Zgromadzenie Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii udzieliło Zarządowi absolutorium za wykonanie budżetu za rok 2022. Integracja transportu miejskiego, zakupy zeroemisyjnego taboru, prace nad utworzeniem Kolei Metropolitalnej i infrastruktury dla rowerów- velostrady to jedne z kierunków działań Metropolii w ubiegłym roku.

Wydatki w 2022 roku wyniosły ok. 1,30 mld. zł. W tej kwocie największe środki – ok. 1,17 mld zł wydano na organizację i rozwój transportu miejskiego.

Dochody Metropolii GZM zamknęły się kwotą ok. 1,36 mld zł. Największy udział – 546,53 mln zł stanowiła część zmienna składki rocznej. Część stała składki rocznej wyniosła 13,30 mln zł. Wpływy z usług przewozowych, w tym przede wszystkim sprzedaż biletów przyniosły ok. 192,76 mln zł dochodu.

Do budżetu Metropolii trafiło ok. 346,89 mln zł. Te pieniądze pochodzą z udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych, który wynosi obecnie 5,75%.

W stronę integracji transportu pasażerskiego

W ubiegłym roku uruchomione zostały kolejne 15 metropolitalnych linii autobusowych- Metrolinie. To dodatkowe połączenia autobusowe, które mają usprawnić poruszanie się komunikacją miejską po Metropolii. Ich celem jest poprawa dostępności i funkcjonowania transportu publicznego do czasu budowy Kolei Metropolitalnej. Teraz pasażerów obsługuje 31 metroliniii, w tym roku ma być uruchomiona jeszcze kolejna, która zamknie ten projekt.

Metropolia sfinansowała na kwotę 17 mln zł 104 połączenia kolejowe na swoim obszarze. Finansowanie połączeń kolejowych to realizacja podstawowego wariantu Koncepcji Kolei Metropolitalnej. Ma on na celu poszerzenie oferty przewozowej pociągów pasażerskich na najbardziej obciążonych ruchem ciągach kolejowych w obszarze GZM, przy wykorzystaniu obecnych możliwości infrastruktury kolejowej.

W grudniu 2022 roku przedstawiciele sześciu samorządów z obszaru Metropolii podpisali ze spółką PKP PLK umowy na realizację projektów dofinansowanych
w ramach rządowego programu Kolej Plus. Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia jest partnerem we wszystkich tych projektach oraz zapewnia tym samorządom sfinansowanie wkładu własnego do realizowanych inwestycji. Zaangażowanie finansowe GZM w planowane inwestycje to ponad 317 mln złotych. Ich całkowita wartość to prawie 1,5 mld złotych.

Ponadto realizowana była umowa na opracowanie studium wykonalności budowy drugiej pary torów na trasie Gliwice-Katowice. Wydzielone tory aglomeracyjne na trasie Gliwice-Katowice, czyli linii kolejowej nr 137 w przyszłości mają zwiększyć przepustowość na jednej z najpopularniejszych tras w regionie i doprowadzić do standardu, w którym pociągi będą kursować w Metropolii co kilkanaście minut.
W ubiegłym roku realizowano także opracowanie „Wstępnego Studium Wykonalności Kolei Metropolitalnej na terenie Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii” (WSWKM).

Metropolia rozwija sieć sprzedaży biletów. W 2022 roku otrzymała 5 mln zł dofinansowania na zakup 123 solarnych automatów biletowych. Wcześniej w ramach programu pilotażowego na terenie GZM pojawiło się 12 takich urządzeń. Pieniądze pochodzą z drugiej edycji rządowego Programu Inwestycji Strategicznych. Obecnie trwa postępowanie przetargowe na wyłonienie wykonawcy zamówienia. Ponadto zawarto porozumienie z Międzygminnym Związkiem Komunalnym z siedzibą
w Jastrzębiu-Zdroju, dotyczące utworzenia dla obszaru GZM oraz MZK Jastrzębie zintegrowanego systemu taryfowo-biletowego w komunikacji miejskiej.

W ubiegłym roku Metropolia zrealizowała też Metropolitalne Szkoły Prototypowania w Tychach oraz w Sosnowcu. W pierwszym mieście projekt obejmował strefę płatnego parkowania, a w drugim tematykę dobrego transportu w dzielnicy Kazimierz Górniczy.

Metropolia stawia na zeroemisyjny tabor

W lutym 2022 roku Metropolia podpisała umowę z firmą Solaris na zakup 32 elektrycznych autobusów oraz stacji ładowania. Koszt tej inwestycji wynosi  107,8 mln zł, z czego 75 mln zł to dofinansowanie otrzymane w 2021 roku w ramach programu GEPARD II.

Dzięki temu na drogach GZM pojawi się 27 autobusów 12-metrowych, 5 przegubowych o długości 18 metrów oraz zakupionych zostanie 16 mobilnych ładowarek, z których będą mogły korzystać jednocześnie po dwa autobusy. Ponadto w sześciu miastach zostanie wybudowanych 11 szybkich ładowarek pantografowych.

Pierwsze sztuki autobusów trafiły do Metropolii w drugiej połowie maja. Wszystkie z zamówienia mają być dostarczone do końca czerwca.

Pod koniec grudnia ubiegłego roku Metropolia ogłosiła przetarg na zakup 20 autobusów wodorowych z programu „Zielony Transport Publiczny”. Budżet realizacji tego projektu wynosi ok. 110,7 mln zł, w tej kwocie 81 mln zł pochodzi ze środków WFOŚiGW. Obecnie trwa procedura rozstrzygnięcia przetargu.

Metropolia ogranicza niską emisję i wspiera rozwój gmin

Metropolia wraz z 16 gminami przystąpiła do projektu mającego na celu przygotowanie dokumentacji do przyszłych inwestycji związanych z poprawą efektywności energetycznej w budynkach wielorodzinnych komunalnych w ramach programu European Local Energy Assistance (ELENA).

W ramach tego programu, realizowanego przez Komisję Europejską, gminy otrzymają wsparcie w zakresie doradztwa, przygotowania opracowań technicznych oraz pomoc przy przygotowaniu wniosków o dofinansowanie termomodernizacji oraz wymiany źródeł ciepła w budynkach o całkowitej powierzchni ok. 100 tys. m2.

Kontrakt z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym w tej sprawie podpisano 22.11.2022. Metropolia wraz z gminami członkowskimi pozyskała ok. 1,9 mln euro na przygotowanie inwestycji związanych z poprawą efektywności energetycznej 180 budynków komunalnych wielorodzinnych.

Obecnie prowadzone są działania zmierzające do wyboru projektantów i doradców na potrzeby przygotowania niezbędnej dokumentacji dla budynków wskazanych przez gminy uczestniczące w projekcie.

Udział w programie ELENA to nie jedyne działanie Metropolii na rzecz ograniczania niskiej emisji, której źródłem są budynki mieszkalne. W 2021 roku zainicjowała wraz z 11 gminami realizację rządowo-samorządowego programu STOP SMOG. Dzięki wspólnemu działaniu, wymiana źródeł ciepła oraz termomodernizacja może objąć 210 prywatnych domów jednorodzinnych, które należą do osób, których nie stać na takie inwestycje. Wartość programu STOP SMOG w GZM to około 20 mln zł. Wiosną 2023 roku rozpoczął się pierwszy nabór beneficjentów, planowany jest jeszcze jeden w okresie jesiennym.

W ubiegłym roku Metropolia realizowała Program Ograniczania Niskiej Emisji (PONE). Dzięki temu mechanizmowi finansowania gminy Metropolii zrealizowały 45 inwestycji związanych z ograniczeniem niskiej emisji na łączną kwotę dotacji blisko 22,3 mln zł.

Na liście dofinansowania znalazły się m.in. inwestycje w termomodernizację budynków gminnych oraz budowę instalacji OZE (Odnawialne Źródła Energii). Projekty obejmują także modernizację systemu oświetlenia na energooszczędne. Wsparcie uzyskały także inwestycje związane z transportem publicznym, jak np. budowa lub modernizacja zintegrowanych węzłów przesiadkowych, infrastruktura przystankowa oraz drogi rowerowe i infrastruktura ruchu pieszych.

W 2022 GZM realizowała Metropolitalny Fundusz Solidarności. Ma on na celu wyrównywanie różnic rozwojowych gmin Metropolii. Na wsparcie realizacji 33 zadań inwestycyjnych wydano dotacje łącznie ok. 8,6 mln zł.

Pierwsze przetargi pod budowę velostrad

W grudniu 2022 Metropolia ogłosiła przetarg na opracowanie szczegółowej dokumentacji technicznej dla części velostrad, planowanych w ramach Metropolitalnej Sieci Tras Rowerowych. To efekt porozumień, które w 2022 roku Metropolia zawarła z miastami w sprawie realizacji tych inwestycji rowerowych.

W kwietniu 2023 Przetarg został rozstrzygnięty dla dwóch velostrad – Katowice – Sosnowiec (9,7 km), Katowice – Mysłowice (9,1 km)).

Także w grudniu 2022 GZM podpisała dwie pierwsze umowy dotyczące dofinansowania budowy velostrady w przebiegu Katowice – Mysłowice, realizowanej w ramach dużego projektu o nazwie Metropolitalna Sieć Tras Rowerowych. Trasa, o której mowa, w pierwszej kolejności połączy dwie katowickie dzielnice, Brynów z Giszowcem.

Następne dofinansowania zostały przygotowane dla kolejnych wykupów gruntów i dokumentacji projektowych i przedprojektowych, w tym programu funkcjonalno-użytkowego.

Fundusz Nauki dla doktorantów, studentów i uczniów

Metropolia rozszerzyła zakres działania Funduszu Wspierania Nauki, który jest skierowany do uczelni działających na jej terenie. Poza zajęciami prowadzonymi przez najlepszych naukowców na świecie, wsparciem zostaną objęci m.in. doktoranci oraz koła naukowe studentów.

Fundusz wspiera uczelnie w podnoszeniu atrakcyjności ich oferty naukowej i edukacyjnej i zachęca młodych ludzi do studiowania w Metropolii.

Pierwszy pierwotny obszar dotyczy dofinansowania zajęć ze światowej klasy naukowcami. Uczelnie dalej będą mogły zapraszać do siebie naukowców reprezentujących czołowe uniwersytety na świecie albo laureatów znaczących nagród w skali globalnej.

W ubiegłym roku rozszerzono zakres oddziaływania funduszu o cztery kolejne zakresy. Należą do nich wsparcie badań naukowych doktorantów jak i doktorów, nowoczesnych metod kształcenia oraz dofinansowanie konkursów i wydarzeń naukowych. Metropolia kieruje także swoje wsparcie do uczniów ponadpodstawowych i studentów pierwszego roku. Chodzi o organizację inicjatyw naukowych, mających zachęcić do studiowania w GZM, a także indywidualnych programów kształcenia dla szczególnie uzdolnionych studentów.

Foto: GZM/ Łukasz Folda

Instytut Rozwoju Miast i Regionów wysoko ocenił funkcjonowanie transportu publicznego na obszarze Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. W raporcie „Transport publiczny w miastach i miejskich obszarach funkcjonalnych” konurbacja GZM wspólnie z Poznaniem zajęła drugie miejsce w kraju pod względem integracji systemu transportowego.

Raport opracowany przez badaczy Obserwatorium Polityki Miejskiej IRMiR bierze pod uwagę 22 obszary miejskie w Polsce. Uwzględnia wiele elementów funkcjonowania komunikacji miejskiej, biorąc pod uwagę m.in. integrację systemu, analizę dostępności oraz formy organizacji transportu zbiorowego w miastach.

System dobrze zintegrowany

Konurbacji katowickiej przyznano ocenę na poziomie 88 proc. za integrację systemu transportu publicznego. Na wysoki wynik wpłynęła maksymalna liczba punktów przyznanych w kategoriach: integracja taryfowo-biletowa, system informacji pasażerskiej, możliwość zakupu biletu w aplikacji oraz park & ride.

Przypomnijmy, że wprowadzenie zintegrowanego systemu taryfowego było jednym z pierwszych działań podjętych przez Metropolię. Trzech dotychczasowych organizatorów transportu (KZK GOP, MZK Tychy i MZKP Tarnowskie Góry) połączono w jeden podmiot, czyli Zarząd Transportu Metropolitalnego (ZTM), dzięki czemu wprowadzono wspólne bilety dla wszystkich mieszkańców GZM. Kolejnym krokiem było wprowadzenie bardziej elastycznej taryfy oraz integracja z koleją.

W Metropolii funkcjonuje także rozbudowany system informacji pasażerskiej – przy przystankach znajduje się ok. 550 elektronicznych tablic SDIP, które podają czas przyjazdu autobusów, tramwajów i trolejbusów, a informacje o lokalizacji pojazdów ZTM można śledzić także na żywo w Mapach Google i aplikacji M2GO Info. Z kolei bilety ZTM dostępne są do kupienia w sześciu aplikacjach mobilnych.

W ocenie IRMiR wynikiem na poziomie 88 proc. może pochwalić się także Poznań, natomiast pierwsze miejsce z maksymalną liczbą punktów zdobył Rzeszów.

Wysoka dostępność transportu

Ponadto transport w Metropolii został wysoko oceniony pod względem dostępności do przystanków – zarówno pod względem średnich odległości, jak i czasu potrzebnego na dojście na przystanek. Co ważne, niewielkie są także dysproporcje w dostępności do transportu zbiorowego pomiędzy rdzeniem a strefą zewnętrzną konurbacji.

Warto w tym miejscu przypomnieć, że ZTM obsługuje teren ponad 50 miast i gmin. Łącznie każdego dnia pod jego szyldem kursuje około 1700 autobusów, tramwajów i trolejbusów, które obsługują prawie 7 tys. przystanków. Pod wieloma względami ZTM jest największym organizatorem transportu w Polsce.

Raport „Transport publiczny w miastach i miejskich obszarach funkcjonalnych” dostępny jest TUTAJ.

Do GZM trafiły właśnie pierwsze sztuki autobusów elektrycznych, zakupionych w ramach Programu GEPARD II. Łącznie Metropolia kupiła 32 pojazdy, które będą dostarczane do końca czerwca tego roku. Równolegle trwa montaż infrastruktury do ładowania autobusów elektrycznych. Zakup został dofinansowany ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 oraz NFOŚiGW.

Pierwsze sztuki nowoczesnych autobusów elektrycznych trafiają już do czterech metropolitalnych PKM: Katowice, Sosnowiec, Gliwice i Świerklaniec. To efekt umowy z firmą Solaris Bus & Coach na zakup 27 autobusów 12-metrowych oraz pięciu przegubowych o długości 18 metrów. Pojazdy są klimatyzowane, wyposażone w Wi-Fi, ładowarki USB i przystosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Umowa przewiduje realizację całego zamówienia do 30 czerwca 2023 roku.

Nowe autobusy to pierwsze pojazdy sygnowane jako Transport GZM, który docelowo skupi wszystkie formy mobilności realizowane przez Metropolię. Transport GZM sukcesywnie będzie pojawiać się na wszystkich elementach infrastruktury transportu publicznego organizowanego przez Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię, a docelowo połączy i ujednolici wizerunek wielu podmiotów budujących system komunikacji w naszym regionie.

Ponadto w ramach projektu zostanie uruchomionych 16 mobilnych ładowarek, z których będą mogły korzystać jednocześnie po dwa autobusy, a także 11 szybkich stacjonarnych ładowarek pantografowych, które pojawiają się w sześciu miastach Metropolii: Będzinie, Gliwicach, Katowicach, Mikołowie, Sosnowcu i Tarnowskich Górach.

Zakup autobusów i infrastruktury ładowania realizowany jest w ramach Programu GEPARD II. Całkowity koszt przedsięwzięcia to ponad 107 mln zł, przy czym prawie 75 mln zł pochodzi z dotacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Dzięki powyższej inwestycji zwiększy się flota ekologicznych, niskoemisyjnych autobusów w GZM. Przypomnijmy, że Metropolia planuje także zakup do 30 autobusów napędzanych wodorem (20 w ramach zamówienia podstawowego oraz kolejnych maksymalnie 10 w ramach prawa opcji). Pojazdy trafią do PKM-ów w Tychach, Katowicach i Świerklańcu. Aktualnie trwa badanie ofert złożonych w przetargu. Docelowo autobusy napędzane wodorem powinny pojawić się w Metropolii w pierwszej połowie 2024 roku.

Pasażerowie podróżujący tramwajami będą mieli pierwszeństwo przed kierowcami samochodów. Na skrzyżowaniach, przez które przejeżdżają tramwaje trzech najważniejszych linii w Bytomiu, zostanie wprowadzony priorytet dla tramwajów. Miasto pozyskało ponad 1,9 mln zł dofinansowania z Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii na rozbudowę i budowę sygnalizacji świetlnej nadającej priorytet tramwajom oraz na opracowanie dokumentacji projektowej przebudowy trzech kluczowych skrzyżowań drogowo-tramwajowych w Bytomiu. To oznacza, że tramwaje linii nr 6, 7 i 19 pojadą szybciej.

– Realizowane w naszym mieście inwestycje tramwajowe mają na celu nie tylko zwiększenie komfortu przejazdu pasażerów, ale również skrócenie czasu przejazdu – mówi zastępca prezydenta Bytomia Michał Bieda. – Dofinansowanie z Metropolii, jakie pozyskaliśmy na rozbudowę i budowę sygnalizacji świetlnej umożliwi nam upłynnienie przejazdów komunikacją tramwajową zwłaszcza w centrum miasta. Co istotne, wdrożenie nowych systemów sygnalizacji świetlnej wprowadzimy już w ramach realizowanej inwestycji związanej z przebudową torowiska linii 19. – dodaje wiceprezydent Michał Bieda.

Priorytet dla tramwaju na kilkunastu skrzyżowaniach

Pozyskane przez miasto dofinansowanie umożliwi rozbudowę sygnalizacji na skrzyżowaniach, przez które przejeżdżają tramwaje linii nr 6, 7 i 19. Dla linii nr 7 będą to skrzyżowania ulic: pl. Wolskiego, Miarki, Jagiellońskiej, Zabrzańskiej, Łagiewnickiej oraz ul. Świętochłowickiej, Fabrycznej, Ludowej, a także ul. Świętochłowickiej, Ostatniej i św. Piotra. Z kolei dla linii nr 6 to skrzyżowanie ul. Wrocławskiej i Reja, skrzyżowanie ul. Chorzowskiej, Miarki, Siemianowickiej i Witczaka, Pszczyńskiej w Rozbarku oraz Chorzowskiej w rejonie Media Markt.

Dla linii tramwajowej nr 19 rozbudowana zostanie nie tylko sygnalizacja, ale skonfigurowane będą także sterowniki sygnalizacji świetlnej. Prace będą prowadzone aż na 8 skrzyżowaniach: Strzelców Bytomskich w rejonie ZG „Eko Plus” /dawnej KWK „Powstańców Śląskich”/, Strzelców Bytomskich w rejonie drogi osiedlowej /Vitor/, Strzelców Bytomskich – pl. Żeromskiego, Strzelców Bytomskich w rejonie ul. Sikorskiego, Strzelców Bytomskich – Narutowicza, Strzelców Bytomskich – Szymały, Strzelców Bytomskich – Wojciechowskiego oraz Strzelców Bytomskich – Długiej – Władysława Łokietka.

W ramach przewidzianych w projekcie prac zostaną wykonane roboty instalacyjne i informatyczne, w tym m.in. zmieniona zostanie konfiguracja sterowników sygnalizacji oraz rozbudowane będą systemy detekcji z uwzględnieniem dodatkowych pętli indukcyjnych lub kamer wykrywających zbliżający się tramwaj. Wprowadzone zmiany umożliwią wprowadzenie optymalizacji programu sygnalizacji świetlnej, dzięki czemu tramwaj będzie miał priorytet przy przyjeździe przez skrzyżowania.

Z wszystkich sześciu projektów, na które gmina pozyskała dofinansowanie z Metropolii najwięcej będzie kosztowała rozbudowa sygnalizacji świetlnych na skrzyżowaniach odcinka linii tramwajowej nr 6. Wartość tej inwestycji to ponad 813 tys. zł, zaś pozostałe pięć projektów łącznie będzie kosztować ponad 1,1 mln zł.

W planach przebudowa kolejnych skrzyżowań umożliwiających wprowadzenie priorytetu dla tramwaju

W ramach pozyskanych środków z Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii opracowana zostanie również dokumentacja projektowa przebudowy trzech ważnych skrzyżowań w Śródmieściu, Rozbarku i Stroszku, gdzie w przyszłości będzie możliwe wprowadzenie priorytetu dla tramwaju. Dokumentacja projektowa zostanie przygotowana pod przebudowę skrzyżowania ul. Strzelców Bytomskich i Narutowicza w Stroszku, Wrocławskiej i Łużyckiej w Śródmieściu oraz Chorzowskiej i Arki Bożka w Rozbarku.

Priorytet dla tramwaju to oszczędność czasu i energii

Dzięki wprowadzeniu priorytetu realnie skrócony zostanie czas przejazdu tramwaju zwłaszcza w centrum naszego miasta, gdzie trasy linii nr 6 i 19 przecinają główne drogi w mieście.

Wprowadzenie priorytetu dla tramwaju oznacza także, że znacząco skróci się czas oczekiwania na przejazd przez skrzyżowania, co również wpłynie na mniejszą liczbę zatrzymań tramwajów, a to oznacza niższe zużycie energii.

Źródło: UM Bytom

Nowe metrolinie już wkrótce pojawią się na ulicach miast i gmin Metropolii. Linia M12 zapewni bezpośrednie połączenie gminy Wyry z Katowicami, M13 będzie kursować pomiędzy Strefą Ekonomiczną w Sosnowcu a centrum Katowic, natomiast M17 połączy Sosnowiec z Bytomiem.

– Zbliżamy się do momentu, w którym po ulicach Metropolii będą kursować wszystkie z 32 zaplanowanych przez nas metrolinii. Dzięki liniom metropolitalnym nie tylko usprawniliśmy podróżowanie pomiędzy dużymi miastami oraz portem lotniczym w Pyrzowicach, ale także ograniczyliśmy wykluczenie komunikacyjne w tych gminach, które w mniejszym stopniu były obsługiwane przez transport publiczny. Kolejne trzy metrolinie, które uruchomimy 3 czerwca, również wpisują się w ten schemat –– mówi Grzegorz Kwitek, członek zarządu GZM.

Uruchomienie linii M13 zapewni zwiększoną obsługę Strefy Ekonomicznej w Sosnowcu, co ułatwi dojazdy i powroty z pracy mieszkańców Katowic i Mysłowic. Nowe połączenie umożliwi także szybkie przemieszczanie się pomiędzy Sosnowcem a centrum Katowic, przez katowicką dzielnicę Giszowiec i Mysłowice, a także usprawni podróże między sosnowieckimi dzielnicami Niwka, Dańdówka i Bobrek. Linia kursować będzie z częstotliwością co 30 minut w dni robocze oraz co 60 minut w dni wolne.

Linia M17, kursująca w relacji Sosnowiec Urząd Miasta – Bytom Dworzec, zapewni zwiększoną ofertę przewozową w Sosnowcu, Czeladzi, Siemianowicach Śląskich, Piekarach Śląskich i Bytomiu. Dodatkowo zapewni bezpośrednie połączenia Sosnowca ze strefą ekonomiczną w Bańgowie. Linia kursować będzie z częstotliwością co 30 minut w dni robocze oraz co 60 minut w dni wolne.

–  Dzięki M13 mieszkańcy Dańdówki i Niwki po wielu latach znów będą mogli dojechać bezpośrednio do ścisłego centrum Katowic. Nowa metrolinia zapewni również połączenie ze strefą przemysłową przy S1, jak również da możliwość odwiedzenia tak popularnego Giszowca. Z kolei M17 to dobra propozycja dla tych, którym zależy na szybkim i wygodnym połączeniu z Czeladzią. Dziękuję Metropolii i ZTM za współpracę, otwartość i szybkie działanie – mówi Arkadiusz Chęciński, prezydent Sosnowca.

Linia oznaczona jako M12 zapewni bezpośrednie połączenie gminy Wyry z Katowicami oraz powiększy ofertę przewozową w Mikołowie, Łaziskach Górnych i Katowicach. Nowe połączenie umożliwi szybkie przemieszczanie się pomiędzy centrum Katowic, Centrum Przesiadkowym Brynów, Centrum Przesiadkowym w Mikołowie oraz gminami Łaziska Górne i Wyry.

– Będzie to pierwsze, bezpośrednie połączenie gminy Wyry z Katowicami. W naszej gminie będzie ona obsługiwała pięć przystanków. Myślę, że już od września linia stanie się na tyle popularna, że uczniowie, którzy od nowego roku szkolnego będą dojeżdżać do szkół ponadpodstawowych, zaczną z niej regularnie korzystać. Liczę również, że wielu mieszkańców pracujących w Katowicach, przesiądzie się z samochodu właśnie na tę autobusową linię bezpośrednią. Wielokrotnie zapowiadałam, że linia M12 wkrótce powstanie, bardzo się cieszę, że mogę teraz to naszym mieszkańcom potwierdzić – mówi Barbara Prasoł, wójt gminy Wyry.

W dni robocze oraz soboty uruchomione zostaną dodatkowe kursy M12 w relacji skróconej: Katowice Sądowa – Łaziska Średnie Zwycięstwa z częstotliwością co 60 min, zapewniając na odcinku pomiędzy Katowicami a Łaziskami Górnymi wspólną częstotliwość co 30 minut.

Metrolinie to finansowane z budżetu GZM połączenia autobusowe, których celem jest poprawa funkcjonowania komunikacji miejskiej do czasu utworzenia Kolei Metropolitalnej. Ich wyróżnikiem jest zwiększona częstotliwość kursowania i niemal całodobowa obsługa poszczególnych linii. Część metrolinii, po wprowadzeniu Kolei Metropolitalnej, nadal będzie jeździć na trasach, gdzie zbiorowy transport kolejowy nie funkcjonuje.

Szczegółowe informacje na stronie Zarządu Transportu Metropolitalnego – LINK

• W 2025 roku wrócą pociągi na trasę od Tarnowskich Gór do Katowic. To ważny odcinek Kolei Metropolitalnej – pociągi będą jeździć krócej o prawie 20 min i kursować częściej.
• Zanim pociągi wrócą na tory, projektowane będzie jeszcze otoczenie nowych stacji.
• Na to, jak otoczenie nowych stacji będzie wyglądać – mogą mieć wpływ mieszkańcy GZM. Dlatego Metropolia zaprasza mieszkańców na spacery badawcze. Wspólnie zastanowimy się co trzeba zrobić, aby dojścia i okolice stacji były bezpieczne i wygodne.

Przez cały maj w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii odbędzie się 12 spacerów badawczych w pięciu miejscowościach: w Bytomiu, Radzionkowie, Chorzowie, Nakle Śląskim i Tarnowskich Górach. Harmonogram znajduje się poniżej.

Zapisy do udziału w spacerach badawczych GZM już trwają. Formularz rejestracyjny jest dostępny https://forms.office.com/e/qVVysZkyMK. Liczba miejsc jest ograniczona. Spacery będą odbywać się w grupie 10 osób w godzinach 17:30-19:30. Każda z osób, która zostanie zakwalifikowana do udziału w spacerach, otrzyma indywidualnie potwierdzenie z informacją o dokładnym miejscu rozpoczęcia spaceru.

„Limuzyna na szynach” z Tarnowskich Gór do Katowic

Spacery badawcze odbędą się wzdłuż linii kolejowej, gdzie trwa budowa nowych torów i peronów Kolei Metropolitalnej.

– Mieszkańcy od dawna zwracali uwagę na potrzebę rozwijania oferty kolejowej na tej linii, stworzenia swego rodzaju „limuzyny na szynach” – jak to określano kilkanaście lat temu w Tarnowskich Górach – dla tej części Metropolii, aby szybciej podróżować w stronę Katowic. Dzięki tej inwestycji oraz planowanej dotacji GZM do uruchomienia dodatkowych połączeń kolejowych w przyszłości, będzie to możliwe – mówi Wojciech Dinges, pełnomocnik zarządu GZM ds. transportu szynowego.

Po zakończeniu tych prac – zmieni się lokalizacja kilku stacji i powstaną nowe (Chorzów Uniwersytet, Bytom Stroszek, czyli przesunięta dawna stacja „Bytom Północny” oraz Tarnowskie Góry Osada Jana). Powrót pociągów na tę linię i wprowadzone dwa lata temu połączenie Bytom-Gliwice ułatwią szybkie i wygodne podróże w kilku kierunkach – w stronę Gliwic, Bytomia, Chorzowa, Katowic, Tarnowskich Gór, Lublińca oraz lotniska i dalej, w kierunku Zawiercia i Częstochowy.

– Kolej jest dla nas punktem wyjścia, by zbudować siatkę dobrej mobilności w GZM, również tej w otoczeniu stacji kolejowych – teraz na linii od Tarnowskich Gór, a następnie – gdy będą oddawane kolejne odcinki – w pozostałych częściach Metropolii. Stąd propozycja spacerów badawczych, aby spotkać się z mieszkańcami już na obszarze poszczególnych miejscowości i wspólnie pomyśleć nad najlepszymi rozwiązaniami, które usprawnią nasze codzienne korzystanie z nowych stacji kolejowych oraz ułatwią przesiadkę na inne środki transportu metropolitalnego – dodaje.

Czasem wystarczy drobna zmiana, by ułatwić przejście

Podczas spacerów badawczych, mieszkańcy niejako „wydeptają” najbliższe otoczenie nowych stacji, aby znaleźć rozwiązania, dzięki którym przejście na pociąg będzie wygodne i bezpieczne.

– Czasami, żeby skrócić nawet o kilka minut dojście do stacji czy przystanku – wystarczy drobna zmiana poprzez np. usunięcie barierek czy niewielkich zmian w organizacji ruchu – mówi Magdalena Jochemczyk, przedstawiciela Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, która koordynuje projekt „Jak otworzyć kolej na mieszkańców”.

– Jednak chcemy na tę przestrzeń wokół stacji spojrzeć szerzej. Porozmawiać też o tym, z czym kojarzą się nam te miejsca, zastanowić się czy znajdują się tam jakieś charakterystyczne elementy, które chcielibyśmy pokazać całej Metropolii. Może w okolicy jest mural lub inny obiekt, do którego mieszkańcy są przywiązani z sentymentem albo występują jakieś ograniczenia, które wpływają na poczucie bezpieczeństwa w tym rejonie. Chcemy to znaleźć i wskazać podczas spacerów – dodaje.

Na jesień odbędą się konsultacje według rekomendacji Komisji Europejskiej i OECD

Spacery badawcze będą pierwszą częścią projektu, którym GZM zaprasza mieszkańców – użytkowników transportu publicznego do włączenia się w poszukiwanie rozwiązań, aby w przyszłości codzienne dojazdy do pracy i szkoły były szybkie i komfortowe.

– Nie ma wątpliwości, że lokalne podróże są ważne dla każdego z nas. Dlatego mieszkańcy powinni mieć swój głos w procesie planowania transportu. To pozwala im wpłynąć na kształtowanie mobilności w swojej okolicy i stopniowo budować standardy we wspólnym modelowaniu miejskiej infrastruktury – mówi Krzysztof Rodziewicz, dyrektor w Departamencie Analiz Transportowych, Centrum Unijnych Projektów Transportowych (CUPT).

Poza spacerami badawczymi, niebawem ukaże się ankieta dotycząca przemieszczania się i wyglądu stacji kolejowych. Konsultacje będą kontynuowane jesienią tego roku. Zostaną przeprowadzone w innowacyjnej formule deliberacji zgodnie z rekomendacjami Komisji Europejskiej.

Harmonogram spacerów badawczych. Sprawdź, kiedy spacery badawcze GZM odbędą się w poszczególnych miastach

Bytom

9 maja – Bytom Stroszek

10 maja – Bytom Karb

11 maja – Bytom Rozbark (stacja jeszcze nieistniejąca)

16 maja – Bytom, stacja główna

Radzionków:

17 maja – Radzionków Rojca

18 maja – stacja Radzionków

Chorzów:

23 maja – Chorzów Stary

24 maja – Chorzów Miasto

25 maja – Chorzów Uniwersytet

Nakło Śląskie

29 maja – Nakło Śląskie

Tarnowskie Góry

30 maja – Tarnowskie Góry

31 maja – Tarnowskie Góry Osada Jana 31 maja (stacja jeszcze nieistniejąca)

Spacery badawcze organizowane są w ramach projektu „Jak otworzyć kolej na mieszkańców”. Projekt jest realizowany przy wsparciu Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) i Komisji Europejskiej we współpracy Centrum Unijnych Projektów Transportowych, Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii i Spółdzielni Socjalnej FADO.

Od 12 kwietnia można już korzystać z nowej niemal 2-kilometrowej drogi, która połączyła ulicę Sobieskiego z ulicą Kościuszki i pozwala ominąć centrum Dąbrowy Górniczej. Do dyspozycji mieszkańców są też dwa parkingi z 375 miejscami postojowymi w centrum przesiadkowym przy kolejowej stacji.

Przebudowa układu drogowego wraz budową centrum przesiadkowego w śródmieściu to jedna z kluczowych miejskich inwestycji. Od października 2020, gdy prace rozpoczęły się w rejonie ulicy Sobieskiego, powstały:

• prawie 2 km droga łącząca ul. Sobieskiego z ul. Kościuszki i przebudowaną ul. Kolejową;
• droga pod nowym wiaduktem kolejowym, która łączy ulice Kościuszki i Limanowskiego;
• tunel pieszo-rowerowy w miejscu zlikwidowanego przejazdu przy ul. Konopnickiej;
• droga łącząca ul. Limanowskiego i ul. Robotniczą;
• parkingi na 375 miejsc po obu stronach torów z wjazdami od ulicy Kolejowej i Limanowskiego;
• przejście podziemne z windami między peronami i parkingami po obu stronach torów;
• centrum przesiadkowe przy dworcu PKP, do którego dojeżdżają autobusy;

Wzdłuż nowego układu drogowego – z rondami na pięciu skrzyżowaniach – zainstalowano nowoczesne ledowe oświetlenie, powstały także chodniki i drogi rowerowe.

Ważnym elementem inwestycji była budowa nowej kanalizacji deszczowej. – Wymagało to wielu prac ziemnych. Dość powiedzieć, że pod wiaduktem kolejowym, pod którym przejeżdżają dziś kierowcy, wykop pod trzy zbiorniki retencyjne miał aż 14 m głębokości – mówi Zbigniew Kubik, naczelnik Wydziału Inwestycji Drogowych. Jak dodaje, kolejny zbiornik retencyjny powstał w rejonie ul. Przybylaka.

Elementem kanalizacji deszczowej są także nowe przepompownie. Ta przy głównym wiadukcie ma podwójne zasilanie: z pompy głównej i rezerwowe z agregatu. Przepompownia powstała także przy tunelu pieszo-rowerowym.

Prezydent zapowiada budowę łącznika

Otwarta we wtorek dwupasmowa droga ma 7 m szerokości i 1900 m długości. Łączy rejon dworca kolejowego z rondem przy Urzędzie Pracy, można z niej także wyjechać i zjechać do Centrum Handlowego Pogoria. W przyszłości droga może zostać rozbudowana o drugą jezdnię.

– Nowa droga powstawała w trudnym terenie. Z tego powodu nad torami do bocznicy huta Bankowej trzeba było wybudować dwa wiadukty. Zdecydowaliśmy się na tę inwestycję, żeby przenieś dużą część ruchu samochodowego poza centrum naszego miasta. Ten komfort mieszkańcy odczują w pełni, gdy dobudujemy połączenie ulicy Kolejowej z aleją Zagłębia Dąbrowskiego. Tę inwestycję zamierzamy rozpocząć jeszcze w tym roku, otrzymaliśmy bowiem na to zadanie obietnicę dofinansowania – mówi Marcin Bazylak, prezydent Dąbrowy Górniczej.

Oprócz układu drogowego, modernizację przeszło również torowisko i trakcja elektryczna w rejonie stacji. Dodatkowo dołożono tam trzeci tor, pozwalający obsługiwać ruch lokalny. Zachowano także miejsce na czwarty tor. Na stacji zmodernizowano perony i zbudowano prowadzące do nich przejście podziemne z windami.

Wartą 234,5 mln brutto zł inwestycję zrealizowało konsorcjum dąbrowskich spółek Nowak-Mosty i Complex Dąbrowa Górnicza. Koszt poniesiony przez miasto to 149,8 mln zł brutto z czego 82,5 mln zł to dofinansowanie: 56,5 mln zł z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego oraz 26 mln zł z Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Przedsięwzięcie prowadzone było wspólnie przez miasto i PKP PLK S.A.

Źródło: UM Dąbrowa Górnicza

By w przyszłości codzienne dojazdy do pracy i szkoły były szybkie i komfortowe, musimy zacząć pracę już teraz. Zależy nam na tym, by zacząć współpracę z mieszkańcami – użytkownikami transportu publicznego. Wierzymy, że nasza wspólna praca przyniesie pozytywne skutki. Czasem drobna zmiana, na przykład w postaci usunięcia barierek czy niewielkich zmian w organizacji ruchu, może skrócić dojście do stacji czy przystanku o kilka minut.

Dlatego chcemy zaprosić mieszkańców GZM do rozmowy o węzłach przesiadkowych przy stacjach kolei metropolitalnej i zacząć planować je razem z przyszłymi ich użytkownikami poprzez działania w ramach projektu „Jak otworzyć kolej na mieszkańców?”. Proponujemy wspólne spacery po okolicy istniejących i przyszłych przystanków kolei metropolitalnej w 6 miastach i gminach na terenie GZM, podczas których porozmawiamy z mieszkańcami i zapytamy ich o zdanie w formie ankiet. O szczegółach opowiemy na spotkaniu otwierającym, które odbędzie się 12 kwietnia 2023 roku w godzinach 17:00-19:00 w Muzeum Hutnictwa w Chorzowie przy ulicy Metalowców 4a.

Zależy nam na obecności każdego, komu bliski jest temat dostępnego i efektywnego transportu w Metropolii. Prosimy o zarejestrowanie się poprzez formularz: https://forms.office.com/e/38NGHEaG1T

Jesteśmy też dostępni pod adresem mailowym mobilnosc@metropoliagzm.pl oraz pod numerem telefonu 32 718 07 11.

Obecnie trwają prace na linii kolejowej nr 131 na odcinku od Chorzowa Batorego przez Bytom do Nakła Śląskiego. Trwa także projektowanie odcinka obejmującego przystanki Nakło Śląskie, Tarnowskie Góry Osada Jana i Tarnowskie Góry. Dzięki tej inwestycji, za kilka lat, będziemy mogli szybciej jeździć do pracy czy szkoły.

Jednak wyremontowane tory i nowe perony to nie wszystko. Potrzebujemy wspólnej siatki połączeń autobusowych, tramwajowych i kolejowych, możliwości sprawnej i szybkiej przesiadki z różnych środków transportu oraz komfortowego dojścia do stacji czy przystanku kolejowego. Czekamy na Państwa, aby móc dobrze zaprojektować przyszłość transportu w Metropolii.

Cały projekt organizowany jest przy wsparciu Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) i Komisji Europejskiej we współpracy z Centrum Unijnych Projektów Transportowych i Spółdzielnią Socjalną FADO.

Komisja Europejska przyznała nagrodę MobilityAction 2022 projektowi realizowanemu przez Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię i Uniwersytet Śląski w Katowicach. Jury konkursowe doceniło kompleksowe podejście do przekształcenia przestrzeni nad Rawą w zieloną, przyjazną pieszym przestrzeń. Nagrody wręczono 23 marca podczas uroczystości w Gandawie (Belgia).

Projekt zmiany przestrzeni na kampusie UŚ pokonał dwóch innych finalistów – Ar2gether (Rzym, Włochy) i UCB Pharma (Braine L’Alleud, Belgia).

– W zeszłym roku byliśmy nominowani do nagrody EuropeanMobilityWeek za projekt uspokojenia ruchu na jednej z ulic, tym razem zostaliśmy uhonorowani nagrodą MobilityAction. To dla nas duży zaszczyt, ten projekt jest efektem pracy zespołowej. Metropolia współpracuje z 41 miastami i gminami, więc można sobie wyobrazić, jak duża jest skala naszej kooperacji. Chcemy być polskim pionierem w zakresie zrównoważonej mobilności, a w przyszłości może nawet europejskim – mówił podczas odbierania nagrody w Gandawie Kazimierz Karolczak, przewodniczący GZM.

Dodał, że sukces projektu nad Rawą dowodzi, że wszyscy chcemy żyć w zielonych, przyjaznych przestrzeniach miejskich. Przewodniczący GZM złożył także podziękowania za współpracę Katowicom oraz rektorowi Uniwersytetu Śląskiego.

– Ten projekt, to przede wszystkim wielki sukces w zakresie zmiany sposobu myślenia, o tym jak powinno się pracować nad modyfikacjami przestrzeni publicznej. Proces budowania świadomości tego, co da nam przywrócenie Rawy mieszkańcom akademickich Katowic rozpoczął się wraz z organizacją 5. edycji Śląskiego Festiwalu Nauki. Ta nagroda to kolejny dowód na to, że w podjętej przez nas inicjatywie zmiany Rawy jest potencjał – powiedział prof. Ryszard Koziołek, rektor Uniwersytetu Śląskiego.

W realizację projektu nad Rawą zaangażowani byli specjaliści z zakresu urbanistyki, partycypacji społecznej, transportu pieszego, rowerowego i publicznego. Komisja Europejska nie tylko doceniła efekt przeobrażenia parkingu przed kampusem w przestrzeń dla pieszych. Zauważono także fakt, że do prac nie wynajmowano żadnej firmy – na miejscu samodzielnie pracowali urzędnicy, pracownicy uczelni i aktywiści miejscy. Taki model działań został zainicjowany przez GZM przy okazji utworzenia Metropolitalnych Szkół Prototypowania (MSP).

Warto dodać, że metoda MSP była także wykorzystana do budowy Planu Zrównoważonej Mobilności Miejskiej, który aktualnie jest na etapie konsultacji społecznych, trwających do 11 kwietnia br.

Nagroda MobilityAction była przyznawana przez Komisję Europejską po raz pierwszy. Ma ona na celu zaprezentowanie najlepszych działań z zakresu zrównoważonej mobilności, realizowanych przez organizacje społeczeństwa obywatelskiego, przedsiębiorstwa, instytucje edukacyjne, inicjatywy obywatelskie oraz gminy.

Zmniejszenie zanieczyszczeń komunikacyjnych, zmniejszenie liczby wypadków drogowych oraz zachęcanie do korzystania z różnych środków transportu – to niektóre cele Planu Zrównoważonej Mobilności Miejskiej (ang. SUMP – Sustainable Urban Mobility Plan), opracowanego przez Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię oraz Związek Gmin i Powiatów Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego. Dokument, który stworzono zgodnie z wytycznymi Unii Europejskiej, teraz będzie opiniowany przez mieszkańców. Zapraszamy do udziału w konsultacjach społecznych, które potrwają do 11 kwietnia br.

Dlaczego powstał SUMP? Po pierwsze, dokument prowadzi do rozwoju zrównoważonego transportu w miastach. Celem jest określenie wizji systemów i usług transportowych w regionie, ze szczególnym naciskiem na kwestie związane z ochroną środowiska i zdrowiem mieszkańców.  Kluczowe jest stworzenie takich warunków w przestrzeni miejskiej, aby każdy mógł bezpiecznie i efektywnie podróżować transportem zbiorowym, rowerami i hulajnogami, a przede wszystkim pieszo. Samochód ma być wykorzystywany tylko w ostateczności, gdy nie będzie szybszych i tańszych alternatyw.

Po drugie, zgodnie z zaleceniami Komisji Europejskiej, opracowanie i wdrożenie SUMP ma istotne znaczenie w kontekście pozyskiwania funduszy europejskich w bieżącej perspektywie finansowej.

Produkty do roku 2030, osiągnięcie efektów do 2050

SUMP to dokument strategiczny, który zgodnie z działaniami UE, zakłada osiągnięcie ambitnych celów do roku 2050. Mowa o zeroemisyjności transportu, drastycznym zmniejszeniu ofiar wypadków drogowych oraz mniejszym użyciu samochodów w życiu codziennym. Aby osiągnąć te cele, najpierw trzeba zrealizować szereg działań do roku 2030. W krótkiej perspektywie będą to projekty związane z Koleją Metropolitalną i polityką parkingową w miastach. W dłuższej perspektywie planowanie przestrzenne na terenie konurbacji ma być skupione wokół transportu kolejowego.

Dokument powstawał nie tylko w oparciu o teoretyczną wiedzę urzędników i specjalistów, ale także praktyczne doświadczenia, które wyniesiono w ramach Metropolitalnych Szkół Prototypowania. Osoby zajmujące się zawodowo urbanistyką, inżynierią ruchu, transportem publicznym, rewitalizacją, inwestycjami czy planowaniem przestrzennym, realizowały w miastach GZM projekty związane z uspokajaniem ruchu, polityką parkingową i siatką połączeń komunikacji miejskiej. W każdym z prototypów bardzo ważny był udział mieszkańców, z którymi przeprowadzono łącznie ponad 1000 wywiadów.

Zgłoś się do udziału w konsultacjach planu mobilności

Metoda zapoczątkowana w ramach Metropolitalnych Szkół Prototypowania będzie kontynuowana. Finalizacja prac nad SUMP nie byłaby możliwa bez konsultacji z mieszkańcami, którzy sami posiadają praktyczną wiedzę na temat tego, jak usprawnić ich codzienne podróże do pracy czy szkoły. W związku z tym Metropolia i Subregion Centralny przygotowały szereg spotkań w tej sprawie, zarówno w formule stacjonarnej, jak i on-line.

Jak wziąć dział w konsultacjach SUMP?

• 28 marca, godz. 10:00 – spotkanie on-line (LINK)
• 30 marca, godz. 18:00 – spotkanie w siedzibie GZM, ul. Barbary 21a, Katowice
• 31 marca, godz. 10:00 – spotkanie w biurze ZGiPSCWŚ, ul. Wincentego Pola 16, Gliwice
• 5 kwietnia, godz. 18:00 – spotkanie on-line (LINK)

Opinie można zgłaszać także mailowo do 11 kwietnia na adres: mobilnosc@metropoliagzm.pl

SUMP i pozostałe kluczowe dokumenty, z którymi należy się zapoznać, dostępne są w linkach poniżej:

Dobra Mobilność 30 50

Dobra Mobilność – (nie)wykorzystane możliwości

Prognoza oddziaływania na środowisko SUMP Subregion Centralny

Formularz uwag