W przyszłym roku wydatki Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii (GZM) mają wynieść ponad 2,9 mld zł. Najwięcej środków zostanie przeznaczonych na organizację transportu zbiorowego. Budżet na 2026 rok został przyjęty podczas sesji Zgromadzenia GZM w środę, 17 grudnia.
Dochody
Dochody w przyszłorocznym budżecie GZM zaplanowano na poziomie prawie 2,9 mld zł. Podstawowym elementem tej struktury jest ustawowy dochód własny, w którym największą część stanowi udział w podatku dochodowym od osób fizycznych zamieszkujących obszar GZM. Obecnie wynosi on 0,49% od dochodów podatników. Według prognoz do budżetu Metropolii ma z tego tytułu wpłynąć ok. 665 mln zł.
Po stronie dochodów uwzględniono również m.in. wysokość składki zmiennej, czyli środków wpłacanych przez gminy na realizację zadań związanych z obsługą komunikacji miejskiej. Wpływy z tego tytułu mają wynieść ok. 1,3 mld zł. Powiększą je szacowane wpływy z tytułu świadczenia usług przewozowych, w tym m.in. ze sprzedaży biletów, które prognozowane są na poziomie ok. 296,5 mln zł.
W budżecie GZM na 2026 rok zaplanowano deficyt budżetowy w wysokości ok. 29,4 mln zł. Jest to różnica pomiędzy planowanymi dochodami a wydatkami. Deficyt ten ma być sfinansowany w pełnej wysokości z przychodów pochodzących z nadwyżki budżetowej z lat ubiegłych.
Wieloletnia Prognoza Finansowa
Zgromadzenie przyjęło także Wieloletnią Prognozę Finansową na lata 2026-2036. Jej podstawowym założeniem jest realne ujęcie zarówno dochodów, jak i wydatków Metropolii we wszystkich latach objętych prognozą. Prognoza ta zawiera 84 zadania na łączną kwotę ok. 21,6 mld zł.
Największe wydatki na transport
Planowane wydatki z budżetu mają wynieść ok. 2,9 mld zł. Największą pozycją są koszty związane z funkcjonowaniem komunikacji miejskiej, które w przyszłym roku wyniosą ok. 2,4 mld zł.
Wydatki bieżące są przede wszystkim związane z organizacją komunikacji pasażerskiej. Obejmuje to m.in. przewozy autobusowe, tramwajowe i trolejbusowe oraz linie metropolitalne. Pieniądze z budżetu będą przeznaczone także na utrzymanie infrastruktury przystankowej, obsługę i rozwój systemów wspierających komunikację, a także integrację pasażerską oraz system taryfowo-biletowy.
Wydatki na transport publiczny obejmą również kwotę 34,4 mln zł, którą Metropolia przekaże Województwu Śląskiemu na sfinansowanie połączeń kolejowych na swoim obszarze. Z budżetu GZM finansowane będą wszystkie połączenia na trasie Gliwice-Bytom. Ponadto Metropolia sfinansuje m.in. dodatkowe połączenia z Tarnowskich Gór do Chorzowa Batorego, a także w relacjach Gliwice-Katowice-Dąbrowa Górnicza Ząbkowice i Tychy Lodowisko-Tychy.
Program Kolej Plus i wkład własny
W przyszłorocznym budżecie zaplanowano także 19,7 mln zł na sfinansowanie części wkładu własnego dla inwestycji kolejowych zgłoszonych w ramach rządowego Programu Kolej Plus. Z 6 projektów z udziałem Metropolii zakwalifikowanych do realizacji, w 5 wykonawcy pracują nad przygotowaniem dokumentacji projektowej.
W przypadku projektu mającego na celu utworzenie alternatywnego połączenia aglomeracyjnego Gliwice – Ruda Kochłowice – Katowice, wykonawca opracowuje zarówno dokumentację projektową, jak i prowadzi prace budowlane.
Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia jest partnerem we wszystkich tych projektach. W perspektywie do 2029 roku zapewni ponad 400 mln zł na sfinansowanie wkładu własnego do realizowanych inwestycji.
W budżecie Metropolii przewidziano również 2 mln zł na dofinansowanie budowy Centrum Przesiadkowego przy stacji kolejowej w Pyskowicach.
Kolejne wydatki na infrastrukturę rowerową
W 2026 roku planowane jest udzielenie pomocy finansowej gminom w formie dotacji celowej na kolejne etapy realizacji Metropolitalnej Sieci Tras Rowerowych, czyli budowę Velostrad. Kontynuowany będzie także projekt pn. „Zrównoważona, inteligentna mobilność – kluczem do transformacji regionu”. Wydatki związane z tymi obszarami, zaplanowane na 2026 rok, to ponad 45 mln zł.
Środki te pozwolą gminom zarówno na wykup nieruchomości, jak i na zamówienie dokumentacji projektowej oraz sfinansowanie robót budowlanych.
W 2026 roku planowana jest kontynuacja realizacji Velostrady nr 6 z Katowic do Mysłowic (rozpoczęcie prac nad dokumentacją projektową), kontynuacja budowy Velostrady nr 4 w Świętochłowicach oraz kontynuacja budowy Velostrady nr 3 na terenie Tychów. Rozpoczną się również prace projektowe (w systemie projektuj i buduj) dla Velostrady nr 1 i nr 7 na terenie Sosnowca, nr 7 w Czeladzi oraz nr 7 w Dąbrowie Górniczej.
Jeżeli chodzi o zadania programu Metropolitalnej Sieci Tras Rowerowych realizowane bezpośrednio na zamówienie GZM, kontynuowane będą prace nad przygotowaniem koncepcji technicznej Velostrady nr 3 na terenie Katowic (planowane do zakończenia w I kwartale 2026). Umożliwi to ogłoszenie postępowania przetargowego na opracowanie dokumentacji projektowej dla tego odcinka.
Metrorower i elektromobilność
Od sierpnia 2024 r. w 31 gminach GZM działa Metrorower, największy w Polsce system miejskich wypożyczalni rowerów. Końcem 2025 r. uruchomiono prawo opcji u operatora Nextbike Polska, powiększając zasięg systemu o kolejne 9 gmin. W ramach systemu dostępnych jest już ponad 7 tysięcy rowerów na niemal 1000 stacjach.
W 2025 r. uruchomiona została także Długoterminowa Wypożyczalnia Rowerów Elektrycznych – Metrorower Elektryczny. Wypożyczalnia dysponuje 250 rowerami z napędem elektrycznym do wypożyczania w okresach 1-6 miesięcy. Utrzymanie tych ofert w przyszłym roku kosztować będzie ok. 49 mln zł.
Inne wydatki
W budżecie na 2026 r. znaczna część wydatków majątkowych dotyczy elektromobilności, tj. zakupu autobusów z napędem wodorowym (8 szt.) oraz napędem elektrycznym (łącznie 82 szt.). To płatności na poziomie ponad 358 mln zł, które wynikają z realizacji umów, które GZM zawarło z producentami w 2024 i 2025 roku.
W budżecie na 2026 r. zarezerwowano ok. 75 mln zł na wsparcie projektów inwestycyjnych realizowanych przez gminy członkowskie GZM w ramach Funduszu Odporności.
Link: Budżet na rok 2026
