Zrównoważona mobilność, efektywność energetyczna oraz edukacja i zatrudnienie – to obszary współpracy pomiędzy Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią oraz Metropolią Kansas City. Przedstawiciele GZM przebywają obecnie na wizycie studyjnej w Ameryce Północnej, finansowanej przez największy na świecie program współpracy między miastami, regionami i obszarami metropolitalnymi – IURC.

GZM rozpoczęła współpracę z Metropolią Kansas City we wrześniu 2021 r. Po serii telekonferencji, przyszedł czas na wizytę studyjną w celu szerszej wymiany doświadczeń. Wizyta skupiona jest wokół trzech obszarów tematycznych: efektywność energetyczna w budynkach; zrównoważona mobilność miejska i transport; edukacja, praca i umiejętności zawodowe ze szczególnym uwzględnieniem centrów innowacji i klastrów.

– Dobrze, że program współpracy zakłada wymianę doświadczeń na poziomie metropolitalnym. Mamy nadzieję, że dzięki niej będziemy mogli wzajemnie transferować wiedzę i innowacje, przyczyniając się tym samym do wspólnego działania na rzecz zrównoważonego rozwoju – mówi Kamila Okoń z Departamentu Infrastruktury i Środowiska GZM.

GZM również będzie gościć Metropolię Kansas City u siebie. Okazja do tego będzie już w czerwcu, podczas Światowego Szczytu Miejskiego odbywającego się w Katowicach. Oba obszary metropolitalne będą kontynuować współpracę przynajmniej do grudnia 2023 r., opracowując plan działania w zakresie współpracy metropolitalnej, który obejmuje działania i projekty pilotażowe, mogące następnie znaleźć zastosowanie w innych metropoliach czy regionach.

Wizyta w Metropolii Kansas City jest możliwa dzięki Programowi Międzynarodowej Współpracy Miejskiej i Regionalnej Unii Europejskiej w Ameryce Północnej (IURC North America). IURC to największy na świecie program współpracy między miastami, regionami i obszarami metropolitalnymi służący innowacjom miejskim i zrównoważonemu rozwojowi miast. Program jest finansowany w ramach Instrumentu Partnerstwa UE i korzysta ze strategicznego wsparcia Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej Komisji Europejskiej.

Dowiedz się więcej o IURC NA: iurc.eu/na/

Aby uzyskać więcej informacji, skontaktuj się z info-na@iurc.eu

• З 8 квітня набуде чинності змінений тариф Метрополітального транспортного управління.
• В цей тариф увійшли детальні положення про безкоштовний проїзд громадян України.
• З цього тарифу зможуть користатися особи, які перетнули кордон з Польщею з 24 лютого, коли почався жорстокий напад росіян на наших східних сусідів.

Більш детальні положення тарифу допоможуть тим, хто вимушений був покинути Україну після початку війни, спричиненої росіянами.

Для того, щоб скористатися можливістю безкоштовного проїзду, громадянам України, які знаходять прихисток у містах та гмінах Верхньо-Сілезької Метрополії, необхідно буде під час перевірки квитків пред’явити один із таких документів:

– дійсний паспорт зі штампом про в’їзд,

– підтвердження отримання номера PESEL або інший документ, що свідчить про громадянство України і перетин кордону з 24 лютого 2022 р.

Можливість безкоштовного проїзду громадян України, які перетнули кордон з Польщею з 24 лютого, поширюється на міський громадський транспорт, який організовує Метрополітальне транспортне управління в гмінах Метрополії і ще більше десяти таких, що безпосередньо межують з нею. Розклад доступний на веб-сайті https://rj.metropoliaztm.pl/.

Актуальну інформацію про функціонування громадського транспорту та можливі труднощі з проїздом можна отримати, телефонуючи на гарячу лінію Верхньо-Сілезької Метрополії, чинну 24 години на добу, без вихідних: 800 16 30 30 / +48 42 291 04 05.

Metropolitalne Śniadanie Wielkanocne z dowozem dla Samotnych odbędzie się po raz kolejny z udziałem Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii oraz miasta Katowice. W Święta Wielkanocne wolontariusze wyruszą z dostawami świątecznych posiłków, które trafią do najbardziej potrzebujących mieszkańców w Metropolii. Pomoc zostanie skierowana także do obywateli Ukrainy uciekających przed wojną.

Celem Metropolitalnego Śniadania Wielkanocnego, które organizuje Fundacja Wolne Miejsce, jest pomoc osobom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej, materialnej czy rodzinnej, które nie mogą sobie pozwolić na własną organizację świątecznych posiłków.

W tym roku zgłaszać mogą się także osoby, które przyjęły obywateli Ukrainy uciekających przed wojną. Dostarczenie im świątecznych posiłków to szansa, aby po raz pierwszy od dłuższego czasu mogły poczuć odrobinę radości i optymizmu.

Paczki będą zawierać świeże, tradycyjne potrawy świąteczne – biały barszcz z jajkiem, sałatkę jarzynową, białą kiełbasę – jak również pisanki i drobne upominki. Posiłki, podobnie jak podczas Metropolitalnej Wigilii dla Samotnych, przygotują laureaci programu Master Chef, którzy ponownie włączyli się do udziału w akcji.

Potrawy będą rozwożone przez wolontariuszy spod Międzynarodowego Centrum Kongresowego w Katowicach. Wolontariusze będą jeździć od sobotniego popołudnia (16 kwietnia) do Niedzieli Wielkanocnej (17 kwietnia).

Osoby chcące otrzymać paczki ze śniadaniem wielkanocnym mogą się zgłaszać pod numerem telefonu: 572 005 558. Infolinia będzie czynna od 7 do 13 kwietnia, w godzinach 9:00-17:00.

Metropolitalne Śniadanie Wielkanocne z dowozem dla Samotnych organizowane jest przez Fundację Wolne Miejsce. Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia już po raz trzeci jest partnerem tego wydarzenia.

W przyszłym roku ma powstać w Metropolii jedna z największych wypożyczalni rowerów miejskich w Europie. Ma usprawnić codzienne podróże mieszkańców. Obecnie trwa dialog konkurencyjny, który zakończy się podpisaniem umowy z wykonawcą. Dzisiaj (6 kwietnia) zaczyna się faza rozmów z dwoma firmami zakwalifikowanych do udziału w tym postępowaniu.

W czerwcu ub. roku Metropolia ogłosiła nabór do dialogu konkurencyjnego, który zakończy się podpisaniem umowy z wykonawcą. Jest to tryb postępowania dwuetapowy. W pierwszym etapie wykonawcy złożyli wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Teraz rozpoczyna się dialog z dwoma zakwalifikowanymi firmami- CityBike Global S.A. oraz Nextbike GZM Sp. z o.o. Po jego zakończeniu złożą one  oferty. Charakterystycznym elementem tego trybu jest fakt, że dokładne opisanie przedmiotu zamówienia przez zamawiającego następuje dopiero po ukończeniu dialogu z wykonawcami.

– Dialog ma na celu rozpoznanie możliwości rynku. Pozwoli na dopracowanie warunków zamówienia- mówi Paweł Krzyżak, zastępca dyrektora Departamentów Projektów i Inwestycji Górnosląsko- Zagłębiowskiej Metropolii.

W ten sposób określimy m.in. zakres i długość trwania umowy z przyszłym operatorem, ostateczne parametry rowerów i stacji, warunki serwisowania rowerów, zasady relokacji oraz organizację długoterminowego najmu rowerów ze wspomaganiem elektrycznym oraz rowerów niestandardowych- tłumaczy Paweł Krzyżak.

Po zakończeniu dialogu konkurencyjnego, który powinien potrwać do maja, zakończeniu procedury zamówienia publicznego i podpisaniu umowy z operatorem systemu, dostawa pierwszych rowerów będzie możliwa w pierwszej połowie 2023 roku.

W systemie Roweru Metropolitalnego wypożyczalnie będą działały przez cały rok, do dyspozycji ma być ok. 8 tys. rowerów IV generacji tzw. smart bike. Stojaki będą zlokalizowane nawet co kilkaset metrów, czyli średnio o połowę bliżej niż teraz. Dodatkowo utworzona zostanie długoterminowa wypożyczalnia rowerów ze wspomaganiem elektrycznym. Można je będzie pożyczać na tydzień, miesiąc, cały sezon, a nawet rok. Planuje się także integrację systemu płatności za wypożyczenie rowerów z systemem płatności komunikacji miejskiej. Oznacza to, że w przyszłości za pomocą jednej aplikacji będziemy mogli kupić bilet na komunikację miejską i uzyskać dostęp do roweru miejskiego.

Przydatny link: Rower Metropolitalny czeka na wykonawcę. GZM rozpocznie dialog konkurencyjny – Metropolia GZM

Z roku na rok wzrasta liczba samochodów poruszających się po drogach Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Trend ten powoduje potrzebę lepszego zarządzania powierzchnią do parkowania, przede wszystkim w centrach miast. Z takim wyzwaniem mierzą się obecnie Tychy, które pracują nad zmianą swojej polityki parkingowej w ramach Metropolitalnej Szkoły Prototypowania. W czwartek (7 kwietnia) mieszkańcy tego miasta będą mogli zgłaszać swoje uwagi w zakresie polityki parkingowej podczas wywiadów z ekspertami.

Metropolitalna Szkoła Prototypowania to sprawdzona formuła, która pozwala na naturalną wymianę wiedzy i budowanie relacji między pracownikami metropolitalnych samorządów. Szkołę uformowali urzędnicy zajmujący się inżynierią ruchu, strefami płatnego parkowania, inwestycjami drogowymi i urbanistyką z Tychów, Bytomia, Rudy Śląskiej, Dąbrowy Górniczej, Sosnowca i Katowic, a także pracownicy Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii i eksperci zewnętrzni.

Tematem jest polityka parkingowa w Tychach. Pierwsze rozmowy ekspertów z tyszanami w tej sprawie odbyły się 24 marca. Łącznie przeprowadzono ok. 150 pogłębionych wywiadów z mieszkańcami, przedsiębiorcami, użytkownikami lokali w sąsiedztwie parkingów oraz osobami korzystającymi ze stref Park & Ride.

Drugi cykl spotkań odbędzie się w czwartek (7 kwietnia) w godzinach 10:00-14:00. Specjalne punkty pojawią się na Placu Baczyńskiego, parkingu wielopoziomowym przy dworcu PKP, placu przed budynkiem Balbina Centrum oraz przy ul. Grota-Roweckiego w rejonie marketu A-Z.

Wywiady z użytkownikami stanowią szczególnie ważny element dalszej analizy. Uzupełnieniem będą badania firmy inżynierskiej, która w kwietniu przeprowadzi pełne obserwacje parkowania w Tychach. Będą one realizowane na dużym obszarze miasta od rana do wieczora, w dzień powszedni i w sobotę. Dopiero po przeanalizowaniu wszystkich wyników przyjdzie czas na pierwsze wnioski.

Polityka parkingowa to jeden z istotniejszych elementów całej polityki mobilnościowej w Metropolii. Powinna być ona odpowiednio dostosowana do stale rosnącej liczby samochodów. W Tychach liczba zarejestrowanych aut w ostatnich 20 latach wzrosła aż dwukrotnie – w 2001 r. było ich około 50 tysięcy, a na koniec 2021 blisko 111 tysięcy. Podobnie wygląda sytuacja w innych miastach i gminach.

Metropolitalna Szkoła Prototypowania ma pomóc w wypracowaniu optymalnych rozwiązań w tym zakresie. Jest to sprawdzona formuła, którą po raz pierwszy przetestowano w Bytomiu. Prace dotyczyły uspokojenia ruchu na śródmiejskiej ulicy w tym mieście. Projekt został doceniony przez ekspertów z Komisji Europejskiej i zajął drugie miejsce w konkursie na najlepszą mobilnościową akcję w Europie w 2021 roku.

Tłumaczenie w przygotowaniu.

• Od 8 kwietnia zacznie obowiązywać zmieniona taryfa Zarządu Transportu Metropolitalnego.
• Zostały w niej uszczegółowione zapisy dotyczące bezpłatnych przejazdów dla obywateli Ukrainy.
• Będą mogły z nich korzystać osoby, które przekroczyły granicę z Polską od dnia 24 lutego, kiedy rozpoczął się bestialski atak Rosjan na naszych wschodnich sąsiadów.  

Uszczegółowienie zapisów taryfy pozwoli objąć pomocą te osoby, które uciekały z Ukrainy po wybuchu wojny wywołanej przez Rosjan.

Aby skorzystać z możliwości bezpłatnych przejazdów, obywatele Ukrainy, którzy znajdują schronienie w miastach i gminach GZM, podczas kontroli biletów zostaną poproszeni o okazanie jednego z wymienionych poniżej dokumentów:

– ważnego paszportu ze stemplem wjazdowym,

– potwierdzenia otrzymania numeru PESEL lub innego dokumentu potwierdzającego obywatelstwo Ukraińskie oraz przekroczenie granicy od dnia 24 lutego 2022 r.

Możliwość bezpłatnych przejazdów dla obywateli Ukrainy, którzy przekroczyli granicę z Polską od 24 lutego, dotyczy komunikacji miejskiej organizowanej przez Zarząd Transportu Metropolitalnego w gminach Metropolii oraz kilkunastu, które z nią bezpośrednio sąsiadują. Rozkład jazdy dostępny jest na stronie internetowej https://rj.metropoliaztm.pl/.

Bieżące informacje dotyczące funkcjonowania komunikacji miejskiej oraz ewentualnych utrudnień na drogach można uzyskać dzwoniąc na infolinię ZTM, która pracuje przez 24 h na dobę, przez siedem dni w tygodniu: 800 16 30 30/ +48 42 291 04 05.

„Panie Gorbaczow, zburz ten mur!” – tymi słowami prezydent Stanów Zjednoczonych Ronald Reagan wzywał przywódcę ZSRR do zburzenia muru berlińskiego, podczas słynnego wystąpienia pod Bramą Brandenburską w 1987 r. Autorem oklaskiwanego przemówienia był Peter M. Robinson, pełniący w Białym Domu funkcję speechwritera głowy państwa. Teraz Robinson podzieli się swoim doświadczeniem ze studentami w Metropolii, prowadząc serię wykładów na Akademii WSB, dofinansowanych z Metropolitalnego Funduszu Wspierania Nauki. Pierwszy wykład odbędzie się 6 kwietnia (środa) o godz. 15.

Peter M. Robinson spędził sześć lat w Białym Domu, pełniąc w latach 1982-1983 funkcję głównego speechwritera wiceprezydenta George’a Busha, a w latach 1983-1988 specjalnego asystenta i speechwritera prezydenta Ronalda Reagana. Napisał historyczne przemówienie, podczas którego Ronald Reagan nawoływał Michaiła Gorbaczowa do zburzenia muru, czyli żelaznej kurtyny, oddzielającej kraje kapitalistyczne od komunistycznych.

Robinson jest autorem licznych esejów i wywiadów. W swojej dotychczasowej karierze spotykał ludzi, którzy mieli ważny wpływ na przebieg światowych wydarzeń. – W dzisiejszych czasach historycy często mówią, że historia to sprawa wielkich, bezosobowych sił, a jednostki mogą odgrywać tylko małe lub nieistotne role. Moim zdaniem jest to nonsens – mówi Peter Robinson i dodaje, że w jego opinii do zakończenia zimnej wojny w dużej mierze przyczyniły się trzy osoby: Ronald Reagan, Margaret Thatcher oraz Jan Paweł II. To będzie także temat jednego z trzech wykładów na Akademii WSB, które odbędą się w formule online i każdy będzie mógł w nich uczestniczyć.

Harmonogram wykładów:

• 6 kwietnia 2022 (15:00 – 16:00) – President Reagan and the „tear down this wall” Berlin address
• 24 maja 2022 (15:00 – 16:00) – The Importance of Speeches and How to Write Them
• 9 czerwca 2022 (15:00 – 16:00) – President Reagan, Prime Minister Thatcher and Pope John Paul II

Zapisy w języku polskim: https://badania.wsb.edu.pl/index.php?r=survey/index&sid=279936&lang=pl

Zapisy w języku angielskim: https://badania.wsb.edu.pl/index.php?r=survey/index&sid=279936&lang=en

Peter M. Robinson jest autorem licznych esejów i wywiadów. Wiedzę zdobywał w Dartmouth College oraz na Uniwersytecie Oksfordzkim. Obecnie jest pracownikiem Stanford University oraz Hoover Institution, gdzie pisze o biznesie i polityce. Jest także autorem trzech książek: „How Ronald Reagan Changed My Life” (Regan Books, 2003); „It’s My Party: A Republican’s Messy Love Affair with the GOP” (Warner Books, 2000) oraz bestsellerowej książki biznesowej „Snapshots from Hell: The Making of an MBA” (Warner Books, 1994; nadal dostępna w wersji papierowej).

Na organizację wykładów Akademia WSB pozyskała dotację z Metropolitalnego Funduszu Wspierania Nauki. Jest to fundusz powołany przez Metropolię, którego budżet wynosi 8 mln zł. Dzięki niemu uczelnie publiczne i prywatne z GZM mogą pozyskać dotację w wysokości do 99 proc. na organizację wykładów i zajęć ze światowej klasy naukowcami. Celem funduszu jest podnoszenie jakości oferty dydaktycznej i edukacyjnej w regionie. W 2021 r. w ramach funduszu zawarto 12 umów na kwotę ponad 800 tys. zł. W roku 2022 Metropolia na działania związane ze wspieraniem uczelni wyższych zamierza przeznaczyć aż 2,8 mln zł.

Metropolia zaprasza organizacje pozarządowe oraz aktywistów miejskich do udziału w kolejnej edycji programu „Metropolitalne łąki kwietne”. Uczestnicy wezmą udział w warsztatach, które zakończą się wysianiem łąk.

 – Łąka kwietna to zbiorowisko roślinne utworzone na wzór występujących w polskim krajobrazie pastwisk i łąk. – tłumaczy Damian Kołakowski, wicedyrektor Departamentu Infrastruktury i Środowiska Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.

– Metropolia promuje ich zakładanie, po to, aby aktywnie chronić różnorodność biologiczną miejscowych gatunków roślin oraz zwierząt, które z tymi roślinami wchodzą w zależności ekosystemowe. Łąki kwietne mają też fantastyczną zdolność do retencjonowania wód opadowych, poprawiają mikroklimat oraz ograniczają skutki zanieczyszczenia powietrza, przez co przypisuje się im zdolność do neutralizowania negatywnych skutków zmian klimatycznych- dodaje Damian Kołakowski.

Uczestnicy programu wysieją łąki

W warsztatach mogą brać udział organizacje pozarządowe oraz osoby fizyczne.  Termin składania deklaracji mija 16 maja. Chętni do uczestnictwa powinni podać m.in. planowaną liczbę uczestników warsztatów. Jeżeli chcą uczestniczyć dodatkowo w zajęciach praktycznych- podać dane o położeniu oraz wielkości terenu do wysiania oraz tytuł prawny np. umowa użyczenia do nieruchomości gruntowej, na której odbędą się warsztaty w części praktycznej. Co ważne, teren na którym będą wysiewane łąki kwietne nie musi być własnością uczestników. Może to być użyczona działka np. gminna, spółdzielcza, wspólnoty mieszkaniowej, szkoły, uczelni czy też szpitala. Ważne, aby była ogólnodostępna i znajdowała się w obszarze zwartej zabudowy lub blisko terenów zurbanizowanych.

Tegoroczne warsztaty odbędą się we wrześniu i w październiku. Ich uczestnicy wezmą udział w zajęciach teoretycznych oraz praktycznych jeżeli zgłoszą w deklaracji działkę do obsiania. W trakcie spotkania uczestnicy zapoznają się zasadami zakładania i utrzymania łąk kwietnych. Następnie podczas części praktycznej poznają techniki wysiewu roślin oraz zasady utrzymania. Na wysianym terenie zostaną postawione ekologiczne „hotele” dla owadów.

W ubiegłym roku w ramach projektu w 11 miastach założono ponad 32 tys. m2 łąk kwietnych.

Zalety łąk kwietnych

Łąki kwietne zatrzymują wodę oraz mają istotny wpływ na obniżenie temperatury otoczenia w okresie letnim. Dzięki bogactwu i różnorodności gatunkowej roślin stają się siedliskiem dla wielu gatunków pożytecznych owadów oraz  małych zwierząt.  Przyczyniają się również do ograniczania  populacji kleszczy, bowiem występująca na nich różnorodność gatunków owadów wabi niczym bogata stołówka ptaki oraz drobne ssaki, które chętniej żerują w gąszczu roślin uzupełniając przy okazji swoją dietę o kleszcze. Przez to na łąkach kwietnych występuje ich zdecydowanie mniej niż na trawnikach.

W zależności od rodzaju łąki, nasiona można wysiewać wczesną wiosną albo na jesieni, jednak nie później niż do wystąpienia pierwszych przymrozków. W ramach organizowanych przez Metropolię warsztatów wysiewane będą mieszanki gatunków wieloletnich, dlatego odbywać się one będą jesienią.

Link: Ogłoszenie o naborze

319 łóżek polowych i 674 śpiwory dla obywateli Ukrainy, którzy znaleźli u nas schronienie – to pomoc, jaką otrzymała Metropolia od swoich niemieckich partnerów z Zagłębia Ruhry. Pierwszy transport z darami dotarł w piątek (1 kwietnia) do Świerklańca. W dalszej kolejności łóżka i śpiwory zostaną przekazane w miejsca, w których jest największe zapotrzebowanie.

– W związku z dużą liczbą uchodźców napływających do Metropolii, kilka dni temu zwróciliśmy się z pytaniem o ewentualne wsparcie ze strony naszych niemieckich partnerów z Zagłębia Ruhry. Przekazaliśmy informację, że wciąż jest duże zapotrzebowanie na łózka i śpiwory. Na odpowiedź nie musieliśmy długo czekać – mówi Kazimierz Karolczak, przewodniczący zarządu GZM.

Regionalny Związek Zagłębia Ruhry sfinansował zakup i transport 319 łóżek polowych i 674 śpiworów. Pierwsze 28 palet dotarło do Metropolii w piątek, a kolejne dotrą w najbliższych dniach. Łóżka i śpiwory będą przekazywane do gmin członkowskich wg bieżącego zapotrzebowania.

– Nasze partnerstwo z niemieckimi sąsiadami od początku jest czymś więcej niż tylko formalną współpracą spisaną w listach intencyjnych. Do tej pory wspólnie występowaliśmy w wydarzeniach międzynarodowych, a także dzieliliśmy się wiedzą, ponieważ mamy podobne doświadczenie regionów przemysłowych. Natomiast przekazanie przez Zagłębie Ruhry darów dla obywateli Ukrainy uciekających przed wojną to forma współpracy, która wykracza daleko poza zapisy wszelkich porozumień. To pomoc wynikająca z elementarnej troski o drugiego człowieka i za to jesteśmy bardzo wdzięczni – dodaje Kazimierz Karolczak.

Metropolia ściśle współpracuje z Regionalnym Związkiem Zagłębia Ruhry na mocy porozumienia, które podpisano w 2019 r. Współpraca obejmuje wymianę wiedzy i doświadczeń, realizację wspólnych projektów oraz programów współpracy. Zagłębie Ruhry to związek w zachodnich Niemczech, liczący 53 gminy i zamieszkały przez ponad 5 mln osób.

Przekazane łóżka i śpiwory to kolejna forma wsparcia dla miast i gmin członkowskich GZM, które pomagają osobom uciekającym przed wojną w Ukrainie. Dodatkowo Metropolia przekaże swoim samorządom łącznie 10 mln zł na pozostałe działania pomocowe. Ponadto uchodźcy z Ukrainy mogą bezpłatnie podróżować komunikacją Zarządu Transportu Metropolitalnego.

Wszelkie informacje na temat pomocy dla uchodźców z Ukrainy znajdują się na stronie: https://infogzm.metropoliagzm.pl/strony/pomagamy_ukrainie.html

Czy lubimy rewitalizować, remontować, modyfikować? (oczywiście chodzi o miasta i architekturę, nie – mieszkanie w bloku). Burzyć jest taniej, wyrównać, zaplanować od nowa –o dziwo czasami też. Na ogół nie koniecznie lepiej i ciekawiej od poprzedniej realizacji.

Choć owszem, są wyjątki podyktowane skalą przedsięwzięcia. Jak np. wielka przebudowa Paryża w latach 1852–1870, likwidacja murów i fortyfikacji Wiednia (dzisiejszy zielony Ring)czy zgoła odmienne, ale konieczne przedsięwzięcia, jak pieczołowita i chwalona odbudowa Drezna czy Starego Miasta w Warszawie. W takich procesach jedno jest dla wielu naj-ważniejsze: nie utracić pierwotnej tożsamości miejsca. W przypadku Paryża, w dużej mierze neoklasycznego i neobarokowego, zawdzięczającego swój obecny kształt XIX-wiecznej przebudowie – ostoją średniowiecznej tożsamości stała się wyspa Cité, ze słynną katedrą Notre Dame. I choć część z nich bezpowrotnie znika, to jednak wiele udaje się ocalić dla kolejnych pokoleń.

Przemierzając angielską prowincję zauważamy, że znakiem rozpoznawczym dla jej krajobrazu kulturowego są kamienie na elewacjach i murkach pomiędzy polami. Dla Andaluzji z kolei charakterystyczne są białe lub biało-niebieskie elewacje, chroniące przed promieniami słonecznymi, w szwedzkiej Skanii czy w Danii –drewniane fronty niewielkich domów z białymi ościeżnicami. Itd., itp. Dla miast Metropolii –w większości „młodych” – tym znakiem rozpoznawczym jest żeliwo i cegła. Industrial, który tchnął w region życie, nadał mu rozpędu, zbudował jego potęgę. Kiedyś…

Podobne rozterki przeżywało wiele innych regionów w Europie

Dziś stoimy często przed dylematem jak zagospodarowywać przestrzenie postindustrialne, gdzie działalność przemysłowa funkcjonowała50, 100, 150 lat temu. Czy jesteśmy w tym nowi i nieświadomi? Absolutnie nie. Zagłębie Ruhry, Południowa Walia, Nord-Pas-de-Calais we Fran-cji. To tylko kilka regionów w Europie, które przeżywały podobne rozterki. Od dobrych kilkunastu lat na Górnym Śląsku i w Zagłębiu realizuje się dobre projekty rewitalizowania, konserwowania i udoskonalania obiektów poprzemysłowych –zazwyczaj na nowe cele. A Szlak Zabytków Techniki – laureat Złotego Medalu Polskiej Organizacji Turystycznej, jest tego najlepszym przykładem i naszą dumą. Postindustrialna architektura stała się naszym nowym znakiem rozpoznawczym, a do metalu i cegły – dołączyło szkło. I nierzadko multimedia.

Gliwice, Zabrze, Bytom, Chorzów, Katowice, Dąbrowa Górnicza…

W dawnych zabudowaniach Kopalni Gliwice mamy Muzeum Odlewnictwa Artystycznego i park technologiczny, w kopalniach Zabrza – podziemne trasy turystyczne, unikatowe w skali Europy, na terenie bytomskiej kopalni Rozbark ma swoją siedzibę teatr, a także centrum sportów wspinaczkowych, Chorzów zyskał swoje własne Muzeum Hutnictwa w miejscu do tego najodpowiedniejszym, czyli na terenie dawnej Huty Królewskiej, robotnicze osiedle Nikiszowiec w Katowicach w końcu pełni rolę kulturotwórczą dla miast , a Fabryka Pełna Życia dokłada miastotwórczą cegiełkę dla Dąbrowy Górniczej.

Łączenie tradycji i nowoczesność w wyzwoleniu nowych pokładów energii regionu

Niebawem Katowice pochwalić się będą mogły inwestycją flagową z tego zakresu. Nikiszowska cegła i stal otrzymają dodatek w postaci szkła i multimediów, w uratowanych od zatracenia zabudowaniach dawnej KWK Wieczorek. HUB technologiczno-gamingowy to w opinii wielu jeden z najlepszych pomysłów, jakie można było nadać temu miejscu. Nie od dziś wiadomo, że nasz region kształci doskonałych programistów, projektantów i kreatywnych ludzi z branży elektronicznej rozrywki Osadzenie idei nowoczesnej wirtualnej edukacji i rozrywki w miejscu tak naznaczonym tradycją regionu – gdzie jakiś czas temu ojcowie i dziadkowie być może pomagali wydobywać energię do budowania tego regionu – wydaje się doskonałą klamrą, łączącą historię ze współczesnością. Będzie to także szansa i wyzwanie dla zdolnych architektów.

Podobna historia dzieje się w Zabrzu, gdzie obok mojego byłego liceum uratowano, wydawać by się mogło „nieratowalną”, wieżę ciśnień, przeznaczając ją na centrum edukacji o węglu CARBONEUM. Mam cichą nadzieję, że i taki los w końcu spotka świątynię industrialu, czyli Elektrociepłownię Szombierki w Bytomiu. Co by nie mówić… Metropolia Górnośląsko-Zagłębiowska już teraz należy do tych organizmów miejskich na świecie, które posiadają najwięcej tego typu zrewitalizowanych obiektów postindustrialnych. Jesteśmy dla wielu wzorem do naśladowania i podglądania. Chciałoby się powiedzieć…po raz kolejny. To oczywiście trend światowy, ale ostatnimi czasy podszyty dodatkowymi motywami. Już nie tylko chodzi o to, by „uratować, zachować, zrewitalizować”, ale zupełnie pragmatycznie – nie rozpychać się za bardzo wśród tkanki urbanistycznej lub nie rozlewać z inwestycjami na niekoniecznie wygodne przedmieścia, tylko wykorzystać to, co jest. Choć oczywiście jeszcze wiele przed nami. Bo nie od razu Kraków zbudowano, nie od razu Paryż przebudowano i nie od razu nasz region zrewitalizowano…

Marcin Nowak

Artykuł ukazał się w dwumiesięczniku „W Metropolii” nr 9 / marzec 2022