„Wstępne Studium
Wykonalności Kolei Metropolitalnej”, to dokument, który określi, które z
proponowanych rozwiązań w „Koncepcji Kolei Metropolitalnej” są możliwe do
realizacji
i w jakim zakresie. Właśnie ogłoszono przetarg na przygotowanie tego
opracowania.

– Mamy potencjał, aby projekt
Kolei Metropolitalnej doprowadzić do końca. Naszym atutem jest infrastruktura
kolejowa, która czeka na dostosowanie do potrzeb naszego modelu transportu –
mówi Grzegorz Kwitek, członek zarządu Metropolii GZM.

– Sprzyjają nam także trendy w rozwoju miast. To nacisk na konieczność rozbudowy transportu publicznego, który na zatłoczonych drogach coraz skuteczniej konkuruje z samochodem prywatnym oraz jest bardziej przyjazny dla środowiska naturalnego emitując mniej zanieczyszczeń. Chcemy  skłonić jak najwięcej mieszkańców Metropolii do rezygnacji
z indywidualnego samochodu na rzecz autobusu, tramwaju czy pociągu. Warunkiem do dokonania takiego wyboru jest nowoczesny transport publiczny. Metropolia zmierza konsekwentnie w tym kierunku – tłumaczy Grzegorz Kwitek.

– „Wstępne Studium Wykonalności Kolei Metropolitalnej” – toopracowanie, które jest kolejnym etapem budowy Kolei Metropolitalnej. Ma określić, które z rozwiązań zaproponowanych w „Koncepcji Kolei metropolitalnej” – są możliwe do realizacji oraz w jakim zakresie.

Przypomnijmy, „Koncepcja
Kolei Metropolitalnej” to podstawowy dokument opracowany dla Metropolii przez
naukowców Politechniki Śląskiej. Zawiera cztery warianty – od podstawowego do
najbardziej rozwiniętego. Realizacja całego przedsięwzięcia ma potrwać prawie
20 lat.

Koncepcja krótkoterminowa
i docelowa

Opracowanie Wstępnego Studium
Wykonalności to złożony i skomplikowany proces. Ma potrwać około czterech lat.
Gotowy dokument ma zawierać dwa rodzaje koncepcji rozwoju. Pierwsza z nich tzw.
„koncepcjakrótkoterminowa” dotyczy budowy nowych przystanków
i zmiany lokalizacji istniejących. Ma odpowiadać na kwestie integracji z
transportem zbiorowym i indywidualnym poprzez integrację rozkładów jazdy,
uwzględnienie stacji przesiadkowych oraz parkingów dla samochodów. Ma także
zawierać odpowiedzi dotyczące zapotrzebowania na tabor oraz lokalizacji i
wielkości zapleczy technicznych Kolei Metropolitalnych. Działania na tym
obszarze mają być określone do 2025 roku.

„Koncepcja docelowa” to prognoza ruchu osób, propozycja oferty przewozowej wraz z koncepcją rozkładu jazdy pociągów oraz analiza zapotrzebowania na tabor. Ma wskazywać także lokalizację i wielkość obiektów zapleczy technicznych Kolei Metropolitalnej.

Wykonawca ma przygotować także plan działań inwestycyjnych wraz z koncepcją układów torowych, zaproponować model integracji z transportem zbiorowym i indywidualnym.  Jego zadaniem będzie również przeanalizowanie różnych modeli własności operatora Kolei Metropolitalnych – własna spółka GZM, czy też zewnętrzna. Studium ma zawierać rekomendacje dotyczące sposobu pozyskania taboru, odpowiedzieć na kwestie związane z jego serwisowaniem oraz utrzymaniem zaplecza technicznego. Dokument  ma też zawierać analizy dotyczące finansowania inwestycji.

Podczas prac nad Studium
wykonawca musi także wziąć pod uwagę realizowane i planowane inwestycje
kolejowe przez spółkę PKP PLK SA, a także plany budowy Centralnego Portu
Komunikacyjnego.

Wstępne Studium Wykonalności
to jeden z etapów procesu planistycznego. Po jego wykonaniu konieczne będzie
przygotowanie kolejnych dokumentów obejmujących poszczególne odcinki
zarekomendowane do realizacji.

Termin składania ofert mija
20 marca. Oferent, który zostanie wyłoniony w przetargu będzie miał około 4 lat
na opracowanie Studium.

Tak ma wyglądać sieć
kolejowa

Budowa Kolei Metropolitalnej
jest priorytetem od początku funkcjonowania Metropolii, która powstała dwa lata
temu. W tym czasie zrodziła się jej koncepcja, wypracowana przez naukowców z
Politechniki Śląskiej. Opracowano również suplement do koncepcji, zawierający
propozycje zmian i uzupełnień zgłoszonych podczas konsultacji.

Jak wyglądałaby sieć
kolejowa, gdy za 20 lat, przy pozytywnym rozwoju inwestycji, zrealizuje się
najbardziej rozwinięty wariant? To nowe tory, między innymi od Pyskowic do
Dąbrowy Górniczej oraz od Nowego Bierunia, przez Katowice i Tarnowskie Góry, do
Międzynarodowego Portu Lotniczego Katowice w Pyrzowicach. Powstaną dodatkowe
przystanki kolejowe. Koncepcja zakłada, że będzie ich finalnie około 129. 
Najwięcej nowych lokalizacji ma być w Katowicach, m.in. przy Politechnice
Śląskiej i na osiedlu Witosa. Trzy przystanki są planowane w Sosnowcu, m.in. na
Środuli. Pojawią się także w Gliwicach (m.in. osiedle Kopernika) czy Mikołowie
(m.in. ul. Krakowska). Lekką koleją miejską moglibyśmy dojechać z Gliwic do
Tychów, przez Rudę Śląską i Mikołów oraz z Gliwic do Knurowa. Inwestycjom w
infrastrukturę będą towarzyszyć inwestycje w tabor – elektryczne zespoły
trakcyjne i pociągi lekkiej kolei miejskiej. Według szacunków ekspertów z
Politechniki Śląskiej do obsługi przyszłego systemu należy pozyskać łącznie
ponad 80 pociągów.

Za Metropolią już pierwsze
działania

Obecnie realizowany jest
podstawowy wariant rozwoju Kolei Metropolitalnej. W 2019 roku Metropolia 
dofinansowała  uruchomienie dodatkowych połączeń kolejowych, tak aby
zwiększyć ich częstotliwość na podstawowych, najbardziej obciążonych ruchem,
ciągach kolejowych. W 2019 roku przeznaczono 1,2 mln zł na uruchomienie 15
połączeń kolejowych. W nowym rozkładzie jazdy, obowiązującym od połowy grudnia
2019 r., liczba dofinansowanych połączeń wzrosła do 40. Na ten cel przeznaczono
6 mln zł.

W tym roku Metropolia przeznaczy 10 mln zł w ramach pomocy finansowej na realizację projektu przebudowy infrastruktury kolejowej w obszarze stacji Dąbrowa Górnicza i Dąbrowa Górnicza Gołonóg. Pieniądze mają zostać przeznaczone na realizację inwestycji w części kolejowej związanej z budową peronów i torów. Zadanie to ma sprzyjać rozwojowi ruchu aglomeracyjnego i wpisuje się w rozwój Kolei Metropolitalnej. Pieniądze przeznaczone w budżecie na ten cel, to pierwsza część dofinansowania. W Wieloletniej Prognozie Finansowej zapisano łącznie 26 mln zł na tę inwestycję.

W 2019 roku Metropolia
podpisała z PKP PLK SA, zarządcą infrastruktury, list intencyjny dotyczący
współpracy związanej z rozwojem transportu kolejowego. Głównym celem
porozumienia jest zapis dotyczący działań mających  znacząco wpłynąć na
ożywienie regionu poprzez poprawę rozwiązań komunikacyjnych,  zwiększenie
przepustowości węzła kolejowego na terenie Metropolii, poprawę dostępności
transportu kolejowego oraz jego ścisłą integrację z pozostałymi segmentami
transportu zbiorowego w Metropolii w zakresie transportu kolejowego.
Bezpośrednim celem działania ma być zwiększenie udziału transportu kolejowego
oraz zbiorowego w obsłudze transportowej Metropolii. W ramach tej współpracy
PKP PLK SA udzieli GZM wsparcia merytorycznego w pracach nad „Wstępnym Studium
Wykonalności Kolei Metropolitalnej”, na przygotowanie którego właśnie ogłoszono
przetarg.

Koncepcja Kolei Metropolitalnej została zaprezentowana
podczas Międzynarodowych Targów Kolejowych TRAKO w Gdańsku.
Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia zorganizowała konferencję „Kolej
Metropolitalna na obszarze Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii – prezentacja
koncepcji, kierunki i możliwości rozwoju”, połączoną z debatą na temat kolei
regionalnych.

– Metropolia powstała, by realizować dużej projekty.
Zaczynamy od Kolei Metropolitalnej – powiedział Grzegorz Kwitek, członek
zarządu GZM.

Uczestnicy debaty byli zgodni, że na tak dużych obszarach
jak Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia kolej jest kluczowym elementem systemu
transportowego.

– Kolej ma największe możliwości w przewozie dużej liczby
pasażerów. Istotna jest integracja kolei z innymi środkami transportu, jak
tramwaj czy autobus – tłumaczył dr inż. Ryszard Janecki z Politechniki
Śląskiej. Jeden z autorów Koncepcji Kolei Metropolitalnej przed rozpoczęciem
debaty zaprezentował jej założenia.

– Rocznie przewozimy 17 milionów pasażerów, a ta liczba cały czas rośnie. Dlatego inwestycje, musimy planować z wieloletnią perspektywą. Wszystkie elementy transportu publicznego muszą być zintegrowane – podkreślał Aleksander Drzewiecki, prezes Kolei Śląskich.

Kolejnym ważnym etapem w realizacji tego projektu, będzie
studium wykonalności, które da odpowiedź które koncepcyjne rozwiązania, powinny
być realizowane.

– Studium wykonalności to bardzo ważny dokument. Przy
budowie Pomorskiej Kolei Metropolitalnej mieliśmy nawet 16 wariantów.
Zdecydowaliśmy się na ten, który dawał największe szanse na dalszy rozwój.
Okazało się, że wybraliśmy słusznie, ponieważ wkrótce będziemy dalej rozwijać
ten projekt – zaznaczył Krzysztof Rudziński, prezes InnoBaltica.

– Zamierzamy intensywnie i merytorycznie współpracować z
Metropolią przy opracowaniu studium wykonalności. Jestem przekonany, że
wypracujemy optymalne rozwiązanie – zapowiedział Tadeusz Sobotnik, dyrektor
biura strategii PKP PLK.

Część inwestycji, które będą w przyszłości bardzo ważne dla
funkcjonowania Kolei Metropolitalnej, są już zaplanowane.

– Pierwsze inwestycje, związane z budową Kolei
Metropolitalnej, już z naszym udziałem, będą niedługo realizowane. Kwotą 26 mln
zł dofinansowaliśmy przebudowę infrastruktury w rejonie dworców w centrum
Dąbrowie Górniczej i Gołonogu – zaznaczył Grzegorz Kwitek, członek zarządu GZM.

– Na obszarze Metropolii prowadzimy szereg inwestycji, część
z nich nawiązuje wprost do koncepcji Kolei Metropolitalnej. Obecnie kończymy
prace związane z dokumentacją przebudowy węzła katowickiego, od Będzina do tras
wylotowych z Katowic. Te projekty przewidują już układy czterotorowe, co
pozwoli na odseparowanie ruchu regionalnego. Oprócz tego odbudowujemy linię
pomiędzy Tarnowskimi Górami i Zawierciem. Rozpoczynamy także modernizację linii
od Chorzowa Batorego na północ Metropolii – powiedział Tadeusz Sobotnik,
dyrektor biura strategii PKP PLK.

Na kolej stawiają również w innych regionach Polski, m.in. w
Szczecinie, gdzie w najbliższych latach ma zostać uruchomiona Szczecińska Kolej
Metropolitalna.

– Uznaliśmy, że kolej powinna być kręgosłupem transportu
publicznego. Działamy wspólnie z wieloma podmiotami przy budowie Szczecińskiej
Kolei Metropolitalnej. Spółka PKP PLK remontuje infrastrukturę kolejową, a
samorządy budują infrastrukturę wokół stacji i przystanków kolejowych, czyli
drogi dojazdowe i parkingi – stwierdził Roman Walaszkowski, dyrektor biura
Stowarzyszenia Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego.

Podczas konferencji „Kolej Metropolitalna na obszarze
Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii – prezentacja koncepcji, kierunki i
możliwości rozwoju” Grzegorz Kwitek przedstawił również krótką prezentację na
temat GZM, jej zadań i funkcjonowania. Natomiast Lucjan Dec, dyrektor
Departamentu Komunikacji i Transportu opowiedział o zrealizowanych już
projektach transportowych.

TRAKO to największe i najbardziej prestiżowe w Polsce oraz drugie w
Europie spotkanie branży transportu szynowego. Prezentacja aktualnego poziomu
rozwoju systemów transportowych oraz infrastruktury kolejowej w Polsce, Europie
i na świecie.

Coraz bliżej do rozpoczęcia przebudowy układu drogowego w rejonie dąbrowskich dworców.

Na wrześniowym posiedzeniu Zarząd PKP PLK zatwierdził do realizacji i dofinansowania przygotowywane przez nas inwestycje kolejowe. To ważna informacja, na którą czekaliśmy, aby móc ogłosić przetarg na realizację inwestycji – mówi Marcin Bazylak, prezydent Dąbrowy Górniczej

Decyzja zarządu PKP to ostatni element niezbędny do ogłoszenia przetargu na realizację oczekiwanej od lat inwestycji, która jest wspólnym przedsięwzięciem miasta, PKP PLK i Metropolii GZM, wspieranym przez posła Roberta Warwasa. Jej najważniejszym elementem jest budowa tuneli pod torami i centrów przesiadkowych przy dworcach kolejowych w centrum miasta i Gołonogu.

– By udało się to zrealizować, już w sierpniu wysłaliśmy do Europejskiego Dziennika Zamówień Publicznych wstępne ogłoszenia zapowiadające przetarg – dodaje prezydent Bazylak.

Pierwszy etap prac dotyczyć będzie rejonu dworca w centrum miasta, gdzie powstanie przejście podziemne łączące perony z nowymi parkingami przy ul. Kościuszki i ul. Limanowskiego oraz budynkiem dworca, którego remont planuje spółka PKP S.A. Przebudowane zostaną też perony oraz dobudowane nowe tory, które pozwolą na rozdzielenie ruchu dalekobieżnego i lokalnego, co jest niezbędne w perspektywie uruchomienia kolei metropolitalnej. Równie istotnym elementem całego projektu jest budowa tunelu drogowego na przedłużeniu ul. Kościuszki, który zastąpi istniejący obecnie przejazd kolejowy na ul. Konopnickiej. W jego miejsce powstanie podziemne przejście pod torami dla pieszych i rowerzystów. Dodatkowo, powstanie również nowa droga łącząca ul. Kolejową i Kościuszki z ul. Sobieskiego, która stanowić będzie alternatywę dla głównego ciągu komunikacyjnego od ronda w centrum w kierunku Będzina. Z kolei w Gołonogu zaplanowana jest budowa centrum przesiadkowego oraz likwidacja przejazdu kolejowego, który również zostanie zastąpiony tunelem. Planowane jest także przejście podziemne łączące budynek dworca z peronami oraz parkingami w rejonie ul. Piecucha i Parkowej. Podobnie jak w centrum miasta, także tutaj przebudowany zostanie układ torowy oraz perony.

Kazimierz Karolczak, przewodniczący Zarządu Metropolii GZM:

Z punktu widzenia Metropolii, inwestycje przygotowane przez Dąbrowę Górniczą i PKP PLK związane z budową centrów przesiadkowych i przebudową układów komunikacyjnych przy dąbrowskich dworcach mają ogromne znaczenie. Dlatego jako Metropolia zdecydowaliśmy się włączyć w projekt, ponieważ bez tych inwestycji niemożliwa byłaby w Dąbrowie likwidacja tzw. „wąskich gardeł” i separacja ruchu dalekobieżnego od połączeń lokalnych, co w konsekwencji przekreśliłoby ideę szybkiej kolei metropolitalnej.

Robert Warwas, poseł na Sejm RP z Dąbrowy Górniczej:

Jako poseł z Dąbrowy Górniczej od lat zabiegam o dąbrowskie dworce, które są jednym z moich priorytetów dla naszego miasta. Dlatego też bardzo mnie cieszy, że ponad podziałami, wspólnie z prezydentem Marcinem Bazylakiem, Ministerstwem Infrastruktury, Zarządem PKP PLK i Metropolią GZM udało się dopiąć wszystkie niezbędne formalności, które otwierają drogę do realizacji kolejowych inwestycji w Dąbrowie Górniczej.

Źródło: www.dabrowagornicza.pl

Rola transportu szynowego dla
rozwoju gospodarczego i społecznego miast oraz regionów, to jeden z tematów
konferencji „Koleje metropolitalne i aglomeracyjne w Polsce – kierunki i
możliwości rozwoju”, na którą zaprasza Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia oraz
Wyższa Szkoła Techniczna. Konferencja odbędzie się 18 września w auli głównej
WST. Bezpłatna rejestracja trwa do 16 września.

Budowa sprawnie działających
systemów kolejowych, to największe wyzwania, które stoją przed aglomeracjami i
obszarami metropolitalnymi. Kolej jest bowiem najbardziej ekologicznym środkiem
transportu. Jest również bezkonkurencyjna, jeśli chodzi o czasy przejazdu.

Dostrzegając ogromne znaczenie kolei w całym systemie transportowym, Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia oraz Wyższa Szkoła Techniczna zapraszają do wzięcia udziału w konferencji dotyczącej kierunków i możliwości rozwoju kolei aglomeracyjnych w naszym kraju.

>> Czytaj więcej: Tradycyjna, lekka i jednoszynowa. To koncepcja Kolei Metropolitalnej <<

Konferencja „Koleje metropolitalne i aglomeracyjne w Polsce – kierunki i możliwości rozwoju” odbędzie się 18 września w auli głównej Wyższej Szkoły Technicznej w Katowicach (ul. Rolna 43). Aby wziąć udział w tym wydarzeniu, wymagana jest wcześniejsza rejestracja, która potrwa do 16 września. Swoje zgłoszenia można przesyłać przez formularz dostępny >> tutaj <<.

Spotkanie będzie okazją do dyskusji o szansach i zagrożeniach dla rozwoju kolejowych przewozów pasażerskich oraz tego, jak zapewnić ich konkurencyjność w porównaniu z transportem drogowym. Zaproszeni goście będą również rozmawiać o tym, w jaki sposób pozyskiwać finansowanie tak potężnych inwestycji, jakim jest rozwój infrastruktury szynowej oraz o stosowanych rozwiązaniach technicznych związanych z rozbudową infrastruktury kolejowej. Poruszone zostaną również wątki dotyczące projektowania i budowania węzłów przesiadkowych, pozyskiwania nowych terenów pod inwestycje kolejowe oraz integracji biletowej różnych środków transportu.

Podczas Zgromadzenia Górnośląsko -Zagłębiowskiej Metropolii Grzegorz Kwitek, wiceprzewodniczący GZM poinformował o wyrażeniu zgody przez zarząd PKP PLK na podpisanie listu intencyjnego o współpracy na rzecz rozwoju transportu kolejowego w Metropolii.   Zgromadzenie wyraziło również zgodę, by w Wieloletniej Prognozie Finansowej zapisać 26 mln zł dotacji dla Dąbrowy Górniczej na realizację inwestycji w obszarze stacji Dąbrowa Górnicza Centrum. To kolejny bardzo ważny krok w kierunku budowy Kolei Metropolitalnej.

Deklarowana współpraca z PKP PLK ma
przyczynić się do powstania i rozwoju wypracowanej na początku tego roku przez
Metropolię GZM koncepcji Kolei Metropolitalnej. 

W myśl listu intencyjnego Metropolia
GZM zleci opracowanie studium wykonalności na potrzeby utworzenia Kolei
Metropolitalnej. W pracach nad przygotowaniem tego dokumentu ma uczestniczyć
PKP PLK SA.

Planowane Studium ma uwzględniać
inwestycje na odcinkach:

– Pyskowice-Gliwice-Chorzów
Batory-Katowice-Mysłowice,

-Dąbrowa Górnicza Ząbkowice- Katowice-Tychy,

-Chorzów Batory-Bytom -Tarnowskie Góry,

-Katowice Ligota-Mikołów-Łaziska
Górne.

-List intencyjny wymienia wszystkie
inwestycje, które są realizowane lub planowane do realizacji na naszym terenie.
Przede wszystkim określa, że oś główna Kolei Metropolitalnej jest zasadna i PKP
PLK w pełni popiera nasze działania- mówi Grzegorz Kwitek.

Metropolia deklaruje także wolę
dofinansowania przyszłych inwestycji. Ma ono dotyczyć zarówno opracowania
dokumentacji jak i realizacji robót budowlanych. Ponadto zamierza uczestniczyć
w rozmowach PKP PLK z gminami, w szczególności w zakresie zabezpieczenia
potrzeb terenowych pod planowane przedsięwzięcia.

Przypomnijmy, że w styczniu 2019 roku
Metropolia GZM zakończyła prace nad Koncepcją Kolei Metropolitalnej. Dokument
odpowiada na najważniejsze pytanie: w jaki sposób transport szynowy powinien
rozwijać się w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Koncepcja zawiera cztery
warianty rozwoju kolei – od podstawowego do najbardziej rozbudowanego, którego
koszt został oszacowany na ponad 16 mld zł. Realizacja całego projektu jest
przewidziana na co najmniej 10 lat.

List intencyjny dotyczy realizacji
wariantu I, którego realizacja może wynieść ponad 8 mld. zł.

Zgromadzenie GZM podjęło uchwałę o
zapisaniu w Wieloletniej Prognozie Finansowej 26 mln zł pomocy finansowej
Dąbrowie Górniczej na realizację projektu przebudowy infrastruktury kolejowej i
drogowej w obszarze stacji Dąbrowa Górnicza i Dąbrowa Górnicza Gołonóg. Pieniądze
mają zostać przeznaczone na realizację inwestycji w części kolejowej w latach
2020-2021. Ma ona służyć rozwojowi ruchu aglomeracyjnego.

Treść listu intencyjnego

Koncepcja
Kolei Metropolitalnej

Dzięki wsparciu finansowemu Górnośląsko- Zagłębiowskiej Metropolii, Koleje Śląskie zrealizują dodatkowe połączenia. Część z nich została uruchomiona wraz z zeszłoroczną grudniową zmianą rozkładu jazdy, kolejne wyjadą w trasę wraz z czerwcową korektą. Łącznie będzie to kilkanaście dodatkowych kursów, realizowanych na trasach Gliwice-Dąbrowa Górnicza, Tychy Katowice oraz Tarnowskie Góry-Katowice. Metropolia na ten cel przeznaczy w tym roku 1,2 mln zł.

– Zaczynamy od finansowania kilkunastu dodatkowych połączeń, które są wynikiem zawartego w październiku ubiegłym roku porozumienia z Województwem Śląskim i Kolejami Śląskimi – mówi Grzegorz Kwitek, członek zarządu Metropolii o uchwale Zgromadzenia Metropolii. W środę (24 kwietnia) wyraziło ono zgodę, aby przekazać 1,2 mln zł dotacji dla Województwa Śląskiego w celu uruchomienia dodatkowych połączeń pomiędzy miastami GZM. 

– Naszym celem jest zbudowanie sprawnie działającego systemu transportu
publicznego, którego kręgosłupem będzie kolej właśnie. Pierwszy etap budowy
Kolei Metropolii zakłada wzrost liczby połączeń na trasach między naszymi
miastami. Dofinansowanie uruchomienia dodatkowych kilkunastu kursów to dla nas
pierwszy krok w realizacji tego projektu – podkreśla Kwitek.  

Dziewięć dodatkowych połączeń
kolejowych zostało uruchomionych już w grudniu 2018 roku i kursują one na
trasach: Gliwice-Katowice (cztery dodatkowe połączenia), Gliwice-Dąbrowa
Górnicza Ząbkowice (trzy), Tarnowskie Góry-Katowice (jedno) oraz Dąbrowa
Górnicza Ząbkowice-Katowice (jedno). Kolejne pociągi mają być wprowadzone wraz
z czerwcową korektą rozkładu jazdy. Połączenia te, od drugiego kwartału tego
roku będą dotowane przez Metropolię.

To nie koniec zmian dla
pasażerów. Za kilka tygodni zostanie wprowadzony
METROBILET, czyli wspólna oferta biletowa Kolei Śląskich i komunikacji
miejskiej ZTM.  To
również efekt ubiegłorocznego porozumienia.

W przyszłości mieszkańcy Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii mogą podróżować nie tylko klasyczną koleją, ale również lekką koleją miejską czy monorailem. Na nowych torach pojawią się nowoczesne pociągi, do których pasażerowie będą wsiadać z dodatkowych przystanków kolejowych. W koncepcji Kolei Metropolitalnej, która została przygotowana przez specjalistów z Politechniki Śląskiej, zawarto cztery warianty rozwoju transportu szynowego na terenie GZM. Koncepcja została zaprezentowana we wtorek (29 stycznia) podczas sesji Zgromadzenia Metropolii. 

– Koncepcja Kolei Metropolitalnej to wstęp i podstawa do dalszych prac nad optymalizacją organizacji transportu szynowego na terenie GZM – mówi Kazimierz Karolczak, przewodniczący zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.

– Naszym celem jest to, aby to kolej była kręgosłupem transportu publicznego w Metropolii, a komunikacja miejska – autobusy, tramwaje, trolejbusy – uzupełnieniem. Chcemy przywrócić znaczenie transportu szynowego na naszym obszarze. Nie ma bowiem bardziej ekologicznego i – przy odpowiednio rozbudowanej infrastrukturze – szybszego środka transportu od pociągów. Stworzenie sprawnie działającej sieci Kolei Metropolitalnej to dla nas konieczność. Tak naprawdę myśląc o przyszłości, to Kolej Metropolitalna może być istotnym czynnikiem warunkującym rozwój naszych miast i gmin. Jej brak może go niestety skutecznie spowolnić – podkreśla.

Koncepcja Kolei Metropolitalnej to dokument, który odpowiada na najważniejsze pytanie: w jaki sposób transport szynowy powinien rozwijać się w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Prace nad nim trwały od sierpnia 2018 roku, a ich efekt został zaprezentowany we wtorek (29 stycznia) podczas sesji Zgromadzenia Metropolii. Koncepcja, licząca ponad tysiąc stron, została przygotowana przez zespół ekspertów z Politechniki Śląskiej.

– Przy konstruowaniu wariantów Kolei Metropolitalnej wykorzystaliśmy wiele źródeł danych – mówi prof. Renata Żochowska, reprezentująca zespół Politechniki Śląskiej, opracowujący koncepcję KM.

– Najważniejsze z nich to wyniki badań aspiracji i wymagań interesariuszy systemu Kolei Metropolitalnej oraz dane dotyczące ruchu na obszarze Metropolii. Wzięliśmy pod uwagę też planowane inwestycje dotyczące publicznego transportu zbiorowego, ze szczególnym uwzględnieniem sieci kolejowej. Przeprowadziliśmy również analizę metropolitalnych systemów transportowych w Polsce, jak i za granicą oraz uwzględniliśmy zapisy zawarte w dokumentach strategicznych. Podczas opracowywania koncepcji Kolei Metropolitalnej, na różnych etapach, wielokrotnie konsultowaliśmy efekty naszych prac m.in. z przedstawicielami gmin GZM, Urzędu Marszałkowskiego, Kolei Śląskich – dodaje.

Koncepcja zawiera cztery warianty rozwoju kolei – od podstawowego do najbardziej rozbudowanego, którego koszt został oszacowany na ponad 16 mld zł. Realizacja całego projektu jest przewidziana na co najmniej 10 lat.

– Warto zwrócić uwagę, że każdy z przedstawionych wariantów jest rozwinięciem poprzedniego – zauważa Grzegorz Kwitek, członek zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, który odpowiada za sprawy związane z transportem publicznym.

– W tym przypadku wariant nr 1 jest do zrealizowania w najkrótszej perspektywie czasowej, jest również tańszy. To wersja minimum, która już w pewnym stopniu pozwoli nam usprawnić funkcjonowanie Kolei Metropolitalnej. Realizacja trzeciego wariantu – wersja maksimum, najbardziej rozbudowana – to inwestycja rozłożona na kilkanaście lat. Na jej realizację potrzebne są większe nakłady finansowe, ale to rozwiązanie najbardziej kompleksowe. Trzeba jednak dodać, że największy koszt w wariancie 3, to budowa kolei typu monorail, gdzie pociągi poruszają się po specjalnej estakadzie. Jego szacunkowa wartość na odcinku pomiędzy lotniskiem w Pyrzowicach, a Katowicami i Sosnowcem mogłaby wynieść ponad 4 mld zł – podkreśla.

Wariant 0. Dwa główne korytarze transportowe i zakup nowych pociągów

Wariant 0 to bardziej efektywne wykorzystanie tego, co już jest. Wariant ten opiera się na istniejącej infrastrukturze i zakłada powstanie dwóch głównych korytarzy transportowych: zachód – wschód (Gliwice – Katowice – Dąbrowa Górnicza Ząbkowice) i południe – północ (Tychy Lodowisko – Katowice – Tarnowskie Góry). Dzięki zakupowi nowych pociągów będzie możliwe uruchomienie kolejnych połączeń na tych trasach. W godzinach szczytu kursy odbywałyby się co 15 minut. Priorytetem, ze względu na ilości podróżnych, byłoby połączenie z Gliwic do Dąbrowy Górniczej.

Dodajmy, że pierwsze działania, aby na terenie GZM jeździło więcej pociągów, zostały już podjęte. W porozumieniu dotyczącym wprowadzenia METROBILETU, Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia zadeklarowała, że rocznie będzie finansować uruchomienie dodatkowych połączeń kwotą 1,2 mln zł. W tym momencie trwają ustalenia z Kolejami Śląskimi nad zagęszczeniem połączeń.

Wariant 1. Budowa dodatkowych 220 km torów i 26 przystanków oraz zakup 33 pociągów

Wariant pierwszy to rozszerzenie wersji podstawowej. W założeniu jest przede wszystkim budowa nowych torów, dedykowanych Kolei Metropolitalnej – od Gliwic do Dąbrowy Górniczej oraz od Nowego Bierunia do Tarnowskich Gór. Łącznie niemal 220 km pojedynczego toru. Dzięki temu rozkład jazdy Kolei Metropolitalnej nie kolidowałby z pociągami innych przewoźników. Poza tym na odcinkach tych nie obowiązywałaby hierarchia kolejności przejazdów, kiedy to lokalne składy muszą ustąpić pierwszeństwa przejazdom międzynarodowym i krajowym.

Powstaną również dodatkowe przystanki kolejowe, łącznie 26. Ich lokalizacja została określona na podstawie gęstości zaludnienia poszczególnych obszarów. Najwięcej powstałoby ich w Katowicach (9), m.in. przy Politechnice Śląskiej i na osiedlu Witosa. Trzy przystanki są planowane w Sosnowcu, m.in. na Środuli. Do obsługi większej liczby połączeń konieczne będzie pozyskanie też nowego taboru. Potrzebne będą 33 pociągi.

Szacunkowy koszt realizacji wariantu to 8,6 mld zł.

Wariant 2. Klasyczna kolej, ale też lekka kolej miejska i monorail

W tym wariancie zostało uwzględnione funkcjonowanie trzech technologii przewozowych. Oprócz klasycznej kolei byłaby to lekka kolej miejska oraz kolej typu monorail.

Wariant ten zakłada dalszą rozbudowę torowiska kolei tradycyjnej. Odcinek gliwicki z wariantu pierwszego, zostałby wydłużony do Pyskowic.

Lekką koleją miejską, czyli rozwiązaniem pośrednim pomiędzy pociągiem i szybkim tramwajem, moglibyśmy dojechać: z Gliwic do Tychów przez Rudę Śląską i Mikołów.

Jeśli chodzi o lekką kolej miejską, to obecnie w Polsce podobnym rozwiązaniem jest Warszawska Kolej Dojazdowa. W porównaniu z tramwajami, pociągi w tym przypadku są odseparowane od normalnego ruchu, zatem nie są uzależnione np. od korków.

Wariant 2 zakłada też budowę kolejnych przystanków kolejowych, w takich miastach jak Gliwice (m.in. osiedle Kopernika) czy Mikołów (m.in. ul. Krakowska). Konieczny będzie też zakup nowego taboru (elektryczne zespoły trakcyjne i pociągi lekkiej kolei miejskiej).

Natomiast monorail miałby połączyć Międzynarodowy Port Lotniczy w Pyrzowicach z Katowicami oraz z Sosnowcem. Jego powstanie uzależnione jest jednak od rozwoju lotniska w Pyrzowicach, gdy rocznie będzie obsługiwać 10 milionów pasażerów. Z prognoz Katowice Airport wynika, że może się to stać około 2030 roku.  

Szacunkowy koszt: 15,6 mld zł.

Wariant 3. Dalsza rozbudowa lekkiej kolei miejskiej i zwiększenie wykorzystania kolei klasycznej

Wariant trzeci to maksymalna wersja rozwoju transportu szynowego w Metropolii. Zakłada on bowiem dalszą rozbudowę lekkiej kolei miejskiej, która z Gliwic przez Knurów i Gierałtowice dojeżdżałaby do Ornontowic i Orzesza. Przewidziany jest również rozwój kolei tradycyjnej na trasie Gliwice – Ruda Śląska – Katowice.

Szacunkowy koszt realizacji tego wariantu to nawet 16,2 mld zł. Natomiast roczny koszt dotacji do pracy eksploatacyjnej, czyli m.in. utrzymanie infrastruktury, w tym najbardziej rozwiniętym wariancie szacuje się na niemal 300 mln zł. Trzeba jednak pamiętać, że w tej kwocie zawarty jest także koszt innych kolejowych połączeń, przebiegających przez teren GZM, których inicjatorem nie jest Metropolia.

Podczas prac nad koncepcją rozważano również system naziemnego lekkiego metra. Wdrożenie takiego rozwiązania powinno być jednak poprzedzone aktualizacją koncepcji Kolei Metropolitalnej z uwzględnieniem: zmian w zachowaniach komunikacyjnych mieszkańców Metropolii, zainicjowanych procesem rozwoju Kolei Metropolitalnej; zmian w strukturze potrzeb transportowych, wynikających ze zmian w zagospodarowaniu przestrzennym obszaru GZM oraz zjawisk demograficznych. Naziemne lekkie metro jest na obecnym etapie systemem alternatywnym do proponowanych wariantów Kolei Metropolitalnej.

Koncepcja Kolei Metropolitalnej została zaprezentowana już wójtom, burmistrzom i prezydentom miast i gmin GZM. W niedalekiej przyszłości zostaną zorganizowane konsultacje, podczas których będzie można zapoznać się z jej treścią, a także wyrazić swoje zdanie. O terminie i formie konsultacji, Metropolia będzie niebawem informować.

Koncepcja Kolei Metropolitalnej: KLIKNIJ TUTAJ

Sześć stref i wspólne bilety miesięczne, umożliwiające podróżowanie zarówno autobusami, tramwajami i trolejbusami, jak i pociągami Kolei Śląskich. To właśnie METROBILET, będący kolejnym krokiem integracji transportu publicznego w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. W czwartek (18 października) GZM, Urząd Marszałkowski, Koleje Śląskie oraz KZK GOP podpisali porozumienie w tej sprawie. Wspólne bilety powinny zacząć obowiązywać z końcem pierwszego kwartału 2019 roku. Natomiast już od 1 listopada  bilety dobowe komunikacji miejskiej zyskają nową funkcjonalność – będą uprawniały do przejazdu autobusami metropolitalnych linii ekspresowych na lotnisko oraz dodatkowo jednorazowego przejazdu pociągami KŚ.

– Wprowadzenie wspólnego biletu, obowiązującego w komunikacji miejskiej oraz pociągach Kolei Śląskich, to milowy krok w usprawnianiu funkcjonowania transportu publicznego w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii – mówi Kazimierz Karolczak, przewodniczący zarządu GZM o METROBILECIE. Tak bowiem nazywa się wspólna oferta, umożliwiająca podróżowanie po obszarze GZM nie tylko autobusami, tramwajami i trolejbusami, ale również pociągami Kolei Śląskich.

– Naszym celem jest odbudowanie znaczenia transportu szynowego w metropolitalnym systemie transportu publicznego. Każdy z nas zdaje sobie sprawę, że rozbudowa infrastruktury kolejowej to nie zadanie na rok czy dwa, ale nawet na dekadę. Natomiast wspólny bilet z KŚ jest tym elementem, który można i – z czego bardzo się cieszę – uda się wprowadzić w pierwszym kwartale 2019 roku – dodaje.

METROBILET to efekt dobrej współpracy

Celem Metropolii od samego początku była integracja i poprawa funkcjonowania transportu na swoim obszarze. Wprowadzenie METROBILETU nie byłoby jednak możliwe, gdyby nie współpraca podmiotów, zaangażowanych w ten projekt: Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, Urzędu Marszałkowskiego, który jest właścicielem spółki Koleje Śląskie oraz organizatorów transportu, działających w Metropolii.

– Wspólny bilet Kolei Śląskich oraz organizatorów transportu zbiorowego to ważny krok na drodze integracji systemu komunikacji w województwie – ocenia Wojciech Saługa, marszałek województwa śląskiego.

– To wyraźny znak dobrej współpracy pomiędzy władzami regionu a Metropolią. Właśnie takie projekty powodują, że ludzie pozytywnie odczują skutki powstania nowego organizmu miejskiego jakim jest Metropolia – dodaje.

– Niezmiernie cieszymy się z podpisanego porozumienia, ponieważ wspólny bilet będzie służył przede wszystkim mieszkańcom – zauważa z kolei Marek Kopel, zastępca przewodniczącego zarządu KZK GOP, który również jest sygnatariuszem czwartkowego porozumienia.

– Dążenie do ciągłej poprawy funkcjonowania komunikacji zbiorowej to cel, który przyświeca nam od początku naszej działalności. Wspólny bilet miesięczny z pewnością ułatwi podróżowanie po całej Metropolii – podkreśla.

Aby móc stawać się realną alternatywą dla samochodów

Integracja transportu publicznego w Metropolii oraz tworzenie oferty, ułatwiającej i usprawniającej korzystanie z komunikacji zbiorowej, ma jeden cel. A jest nim to, by transport publiczny stawał się realną konkurencją dla samochodów.

– Zawsze cieszę się z różnego rodzaju inicjatyw zmierzających do współpracy różnych gałęzi transportu publicznego. Wychodzę bowiem z założenia, że tylko spójna, intuicyjna i prosta w obsłudze komunikacja publiczna ma szansę konkurować z indywidualnym transportem samochodowym – mówi Wojciech Dinges, prezes Kolei Śląskich.

– METROBILET to kolejna forma wspólnego biletu, której poświęciliśmy sporo wysiłku i sami jesteśmy ciekawi, jak zostanie ona przyjęta przez mieszkańców regionu. W miarę możliwości, wspólnie z pozostałymi partnerami projektu, będziemy się starać dalej udoskonalać tę ofertę. Mam nadzieję, że METROBILET zachęci nowych pasażerów do korzystania z naszej wspólnej oferty, a tym podróżnym, którzy już wcześniej korzystali z Kolei Śląskich, pozwoli na jeszcze lepsze planowanie codziennych podróży – dodaje prezes KŚ.

Sześć stref i trzy warianty cenowe

W ramach METROBILETU obszar komunikacyjny Metropolii zostanie podzielony na sześć stref: Strefę Katowice oraz Żółtą, Zieloną, Czerwoną, Niebieską i Pomarańczową. Będą to bilety miesięczne, które na początku będą dostępne w taryfie normalnej, ale opracowywana jest wspólna taryfy dla biletów ulgowych, dla studentów do 26 roku życia. Oto trzy warianty cenowe dla biletów normalnych:

• Strefa Katowice, która uprawnia do przejazdu pociągami KŚ oraz komunikacją miejską w obrębie Katowic – 119 zł
• Jedna, wybrana strefa plus Strefa Katowice. Bilet będzie uprawniał do przejazdu pociągami KŚ w ramach wskazanej linii kolejowej, wraz z wszystkimi przystankami kolejowymi na terenie Katowic oraz do korzystania z autobusów, tramwajów i trolejbusów na terenie całej Metropolii – 179 zł
• Bilet na całą sieć, obejmujący wszystkie sześć stref – 229 zł

W sprzedaży pozostanie m.in. dotychczas funkcjonujący EkoBilet, który uprawnia do podróżowania pociągami KŚ oraz komunikacją miejską, organizowaną przez KZK GOP, MZKP Tarnowskie Góry oraz MZK Tychy, przez dobę, 12 godzin oraz 6 godzin. Jego cena wynosi – odpowiednio -38 zł, 24 zł i 16 zł.

Bilet dobowy. Na lotnisko i pociągiem

Od 1 listopada w automatach biletowych ŚKUP będzie dostępny bilet dobowy w wersji papierowej, który zyska nową funkcjonalność. Od 1 listopada bilet dobowy będzie uprawniał bowiem również do jednorazowego przejazdu połączeniami, oferowanymi przez Koleje Śląskie na terenie Metropolii.

Dodajmy, że zgodnie z dotychczasowymi zapowiedziami, bilet dobowy będzie także honorowany w metropolitalnych liniach lotniskowych.

Cena tego biletu pozostanie bez zmian i wyniesie 14 zł.

Dwie oferty wpłynęły do Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii w ramach przetargu na opracowanie koncepcji Kolei Metropolitalnej. Najkorzystniejszą z nich przedstawiła Politechnika Śląska, która dokument opracuje za ponad 233 tys. zł. Koncepcję Kolei Metropolitalnej powinniśmy poznać w grudniu.

Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia w poniedziałek (30 lipca) rozstrzygnęła przetarg na opracowanie koncepcji Kolei Metropolitalnej. Do postępowania zgłosiły się dwie firmy, a najkorzystniejszą ofertę przedstawiła Politechnika Śląska. Dokument zostanie opracowany za ponad 233 tys. zł.

– Koncepcja odpowie nam na najważniejsze pytania dotyczące organizacji transportu szynowego na terenie Metropolii, by mógł on realnie konkurować z samochodami – przypomina Grzegorz Kwitek, członek zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, który zajmuje się sprawami związanymi z transportem publicznym.

Po zawarciu umowy na opracowanie tej koncepcji, a powinno się to stać w przyszłym tygodniu, eksperci z Politechniki Śląskiej będą mieć 19 tygodni na opracowanie tego dokumentu. Efekty tych prac powinniśmy poznać w grudniu.

Koncepcja Kolei Metropolitalnej to dokument, w którym zawarte zostaną analizy dotyczące m.in. potoków pasażerów; tego czy, a jeśli tak, to w jakiej formule rozbudowywać trasy kolejowe na terenie Metropolii.

Chodzi o to, by znaleźć odpowiedź na pytania, czy myśląc o kolei powinniśmy stawiać na zakup nowych pociągów, które mogłyby uzupełnić już teraz funkcjonujące połączenia na najbardziej popularnych trasach oraz na to, w jakim kierunku rozwijana i rozbudowywana powinna być metropolitalna sieć połączeń kolejowych w przyszłości. Z opracowanego dokumentu dowiemy się zatem jaki model Kolei Metropolitalnej byłby najbardziej odpowiedni dla tego obszaru. Przeanalizowane zostaną różne warianty i wskazana rekomendacja odnośnie tego, czy Metropolia powinna stawiać na rozbudowę sieci kolei tradycyjnej, a może inwestować w infrastrukturę jednoszynową, czyli monorail, gdzie pociąg zazwyczaj porusza się na specjalnej estakadzie, po jednej szynie.

– Opracowanie koncepcji Kolei Metropolitalnej to początek drogi, której celem jest usprawnienie transportu publicznego. To bardzo ważny dokument, na podstawie którego w przyszłości konstruowane będą projekty szczegółowe – mówił Lucjan Dec, dyrektor Departamentu Komunikacji i Transportu, w połowie czerwca, gdy Metropolia ogłosiła przetarg na opracowanie tej koncepcji.

– Nie jest to zadanie, które zrealizujemy w ciągu roku czy kilku najbliższych lat. Zbudowanie sprawnie działającego systemu Kolei Metropolitalnej to zadanie na co najmniej dekadę, które wymaga również potężnych nakładów finansowych i współpracy wielu partnerów – dodawał.

Zakup nowych pociągów tradycyjnych i zwiększenie liczby połączeń na najbardziej popularnych trasach, a może budowa tras dla kolei typu monorail (jednoszynowej), albo po prostu… metra? To tylko kilka z pytań, na które odpowiedzi i rekomendacje zostaną zawarte w koncepcji Kolei Metropolitalnej. Właśnie został ogłoszony przetarg, którego celem jest wyłonienie firmy, mającej opracować ten dokument. Czas przygotowania? 19 tygodni. Powinniśmy go poznać na początku grudnia.

– W wysokorozwiniętych miastach i obszarach metropolitalnych podstawą transportu publicznego jest kolej – ocenia Kazimierz Karolczak, przewodniczący zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.

– Niestety w ostatnich 30. latach obserwowany jest spadek znaczenia tego środka transportu w naszym regionie. Chcemy je odbudować, ponieważ transport szynowy może być zbawienny dla dróg, zatłoczonych dzisiaj przez samochody osobowe. Każdy z nas wie, że nawet drobna kolizja w godzinach szczytu może skutecznie sparaliżować ruch pomiędzy kilkoma miastami Metropolii – dodaje.

Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia w środę (13 czerwca) ogłosiła postępowanie przetargowe, którego celem będzie wybór firmy, mającej opracować koncepcję Kolei Metropolitalnej. Jego opracowanie – zgodnie z przedstawionym harmonogramem – powinno zająć 19 tygodni, a zatem jego założenia powinniśmy poznać na początku grudnia.

– Koncepcja odpowie nam na najważniejsze pytania dotyczące organizacji transportu szynowego na terenie Metropolii – podkreśla Grzegorz Kwitek, członek zarządu GZM, który w zarządzie zajmuje się sprawami związanymi m.in. z transportem.

– Zawarte w nim zostaną analizy dotyczące potoków pasażerów; tego czy, a jeśli tak, to w jakiej formule rozbudowywać trasy kolejowe na terenie Metropolii, by transport szynowy mógł realnie konkurować z samochodami – wyjaśnia.

Chodzi o to, by znaleźć odpowiedź na pytania, czy myśląc o kolei powinniśmy stawiać na zakup nowych pociągów, które mogłyby uzupełnić już teraz funkcjonujące połączenia na najbardziej popularnych trasach oraz na to, w jakim kierunku rozwijana i rozbudowywana powinna być metropolitalna sieć połączeń kolejowych w przyszłości. Z opracowanego dokumentu dowiemy się zatem jaki model Kolei Metropolitalnej byłby najbardziej odpowiedni dla tego obszaru. Przeanalizowane zostaną różne warianty i wskazana rekomendacja odnośnie tego, czy Metropolia powinna stawiać na rozbudowę sieci kolei tradycyjnej, a może inwestować w infrastrukturę jednoszynową, czyli monorail, gdzie pociąg zazwyczaj porusza się na specjalnej estakadzie, po jednej szynie.

– Opracowanie koncepcji Kolei Metropolitalnej to początek drogi, której celem jest usprawnienie transportu publicznego. To bardzo ważny dokument, na podstawie którego w przyszłości konstruowane będą projekty szczegółowe – mówi Lucjan Dec, dyrektor Departamentu Komunikacji i Transportu

– Nie jest to zadanie, które zrealizujemy w ciągu roku czy kilku najbliższych lat. Zbudowanie sprawnie działającego systemu Kolei Metropolitalnej to zadanie na co najmniej dekadę, które wymaga również potężnych nakładów finansowych i współpracy wielu partnerów – dodaje.

Prace nad systemem Kolei Metropolitalnej zostaną podzielone na cztery etapy. Pierwszy to opracowanie samej koncepcji. Założenia te powinny być gotowe do 20 sierpnia. Drugi to opracowanie wymagań systemowych dla koncepcji KM, który powinien zostać zakończony do 24 września. Następnie do 5 listopada ma zostać przygotowany ogólny projekt całej koncepcji, a do 26 listopada – projekt szczegółowy. Wszystkie prace nad tym dokumentem powinny zakończyć się na początku grudnia.