i Mostów w Tychach. – Chcemy dokładnie przyjrzeć się sprawie, dlatego zapytamy o zdanie ekspertów, przeprowadzimy badania i analizy, ale bardzo ważny jest dla nas także głos osób, które faktycznie wykorzystują parkingi, w szczególności strefę płatnego parkowania i parking przy dworcu PKP. Dopiero, gdy zdobędziemy pełną wiedzę, zadecydujemy w jakim kierunku kształtować politykę parkingową w mieście.

W dniach 24 marca i 7 kwietnia eksperci wyjdą w teren i zbiorą uwagi od osób korzystających w ciągu dnia z parkingów w mieście.

– Wywiady z użytkownikami, jakie przeprowadzimy w najbliższym czasie, są dla nas bardzo ważnym elementem analizy. Zapraszamy do rozmów – zachęca Ewa Lutogniewska, koordynująca proces ze strony GZM – Na tym nie kończy się  nasza praca. W kwietniu na nasze zlecenie firma inżynierska przeprowadzi pełne obserwacje parkowania. Będą one realizowane na dużym obszarze miasta od rana do wie, w dzień powszedni i w sobotę. Dopiero po przeanalizowaniu wszystkich wyników przyjdzie czas na pierwsze wnioski.

Plac Baczyńskiego, parking wielopoziomowy przy dworcu PKP, plac przed budynkiem Balbina Centrum oraz ul. Grota Roweckiego w rejonie marketu A-Z. W tych czterech lokalizacjach staną stoiska, w których każdy będzie mógł zgłosić swoje spostrzeżenia na temat korzystania z tyskich parkingów. Wnioski będą notować eksperci. Spotkania odbędą się 24 marca oraz 7 kwietnia, w godzinach 10:00-14:00.

Przypomnijmy, że po raz pierwszy Metropolitalna Szkoła Prototypowania odbyła się w Bytomiu i dotyczyła uspokojenia ruchu na śródmiejskiej ulicy w tym mieście. Projekt został doceniony przez ekspertów z Komisji Europejskiej i zajął drugie miejsce w konkursie na najlepszą mobilnościową akcję w Europie w 2021 roku.

Drony, a przede wszystkim wykonywane z ich pomocą usługi, przyciągają coraz częściej uwagę miast, jawiąc się jako użyteczne narzędzie równoważenia mobilności miejskiej. Wykorzystując ten trend, Metropolia GZM wraz z innymi europejskimi pionierami miejskiej mobilności powietrznej, opracowała „Practitioner Briefing Urban Air Mobility and Sustainable Urban Mobility Planning”.  Materiał stanowi praktyczny poradnik na temat wykorzystania dronów w miastach.

Poradnik „Practitioner Briefing…” w wersji polskiej można pobrać TUTAJ

Poradnik prowadzi czytelnika poprzez osiem zasad kluczowych dla efektywnego wdrażania planów zrównoważonej mobilności miejskiej (SUMP). Materiał przedstawia powyższy proces odnosząc go bezpośrednio do miejskiej mobilności powietrznej i prezentując szereg wyzwań i osiągnięć miast i regionów Europy w obszarze wprowadzania usług z użyciem dronów. Przykłady budowy ekosystemu miejskiej mobilności powietrznej z interesariuszami krajowymi i międzynarodowymi, działania angażujące społeczność, koncepcje miasta 15-minutowego czy efekty pracy w działaniach finansowanych w ramach projektów HORYZONTU 2020 prezentuje również Metropolia GZM.

„Practitioner Briefing…” to materiał wart przeczytania przez wszystkie miasta mierzące się z wyzwaniem wprowadzania nowych technologii. Zawiera opis scenariuszy rozwoju i koncepcje wykorzystania bezzałogowych statków powietrznych w miastach, a także obecny stan ich wdrażania i dostępne zastosowania.

Dokument jest częścią kompendium przewodników i instruktaży, które uzupełniają nowo zaktualizowane drugie wydanie Wytycznych Europejskiej Platformy Planowania Zrównoważonej Mobilności z 2019.

Międzynarodowa współpraca

Roczna praca Metropolii GZM nad poradnikiem – we współpracy z takimi metropoliami jak Hamburg (Niemcy), Tuluza (Francja), Trikala (Grecja), Oulu (Finlandia), Akwizgran (Niemcy) czy Turyn (Włochy) – zaowocowała powstaniem kompendium wiedzy, wynikającej z odmiennych doświadczeń włączania operacji dronów w równoważenie i integrowanie mobilności miejskiej. Z punktu widzenia Metropolii Practitioner Briefing to narzędzie do budowy w GZM projektu U-Space, czyli infrastruktury dla dronów,  umożliwiającej im bezkolizyjne, zintegrowane operacje, w szczególności o charakterze komercyjnym, gospodarczym oraz państwowym.

Opracowanie miast i regionów stworzone zostało w ramach partnerstwa GZM w inicjatywie UIC2, Urban-Air-Mobility Initiative Cities Community, w ramach platformy Unii Europejskiej Smart Cities Marketplace.

UIC2 została założona w październiku 2017 r. i jest społecznością, która wnosi głos europejskich miast i regionów w powstającym sektorze miejskiej mobilności powietrznej. Jej misją jest działanie na rzecz zrównoważonego i odpowiedzialnego przejścia mobilności miejskiej do trzeciego (pionowego) wymiaru.

Potencjał rynku dronów 

Metropolia GZM pracuje nad tym, aby stać się miejscem pierwszego wyboru do rozwoju potencjału technologii i usług bezzałogowych statków powietrznych. Ich potencjał to między innymi odciążanie ruchu ulicznego, minimalizacja zanieczyszczeń i zagrożeń dla środowiska, wsparcie monitorowania bezpieczeństwa, a nawet wsparcie misji ratowania życia i zdrowia ludzkiego.

Wartość rynku dronów – jak wynika z szacunków Polskiego Instytutu Ekonomicznego – wyniesie do 2026 roku 3,26 mld złotych, ale efekt dla całej gospodarki może wynieść nawet 576 mld złotych. Można również zauważyć, że epidemia COVID-19 dała wyraźny impuls do dalszego rozwoju tej branży, a drony znalazły wiele nowych zastosowań.