Na portalu GZM Data Store, stanowiącym ogromną bibliotekę danych samorządowych, znajduje się obecnie ponad 200 zbiorów z 28 gmin oraz z Metropolii. Właśnie rozpoczyna się rozbudowa systemu m.in. o kolejne 150-300 zbiorów danych, ułatwiając użytkownikom ich analizę. Metropolia ogłosiła przetarg na realizację prac rozwojowych portalu. Budżet na ten cel pozyskała w październiku ub. roku z rządowego programu Polski Ład.

– Dla Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii udostępnianie otwartych danych publicznych na wysokim poziomie otwartości jest jednym z najważniejszych działań strategicznych –  tłumaczy Paweł Krzyżak, zastępca dyrektora Departamentu Projektów i Inwestycji GZM.

Rozwój platformy jest kolejnym krokiem w budowaniu dialogu z mieszkańcami Metropolii, przedsiębiorcami oraz potencjalnymi inwestorami. Ma być cyfrowym pomostem między samorządem a społecznością lokalną oraz sektorem prywatnym – mówi Paweł Krzyżak.

Dzięki realizacji projektu zostanie zinwentaryzowanych oraz opublikowanych kolejnych 150- 300 zbiorów danych z 22 gmin oraz z Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, Zarządu Transportu Metropolitalnego, PKM Świerklaniec, PKM Tychy, PKM Katowice i PKM Sosnowiec. Powstaną aplikacje webowe w chmurze. Będą one prezentować m.in. tereny inwestycyjne, magazyny, biura, zaplecze badawczo-rozwojowe. Ułatwią także tworzenie aplikacji dla mieszkańców, które pomogą w nawigacji po Metropolii. Będą one mogły np. prezentować otoczenie edukacyjne, mieszkania, transport, rozrywkę. Gminy będą mogły wykorzystać otwarte dane jako narzędzie analityczne (BI), wspierające procesy decyzyjne. Będzie to największa samorządowa platforma w Polsce, która zasili portal dane.gov.pl. Przypomnijmy, że na rozwój projektu Metropolia pozyskała w październiku ub. roku 4,5 mln zł z rządowego programu Polski Ład, natomiast kolejne pół miliona złotych stanowi wkład własny z budżetu GZM. Przewiduje się, że prace nad projektem rozwoju platformy otwartych danych potrwają do 2024 roku.

Z funkcjonalności portalu można jednak korzystać już teraz, gdyż wstępna wersja platformy została opublikowana w 2019 roku i rozszerzona o dane gmin członkowskich GZM rok temu. Można ją znaleźć w menu głównym na stronie internetowej Metropolii – www.metropoliagzm.pl. Udostępnione zostały już informacje, które dotyczą m.in. rozkładów jazdy i lokalizacji przystanków, historycznej bazy lokalizacji GPS autobusów oraz dane dotyczące wyposażenia pojazdów komunikacji miejskiej. Rozbudowa o dane gminne wzbogaciła portal o informacje w zakresie funkcjonowania miast i gmin GZM oraz ich jednostek pomocniczych i budżetowych.

Dodatkowo, w sierpniu 2021 roku, w oparciu o udostępnione przez Metropolię otwarte dane, firma Vooom, z którą GZM współpracuje, opracowała usługę prezentującą informacje o rzeczywistych czasach odjazdów autobusów, trolejbusów i tramwajów. Ta usługa została uzupełniona o dane lokalizacji pojazdów transportu publicznego, które służą aplikacji Google Maps.

– Usługa podglądu rzeczywistego czasu odjazdu wraz z lokalizacją wybranego pojazdu znacznie ułatwia korzystanie z komunikacji miejskiej GZM młodym osobom, które są przyzwyczajone do planowania podróży z użyciem smartfona – mówi Hubert Morawski, który przygotował usługę z ramienia GZM.

– Nowinki techniczne pomagają budować konkurencyjność tego środka transportu w dobie carsharingu, rowerów i hulajnóg na minuty – dodaje Morawski.

Aktualnie na portalu GZM Data Store znajduje się ponad 200 zbiorów danych z 28 gmin wchodzących w skład Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Zostały one opublikowane na piątym poziomie otwartości. Jest to standard pozwalający użytkownikom na ich jak najszersze przetwarzanie oraz łączenie z innymi bazami danych.

Przydatne linki:

Warunki przetargu

Inteligentna Metropolia: w stronę platformy otwartych danych – Metropolia GZM

Otwarty format danych o czasie odjazdu komunikacji ZTM. Może skorzystać każda aplikacja – Metropolia GZM

Informacje o tym, gdzie znajduje się wybrany przez nas autobus, tramwaj czy trolejbus, od teraz są widoczne na Mapach Google. Korzystając z popularnej aplikacji, wystarczy wybrać cel podróży i środek transportu, a mapy wyświetlą aktualne położenie pojazdów ZTM, jak również czas, w jakim dotrą do interesującego nas przystanku.

Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia już ponad rok temu udostępniła dane dotyczące rzeczywistych czasów odjazdu pojazdów ZTM. Zostały one przetworzone do międzynarodowego formatu General Transit Feed Specification Real Time (GTFS RT), dotyczącego informacji o rozkładach jazdy i przystankach, a następnie opublikowane na stronie Otwartych Danych GZM.

Dzięki danym GTFS RT, informacje o lokalizacji pojazdów ZTM mogą być wykorzystane w dowolnej aplikacji. Taką funkcjonalność zyskały właśnie Mapy Google. Wystarczy wyznaczyć cel podróży i wskazać transport publiczny, jako docelowy. Aplikacja, tak jak dotychczas, wyświetli linie autobusowe, trolejbusowe i tramwajowe, którymi dotrzemy do celu, ale dodatkowo pokaże ich konkretne położenie na mapie i ewentualne opóźnienia względem rozkładu. Lokalizacja pojazdów będzie odświeżana cyklicznie, nawet co kilkanaście sekund.

Rzeczywisty czas odjazdu komunikacji ZTM można także śledzić w nowej wersji portalu Dynamicznej Informacji Pasażerskiej: https://sdip.metropoliaztm.pl. Taka sama funkcjonalność dostępna jest w aplikacji M2GOinfo, dostępnej na systemach iOS oraz Android.

Dzięki nawiązaniu współpracy z firmą Google, mieszkańcy Metropolii zyskali kolejne narzędzie do wygodniejszego planowana podróży. Ponadto całe przedsięwzięcie wpisuje się w metropolitalną politykę otwierania danych, które są inwentaryzowane i publicznie udostępniane. Mogą z nich korzystać zarówno instytucje, jak również mieszkańcy i inwestorzy.

Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia rozwija platformę otwartych danych. Jej celem jest zebranie w jednym miejscu wielu informacji, które mają służyć do stworzenia innowacyjnych i pomocnych rozwiązań dla mieszkańców. Baza została właśnie uzupełniona o dane dotyczące rzeczywistych czasów odjazdu pojazdów komunikacji miejskiej, które zostały opracowane w otwartym formacie GTFS-RT. To efekt współpracy Metropolii z firmą Vooom. 

W oparciu o udostępniane przez Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię otwarte dane, firma Vooom, z którą GZM współpracuje w ramach podpisanego listu intencyjnego, opracowała ogólnodostępny serwis na bieżąco prezentujący informacje o rzeczywistych czasach odjazdów autobusów, trolejbusów i tramwajów.  

Dane zostały przetworzone do formatu General Transit Feed Specification (GTFS), który jest otwartym zapisem informacji o rozkładach jazdy i lokalizacji przystanków w formie plików tekstowych. W ramach tego rozwiązania dostępne jest także rozszerzenie funkcjonalności o informacje dotyczące aktualnego opóźnienia pojazdów i konkretnych kursów, podawanego w czasie rzeczywistym – GTFS-RT (real time).  

Dzięki przetworzeniu tych danych do otwartego formatu, informacje te będą mogły zostać wykorzystane w dowolnej aplikacji, która jest lub będzie dostępna na rynku, a która ma służyć do planowanie podróży komunikacją miejską. 

– Ta współpraca pokazuje, jak duży potencjał tkwi w otwieraniu danych przez Metropolię. Dzięki udostępnieniu danych na naszej platformie Otwarte Dane GZM, a także współpracy nawiązanej z firmą Vooom, możemy zaoferować mieszkańcom wartość dodaną. To istotny krok w rozwoju idei otwierania danych w Metropolii – mówi Paweł Krzyżak, zastępca dyrektora Departamentu Projektów i Inwestycji GZM. 

Obliczanie opóźnienia pojazdu względem rozkładu jazdy możliwe jest dzięki zamontowanym w autobusach odbiornikom GPS, które regularnie, co kilkanaście sekund, przekazują pozycję pojazdu do centralnego systemu.  

– Porównanie pozycji pojazdu z rozkładem jazdy pozwala na udostępnianie aktualizacji rozkładu jazdy w postaci serwisu GTFS-RT, z którego mogą korzystać wszyscy chętni. Format GTFS-RT umożliwi również udostępnienie tych informacji w aplikacji i na mapach Google, nad czym w Metropolii rozpoczęliśmy pracę – wyjaśnia Hubert Morawski, kierownik projektu z ramienia GZM. 

Transport publiczny jest kluczowym elementem nowoczesnej miejskiej mobilności. Jednym z działań, usprawniającym jej funkcjonowanie, jest m.in. rozszerzanie kanałów, gdzie pasażerowie mogą znaleźć bieżące informacje dotyczące kursowania komunikacji miejskiej.  

– Wierzymy, że kluczowa rola w kształtowaniu polityki transportowej w miastach zawsze będzie należeć do samorządu, dlatego bardzo chętnie współpracujemy m.in. z Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią – mówi Łukasz Anwajler, wiceprezes Vooom.  

– Chociaż planer Vooom już od dłuższego czasu, jako jedyny na rynku, uwzględnia rzeczywiste czasy odjazdu na obszarze Metropolii, to, w ramach naszej strategicznej współpracy z GZM, zdecydowaliśmy się bezpłatnie udostępnić tę technologię także innym podmiotom działającym na tym rynku. Wierzymy w to, że rozwój całego rynku będzie służył wszystkim podmiotom, które na nim działają – dodaje. 

Metropolia dostrzega potencjał cyfryzacji i dlatego też konsekwentnie prowadzi prace związane z wdrażaniem idei smart city w samorządzie. Projekt GZM Data Store, który zakłada udostępnienie na specjalnym portalu danych zgromadzonych przez gminy, jest w trakcie realizacji. Ponadto przewidziane jest zintegrowanie i uporządkowanie danych transportowych w Google, dla których nie było dotychczas systemowego zarządzania.  

Zobacz także: Inteligentna Metropolia: w stronę platformy otwartych danych – Metropolia GZM

Zakończył się pierwszy etap prac nad platformą otwartych danych GZM Data Store. Zinwentaryzowano ponad 1700 zbiorów danych w 28 gminach w Metropolii, które uczestniczą w projekcie. Ułatwi ona dostęp w jednym miejscu do zbiorów danych samorządów lokalnych. Będzie mógł z nich korzystać każdy – mieszkańcy, przedsiębiorcy i inwestorzy, naukowcy czy organizacje pozarządowe. Tworzony portal internetowy będzie jedną z największych tego rodzaju samorządowych platform w Polsce.

Przez blisko pół roku trwały prace związane z inwentaryzacją i analizą danych gmin. Dzięki temu będzie można przygotować platformę udostępniania danych na możliwie najwyższym poziomie otwartości, czyli w otwartych i ustrukturyzowanych formatach. Mają one pozwolić na ich automatyczne przeszukiwanie, porównywanie i przetwarzanie.

W wyniku prac zinwentaryzowano ponad 1700 zbiorów. Wśród nich można wymienić kategorie związane m.in. z planami zagospodarowania przestrzennego, zamówieniami publicznymi, zawartymi umowami i udzielonymi zezwoleniami dla przedsiębiorców, inwestycjami oraz budżetem i mieniem gmin. Skatalogowane zbiory obejmują także dane związane z drogami publicznymi, instytucjami publicznymi, zabytkami kultury czy organizacjami pozarządowymi. W ramach prac skatalogowano także rejestry uchwał podejmowanych przez samorządy na szczeblu zarządów oraz rad gmin.

– GZM Data Store będzie nie tylko ogromnym źródłem wiedzy dla inwestorów i przedsiębiorców, którzy zainteresowani są rozpoczynaniem lub zwiększaniem swoich inwestycji. Dzięki zgromadzonym danym chcemy przede wszystkim nawiązać bliższy dialog z mieszkańcami – mówi Paweł Krzyżak, zastępca dyrektora Departamentu Projektów i Inwestycji w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. – Projekt otwartych danych oznacza większą transparentność działań i znacznie zwiększa szanse na bardziej oczekiwane przez społeczeństwo szybkie decyzje samorządu – dodaje Paweł Krzyżak.

Dzięki platformie możliwe będzie znalezienie w jednym miejscu wielu informacji, które będą mogły posłużyć do stworzenia innowacyjnych rozwiązań dla mieszkańców np. poprzez zaprojektowanie aplikacji pomocnych do załatwiania codziennych spraw. Otwarte dane to internetowy interfejs dla miast i gmin Metropolii.

W następnych etapach, które mają zakończyć się w sierpniu b.r. zbiory gminne zostaną udostępnione, a później będą uzupełniane o nowe informacje. Do platformy będzie mogło przystąpić także pozostałe 13 gmin Metropolii, które nie zdecydowały się jeszcze na dołączenie do realizacji projektu.

Z funkcjonalności portalu można jednak korzystać już teraz, gdyż wstępna wersja platformy została opublikowana w 2019 roku. Można ją znaleźć w menu głównym na stronie internetowej GZM – www.metropoliagzm.pl. Udostępnione zostały już informacje, które dotyczą m.in. rozkładów jazdy i lokalizacji przystanków, historycznej bazy lokalizacji GPS autobusów oraz dane dotyczące wyposażenia pojazdów komunikacji miejskiej. Są to dziesiątki gigabajtów informacji, z których już dziś korzystają twórcy aplikacji do planowania podróży. Te i inne otwarte dane pozwolą zoptymalizować działania gmin i pomogą im skorzystać z najnowocześniejszych trendów rozwojowych związanych z podejściem “smart city”.

Projekt inwentaryzacji i udostępnienia danych realizuje firma doradcza PwC. 

– Otwarte dane mogą być źródłem realnych oszczędności pieniędzy i czasu dla administracji i obywateli – podkreśla Dionizy Smoleń, dyrektor w Zespole doradztwa dla sektora publicznego PwC.

Realizowany projekt, identyfikując i precyzyjnie analizując gromadzone w gminach dane, pozwoli na jeszcze szersze oraz bardziej systemowe (także w skali całej Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii) ich wykorzystanie na potrzeby mieszkańców, organizacji pozarządowych, przedsiębiorców, inwestorów i innych podmiotów. W tym stanie rzeczy projekt może bardzo przyczynić się do gospodarczego i społecznego rozwoju oraz podniesienia jakości życia mieszkańców Metropolii – tłumaczy Dionizy Smoleń.

Link: W stronę inteligentnej Metropolii. Zinwentaryzują gigabajty danych, aby je otworzyć i udostępnić – Metropolia GZM.

Setki gigabajtów danych w zasięgu jednego kliknięcia? Będzie to możliwe dzięki rozwojowi platformy Otwartych Danych, nad którą pracuje Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia. Pozwoli ona znaleźć w jednym miejscu wiele informacji, które będą mogły posłużyć do wypracowania innowacyjnych rozwiązań dla mieszkańców np. poprzez stworzenie aplikacji, pomocnych w poruszaniu się po GZM. Aby było to możliwe, rozpoczyna się właśnie proces związany z inwentaryzacją danych, gromadzonych przez gminy i miasta Metropolii. Podczas niego dane zostaną przetworzone do wspólnego formatu, aby móc je później swobodnie przeszukiwać, zestawiać i porównywać.  Dzięki mechanizmom, które zostaną zastosowane, bazy na platformie Otwartych Danych będą automatycznie aktualizowane po wprowadzeniu nowego zbioru. 

Gminy na potrzeby obsługi swoich mieszkańców i realizacji zleconych zadań, gromadzą i przetwarzają setki różnych zbiorów danych, m.in. dotyczących edukacji, ochrony środowiska, aktywności gospodarczej czy kultury. Dane te mają wartość dla samorządów, ponieważ pozwalają na szybką weryfikację informacji potrzebnych do podjęcia decyzji w określonym obszarze i wybór najbardziej dogodnego kierunku rozwoju.

Pozwalają również – poprzez udostępnianie posiadanych danych – ograniczyć liczbę wniosków o dostęp do informacji publicznej, ponieważ dzięki zastosowaniu tych rozwiązań, będą one w zasięgu „jednego kliknięcia”.

Udostępnienie danych publicznych ma również wpływ na podniesienie transparentności debaty publicznej, ponieważ dzięki nim mieszkańcy mogą lepiej zrozumieć argumenty, które uzasadniają podjęcie różnych decyzji, które są istotne z punktu widzenia społeczności lokalnej.

Otwieranie danych ma również duże znaczenie dla firm, które w oparciu właśnie o te dane, budują innowacyjne rozwiązania dla mieszkańców poprzez np. udostępnianie różnego rodzaju pomocnych aplikacji jak choćby tych, dzięki którym możemy w szybki sposób znaleźć w naszej okolicy: najbliższy przystanek autobusowy, kino, aptekę, są również wykorzystywane do systemów sterowania ruchem, by nadać pierwszeństwo przejazdu pojazdom komunikacji miejskiej.

Te korzyści od samego początku dostrzega Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, która pracuje nad rozwojem bazy Otwartych Danych. 

Otwarte dane będą pilotem po miastach i gminach GZM

– Przypomnijmy, że wstępna wersja platformy Otwartych Danych została opublikowana w ubiegłym roku, a link do niej można znaleźć w menu głównym na stronie internetowej GZM – www.metropoliagzm.pl. Udostępnione zostały tam informacje, które już teraz zostały pozyskane i opracowane. Dotyczą m.in. rozkładów jazdy i lokalizacji przystanków, historycznej bazy lokalizacji GPS autobusów, które codziennie są aktualizowane oraz dane dot. wyposażenia pojazdów komunikacji miejskiej.  To dziesiątki gigabajtów, które już dziś firmy używają choćby na potrzeby udostępnienia aplikacji do planowania podróży – mówi Paweł Krzyżak, zastępca dyrektora Departamentu Projektów i Inwestycji.

– Chcemy pomóc gminom zidentyfikować i udostępnić zbiory danych, które są w ich dyspozycji, a dzięki temu stworzyć wspólną bazę, która będzie prawdziwą skarbnicą wiedzy o gminach GZM. Aby było to możliwe, koniecznym jest przeprowadzenie procesu inwentaryzacji zbiorów tych danych, ocenienie ich wartości oraz w uzgodnieniu i współpracy z gminami, przygotowanie ich do publikacji na portalu otwartych danych, który prowadzony jest przez GZM – dodaje.

W ogłoszonym przez Metropolię przetargu wystartowało sześć podmiotów. W ocenie komisji przetargowej najkorzystniejsza oferta została przedstawiona przez firmę doradczą PwC, z którą GZM podpisała umowę na wykonanie usługi inwentaryzacji i udostępnienia danych. Realizacja projektu potrwa kilkanaście miesięcy.

Najpierw inwentaryzacja danych. To szukania wspólnego mianownika

Celem tej platformy jest udostępnienie danych na możliwie najwyższym poziomie otwartości, czyli w otwartych i ustrukturyzowanych formatach, które pozwolą na ich automatyczne przeszukiwanie, porównywanie i przetwarzanie. Dlatego potrzebna jest ich inwentaryzacja, która będzie niejako poszukiwaniem wspólnego mianownika. Istotnym elementem projektu jest także opracowanie i udostępnienie dynamicznych wizualizacji zbiorów, które wskaże użytkownik.

– Gminy korzystają aktualnie z różnych systemów teleinformatycznych, a co za tym idzie dane dotyczące tego samego obszaru, np. edukacji, różnią się pod względem formatu i struktury. W ramach projektu dane zostaną nie tylko zebrane, ale także przetworzone do jednego formatu, tak aby możliwe było dowolne ich zestawianie ze sobą – wyjaśnia ideę inwentaryzacji dr inż. Radosław Nielek z Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych, który doradza przy realizacji projektu GZM Data Store.

– Korzyścią, płynącą z przekształcenia danych pochodzących z różnych gmin do jednego formatu, będzie także pojawienie się możliwości integracji systemów takich jak inteligentne systemy sterowania ruchem czy systemy informacji o miejscach parkingowych pomiędzy sąsiadującymi gminami. Zachowując autonomię i niezależność gmin w zakresie wyboru rozwiązań, będziemy jednocześnie mogli korzystać z rozwiązań połączonych i zintegrowanych „przez dane” – tłumaczy.

Istotnym elementem projektu ma być automatyzacja procesu udostępniania danych, tak, aby nowe wersje zbiorów pojawiały się na portalu zaraz po aktualizacji zbiorów źródłowych, bez konieczności wykonywania dodatkowej pracy po stronie gmin. Taki mechanizm zmniejsza koszty utrzymania rozwiązania w dłuższym okresie i gwarantuje, że w repozytorium dostępne będą zawsze aktualne informacje.

Open Data to krok w kierunku inteligentnej Metropolii

– Dane są kapitałem współczesnego, coraz bardziej cyfrowego świata. Strategiczne, systemowe podejście do zbierania i wykorzystywania danych pozwala m.in. na lepsze zrozumienie potrzeb mieszkańców, a zatem wdrożenie odpowiednich rozwiązań i co za tym idzie poprawienie jakości życia w wielu obszarach, takich jak transport, edukacja czy ochrona środowiska – podkreśla Agnieszka Gajewska, partner w PwC, lider zespołu ds. sektora publicznego i infrastruktury w Europie Środkowo-Wschodniej.

Tworzenie tego typu platform jest również wyzwaniem dzisiejszych czasów, by przy użyciu coraz bardziej zaawansowanych narzędzi, możliwe jak najlepiej wykorzystać dostępne zasoby.

– Projekt Open Data będzie ważnym krokiem w stronę stworzenia „inteligentnej metropolii”. Z jednej strony przyczyni się do usprawnienia zarządzania politykami publicznymi w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii oraz w gminach wchodzących w jej skład. Z drugiej umożliwi wykorzystywanie danych przez mieszkańców, przedsiębiorców i innych interesariuszy, przyczyniając się m.in. do podniesienia jakości życia oraz prowadzonej działalności biznesowej w metropolii – przekonuje Dionizy Smoleń, dyrektor w zespole ds. sektora publicznego i infrastruktury w PwC.

Integracja i rozwój transportu publicznego, wspólny zakup energii elektrycznej i gazu, prace nad dokumentami związanymi m.in. z rozwojem infrastruktury rowerowej czy przebiegiem dróg krajowych i wojewódzkich. To tylko kilka przykładów zadań, zrealizowanych przez Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię w pierwszych dwóch latach działalności. Zachęcamy do zapoznania się z raportami podsumowującymi dwa lata GZM i pierwszego roku funkcjonowania Zarządu Transportu Metropolitalnego.

W raporcie, podsumowującym pierwsze dwa lata działalności Metropolii GZM, opisanych zostało 28 zadań, realizowanych w czterech obszarach:

1. Komunikacja i Transport
2. Projekty i Inwestycje
3. Rozwój Społeczno-Gospodarczy
4. Planowanie Strategiczne i Przestrzenne.

Znalazły się w nim również dodatkowe informacje dotyczące m.in. działań promocyjnych, liczby publikacji medialnych oraz szacowanego ekwiwalentu reklamowego w latach 2018-2019.

Każde z podjętych zadań opisuje sytuację, jaka w danym obszarze występowała przed powstaniem Metropolii oraz podjęte przez GZM działania. Ponadto przedstawione zostały cele, przyświecające poszczególnym projektom oraz to, w jaki sposób Metropolia chce je osiągać.

Zachęcamy do zapoznania się z tymi dokumentami.