Zgromadzenie Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii udzieliło Zarządowi absolutorium za wykonanie budżetu za rok 2024. Integracja transportu miejskiego, zakupy zeroemisyjnego taboru, prace nad utworzeniem infrastruktury dla rowerów – Metrorower i velostrady – to jedne z kierunków działań Metropolii w ubiegłym roku.
Wydatki w 2024 roku wyniosły ok. 2,18 mld zł. W tej kwocie największe środki – ok. 1,97 mld zł – wydano na organizację i rozwój transportu miejskiego. Dochody Metropolii GZM zamknęły się kwotą ok. 2,21 mld zł. Największy udział – 956,45 mln zł – stanowiła część zmienna składki rocznej. Część stała składki rocznej wyniosła 17,53 mln zł. Wpływy z usług przewozowych, w tym przede wszystkim sprzedaż biletów, przyniosły ok. 244,69 mln zł dochodu. Do budżetu Metropolii trafiło ok. 522,74 mln zł. Te pieniądze pochodzą z udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych, który stanowi obecnie 0,49% od dochodów podatników tego podatku, zamieszkałych na obszarze związku metropolitalnego.
Najwięcej Metropolia wydała na transport
Planowane wydatki z budżetu wyniosły ok. 1,97 mld złotych. Wydatki bieżące były przede wszystkim związane z organizacją transportu zbiorowego (m.in. przewozy autobusowe, tramwajowe i trolejbusowe oraz linie metropolitalne). Pieniądze z budżetu zostały przeznaczone także na utrzymanie infrastruktury przystankowej, obsługę i rozwój systemów obsługujących komunikację pasażerską, a także integrację pasażerską oraz system taryfowo-biletowy.
Pojazdy pod szyldem ZTM kursowały w 55 gminach – 41 metropolitalnych oraz 14 spoza jej obszaru. Wydatki zostały przeznaczone na przewozy autobusowe, tramwajowe i trolejbusowe. Pieniądze zostały też przeznaczone na organizację linii metropolitalnych i przewozów do Międzynarodowego Portu Lotniczego „Katowice” w Pyrzowicach.
Wydatki na transport publiczny objęły również ponad 25 mln zł, które Metropolia przekazała Województwu Śląskiemu na dofinansowanie ponad 80 kursów pociągów na swoim obszarze, m.in. w relacji Bytom–Gliwice, Katowice–Gliwice, Gliwice–Dąbrowa Górnicza Ząbkowice czy Tychy Lodowisko–Katowice.
W 2024 roku wydano także ponad 4,8 mln zł na sfinansowanie części wkładu własnego dla sześciu inwestycji kolejowych, zgłoszonych w ramach rządowego Programu Kolej+. Przypominamy, że Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia jest partnerem we wszystkich tych projektach oraz zapewnia tym samorządom około 352 mln zł jako sfinansowanie wkładu własnego do realizowanych inwestycji.
Zeroemisyjny tabor
Rok 2024 przebiegał pod znakiem realizacji projektów związanych z elektromobilnością w komunikacji miejskiej, mówimy o zakupie taboru zeroemisyjnego wraz z infrastrukturą ładowania. Projekty realizowane są głównie w ramach wsparcia bezzwrotnego z planu rozwojowego Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności. Dzięki ich realizacji na drogi Metropolii do połowy 2026 roku wyjedzie 73 autobusy elektryczne oraz 8 wodorowych.
Dodatkowo GZM w ramach dofinansowania z Programu Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021-2027 planuje zakup 9 sztuk autobusów elektrycznych, które pojawią się na liniach transportu publicznego na przełomie 2026/2027 roku. Koszty powyższych przedsięwzięć sięgają blisko 387,4 mln zł.
Pod znakiem inwestycji w velostrady
W 2024 roku udzielono pomocy finansowej gminom w formie dotacji celowej na kolejne etapy realizacji Metropolitalnej Sieci Tras Rowerowych. Kontynuowano kolejne wykupy nieruchomości pod velostrady. Sosnowiec, Tychy, Dąbrowa Górnicza i Czeladź ukończyły programy funkcjonalno-użytkowe w oparciu o finansowanie GZM.
GZM sfinansowała również budowę 4,4 km velostrady nr 6 pomiędzy dzielnicami Brynów i Giszowiec w Katowicach. Ten ostatni wydatek był najwyższy w zakresie metropolitalnych dróg rowerowych. Koszt zamówienia wyniósł ok. 12,5 mln zł.
Jeżeli chodzi o zadania programu Metropolitalnej Sieci Tras Rowerowych realizowane bezpośrednio na zamówienie GZM, ukończono prace nad przygotowaniem koncepcji technicznej Velostrady nr 6 od katowickiego Giszowca do Mysłowic. Kolejnym krokiem będzie opracowanie dokumentacji projektowej dla tego odcinka. Metropolia pomogła również Mysłowicom w procesie wykupu nieruchomości po kolei piaskowej Maczki–Bór oraz zamówiła kolejne koncepcje techniczne – dla katowickiego odcinka Velostrady nr 3, zaplanowanej na odcinku Katowice–Tychy. Przebudowano również wiadukt w ciągu ulicy Nowopogońskiej w Czeladzi, na potrzeby przyszłej budowy Velostrady nr 7.
W 2024 roku uruchomiono system wypożyczalni 7 tysięcy rowerów „Metrorower”, który objął 31 gmin w Metropolii. Według statystyk, do końca roku 2024 z Metroroweru skorzystało ok. 1 mln użytkowników.
Metropolia na rzecz ograniczania niskiej emisji
W 2024 roku realizowano dwa programy związane z ograniczaniem niskiej emisji. Pierwszy, o nazwie „ELENA”, był związany z przygotowaniem wraz z 16 gminami (Będzin, Bieruń, Bytom, Czeladź, Chorzów, Katowice, Piekary Śląskie, Pyskowice, Rudziniec, Siewierz, Świerklaniec, Sośnicowice, Tarnowskie Góry, Tychy, Zbrosławice, Radzionków) dokumentacji pod inwestycje związane z poprawą efektywności energetycznej 141 budynków komunalnych wielorodzinnych.
Drugi program to STOP SMOG. Dzięki współpracy z 11 gminami, tj. Będzinem, Bieruniem, Bobrownikami, Bytomiem, Dąbrową Górniczą, Gierałtowicami, Katowicami, Mysłowicami, Sośnicowicami, Tychami i Zabrzem, wymiana źródeł ciepła oraz termomodernizacja obejmuje 210 budynków mieszkalnych jednorodzinnych na rzecz najmniej zamożnych gospodarstw domowych.
Fundusz Odporności
W ubiegłym roku (2024) wydano ok. 293 mln zł na wsparcie projektów inwestycyjnych realizowanych przez gminy członkowskie GZM w ramach Funduszu Odporności. Ma on na celu finansowe wsparcie dla projektów gmin o charakterze metropolitalnym.
