Wspaniała informacja z Brukseli! Gliwice jako jedyne polskie miasto zostały docenione za współpracę w ramach sieci 100 Inteligentnych Miast (Intelligent Cities Challenge – Inicjatywa ICC 2.0). Komisja Europejska nagrodziła gliwickie działania i związane z nimi zielone porozumienia na rzecz transformacji energetycznej, uznając je za najbardziej znaczące i wpływowe.

Przypomnijmy że Inicjatywa ICC 2.0 służy wymianie doświadczeń i dobrych praktyk między kilkudziesięcioma europejskimi miastami, współpracującymi ze sobą i korzystającymi ze wsparcia międzynarodowych ekspertów oraz miast mentorskich z Europy i Kanady. Kluczowym elementem tej edycji Intelligent Cities Challenge (do której z Polski przystąpiły Gliwice, Poznań i Gdańsk) są lokalne zielone porozumienia – Local Green Deals, które angażują zarówno lokalny samorząd, jak i działające w danym mieście przedsiębiorstwa i instytucje publiczne. W Gliwicach zielone porozumienia podpisane w ramach ICC 2.0 wpisują się w cele rozwojowe ujęte w nowej strategii miasta – jednym z celów strategicznych dokumentu „Gliwice 2040” jest bowiem wykorzystywanie rozwiązań sprzyjających środowisku i przyrodzie.

Program „Redukujesz – zyskujesz”

Dwa trójstronne porozumienia zawarte między Przedsiębiorstwem Energetyki Cieplnej w Gliwicach, Zarządami Budynków Miejskich I i II TBS oraz Miastem Gliwice na lata 2025–2026 skupiają się na usprawnieniu wykorzystania energii cieplnej w budynkach mieszkalnych. PEC zobowiązał się do regulacji łącznie 180 ulokowanych w nich węzłów cieplnych. Miasto Gliwice pełni rolę koordynatora działań. Program przyniesie mieszkańcom korzyści w postaci obniżonych rachunków za ogrzewanie oraz bardziej efektywnego zarządzania energią.

„Odzysk ciepła odpadowego” – współpraca ze Śląską Siecią Metropolitalną (ŚSM)

Porozumienie Miasta Gliwice i PEC-u z miejską spółką Śląska Sieć Metropolitalna zakłada wykorzystanie nadmiaru energii elektrycznej z paneli fotowoltaicznych zainstalowanych na dachach Centrum Przesiadkowego do produkcji energii cieplnej, a także odzysk ciepła odpadowego z budowanego w rejonie gliwickiego lotniska budynku Data Center ŚSM. W perspektywie nadchodzących lat ta inicjatywa nie tylko przyczyni się do efektywnego wykorzystania miejskich zasobów energii, ale także wzmocni ekologiczną infrastrukturę naszego miasta.

„Odzysk ciepła odpadowego” – współpraca z Przedsiębiorstwem Wodociągów i Kanalizacji (PWiK)

Trójstronne porozumienie Miasta Gliwice, PEC-u i Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji obejmuje wybudowanie do 2028 roku instalacji pompy ciepła w Centralnej Oczyszczalni Ścieków w Gliwicach. Instalacja ta pozwoli na odzysk ciepła odpadowego z miejskiej sieci kanalizacyjnej, co przyczyni się do redukcji kosztów energetycznych oraz obniżenia emisji dwutlenku węgla.

Dlaczego to ważne dla mieszkańców?

Zaangażowanie Gliwic w inicjatywę ICC 2.0 to nie tylko docenienie działań miasta na arenie europejskiej, ale przede wszystkim konkretne korzyści dla gliwiczan. Podpisane porozumienia poprawią efektywność energetyczną budynków mieszkalnych, obniżając koszty ich utrzymania i rachunki za ogrzewanie oraz zmniejszą negatywny wpływ miejskich obiektów na środowisko.

Źródło: UM Gliwice

Sosnowiecki Szpital Miejski otrzymał prawie 20 milionów złotych wsparcia z Krajowego Planu Odbudowy w ramach puli środków z Ministerstwa Zdrowia. Dzięki temu zrealizowany zostanie projekt modernizacji Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego zlokalizowanego przy ul. Szpitalnej w Sosnowcu – zwiększy się liczba łóżek, a cały oddział zostanie dostosowany do rosnących potrzeb demograficznych i oczekiwań zarówno pacjentów, jak i personelu medycznego. Całkowity koszt inwestycji to prawie 24 mln złotych.

Ten wielomilionowy projekt zakłada kompleksową modernizację i rozbudowę Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego, którego celem jest dostosowanie obecnej infrastruktury do rosnących potrzeb demograficznych i obowiązujących standardów opieki długoterminowej. Zwiększona zostanie także liczba miejsc w placówce z 77 do 102, co znacząco skróci czas oczekiwania na przyjęcie i poprawi jakość świadczeń medycznych. Inwestycja obejmie także gruntowną przebudowę pawilonów A, B, C i D, dostosowanie powierzchni użytkowej do współczesnych standardów oraz wdrożenie nowoczesnych rozwiązań zwiększających komfort pacjentów i poprawiających ergonomię pracy personelu medycznego. Powstaną przestrzenie rekreacyjne, nowoczesne jadalnie oraz pomieszczenia terapeutyczne. Zakup nowoczesnego wyposażenia, w tym wysokiej klasy sprzętu medycznego, dodatkowo podniesie jakość opieki i usprawni codzienną pracę kadry medycznej.

– Cieszymy się, że nasz wniosek, który przygotowaliśmy z dużym zaangażowaniem, został tak wysoko oceniony, bo konkurencja była bardzo duża. Pozyskane dofinansowanie jest bardzo wysokie – można powiedzieć, że jest jednym z najwyższych dofinansowań w grupie w skali kraju. Dzięki tym środkom możemy zrealizować kolejną kluczową dla szpitala inwestycję, która znacząco poprawi warunki opieki długoterminowej. Starzejące się społeczeństwo i wzrastająca liczba pacjentów wymagających specjalistycznej opieki sprawiają, że ten projekt to krok w stronę zapewnienia im lepszej jakości życia i komfortu leczenia tutaj, w naszym regionie – zaznacza Aneta Kawka, prezes Sosnowieckiego Szpitala Miejskiego.

Nowa infrastruktura Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego składać się będzie z dwóch pięter i dwóch odcinków pielęgnacyjnych. Na parterze zostaną ulokowani bardziej samodzielni pacjenci, a na pierwszym piętrze znajdą się podopieczni wymagający pełnej opieki pielęgnacyjnej.

– Dzięki środkom pozyskanym z Krajowego Planu Odbudowy możemy zrealizować niezwykle potrzebną inwestycję, która poprawi jakość opieki długoterminowej w naszym mieście. Modernizacja i rozbudowa Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego w Sosnowieckim Szpitalu Miejskim to odpowiedź na realne potrzeby mieszkańców, zwłaszcza w kontekście starzejącego się społeczeństwa. To nie tylko większa liczba miejsc, ale także nowoczesne, komfortowe warunki zarówno dla pacjentów, jak i personelu medycznego. Naszym celem jest zapewnienie seniorom i osobom wymagającym stałej opieki godnych i bezpiecznych warunków – ta inwestycja jest tego potwierdzeniem – mówi Arkadiusz Chęciński, prezydent Sosnowca.

Spośród 189 wniosków, które zostały złożone w konkursie, pozytywnie ocenionych zostało 149 wniosków, a łączna kwota wsparcia dla tych placówek wyniesie prawie 1,3 mld zł.

Nowoczesna opieka długoterminowa w Sosnowcu

Zakład Opiekuńczo-Leczniczy Sosnowieckiego Szpitala Miejskiego, jako jeden z najlepszych w województwie, cieszy się ogromnym zainteresowaniem i już teraz zapewnia kompleksową opiekę oraz pielęgnację osób niepełnosprawnych, starszych i schorowanych. Priorytetem placówki jest także rehabilitacja (zakład posiada w pełni wyposażoną salę do ćwiczeń) i usprawnienie pacjentów oraz zapewnienie warunków zbliżonych do domowych. Pacjenci uczestniczą także w różnego rodzaju terapiach zajęciowych np. muzykoterapii. Poprzez długotrwały pobyt personel zakładu staje się ich najbliższą rodziną, z którą wspólnie świętują swoje urodziny, czy inne uroczystości. Wszyscy podopieczni mają zapewnioną całodobową opiekę specjalistów, pielęgniarek i opiekunów medycznych. Do Zakładu przyjmowani są pacjenci głównie z kontraktów z NFZ. Są to osoby z przewlekłymi schorzeniami np. miażdżycą uogólnioną, zespołami otępienia, stanami po udarach mózgu i innymi schorzeniami powodującymi przewlekłe unieruchomienie. Placówka posiada także 10 miejsc komercyjnych.

To nie jedyna inwestycja, którą ma w planach Sosnowiecki Szpital Miejski. Placówka przygotowuje się do realizacji nowatorskiego w skali kraju projektu powstania Szpitalnego Oddziału Ratunkowego (SOR) wraz z lądowiskiem dla helikopterów oraz nowoczesnym schronem. Inwestycja ta, opracowywana z udziałem ekspertów ds. bezpieczeństwa będzie po Warszawie (szpital MSWiA) i Łodzi trzecią w kraju. Ma stanowić odpowiedź nie tylko na potrzeby zdrowotne, ale również wymogi bezpieczeństwa wobec obecnych i przyszłych globalnych zagrożeń i kryzysów.

Źródło: UM Sosnowiec

Zagłębiowskie Centrum Onkologii w Dąbrowie Górniczej pozyskało kolejne środki na inwestycje. Tym razem to 9 milionów złotych z Krajowego Planu Odbudowy na wsparcie opieki długoterminowej. Fundusze te pozwolą nie tylko na zakup nowoczesnych łóżek i wyposażenia, stanowisk do tlenoterapii, poprawę możliwości w zakresie prowadzenia rehabilitacji, ale przede wszystkim zwiększenie liczby miejsc dostępnych dla pacjentów z 30 do 45.

Jak ogłosiło Ministerstwo Zdrowia, pozytywnie ocenionych zostało 149 wniosków placówek z całej Polski, a do objęcia wsparciem rekomendowano 83 przedsięwzięcia, w tym projekt „Poprawa jakości oraz dostępności opieki długoterminowej poprzez modernizację infrastruktury Zakładu Opiekuńczo Leczniczego Zagłębiowskiego Centrum Onkologii w Dąbrowie Górniczej”.

– Oznacza to przede wszystkim większy komfort dla naszych podopiecznych wymagających kompleksowej opieki: nowoczesne łóżka, szafki przyłóżkowe, stanowiska do tlenoterapii, znacznie bardziej funkcjonalne wnętrza oraz większe możliwości np. zakresie prowadzenia rehabilitacji. Projekt przewiduje również nowoczesne zaplecze socjalne dla personelu medycznego – podkreślił Robert Szczęśniak, kierownik Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego w Zagłębiowskim Centrum Onkologii.

Zakład Opiekuńczo-Leczniczy to oddział mieszczący się przy ul. Krasińskiego, który obejmuje całodobową opieką osoby przewlekłe chore oraz pacjentów, którzy przebyli leczenie szpitalne, jednak ze względu na stan zdrowia i niesprawność fizyczną brak samodzielności wymagają kontroli lekarskiej oraz stałej pielęgnacji i rehabilitacji. Zakład Opiekuńczo-Leczniczy w Dąbrowie Górniczej funkcjonuje w strukturach Zagłębiowskiego Centrum Onkologii od 2013 roku. Aktualnie w placówce przebywa 30 podopiecznych.

Co warte podkreślenia, to nie jedyne inwestycje realizowane obecnie w dąbrowskim szpitalu. Prace trwają w nowym budynku ZCO od strony ul. Struga, gdzie przy wsparciu z Ministerstwa Zdrowia w wysokości 15 mln zł powstaje nowoczesny Szpitalny Oddział Ratunkowy, a także nowy Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii.

Zmiana lokalizacji SOR-u pozwoli na rozdział tzw. części otwartej, gdzie pacjenci są przyjmowani oraz części zamkniętej, na której wykonywane są badania i czynności ratujące życie. Zaletą takiej lokalizacji będzie bliskość zespołu diagnostyki obrazowej i laboratorium analitycznego, które już mieszczą się w nowym budynku. Dodatkowo w nowej lokalizacji utworzone zostaną trzy stanowiska wstępnej intensywnej terapii, sala zabiegowa i gipsownia. Projekt przewiduje również stworzenie poczekalni dla osób towarzyszących pacjentowi, przygotowanie nowoczesnej i funkcjonalnej przestrzeni dla pracowników szpitala i ratowników medycznych. Całość powinna być gotowa pod koniec roku.

Źródło: UM Dąbrowa Górnicza

Integracja potencjału, nowoczesne zarządzanie, osiąganie efektu synergii, odwaga w sięganiu po innowacyjne rozwiązania – to tylko niektóre z zadań Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Zadania „ustawowe” są sformułowane nieco inaczej. To przede wszystkim transport, rozwój społeczno-gospodarczy, kształtowanie ładu przestrzennego oraz promocja obszaru GZM.

Dawniej samodzielne, odrębne tereny przemysłowo-górnicze, dziś jeden organizm, liczący ponad 2 mln mieszkańców. Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia to związek miast, który pod względem infrastruktury, gospodarki, oferty edukacyjnej i kulturalnej konkuruje z największymi miastami w Polsce i podobnymi ośrodkami w całej Europie.

Jednocześnie, proces modernizacji i usprawniania potężnego, urbanistycznego organizmu, jakim stała się Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, wciąż trwa. Podobnie dyskusja o jej przyszłości. Oprócz dotychczasowych kompetencji, jakimi są organizacja transportu publicznego, kształtowanie ładu przestrzennego czy promocja metropolii i jej potencjału, GZM jest gotowa na aktywność w nowych obszarach, tak by rozwiązywać codzienne problemy mieszkańców oraz samorządów.

Z 41 gmin w jedno duże miasto

Choć Górny Śląsk i Zagłębie Dąbrowskie przez wiele osób spoza tych terenów traktowane były jako jeden spójny organizm, to w rzeczywistości, do 2017 r., górnośląskie i zagłębiowskie gminy oraz miasta funkcjonowały zupełnie odrębnie. Było to duże utrudnienie dla mieszkańców i przedsiębiorców, których życie prywatne i zawodowe nie ogranicza się jedynie do miejsca zamieszkania – pracują, uczą się i spędzają wolny czas także w okolicznych, przylegających do siebie miejscowościach. Obecność granic powodowała szereg nie raz kuriozalnych problemów.

Jednym z pierwszych priorytetowych zadań nowopowstałej Metropolii była integracja i rozwój transportu publicznego. Bez sprawnie działającej i ujednoliconej sieci połączeń, o konurbacji nie byłoby mowy, bo jedność miast i gmin w obrębie GZM zakłada przede wszystkim ich dostępność i łatwość dojazdu dla każdego.

Pierwszym krokiem było połączenie trzech organizatorów transportu publicznego oraz wprowadzenie wspólnej, atrakcyjnej taryfy biletowej. Dzięki stworzeniu sieci Metrolinii, w ciągu 5 lat funkcjonowania Metropolii, praca eksploatacyjna komunikacji miejskiej wzrosła o 27%. GZM konsekwentnie stawia również na kolej – finansując dodatkowe połączenia na swoim terenie oraz wprowadzając do taryfy Transport GZM Metrobilety integrujące kolej oraz pozostałe środki komunikacji. GZM zaangażowała się również w program Kolej+, dzięki czemu na jej terenie znacząco przybędzie linii oraz przystanków kolejowych. Będzie to ważny krok w kierunku stworzenia Metrokolei. Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia tworzy również największy w Polsce i trzeci w Europie system miejskich wypożyczalni rowerów – Metrorower, niedawno uzupełniony o możliwość długoterminowego wynajmu rowerów ze wspomaganiem elektrycznym.

Nie tylko transport. Kultura czasu wolnego

Na przestrzeni ostatnich lat Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia stała się prawdziwym centrum wydarzeń sportowych, kulturalnych i artystycznych. Atrakcyjne oferty muzeów, teatrów czy galerii ściągają rzesze miłośników sztuki nie tylko z Polski, ale także ze świata.

W miastach wchodzących w skład GZM co roku odbywają się takie imprezy kulturalne jak Noc Muzeów, Noc Teatrów GZM czy Śląski Festiwal Nauki. Metropolia organizuje również największy w Polsce festiwal mikrowypraw, Kierunek GZM, wpisując się w rosnący trend, jakim jest mikroturystyka.

Odpowiedź na wyzwania współczesności

Wyzwań, przed którymi stoi GZM, również nie brakuje. Najważniejszym z nich jest depopulacja, rzutująca na wiele obszarów życia i mogąca stać się w przyszłości poważną barierą rozwojową. Stąd starania o wzmocnienie lokalnych potencjałów, tak by GZM pozostawała i była coraz bardziej atrakcyjnym miejscem do życia, nauki czy pracy, nie tylko dla obecnych, ale również przyszłych mieszkańców.

Z całą pewnością już teraz integracja miast i gmin Górnego Śląska oraz Zagłębia Dąbrowskiego pozwoliła na wydobycie drzemiących w nich potencjałów. Pozwala mieszkańcom na budowanie poczucia wspólnoty i rodzących się nieograniczonych możliwości rozwojowych. W tym momencie Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia jest poważnym graczem nie tylko na polskiej scenie, ale także na arenie międzynarodowej.

A dodajmy, że pozycja GZM będzie jeszcze rosła, bo jej władze postawiły sobie na najbliższe lata bardzo ambitne oraz innowacyjne cele, w takich obszarach jak gospodarka odpadami czy ochrona zdrowia. Do tego konieczna będzie jednak nowelizacja ustawy regulującej działalność tej pierwszej i jak na razie jedynej polskiej metropolii.

Polska Agencja Kosmiczna opracowała mapy, które pokazują temperaturę powierzchni ziemi i intensywności powierzchniowej miejskiej wyspy ciepła dla całego obszaru Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Dane zostały opracowane na podstawie obrazów z satelitów Landsat 8 i 9 zarejestrowanych w 2024 roku.

Dzięki tym mapom można zobaczyć sezonowy obraz temperatury dla danego roku w miastach i gdzie „gorące wyspy” są najbardziej intensywne.

Temperatura powierzchni ziemi została obliczona na podstawie danych z okresu od 1 maja do 31 sierpnia 2024 roku. Na mapie można także odczytać także Intensywność miejskiej wyspy ciepła. Jest to różnica między temperaturą w miastach a średnią temperaturą na terenach podmiejskich.

Miejskie wyspy ciepła (UHI) to zjawisko, w którym obszary miast są znacznie cieplejsze od otaczających je terenów podmiejskich. Powstają głównie w wyniku działalności ludzkiej, zwłaszcza urbanizacji. Główne przyczyny to zastąpienie naturalnej roślinności materiałami, które magazynują ciepło, takie jak asfalt czy beton. Ponadto, intensywna emisja ciepła z budynków, transportu i przemysłu także przyczynia się do wzrostu temperatury. Brak wystarczającej ilości roślinności, która zapewnia chłodzenie przez parowanie, pogłębia problem. Miejskie wyspy ciepła wpływają na jakość życia, zdrowie mieszkańców i zużycie energii.

Informacje o skali zjawiska w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii mogą być szczególnie przydatne władzom lokalnym, urbanistom i planistom. Są przydatne w projektowaniu rozwiązań architektonicznych i infrastrukturalnych, które mogą minimalizować skutki miejskiej wyspy ciepła. Przykłady to m.in. tzw. “zielone dachy”, większa ilość roślinności i cienia, wykorzystywanie powierzchni w jaśniejszych kolorach czy zapewnienie odpowiedniej przestrzeni między budynkami przy nowych inwestycjach.

Mapy są dostępne do pobrania za darmo na platformie Narodowego Systemu Informacji Satelitarnej, jak również na portalu InfoGZM (w katalogu: Publikacje → Inne materiały i opracowania).

Przydatne linki:

Portal NSIS

Inne materiały i opracowania – InfoGZM

Blisko 2,5 mln zł trafi do uczelni z obszaru GZM na realizację ponad 60 projektów w ramach pierwszego w tym roku rozdania Metropolitalnego Funduszu Wspierania Nauki. To rekordowa liczba projektów w historii programu.

W ramach Funduszu doktoranci oraz młodzi naukowcy otrzymują wsparcie na realizację swoich badań, szkoły wyższe zapraszają na zajęcia najlepszych naukowców na świecie, rozwijają nowatorskie metody kształcenia oraz organizują wydarzenia naukowe.

– Fundusz Wspierania Nauki jest naszym strategicznym programem. W ten sposób Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia wspiera uczelnie w podnoszeniu atrakcyjności ich oferty naukowej i edukacyjnej – mówi Stanisław Korman, członek zarządu GZM.

– To także zachęta dla młodych ludzi do studiowania w naszej Metropolii. Dla sukcesu naszej inicjatywy kluczowe jest zaangażowanie uczelni od przygotowania po realizację ambitnych przedsięwzięć. Z roku na rok wzrasta liczba projektów, jakie wspieramy. To wzmacnia rolę GZM jako ośrodka akademickiego oraz badawczo-rozwojowego – dodaje Korman.

Rekordowe wsparcie

22 stycznia Zgromadzenie Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii dokonało zmian w budżecie GZM, które umożliwią przekazanie uczelniom ok. 2,5 mln zł na realizację 64 projektów.

– Już teraz wiadomo, że w tym roku zostanie dofinansowana najwyższa liczba wniosków w historii Funduszu. Dla porównania, w ubiegłym roku wsparcie przeznaczono dla realizacji 57 projektów. Tymczasem w tym roku zostanie ogłoszony jeszcze drugi nabór – mówi Jacek Woźnikowski, dyrektor Departamentu Rozwoju Społeczno-Gospodarczego i Współpracy w GZM.

Fundusz Wspierania Nauki, który powstał w 2019 roku, jest jedynym w skali kraju programem wspierania nauki przez lokalny samorząd. Mogą z niego korzystać wszystkie uczelnie Metropolii – publiczne i prywatne. Od początku powstania programu do końca 2024 roku GZM przekazała na ten cel blisko 7 milionów złotych.

Jedyny tego typu program w Polsce

Początkowo dofinansowanie było przeznaczone na organizację zajęć ze światowej klasy naukowcami. W 2022 roku GZM zwiększyła zakres wsparcia do 5 obszarów tematycznych.

Uczelnie mogą zapraszać laureatów nagród lub naukowców z czołowych uniwersytetów w ramach pierwszego obszaru. W ramach tego działania promowane są zajęcia angażujące studentów. W obszarze artystycznym przewidziano możliwość zatrudniania uznanych twórców.

Drugi obszar to wsparcie badań naukowych, zarówno doktorantów, jak i młodych doktorów.

Trzeci obszar dotyczy nowatorskich metod kształcenia, szczególnie tych realizowanych we współpracy z otoczeniem społeczno-gospodarczym.

Czwarty obszar obejmuje dofinansowanie konkursów i wydarzeń naukowych w GZM, z zaangażowaniem studentów i kół naukowych.

Piąty obszar „Studiuj w Metropolii” to inicjatywy dla uczniów szkół ponadpodstawowych oraz studentów pierwszego roku, mające zachęcić do studiowania w GZM.

Metropolia der Wissenschaft

Fundusz Wspierania Nauki jest realizowany w ramach Programu „Metropolia Nauki”, który działa w GZM od 2019 roku. Jest to pakiet narzędzi finansowych i organizacyjnych, wspierających uczelnie w podnoszeniu swojej oferty edukacyjnej.

Program „Metropolia Nauki” obejmuje także zaangażowanie we wsparcie Programu Naukowego dla Śląska. To fundusz badawczy, który jest efektem współpracy samorządu, w tym również GZM, a także uczelni wyższych i biznesu. To rodzaj funduszu badawczego, z którego finansowane będą interdyscyplinarne projekty wdrożeniowe, które będą ukierunkowane na rzecz transformacji regionu.

W 2025 roku Metropolia zapisała w budżecie ok. 4,7 mln zł na Program Naukowy dla Śląska i dotacje w ramach Funduszu Wspierania Nauki.

Stałym elementem wsparcia szkolnictwa wyższego jest też konkurs na najlepsze prace dyplomowe. Nagrody finansowe są przeznaczone dla studentów za obronione prace licencjackie, inżynierskie i magisterskie. Zakres prac dotyczy tematyki związanej z zadaniami realizowanymi przez GZM.

To już się dzieje! Dla 141 budynków wielorodzinnych z 16 gmin Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii ZM przygotowana zostanie dokumentacja projektowo-techniczna służąca ich kompleksowej termomodernizacji. W budynkach tych nastąpi również wymiana systemów ogrzewania i niezbędnych instalacji. 

22 stycznia Zgromadzenie GZM dokonało zmiany w budżecie Metropolii, która umożliwi przekazanie gminom uczestniczącym w projekcie dotacji na pokrycie wkładu własnego w łącznej wysokości prawie 3 milionów złotych.

– Podejmujemy działania, które mają pomagać samorządom w transformacji energetycznej. W zasobach miejskich ciągle jest wiele „kopciuchów”, a budynki wymagają głębokiej termomodernizacji – mówi Igor Śmietański Wiceprzewodniczący Zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. – Program ELENA pozwala na poprawę i podniesienie komfortu życia mieszkańców w kamienicach objętych inwestycjami, poprzez zwiększenie efektywności energetycznej budynków, która przełoży się na oszczędności dla mieszkańców budynków – dopowiada.

Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia realizuje program „ELENA” od 2024 roku. Uzyskał on dofinansowanie ze środków Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz środków gmin. Istotny wkład stanowi dofinansowanie pochodzące z budżetu GZM.

W tym momencie na mocno zaawansowanym poziomie jest przygotowanie dokumentacji dla pięciu gmin GZM, Bierunia, Chorzowa, Czeladzi, Tychów i Siewierza. W lutym rozpocznie się realizacja umów dla pozostałych 11 gmin.

Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia jako lider projektu wraz z 16 gminami przygotuje dokumentację niezbędną do rozpoczęcia przyszłych inwestycji samorządowych zaplanowanych na rok 2027. Ich realizacja ma się przyczynić do poprawy efektywności energetycznej w budynkach komunalnych wielorodzinnych oraz redukcji emisji dwutlenku węgla co najmniej o 30 procent od stanu wyjściowego.

Gminy otrzymają wsparcie w zakresie doradztwa oraz wykonywania i przygotowania opracowań technicznych oraz pomoc przy przygotowaniu wniosków o środki finansowe ze źródeł zewnętrznych na realizację przyszłych inwestycji.

Uczestnikami projektu są miasta: Będzin, Bieruń, Bytom, Czeladź, Chorzów, Katowice, Piekary Śląskie, Pyskowice, Radzionków, Rudziniec, Siewierz, Świerklaniec, Sośnicowice, Tarnowskie Góry, Tychy oraz Zbrosławice.

Zapraszamy na 4 Design Days i Property Forum Miasta i Regiony, które odbędą się w dniach 23-24 stycznia 2025 r. w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach. Na miejscu czekać będą panele dyskusyjne z udziałem przedstawicieli Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, a także wyjątkowa wystawa fotografii. 

4 Design Days to coroczne święto architektury i designu. Wydarzenie integruje liderów branży wyposażenia wnętrz mieszkaniowych i komercyjnych, wybitnych architektów i projektantów, szefów największych firm deweloperskich oraz budowlanych, a także przedstawicieli władz samorządowych i branżowych ekspertów.

W trakcie 4 Design Days 2025 uczestnicy skupią się na 4 tematach, wokół których koncentrować się będą dyskusje oraz wystawy:

• Jak będziemy mieszkać?
• Jak projektować miejsca pracy i wypoczynku?
• Jak planować miasta?
• Jak tworzyć zrównoważone budynki?

Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia jest partnerem całego wydarzenia oraz Property Forum Miasta i Regiony imprezy towarzyszącej 4 Design Days. To pierwsza konferencja w Polsce, w trakcie której szczegółowo zostanie omówiony plany rozwoju gospodarczego miast i regionów w kontekście nieruchomościowego biznesu. Przedstawiciele GZM wezmą udział w dwóch debatach.

1. Przewodniczący Zarządu GZM Kazimierz Karolczak weźmie udział w sesji pt. „Megamiasto na Śląsku – czy wizja wielkiej metropolii rozpala umysły inwestorów?” 24 stycznia 2025 r., godz. 10.00-11.30.
2. Dyrektor, Departament Rozwoju Społeczno-Gospodarczego i Współpracy Jacek Woźnikowski weźmie udział w sesji pt. „JAK PLANOWAĆ MIASTA? Gra w metropolię.” 24 stycznia 2025 r., godz. 15.00-16.00.

Zapraszamy na wystawę fotografii

W ramach wydarzenia zapraszamy również na wystawę pt. „Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia. Sztuka innego patrzenia”, którą będzie można zobaczyć podczas całego wydarzenia w Sali Wielofunkcyjnej B przy Strefie Miejski Dziedziniec.

Wystawa prezentuje prace dwóch cenionych fotografów – Radosława Kaźmierczaka i Aleksandra Małachowskiego, ukazujące spojrzenie zarówno z wewnątrz, jak i z zewnątrz Metropolii. Więcej o wystawie na stronie: 4DD.pl

Strefa miejski dziedziniec pokaże miasto idealne, urbanistycznie przemyślane, zdrowe, zrównoważone, wygodne do życia i pracy. Miasto, w którym to człowiek jest głównym bohaterem. Samorządowcy, deweloperzy, urbaniści, architekci, firmy budowlane i producenci – to oni przedstawią wizję idealnej aglomeracji. Wystawa skoncentruje się na pokazaniu inteligentnych i ekologicznych rozwiązań w przestrzeni miejskiej. Zaprezentuje również osiedla, budynki i domy wpisujące się w tę ideę.

Zarejestruj się: 4 Design Days i Property Forum Miasta i Regiony

11 stycznia wchodzi w życie nowelizacja ustawy Prawo ochrony środowiska. Po zmianie przepisów każde miasto liczące co najmniej 20 tys. mieszkańców będzie zobowiązane do opracowania planu adaptacji do zmian klimatu (MPA). Dokumenty te stanowią fundament przygotowania miast na skutki zmian klimatycznych, takich jak ekstremalne zjawiska pogodowe, wzrost temperatury, powodzie czy susze. Przy okazji nowelizacja rozszerza również katalog zadań Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.

Wszystko po to, by nasze miasta, mimo co raz bardziej odczuwalnych zmian klimatycznych, pozostawały miejscem przyjaznym do życia. MPA to kluczowy dokument lokalnej polityki klimatycznej, przyjmowany przez rady miast, w którym określa się konkretne scenariusze działań w kluczowych obszarach takich jak zieleń miejska czy wykorzystanie wody deszczowej.

Nowelizacja przepisów obejmuje również aspekt klimatyczny w planowaniu urbanistycznym oraz strategicznym na różnych poziomach: wojewódzkim, metropolitalnym, ponadlokalnym i gminnym. Przepisy te wymagają od inwestorów dokładniejszej analizy wpływu planowanych inwestycji na środowisko, w tym uwzględnienia ryzyka klimatycznego i podatności inwestycji na zmiany klimatyczne.

W Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii (GZM), na 41 gmin wchodzących w jej skład, aż 20 posiada już opracowane MPA. Wśród tych gmin znajdują się zarówno duże miasta, takie jak Katowice, Gliwice czy Sosnowiec, jak i mniejsze miasta, które również uznały konieczność opracowania tego typu dokumentów za priorytet.

MPA, przyjmowane zgodnie z nowymi przepisami, to nie tylko wymóg formalny, ale przede wszystkim narzędzie umożliwiające świadome i strategiczne zarządzanie miastami w obliczu globalnych wyzwań klimatycznych. Dzięki temu mieszkańcy mogą liczyć na poprawę jakości życia i lepsze zabezpieczenie przed skutkami zmian klimatu w najbliższych latach.

Rozszerzony katalog zadań GZM  

Nowelizacją objęta została również ustawa regulująca działalność Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. W ustawie działanie na rzecz ochrony klimatu zostało zapisane wprost. W art. 12. Ustawy o związku metropolitalnym w województwie śląskim do katalogu zadań publicznych związku zostało ono określone jako prowadzenie działań na rzecz ochrony klimatu oraz adaptacji do zmian klimatu.

Wprowadzenie tego zapisu wprost do ustawy nie tylko podkreśla priorytetowy charakter działań klimatycznych, ale także umożliwia GZM realizację szerokiego spektrum inicjatyw mających na celu ochronę środowiska naturalnego i zwiększenie odporności regionu na skutki zmian klimatycznych.

6 stycznia 2025 roku rozpocznie się największa w Polsce kampania pomiarowa zanieczyszczeń generowanych przez transport drogowy na terenie miast należących do Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Raport z badań zaprezentowany zostanie w maju tego roku. W czternastu miejscowościach na słupkach przystankowych pojawią się tzw. samplery, rejestrujące stężenie dwutlenku azotu. Akcję organizuje Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia wraz ze Stowarzyszeniem Alarm Smogowy.

– Obok indywidualnych kotłów niespełniających żadnych norm emisyjnych, to właśnie transport samochodowy jest największym źródłem zanieczyszczenia powietrza na obszarze GZM. Chcemy poprawiać jakość życia naszych mieszkańców, obecnych jak i przyszłych. Czyste powietrze jest jednym z elementów, na które zwraca się szczególną uwagę przy wyborze miejsca zamieszkania – mówi Igor Śmietański, wiceprzewodniczący zarządu GZM.

Katowice, Sosnowiec, Gliwice, Zabrze, Bytom, Ruda Śląska, Dąbrowa Górnicza, Chorzów, Mysłowice, Siemianowice Śląskie, Tarnowskie Góry, Piekary Śląskie, Świętochłowice i Czeladź. W tych czternastu miejscowościach na słupkach przystankowych należących do ZTM pojawią się tzw. samplery, rejestrujące stężenie dwutlenku azotu, a więc zanieczyszczenia powietrza, za które w największym stopniu odpowiadają silniki spalinowe. Wybór lokalizacji nastąpił po konsultacji z przedstawicielami gmin, a usługa fizycznego zawieszenia i zdjęcia próbników została zlecona spółce Serwis GZM.

Raport pokaże czym oddychamy

Aż siedemset punktów pomiarowych w 14 miastach aglomeracji pokaże czym oddychają jej mieszkańcy. Czujniki będą mierzyć zanieczyszczenie przez cały miesiąc. Dodatkowo czujniki zostaną zainstalowane w pobliżu stacji państwowego monitoringu jakości powietrza, mierzących poziom stężenia NO₂ w powietrzu w pięciu lokalizacjach: Zabrzu, Dąbrowie Górniczej, Sosnowcu oraz dwa miejsca w Katowicach. Prowadzone będą także badania porównawcze na terenach parkowych oddalonych od drogowych ciągów komunikacyjnych.

Po zakończeniu pomiarów opublikowany zostanie raport podsumowujący, który pokaże najmocniej zanieczyszczone miejsca w aglomeracji oraz przeprowadzona zostanie kampania informacyjna wśród mieszkańców na terenie GZM. Raport z badań zaprezentowany zostanie w maju 2025 roku. Partnerem merytorycznym kampanii jest Stowarzyszenie Alarm Smogowy.

Szkodliwy wpływ dwutlenku azotu

Według pomiarów prowadzonych przez GIOŚ w latach 2018-2020 w Katowicach odnotowano przekroczenia dopuszczalnych poziomów stężeń NO₂, wynoszących średniorocznie 40 µg/m³. Podobna sytuacja wystąpiła również w Krakowie, Warszawie i Wrocławiu. Zgodnie z najnowszymi wytycznymi WHO z 2021 r. rekomendowane średnioroczne poziomy stężenia dwutlenku azotu nie powinny przekraczać 10 µg/m³.

Dwutlenek azotu jest szkodliwym gazem wytwarzanym podczas spalania paliw w silnikach spalinowych, największą jego emisją charakteryzują się starsze samochody z silnikami Diesla. Dwutlenek azotu działa drażniąco na spojówki oraz śluzówki nosa i gardła, podrażnia układ oddechowy, może wywołać duszności, kłucie w klatce piersiowej, przyczynić się do skrócenia oddechu i zwiększyć podatność na infekcje dróg oddechowych – szczególnie w przypadku dzieci i osób z obniżoną odpornością. Istnieją podstawy naukowe by przypisać oddychaniu podwyższonymi stężeniami dwutlenku azotu wpływ na rozwój poważnych schorzeń, takich jak astma oskrzelowa, przewlekła obturacyjna choroba płuc, choroby układu sercowo-naczyniowego oraz nowotwory, w szczególności płuc i piersi.