W Muzeum Śląskim podczas gali konkursów na Najlepszą Przestrzeń Publiczną Województwa Śląskiego 2023 i Architekturę Roku Województwa Śląskiego wręczono również nagrody przyznane w ramach Międzyuczelnianego Konkursu o Nagrody Śląskiego Oddziału Towarzystwa Urbanistów Polskich za prace magisterskie licencjackie / inżynierskie oraz kursowe z zakresu urbanistyki, gospodarki przestrzennej i zrównoważonego rozwoju.

W Muzeum Śląskim ogłoszono wyniki czterech konkursów dotyczących architektury i gospodarki przestrzennej. W ich organizację zaangażowane są środowiska branżowe oddziałów śląskich jak: Stowarzyszenie Architektów Polskich (SARP), Śląska Okręgowa Izba Architektów RP, Towarzystwo Urbanistów Polskich (TUP) a także Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, Śląski Związek Gmin i Powiatów oraz Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia.

Jeden z konkursów, już po raz kolejny, objęty został patronatem Przewodniczącego Zarządu GZM Kazimierza Karolczaka. Nagradzane są w nim prace magisterskie, inżynierskie, licencjackie i kursowe realizowane w ramach programu studiów.

Dyplom Roku przypadł w udziale Wiktorii Anczykowskiej, absolwentce Wydziału Architektury Politechniki Śląskiej, za pracę magisterską dotyczącą Gliwic „System wysp chłodu jako sposób na zmniejszenie skutków miejskiej wyspy ciepła w okresie letnim na przykładzie dzielnic Śródmiejskie i Politechniki Śląskiej w Gliwicach.

Z kolei wyróżniona praca inżynierska dotyczyła Raciborza i powstała w Akademii Nauk Stosowanych w Raciborzu. To projekt zagospodarowania  terenu byłej stacji kolei wąskotorowej w Nieborowicach koło Gliwic.

W imieniu GZM udział brała Danuta Kamińska, wiceprzewodnicząca zarządu.

– Cieszę się, że GZM jest włączona w tą szeroką dyskusję o przestrzeni. Wśród zadań ustawowych mamy kształtowanie ładu przestrzennego. I choć sama Metropolia nie może wprost realizować inwestycji w tym zakresie, ale właśnie poprzez udział i zaangażowanie w różne wydarzenia związane z architekturą i urbanistyką, może działać na rzecz tego tak ważnego wymiaru, jak przestrzeń – czyli to co nas bezpośrednio otacza i dotyka, wpływa na atrakcyjność naszych miast – podkreśliła Danuta Kamińska.

Wyróżnienie specjalne 2023 oddziału śląskiego Towarzystwa Urbanistów Polskich zostało przyznane zespołowi studentów Wydziału Architektury Politechniki Śląskiej za pracę konkursową pt. „Modele Struktury Metropolii GZM”. Uzasadnieniem decyzji jury był zakres pracy – nieporównywalny do innych ocenianych, a równie wartościowych projektów i opracowań. Doceniono szczególnie podjęcie tematu w skali metropolitalnej, tym samym obejmującej obszar aż 41 gmin oraz złożoność i kompleksowość zakresu (publikacja i modele 2D i 3D).

– Szczególnie cenna była próba przedstawienie ustalań strategicznych w wymiarze 3D. Z mojej perspektywy jednak to znakomita okazja do upowszechniania informacji o Metropolii w młodym pokoleniu – wśród studentów, a tym samym do budowania przywiązania do obszaru. To właśnie znajomość i kontekst miejsca są przecież tak ważne w pracy architekta i urbanisty, wyjaśnia Danuta Kamińska.

Wręczono też nagrody Marszałka Województwa Śląskiego w corocznym konkursie na Najlepszą Przestrzeń Publiczną. Przedstawiciel GZM jest członkiem Wojewódzkiej Komisji Urbanistyczno-Architektonicznej, która jest jednoczenie sądem konkursowym.

Na tegoroczną 24 edycję konkursu wpłynęło 36 zgłoszeń z 25 gmin, po ocenie formalnej 35 realizacji zostało zakwalifikowanych do dalszej oceny.

W tym roku wśród nagrodzonych z gmin Metropolii znalazły się projekty:

Rozbudowa, przebudowa, remont oraz zmiana sposobu użytkowania Budynku Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu

Rewitalizacja – stworzenie przestrzeni publicznej Plac Niepodległości w Rudzie Śląskiej.

Kino plenerowe w Suszu

Z kolei nagrodę specjalną dostało Planetarium Śląskie za przeprowadzoną modernizację jako przedsięwzięcie bardzo udane, kompleksowe, ale też odbiegające skalą o działań podejmowanych lokalnie.

• Idea miast 15- minutowych , w których podstawowe potrzeby możemy zaspokoić w najbliższej okolicy, jest coraz bardziej popularna na całym świecie.
• Ale czy nie doprowadzi do tego, że będziemy zamykać się w niewielkich społecznościach? Czy jest to możliwe w Metropoliach, które są znacznie większe?
• Pytamy o to Gila Penalosę, światowej klasy eksperta od projektowania miast przyjaznych ludziom.

Idea miasta 15-minutowego to powrót do przeszłości?

[Gil Penalosa] Zamiast o mieście 15-minutowym, wolę mówić raczej o społeczności 15-minutowej. Nie da się mieć miasta w tak niewielkim zasięgu. Miasto i jego oferta są znacznie szersze. Miasto to uniwersytety, muzea, duże parki, ośrodki kultury itd. Tego nie da się mieć w każ-dym 15-minutowym, czyli mimo wszystko niewielkim obszarze. W tej odległości można mieć natomiast dostęp do wszystkich podstawowych usług, jak np. do sklepów spożywczych, komunikacji miejskiej, szkół. W tym rozumieniu koncepcja społeczności 15-minutowej to krok w przyszłość, krok w kierunku bardziej zrównoważonego rozwoju. To nie powrót do przeszłości. Większość miast, które stworzyliśmy w ciągu ostatnich 80 lat jest po prostu zła i nie jest zrównoważona – zarówno pod względem środowiskowym jak i finansowym. Potrzebujemy tworzyć miasta radykalnie odmienne.

Ale czy celem jest to, żeby nasza społeczność stała się samowystarczalna?

[GP] Nie jest to możliwe, bo nigdy taka nie będzie. Możemy to zaobserwować m.in. na przykładzie dostępu do żywności, ale odnosi się, toteż do innych rodzajów potrzeb, których zaspokojenie zapewnia nam miasto. W tym kontekście nie tylko mamy do niej dostęp w innych częściach miasta, ale też szerzej dzięki współpracy międzynarodowej z innymi państwami. Koncepcja społeczności 15-minutowej zakłada, że do każdej podstawowej i niezbędnej dla nas usługi możemy dojść pieszo. Jednak inne z naszych potrzeb, ale równie ważne dla nas, będą bardziej oddalone od naszego domu jak np. miejsce naszej pracy czy centra kultury i rozrywki, gdzie spędzamy wolny czas.

Jednak czy takie podejście nie wpływa mimo wszystko na izolowanie się w jakimś sensie? Na zasadzie, że w kapciach mogę szybko przebiec zrobić zakupy i odprowadzić dziecko do szkoły.

[GP] Dlatego musimy być bardzo ostrożni realizując tę koncepcję. Żeby nie doprowadziła nas do tego, że w naszych miastach powstaną 15-minutowe enklawy, które będą dzielić ludzi np. na tych mieszkających w bardziej zamożnych dzielnicach, i tych biedniejszych. Miasto ma łączyć po każdym względem – społecznym, finansowymi. Dlatego potrzebujemy 15-minutowych społeczności w obrębie miasta jednogodzinnego.

No właśnie. Jak tę ideę możemy odnieść do obszarów metropolitalnych? One z założenia są dużymi miastami, gdzie podróż może zająć nam co prawda więcej niż kwadrans, ale mamy dostęp do znacznie większej oferty niż w zasięgu 15 minut.

[GP] Dlatego właśnie postuluję, by w 60-minu-towym mieście powstała 15-minutowa społeczność. W zasięgu 15-minutowego spaceru powinniśmy mieć zapewniony dostęp do szkoły, sklepu, osiedlowego parku. Ale już w zasięgu60 minut podróży komunikacją miejską powinniśmy mieć zapewniony dostęp do ciekawszych ofert pracy, możliwość udania się do opery, spędzenia czasu w dużym parku, uczenia się na świetnym uniwersytecie. Jednym słowem: w mieście 60-minutowym, jadąc przez godzinę komunikacją miejską, powinniśmy mieć dostęp do tych wszystkich udogodnień, których nie ma w 15-minutowej społeczności.

Czyli jak to wpłynie na naszą mobilność?

[GP] Dla zrównoważonego rozwoju naszego miasta najlepiej jest, aby utrzymać możliwość zaspo-kojenia podstawowych potrzeb – pieszo. Czyli nie wyklucza to dalszych podróży. Ale ważne w tym jest to, aby w odległości tego krótkiego spaceru mieć zapewniony dostęp do transportu publicznego, który pozwoli nam pojechać dalej.

Powstaje zatem pytanie: czy ideę miasta, społeczności 15-minutowej traktować jako styl życia czy coś więcej?

[GP] To coś więcej niż styl życia. To sposób planowania przestrzeni w naszych miastach. Tak żyliśmy do czasu pojawienia się samochodów. Ale dzisiaj te społeczności 15-minutowe w ramach miasta muszą być połączone i wzajemnie się przenikać. To podniesie komfort życia wpłynie na to, by nie dochodziło do pogłębiania się podziałów w naszym społeczeństwie, o czym wspomnieliśmy już wcześniej.

Pana zdaniem takie społeczności 15-minutoweto miasto szczęśliwsze?

[GP] Tak. Ludzie mogą być szczęśliwsi, jeśli tracą mniej czasu na dojazdach np. do pracy, a więcej czasu mogą spędzić z rodziną i przyjaciółmi oranż rozwijaniu swoich zainteresowań.

Z przeprowadzonej dotychczas diagnozy do naszej strategii rozwoju wynika, że te dystanse nas, w Metropolii GZM, są znacznie większe. To częściowo wynika też ze specyfiki naszych postindustrialnych miast. Czy możliwym jest rozwijanie idei, jak Pan podkreśla, społeczności 15-minutowej w miejscach, które do tej pory funkcjonowały według innych założeń? Na co powinniśmy zwracać uwagę?

[GP] Tutaj niezwykle ważne jest, aby rozwój tej koncepcji odbywał się w ramach istniejącej przestrzeni. Chodzi o to, żeby z jednej strony – oczy-wiście zgodnie z prawem – powstrzymać rozrost zabudowy. Ale z drugiej strony – zagęścić ją. Tylko niekoniecznie 40-piętrowymi budynkami, ale niższymi – może 4-8-piętrowymi. Dzięki temu powstanie „masa krytyczna”, czyli nasza społeczność 15-minutowa. Prawda jest taka, że zdecydowana większość rzeczy, których potrzebujemy – sklepy spożywcze, szkoły, zajęcia artystyczne, małe parki, kościoły, dostęp do komunikacji miejskiej – powinny być w naszym najbliższym zasięgu. Odnosi się to też do mojej idei „8 80 Cities”. Jeśli wszystko, co robimy i budujemy w naszych miastach – przejścia dla pieszych, chodniki, parki, biblioteki, sklepy, restauracje itp., będzie tak zaprojektowane, że skorzysta z nich ośmio– i osiemdziesięciolatek, to będzie to dobre dla wszystkich – od niemowląt do stulatków. Nie chodzi tu o tworzenie wspaniałych miast dla zdrowych i zamożnych20-50-latków, ale o tworzenie zdrowszych, bardziej sprawiedliwych i zrównoważonych społeczności dla wszystkich.

Rozmawiała: Kamila Rożnowska

Współpraca, tłumaczenie: Krystian Gryglaszewski

Gil (Guillermo) Penalosa

MBA PhDh

Jest pasjonatem miast dla wszystkich ludzi. Doradza decydentom i społecznościom nacałym świecie, jak tworzyć tętniące życie miasta i zdrowe społeczności dla wszystkich, niezależnie od wieku, płci, zdolności i pochodzenia społecznego, ekonomicznego lub etnicznego. Koncentruje się na projektowaniu i wykorzystywaniu parków i ulic jako wspaniałych miejsc publicznych, a także na promowaniu zrównoważonej mobilności: spacerów, jazdy na rowerach, korzystania z transportu publicznego i nowego wykorzystania samochodów. Gil jest założycielem i przewodniczącym odnoszącej sukcesy kanadyjskiej organizacji non-profit 8 80 Cities, a także pierwszym ambasadorem World Urban Parks, między-narodowego organu przedstawicielskiego dla parków miejskich, otwartej przestrzeni i sektora rekreacyjnego. Ponadto Gil prowadzi prywatną międzynarodową firmę konsultingową – Gil Penalosa & Associates, świadczy usługi jako inspirujący mówca, instruktor kursów mistrzowskich i doradca decydentów. Niedawno stworzył Our ThirdAct, grupę adwokacką, skoncentrowaną na pomaganiu starszym dorosłym żyć zdrowiej i szczęśliwiej.

Przez całą swoją karierę Gil był zdecydowanym zwolennikiem ulepszania parków miejskich, po raz pierwszy pokazując się w Bogocie w Kolumbii, kiedy kierował projektowaniem i budową ponad 200 parków –w tym Simon Bolivar, 113-hektarowego parku w samym sercu miasta. Jego zespół zainicjował również program „New Ciclovía /Open Streets”, w którym ponad milion ludzi chodzi, biega, jeździ na rolkach i jeździ na rowerze po 121 kilometrach dróg miejskich Bogoty, w każdą niedzielę roku. Do dziś jest on uznawany i naśladowany na całym świecie. Ze względu na unikalną mieszankę do-świadczenia, pragmatyzmu i pasji Gila, wiele miast i organizacji na całym świecie poszukuje jego przywództwa i cennych porad. Pracował w ponad 350 różnych miastach, na wszystkich kontynentach. Gil posiada tytuł MBA przyznany przez Anderson School of Management na UCLA, gdzie został wybrany jako jeden ze „100najbardziej inspirujących absolwentów” w historii szkoły. Gil otrzymał doktorat honoriscausa wydziału urbanistyki w wybitnym szwedzkim uniwersytecie SLU. Jest certyfikowanym przez US-NSA profesjonalnym mówcą. Dwa lata temu znalazł się w top 50najbardziej wpływowych urbanistów Planetizen, a w zeszłym roku otrzymał w Australii nagrodę World Urban Parks Annual Distinguished Individual Award.

InfoGZM: Miasto 15- minutowe. Sprawdzisz to na naszej interaktywnej mapie

Metropolia uruchomiła interaktywną mapę, na której każdy może sprawdzić, co może załatwić w zasięgu krótkiego spaceru od swojego domu –ile jest szkół, sklepów, aptek, przychodni, przystanków ZTM. Mapa jest ostępna na portalu Info GZM. Koncepcja miasta 15-minutowego to jedno z założeń, które jest analizowane przez Metropolię w przygotowywanej strategii rozwoju. − Interaktywna mapa, którą uruchomiliśmy, pozwala jeszcze lepiej zrozumieć i zobrazować ten trend – mówi Andrzej Kolat, dyrektor Departamentu Strategii i Planowania Przestrzennego. Idea miasta 15-minutowego stoi w opozycji do rozwiązań stosowanych w ubiegłym stuleciu, kiedy stawiano na tzw. strefowanie, czyli –osobno strefa zamieszkania, osobno przemysłu i zieleni. To także swoisty powrót do idei miasta „na ludzką skalę”, gdzie duża część przemieszczeń odbywała się w pierwszej kolejności pieszo lub rowerowo, a nie jak dzisiaj – samochodem. Idea miasta 15-minutowego zyskuje popularność na całym świecie. Z jej założeń już teraz korzystają tak duże ośrodki miejskie jak Paryż, Barcelona, Melbourne, Ottawa, Nowy Jork czy Kopenhaga.

Interaktywna mapa: InfoGZM – Miasto 15-minutowe / Dostępność Przestrzenna (metropoliagzm.pl)

 Wywiad ukazał się w majowym numerze magazynu „W Metropolii” (kliknij tutaj)

Firma AGC z Bytomia przebuduje plac przed dworcem w Sosnowcu. Inwestycja będzie podzielona na dwa zadania. Jedno dotyczy modernizacji placu, drugie z kolei parkingu naziemnego na 50 miejsc.

Pierwotnie przebudową placu miała się zająć firma Kvanta Granit, ale zrezygnowała z umowy na przebudowę placu przed dworcem PKP w Sosnowcu i miasto ponownie ogłosiło przetarg, tym raz wydłużając czas realizacji. Firma AGC specjalizuje się w rekultywacji terenów przemysłowych, budową obiektów sportowych oraz wynajmem maszyn budowlanych. Jej flagową inwestycją jest osiedle Srebrne Stawy oraz pole golfowe w Bytomiu. Obecnie kończy rewitalizację zabytkowej wieży ciśnień w Będzinie-Grodźcu.

Konkurs na opracowanie koncepcji urbanistyczno-architektonicznej organizowany przez Stowarzyszenie Architektów Polskich w Katowicach na zlecenie gminy Sosnowiec w styczniu 2018 roku wygrało biuro projektowe AMAYA Architekci z Katowic.

– Chcemy tchnąć nowe życie w to jedno z centralnych punktów naszego miasta, a przede wszystkim centrum Sosnowca. Architekci uwzględnili w swoje koncepcji możliwość organizowania w tym miejscu różnych imprez, m.in. jarmarków świątecznych, koncertów, wystaw – mówi Jeremiasz Świerzawski, zastępca prezydenta Sosnowca.

Na placu przed dworcem zostanie wybudowany wielofunkcyjny szklany pawilon z zielonym dachem. Pojawi się również fontanna, nowe ławki, ozdobne krzewy oraz drzewa. Tych ma być więcej, niż pierwotnie zakładano. – Wprowadziliśmy zmiany. Myślę, że wszyscy się ucieszą, b będzie więcej zieleni. Nasadzimy drzewa – będą miały powyżej 2 metrów. Pojawią się planty – zamiast granitu fragmenty zieleni i zieleń mobilna: drzewa i krzewy – podkreśla prezydent Sosnowca, Arkadiusz Chęciński.

Pojawi się dwumetrowy, przestrzenny i podświetlany napis „Sosnowiec łączy”, który ma stanąć na wprost dworca. Ma on współgrać z interaktywną mapą miasta.

Na placu będzie nowe oświetlenie, monitoring oraz strefa bezpłatnego bezprzewodowego internetu. Po prawej stronie stanie też nowa wiata autobusowa, parking rowerowy, parking taksówek, strefa parkingu krótkoterminowego oraz stacja roweru miejskiego.

Plac ma być gotowy do końca 2021 roku. W pierwszej kolejności powstanie parking za Sezamem.

Źródło: UM Sosnowiec

10 lipca o godzinie 10.00 dokonano symbolicznego otwarcia radzionkowskiego Rynku.

Pierwotne plany, związane z tą uroczystością były zupełnie inne, jednak stan zagrożenia koronawirusem spowodował, że miała ona wymiar bardzo kameralny. Symbolicznego przecięcia wstęgi dokonał między innymi Burmistrz Miasta Gabriel Tobor, Wicemarszałek Województwa Śląskiego Izabela Domogała, właściciel firmy, która realizowała inwestycję Maciej Lempart oraz młoda mieszkanka Radzionkowa o imieniu Natalia. Po przecięciu wstęgi, w płycie Rynku umieszczono tzw. kapsułę czasu, w której znalazły się pamiątki ze współczesnego Radzionkowa, które w swym założeniu ujrzą światło dzienne za 50 lat.

Źródło: UM Radzionków

Już 18 czerwca odbędzie się wernisaż wystawy „Nowe Lipiny na makietach”. Swoje prace zaprezentuje 24 studentów z Wydziału Architektury Politechniki Śląskiej.

Wernisaż wystawy „Nowe Lipiny na makietach” planowany jest na godzinę 12:00 w dniu 18 czerwca 2020 roku w Centrum Kultury Śląskiej w Lipinach. Aż 24 makiety wraz z wizualizacjami nowych Lipin zaprezentują studenci Wydziału Architektury Politechniki Śląskiej pod kierownictwem profesor Aliny Pancewicz.

Mieszkańcy Świętochłowic od piątku (19 czerwca) będą mogli zapoznać się ze wszystkimi nagrodzonymi pracami i zobaczyć z bliska makiety oraz wizualizację. Centrum Kultury Śląskiej będzie miejsce niezwykłej wystawy w dni robocze w godzinach 10:00 – 15:00, natomiast we wtorek i środę do 18:00. Wystawa potrwa do 26 czerwca.

Źródło: UM Świętochłowice

Na zlecenie Gminy Sosnowiec konkurs na opracowanie koncepcji urbanistyczno-architektonicznej centrum miasta ogłosiło Stowarzyszenie Architektów Polskich w Katowicach. W sumie na konkurs wpłynęło 38 zgłoszeń. Przez pierwszy etap przebrnęły 23 firmy. Otwarcie ofert planowane jest na 11 grudnia, a termin realizacji to 10 miesięcy.

Obszar którego dotyczył konkurs na opracowanie koncepcji urbanistyczno-architektonicznej zlokalizowany jest w rejonie Dworca PKP Sosnowiec Główny i ul. 3 Maja. Granice terenu objętego opracowaniem wyznaczają między innymi: XIX-wieczny Dworzec PKP Sosnowiec Główny wraz z parkingiem, teren kościoła pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, liczne obiekty mieszkaniowe z funkcjami handlu i usług – w pierzejach ul. 3 Maja, Placu Stulecia i ul. Warszawskiej. Plac Stulecia i zamykająca go za linią ul. 3 Maja elewacja Dworca PKP stanowią zakończenie głównej osi handlowej miasta – ul. Modrzejowskiej.

Konkurs wygrało (rozstrzygnięcie nastąpiło w styczniu 2018 – przy. red.) biuro projektowe AMAYA Architekci z Katowic. Zadanie dotyczyło opracowania wielobranżowej dokumentacji projektowo-kosztorysowej dla zadania inwestycyjnego: „Zagospodarowanie przestrzeni przed dworcem PKP – ul. 3 Maja w Sosnowcu”. Umowa na kwotę 185 tys. zł była nagrodą, którą biuro uzyskało w konkursie na opracowanie koncepcji urbanistyczno-architektonicznej zorganizowanym przez Gminę Sosnowiec.

Na tej podstawie miasto rozpisało przetarg na wyłonienie wykonawcy, który zajmie się przebudową placu przed dworcem PKP przy ul. 3 Maja w Sosnowcu wraz z infrastrukturą towarzyszącą, (czyli budynek usługowy parterowy, fontanna, witacze literowe, zadaszona stacja rowerów miejskich, wiatę parkingową, parking rowerowy, przebudowę zadaszeń zejść do pasażu podziemnego,  układ komunikacyjny z założeniem również miejsc kiss&ride wraz z drogą pożarową; organizacją ruchu i urządzeń bezpieczeństwa ruchu; uzbrojeniem terenu oraz zielenią). Projekt obejmuje także budowę parkingu samochodowego na ok 50 miejsc za budynkiem „Sezam” przy ul. 3 Maja.