Warsztaty – renaturyzacja dolin rzecznych pn.
„KLIMATYCZNA BYTOMKA”
obejmujące spacer badawczy w terenie w dolinie Bytomki i warsztaty informacyjno-edukacyjne
Warsztaty – renaturyzacja dolin rzecznych pn. „Klimatyczna Bytomka” adresowane są do mieszkańców terenów sąsiadujących z rzeką Bytomką lub jej dopływami. Ich celem jest zwiększenie świadomości mieszkańców na temat funkcji rzek w obszarach silnie zurbanizowanych, a także wspólne wypracowanie wizji Bytomki – rzeki zdrowej, bardziej dostępnej i użytecznej dla człowieka, bez szkody dla natury.
Warsztaty składają się z dwóch części: spaceru badawczego (2 godz.) oraz warsztatu informacyjno-edukacyjnego (2 godz.).
SPACER BADAWCZY
Cel i oczekiwany efekt spaceru badawczego:
Spacer badawczy wprowadzi uczestników w temat zwiększania walorów przyrodniczych, krajobrazowych i społecznych Bytomki oraz jej otoczenia, ukazując lokalne uwarunkowania, zagrożenia, problemy, a także pozytywne przykłady regeneracji przyrody. Bezpośrednia obserwacja w terenie pozwoli lepiej zrozumieć wyzwania i możliwości odnowy korytarza rzecznego, a także zainspiruje do tworzenia własnych pomysłów na jego zagospodarowanie jako istotnego elementu lokalnej i ponadlokalnej błękitno-zielonej sieci. Uczestnicy zdobędą wiedzę o stanie rzeki, poznają skutki zarówno dobrych, jak i złych praktyk, a ich późniejsze propozycje podczas warsztatów będą oparte na własnych obserwacjach.
Główne zagadnienia poruszane w trakcie spaceru badawczego:
- Wskazanie miejsc, które najlepiej ilustrują wpływ urbanizacji i działalności człowieka na stan Bytomki.
- Wskazanie miejsc, gdzie przyroda sama się regeneruje.
- Rozpoznanie roślinności i siedlisk typowych dla doliny rzecznej i brzegów wód.
- Omówienie roli roślin i mikrosiedlisk w poprawie jakości wody i retencji w dolinie rzecznej.
- Obserwacja elementów koryta i doliny lub brzegów zbiornika wodnego, które wymagają poprawy (np. bariery migracyjne, umocnienia brzegów, zanieczyszczenia, utrata naturalnych siedlisk).
- Dyskusja o tym, jak można będzie rozwiązać te problemy współpracując z siłami przyrody i korzystając z jej „podpowiedzi”.
- Prezentacja istniejących lub potencjalnych miejsc rekreacji i wypoczynku nad rzeką.
- Dyskusja o tym, jak łączyć dostępność i atrakcyjność nadwodnej przestrzeni z czynną ochroną przyrody.
- Pokazanie przykładów dobrych praktyk w kształtowaniu przyjaznej, nadwodnej przestrzeni publicznej.
WARSZTAT INFORMACYJNO-EDUKACYJNY
Cel i oczekiwany efekt warsztatu informacyjno-edukacyjnego:
Podczas warsztatu informacyjno-edukacyjnego wspólnie z uczestnikami przeanalizujemy, jak obecnie wygląda Bytomka i jej otoczenie, a także, jak może wyglądać zdrowa rzeka. W ramach wprowadzenia zaprezentowane zostaną zagadnienia związane z rolą Bytomki w krajobrazie oraz możliwościami poprawy jej funkcjonalności dla człowieka i przyrody. Przedyskutowane zostaną wszystkie pomysły zgłoszone przez uczestników. Głównym celem będzie wspólne zdiagnozowanie problemów z wodą w obszarze rzeki Bytomki i jej doliny oraz poznanie oczekiwań społeczności lokalnej wobec wizji zdrowej Bytomki, która lepiej będzie służyć mieszkańcom w zgodzie z naturą.
Główne zagadnienia poruszane w trakcie warsztatu informacyjno-edukacyjnego:
W ramach wprowadzenia do warsztatu przedstawimy w praktyczny sposób zagadnienia:
- Rola Bytomki w krajobrazie.
- Obieg wody i wzajemne oddziaływania działań prowadzonych w zlewni, w otoczeniu rzeki na stan wód.
- Zmiany klimatu a zdolności adaptacyjne z wykorzystaniem rozwiązań opartych o naturę,
w tym błękitno-zieloną infrastrukturę. - Co to jest renaturyzacja rzeki – praktyczne korzyści dla człowieka i przyrody.
- Dobre praktyki i propozycje działań renaturyzacyjnych.
- Rys historyczny przekształcenia rzeki Bytomki oraz kontekst lokalny.
- Wizja rzeki funkcjonalnej dla mieszkańców – funkcje rzeki, jako wstęp do warsztatu nad wizją rzeki Bytomki i jej dopływów.
Podczas warsztatu wprowadzającego uczestnicy będą mieli okazję podyskutować o obecnym stanie rzeki i przy pomocy środków plastyczno-artystycznych zwizualizują zdrową rzekę.
Podczas głównego warsztatu planowania partycypacyjnego (Warsztat 2), podczas pracy w grupach, uczestnicy będą mieli okazję wymienić poglądy na temat kluczowych problemów z rzeką i jej doliną, a w kolejnym kroku dyskutować będą nad szerszą wizją rzeki funkcjonalnej dla mieszkańców w zgodzie z naturą.
